(အမေရိကန် နောက်ဆုံးအခြေအနေ သုံးသပ်ချက်အစီအစဉ်)
(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ လတ်တလော ဖြစ်ပွားနေတဲ့ Black Lives Matter လှုပ်ရှားမှုရဲ့ နောက်ဆုံး အခြေအနေနဲ့အတူ အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်ရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်အကြောင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းအယ်ဒီတာ ဦးကျော်ဇံသာကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်။ ။ မင်္ဂလာပါခင်ဗျာ ၊ Minnesota ပြည်နယ်မှာ လူမည်းအမျိုးသား George Floyd ကို ရဲက ဖမ်းဆီးတဲ့အခါမှာ သေဆုံးမှု ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်း အခုတခါ Atlanta မြို့မှာ Rayshard Brooks ဆိုတဲ့ လူငယ်လူမည်းအမျိုးသားတဦးကို ရဲကဖမ်းဆီးစဉ် ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်ပြီးတော့ ရဲက သေနတ်နဲ့ ပစ်ပြီးတော့ သေဆုံးတာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတော့ ဒီကိစ္စမှာ ဥပဒေကြောင်းအရ အငြင်းပွားဖွယ် ပြောဆိုနေတာတွေရှိပါတယ်။ ဒီတော့ ဥပဒေကြောင်းအရဆိုရင် ဘယ်လိုတွေ ဖြစ်လာနိုင်မယ်လို့ သုံးသပ်ပါသလဲ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ Rayshard Brooks သေဆုံးရတဲ့ ကိစ္စဟာ Black Lives Matter ဆိုတဲ့လှုပ်ရှားမှုကို ပိုပြီး ရှေ့ကို အရှိန် တိုးသွား စေပါတယ်။ Wendy စားသောက်ဆိုင်ရှေ့နားမှာ နောက်က လိုက်ပစ်တဲ့ ရဲရဲ့ ဒဏ်ရာနဲ့အတူ သေဆုံးသွားခဲ့တဲ့အတွက်ကြောင့် အဲဒါကို မှုခင်းဆရာဝန်ရဲ့ ဆေးစစ်ချက် အစီရင်ခံစာ ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ ဖော်ပြတာကတော့ နောက်ကလာတဲ့ ကျည်ဆန် ၂ ချက်ရဲ့ ဒဏ်ရာကြောင့် သေဆုံးတာဖြစ်တယ်။ ဒါကို homicide ဆိုပြီးတော့ သူက မှတ်ချက်ရေး ထားပါတယ်။ homicide ဆိုတဲ့စကားကတော့ ဥပဒေထဲမှာ Murder ဆိုတဲ့ လူသတ်မှုလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ နောက်တခါ Man Slaughter ခေါ်တဲ့ လူသေမှုလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ ရုပ်စွအဆုံး ဝေဒနာ သိပ်ခံစားနေရမှာကို ပပျောက်အောင်လို့ စေတနာနဲ့ သတ်လိုက်တာ Euthanasia ဆိုတာ အဲဒါလည်းပါတာ ဆိုတော့ homicide ဆိုတာ သိပ်ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။
ဆိုတော့ ဒါက Murder နဲ့ စွဲဆိုခံရမယ့်အလားအလာတော့ ရှိနေပါတယ်။ တရားစွဲဆိုတဲ့ဘက်က မနက်ဖြန်ကြေညာဖို့ရှိတယ်လို့ ကျနော်ကြားပါတယ်။ ခရိုင်ရှေ့နေချုပ်က အဲလိုပြောတာကို ကျနေ်ာ သတိထားမိပါတယ်။ နောက်တခုက အဓိက ဒီနေရာမှာ ရဲကပစ်တဲ့ကိစ္စက ရဲဟာ ပစ်ဖို့လိုအပ်သလား ၊ ရဲက ပြေးနေတုန်း ပြေးရင်းလွှားရင်း ပစ်တယ်ဆိုတော့ ရဲရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ကို ရုတ်တရက် ထိခိုက်သွားနိုင်လို့လား ၊ သို့မဟုတ် ပြင်းထန်တဲ့ ဒဏ်ရာ သူ့အပေါ်မှာ ကျရောက်နိုင်လို့လား အဲဒီအတွက် ပစ်ရတယ်ဆိုရင်တော့ ဒါဟာ အမှုမှာ အများကြီး ပေါ့ပါးသွားနိုင်ပါတယ်။
ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်။ ။ နောက်တခုက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ် ကနေပြီးတော့ LGBT တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အရေးကြီးတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တခုကို ချတယ်လို့ ကျနော်သိရပါတယ်။ ဒီကိစ္စက ဘယ်လောက်အထိ အရေးပါပါသလဲခင်ဗျ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ အရေးပါပါတယ် LGBT တွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ထောက်ခံပြီးတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ်က ဆုံးဖြတ်တာဖြစ်ပါတယ်။ အရင်တုန်းက ဒီကိစ္စဟာ သိပ်ပြီးတော့ အငြင်းပွားနေတဲ့ ကိစ္စပါ အများကြီးပဲ။ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် များသောအားဖြင့် သမ္မတတွေက သူတို့လိုလားတဲ့ တရားသူကြီးကို အစဉ်အဆက် ခန့်သွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ တသက်မှာတခါ သူတို့ခန့်ခဲ့ပြီးတော့ သူတို့ကို ရာထူးက ဖြုတ်လို့ ၊ ဖယ်ရှားလို့လည်း မရပါဘူး။ အဲလိုထားတာက လည်း သမ္မတအဆက်ဆက် ပြောင်းလဲလာသည့်တိုင် မူမပြောင်းအောင်ဆိုပြီးတော့ တောက်လျောက်ခန့်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီလို ခန့်တဲ့နေရာမှာ Republican တွေက ခန့်ထားခဲ့သူတွေနဲ့ ဒီမိုကရက်တွေက ခန့်ခဲ့သူတွေ အင်အားပြိုင်ဆိုင်တဲ့ သဘောမျိုးဖြစ်နေပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာ Donald Trump က သူလိုလားတဲ့ သူတွေကို ခန့်လိုက်တော့ Republican တွေ၊ conservative ဖြစ်တဲ့ တရားသူကြီးတွေ အားသာ သွားပြီလို့ ယူဆနေရတဲ့ ဗဟိုတရားရုံးက အခုအခါမှာ ခေတ်သစ် Idea နဲ့ တောင်းဆိုနေတဲ့ LGBT လိင်မှုကိစ္စ သမာရိုးကျ မဟုတ်သူများပေါ့လေ ၊ သူတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ပြီးတော့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တာဖြစ်တဲ့အတွက် သိပ်ပြီး အရေးပါတဲ့ ကိစ္စလို့ ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Donald Trump နောက်ဆုံးခန့်ခဲ့တဲ့ Neil Gorsuch ကိုယ်တိုင် ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို သူကိုယ်တိုင် ပါဝင်ရေးသားပြီးတော့ ဒါကို သူတို့ အကာအကွယ်ပေးရမယ် အလုပ်ခွင်ထဲမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု မရှိစေရဘူး ဆိုပြီးတော့ သူရေးသားလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်။ ။ ဒါတွေက သမ္မတ Donald Trump အပေါ်ကို ဘယ်လောက်အထိ ရိုက်ခတ်မှု ရှိစေမှာလဲခင်ဗျ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ခုနကပြောသလိုပဲ ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ်ဟာ သူ့အလိုအတိုင်းတော့ မဖြစ်ဘူးပေါ့လေ။ နောက်ပြီးတော့ သူရွေးချယ်ခန့်အပ်လိုက်တဲ့ တရားသူကြီးတေ ွ ကိုယ်တိုင်က သူဖြစ်စေချင်တဲ့အတိုင်း မရပ်တည်ဘူးဆိုတာ ပြသတယ်ဆိုရင်တော့ သူ့အတွက် ထိုးနှက်ခံရမှု တခုလို့ အဓိက ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။ နောက် သမ္မတ Donald Trump ကလည်း သူ့ executive order သမ္မတ လုပ်ပိုင်ခွင့်အရ ထုတ်ပြန်တဲ့အမိန့် ရဲတွေကို ထိန်းချုပ်မယ် ဘယ်လို ဘယ်လို လုပ်မယ် ဆိုတဲ့အမိန့်ကို မနက်ဖြန် လက်မှတ်ထိုးဖို့ရှိတယ်ဆိုပြီး သတင်းထွက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီထဲမှာတော့ ရဲတွေကို စစ်အင်အားသုံးခွင့်မပေးတာပေါ့လေ DeMilitarization of police ပေါ့ ။ အခု ရဲတွေဟာ တချို့ဆိုလို့ရှိရင် အရပ်ထဲမှာ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်လို့ ရဲတွေ ရောက်လာရင် ရဲက လုံခြုံမှုထိန်းတဲ့ ရဲနဲ့မတူဘူး ၊ ရှေ့တန်းထွက်လာတဲ့ စစ်သားတွေနဲ့ တူနေတယ် တချို့ဆိုရင် Afghanistan က စစ်သားတွေ ကျနေတာပဲ ရဲတွေကဆိုပြီး ပြောကြတယ်။ အဲဒါမျိုးတွေ မဖြစ်ရဘူးပေါ့လေ စသဖြင့်ပေါ့ ။ ဒါပေမယ့် ရဲတွေရဲ့ လုပ်ရပ်ကို အတိအလင်းစောင့်ကြည့်နိုင်တဲ့ အထောက်အထား ပေါ်လွင်စေမယ့် ကိစ္စမျိုးကိုသာ အဓိကထားပြီး အမိန့်ထုတ် မလားဆိုပြီးတော့ ခန့်မှန်းချက်တွေ ရှိနေပါတယ်။
ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်။ ။ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
.............
ဒုတိယမွောကျ လူမညျးအမြိုးသားသဆေုံးမှု အမရေိကနျ ဆန်ဒပွပှဲတှေ အရှိနျမွင့ျလာနိုငျ
(အမရေိကနျ နောကျဆုံးအခွအေနေ သုံးသပျခကြျအစီအစဉျ)
(Unicode)
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ လတျတလော ဖွဈပှားနတေဲ့ Black Lives Matter လှုပျရှားမှုရဲ့ နောကျဆုံး အခွအေနနေဲ့အတူ အမရေိကနျ တရားရုံးခြုပျရဲ့ အရေးကွီးတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတရပျအကွောငျးတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးအယျဒီတာ ဦးကြောျဇံသာကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ။ ။ မငျ်ဂလာပါခငျဗြာ ၊ Minnesota ပွညျနယျမှာ လူမညျးအမြိုးသား George Floyd ကို ရဲက ဖမျးဆီးတဲ့အခါမှာ သဆေုံးမှု ဖွဈခဲ့ရပါတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျး အခုတခါ Atlanta မွို့မှာ Rayshard Brooks ဆိုတဲ့ လူငယျလူမညျးအမြိုးသားတဦးကို ရဲကဖမျးဆီးစဉျ ရုနျးရငျးဆနျခတျဖွဈပွီးတော့ ရဲက သနေတျနဲ့ ပဈပွီးတော့ သဆေုံးတာ ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီတော့ ဒီကိစ်စမှာ ဥပဒကွေောငျးအရ အငွငျးပှားဖှယျ ပွောဆိုနတောတှရှေိပါတယျ။ ဒီတော့ ဥပဒကွေောငျးအရဆိုရငျ ဘယျလိုတှေ ဖွဈလာနိုငျမယျလို့ သုံးသပျပါသလဲ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ Rayshard Brooks သဆေုံးရတဲ့ ကိစ်စဟာ Black Lives Matter ဆိုတဲ့လှုပျရှားမှုကို ပိုပွီး ရှေ့ကို အရှိနျ တိုးသှား စပေါတယျ။ Wendy စားသောကျဆိုငျရှေ့နားမှာ နောကျက လိုကျပဈတဲ့ ရဲရဲ့ ဒဏျရာနဲ့အတူ သဆေုံးသှားခဲ့တဲ့အတှကျကွောင့ျ အဲဒါကို မှုခငျးဆရာဝနျရဲ့ ဆေးစဈခကြျ အစီရငျခံစာ ထှကျပေါျလာပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ ဖောျပွတာကတော့ နောကျကလာတဲ့ ကညြျဆနျ ၂ ခကြျရဲ့ ဒဏျရာကွောင့ျ သဆေုံးတာဖွဈတယျ။ ဒါကို homicide ဆိုပွီးတော့ သူက မှတျခကြျရေး ထားပါတယျ။ homicide ဆိုတဲ့စကားကတော့ ဥပဒထေဲမှာ Murder ဆိုတဲ့ လူသတျမှုလညျး ဖွဈနိုငျတယျ။ နောကျတခါ Man Slaughter ခေါျတဲ့ လူသမှေုလညျး ဖွဈနိုငျတယျ။ ရုပျစှအဆုံး ဝဒေနာ သိပျခံစားနရေမှာကို ပပြောကျအောငျလို့ စတေနာနဲ့ သတျလိုကျတာ Euthanasia ဆိုတာ အဲဒါလညျးပါတာ ဆိုတော့ homicide ဆိုတာ သိပျကယြျပွန့ျပါတယျ။
ဆိုတော့ ဒါက Murder နဲ့ စှဲဆိုခံရမယျ့အလားအလာတော့ ရှိနပေါတယျ။ တရားစှဲဆိုတဲ့ဘကျက မနကျဖွနျကွညောဖို့ရှိတယျလို့ ကနြောျကွားပါတယျ။ ခရိုငျရှေ့နခြေုပျက အဲလိုပွောတာကို ကနြေျာ သတိထားမိပါတယျ။ နောကျတခုက အဓိက ဒီနရောမှာ ရဲကပဈတဲ့ကိစ်စက ရဲဟာ ပဈဖို့လိုအပျသလား ၊ ရဲက ပွေးနတေုနျး ပွေးရငျးလှှားရငျး ပဈတယျဆိုတော့ ရဲရဲ့ အသကျအန်တရာယျကို ရုတျတရကျ ထိခိုကျသှားနိုငျလို့လား ၊ သို့မဟုတျ ပွငျးထနျတဲ့ ဒဏျရာ သူ့အပေါျမှာ ကရြောကျနိုငျလို့လား အဲဒီအတှကျ ပဈရတယျဆိုရငျတော့ ဒါဟာ အမှုမှာ အမြားကွီး ပေါ့ပါးသှားနိုငျပါတယျ။
ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ။ ။ နောကျတခုက အမရေိကနျပွညျထောငျစု တရားရုံးခြုပျ ကနပွေီးတော့ LGBT တှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အရေးကွီးတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတခုကို ခတြယျလို့ ကနြောျသိရပါတယျ။ ဒီကိစ်စက ဘယျလောကျအထိ အရေးပါပါသလဲခငျဗြ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ အရေးပါပါတယျ LGBT တှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ထောကျခံပွီးတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစု တရားရုံးခြုပျက ဆုံးဖွတျတာဖွဈပါတယျ။ အရငျတုနျးက ဒီကိစ်စဟာ သိပျပွီးတော့ အငွငျးပှားနတေဲ့ ကိစ်စပါ အမြားကွီးပဲ။ တရားရုံးခြုပျရဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံကို ကွည့ျမယျဆိုရငျ မြားသောအားဖွင့ျ သမ်မတတှကေ သူတို့လိုလားတဲ့ တရားသူကွီးကို အစဉျအဆကျ ခန့ျသှားခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ တသကျမှာတခါ သူတို့ခန့ျခဲ့ပွီးတော့ သူတို့ကို ရာထူးက ဖွုတျလို့ ၊ ဖယျရှားလို့လညျး မရပါဘူး။ အဲလိုထားတာက လညျး သမ်မတအဆကျဆကျ ပွောငျးလဲလာသည့ျတိုငျ မူမပွောငျးအောငျဆိုပွီးတော့ တောကျလြောကျခန့ျထားတာဖွဈပါတယျ။
အဲဒီလို ခန့ျတဲ့နရောမှာ Republican တှကေ ခန့ျထားခဲ့သူတှနေဲ့ ဒီမိုကရကျတှကေ ခန့ျခဲ့သူတှေ အငျအားပွိုငျဆိုငျတဲ့ သဘောမြိုးဖွဈနပေါတယျ။ နောကျဆုံးမှာ Donald Trump က သူလိုလားတဲ့ သူတှကေို ခန့ျလိုကျတော့ Republican တှေ၊ conservative ဖွဈတဲ့ တရားသူကွီးတှေ အားသာ သှားပွီလို့ ယူဆနရေတဲ့ ဗဟိုတရားရုံးက အခုအခါမှာ ခတျေသဈ Idea နဲ့ တောငျးဆိုနတေဲ့ LGBT လိငျမှုကိစ်စ သမာရိုးကြ မဟုတျသူမြားပေါ့လေ ၊ သူတို့ရဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျပွီးတော့ ဆုံးဖွတျလိုကျတာဖွဈတဲ့အတှကျ သိပျပွီး အရေးပါတဲ့ ကိစ်စလို့ ပွောရမှာ ဖွဈပါတယျ။ Donald Trump နောကျဆုံးခန့ျခဲ့တဲ့ Neil Gorsuch ကိုယျတိုငျ ဒီဆုံးဖွတျခကြျကို သူကိုယျတိုငျ ပါဝငျရေးသားပွီးတော့ ဒါကို သူတို့ အကာအကှယျပေးရမယျ အလုပျခှငျထဲမှာ ခှဲခွားဆကျဆံမှု မရှိစရေဘူး ဆိုပွီးတော့ သူရေးသားလိုကျတာဖွဈပါတယျ။
ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ။ ။ ဒါတှကေ သမ်မတ Donald Trump အပေါျကို ဘယျလောကျအထိ ရိုကျခတျမှု ရှိစမှောလဲခငျဗြ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ခုနကပွောသလိုပဲ ပွညျထောငျစု တရားရုံးခြုပျဟာ သူ့အလိုအတိုငျးတော့ မဖွဈဘူးပေါ့လေ။ နောကျပွီးတော့ သူရှေးခယြျခန့ျအပျလိုကျတဲ့ တရားသူကွီးတေ ှ ကိုယျတိုငျက သူဖွဈစခေငြျတဲ့အတိုငျး မရပျတညျဘူးဆိုတာ ပွသတယျဆိုရငျတော့ သူ့အတှကျ ထိုးနှကျခံရမှု တခုလို့ အဓိက ပွောရမှာဖွဈပါတယျ။ နောကျ သမ်မတ Donald Trump ကလညျး သူ့ executive order သမ်မတ လုပျပိုငျခှင့ျအရ ထုတျပွနျတဲ့အမိန့ျ ရဲတှကေို ထိနျးခြုပျမယျ ဘယျလို ဘယျလို လုပျမယျ ဆိုတဲ့အမိန့ျကို မနကျဖွနျ လကျမှတျထိုးဖို့ရှိတယျဆိုပွီး သတငျးထှကျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီထဲမှာတော့ ရဲတှကေို စဈအငျအားသုံးခှင့ျမပေးတာပေါ့လေ DeMilitarization of police ပေါ့ ။ အခု ရဲတှဟော တခြို့ဆိုလို့ရှိရငျ အရပျထဲမှာ ရုနျးရငျးဆနျခတျဖွဈလို့ ရဲတှေ ရောကျလာရငျ ရဲက လုံခွုံမှုထိနျးတဲ့ ရဲနဲ့မတူဘူး ၊ ရှေ့တနျးထှကျလာတဲ့ စဈသားတှနေဲ့ တူနတေယျ တခြို့ဆိုရငျ Afghanistan က စဈသားတှေ ကနြတောပဲ ရဲတှကေဆိုပွီး ပွောကွတယျ။ အဲဒါမြိုးတှေ မဖွဈရဘူးပေါ့လေ စသဖွင့ျပေါ့ ။ ဒါပမေယ့ျ ရဲတှရေဲ့ လုပျရပျကို အတိအလငျးစောင့ျကွည့ျနိုငျတဲ့ အထောကျအထား ပေါျလှငျစမေယ့ျ ကိစ်စမြိုးကိုသာ အဓိကထားပွီး အမိန့ျထုတျ မလားဆိုပွီးတော့ ခန့ျမှနျးခကြျတှေ ရှိနပေါတယျ။
ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ။ ။ကြေးဇူးတငျပါတယျ။
