အရပ်သားပြည်သူတွေ တိုက်ခိုက်ခံရတာကနေ ကာကွယ်ဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လေယာဉ်မပျံသန်းရဇုန် သတ်မှတ်ရေး၊ ကျေးရွာတွေ၊ ဒုက္ခသည်တွေ ခိုလှုံနေတဲ့နေရာတွေကို အန္တရာယ်မပြုတဲ့နေရာတွေအဖြစ် သတ်မှတ်ဖန်တီးပေးရေးနဲ့ လူသားချင်း စာနာမှုဆိုင်ရာ အထောက်အကူပေးနိုင်ရေး လမ်းကြောင်းတွေသတ်မှတ်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂ၊ အာဆီယံနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း ကို ကရင်၊ ကရင်နီနဲ့ ချင်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သုံးဖွဲ့က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူသားချင်းစာနာမှု ဆိုင်ရာ အကူအညီတွေအပြင် ပြည်သူတွေ လုံခြုံဘေးကင်းအောင် အကာအကွယ်ပေးနိုင်ဖို့လည်း အဓိက လိုအပ်နေတာကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ပြောပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ တောင်းဆိုမှုသတင်း ရန်ကုန်က ပေးပို့ထားတာကို ကိုငြိမ်းချမ်းက ပြောပြပါမယ်။
ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Noeleen Heyzer ဟာ ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့က ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် Hun Sen နဲ့ အွန်လိုင်းမှာ မြန်မာ့အရေး ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လူသားစာနာမှု အကူအညီ တွေပေးနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတွေမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း ASEAN ကို တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။
ဒီတိုက်တွန်းချက်ကို တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဖြစ်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး KNU၊ ကရင်နီ အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ KNPP နဲ့ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး CNF စတဲ့ အဖွဲ့ ၃ဖွဲ့က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် ကြိုဆိုပါတယ်။ အဲဒီကြေညာချက်မှာ အရပ်သားပြည်သူတွေ ဘေးကင်းလုံခြုံရေး ကာကွယ်ပေးဖို့နဲ့ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေ ပံ့ပိုးနိုင်ရေးအတွက် အချက် ၃ ချက်ကိုလည်း တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့တွေက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
သူတို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး KNU ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ နိုင်ငံခြားရေးဌာနတာဝန်ခံ ပဒိုစောတောနီးက VOA ကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“အဓိကအချက်က လူသားချင်း စာနာထောက်ထားခြင်းဆိုင်ရာ လိုအပ်တဲ့ အရေးပေါ်အကူအညီတွေအပြင်ပေါ့နော်၊ သူတို့ အတွက် အဓိကလိုအပ်တာ သူတို့ကို အကာအကွယ်ပေးမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁ အချက်က No fly Zone၊ စစ်ကောင်စီဘက်က ဗုံးကြဲတာ တိုက်တာတွေကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ဖို့အတွက်။ ဒုတိယအချက်က ဒီမနက်မှာ ပြေး၊ ညနေကျတော့ အဲဒီနေရာမှာ မရှိတော့ပြန်ဘူး။ တခြားနေရာမှာ ရောက်တဲ့အခါကျတော့ ဒါမျိုးက လုပ်ရကိုင်ရခက်တယ်ဆိုတာ လူသားချင်း စာနာထောက်ထား မှု အကူအညီပေးတဲ့လူတိုင်း နားလည်တယ်။ အဲဒါကြောင့် လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့နေရာ အင်မတန်လိုအပ်တယ်။ နောက်တချက် အခု ကျယ်ပြန့်လာတဲ့ အနေအထားမှာ မြန်မာပြည်အတွင်းမှာရှိတဲ့ စစ်ကိုင်းတို့ မကွေးတို့ ဒီဟာ သက်ရောက်မှုတွေက တော်တော် ကြီးကြီးမားမားဖြစ်လာတယ်ဆိုတာ သိရတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့ Humanitarian Corridor ဆိုတဲ့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှုတင် မက တော့ဘူး။ အတွင်းပိုင်းကို ကောင်းကောင်းလုပ်နိုင်မယ့်ဟာတခုက လိုအပ်နေပြီဆိုတာ ကျနော်တို့ကနေ ပြောပြလိုက်တာပဲ ဖြစ်တယ်။”
လေယာဉ်မပျံသန်းရဇုန်သတ်မှတ်ဖို့ ဒီဇင်ဘာလကတည်းက KNU က တောင်းဆိုထားတာဖြစ်ပါတယ်။ Humanitarian Corridor လို့ပြောတဲ့ လူသားစာနာမှုအကူအညီတွေပေးနိုင်မယ့် လမ်းကြောင်းကို ကရင်၊ ကရင်နီ၊ ချင်းအပြင် ကချင်၊ စစ်ကိုင်း၊ မကွေး စတဲ့ဒေသတွေကိုပါ ချဲ့ထွင်သွားဖို့လည်း တိုင်းရင်းသား ၃ ဖွဲ့က တောင်းဆိုကြပါတယ်။ ကရင်၊ ကရင်နီနဲ့ ချင်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၃ ဖွဲ့ရဲ့တောင်းဆိုမှုအပေါ်မှာ ကရင်နီအမျိုးသမီးအစည်းအရုံးရဲ့ အတွင်းရေးမှူး ၂ ဖြစ်တဲ့ မော်ဖရေးမြာကလည်း ကြိုဆိုပါတယ်။
“ကျမတို့ ကရင်နီပြည်နယ်မှာဆိုလို့ရှိရင် ပိုပိုပြီးတော့မှ စစ်ရေးတင်းမာလာတာနဲ့အမျှ IDP လည်း တိုးလာတယ်။ ပြီးရင် မြို့ပေါ်ထိ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတဲ့အနေအထားမျိုးမှာ ကုန်စီးဆင်းမှုတွေလည်း ရပ်တန့်နေတယ်။ အစာရေစာဆိုလို့ရှိရင်လည်း အကန့်အသတ်နဲ့ စားနေရတဲ့ဘ၀ ဖြစ်နေပြီ။ ဆိုတော့ အများကြီး ဒုက္ခရောက်ကြတယ်ပေါ့။ ကျမတို့လူထုဆိုရင်လည်း ရောက်ရှိနေတဲ့ စစ်ရှောင် နေရာတောင်မှ လာပြီးတော့ ဗုံးကြဲတဲ့အနေအထားမျိုးမှာ၊ ပြီးလို့ရှိရင် လမ်းပေါ်မှာသွားလာလည်း ဒီမီးရှို့သတ်ဖြတ်တဲ့ ကိစ္စတွေ လည်း သူတို့မြင်နေရတော့ ဘယ်လိုမှ နေ့ရော၊ ညရော မလုံခြုံတော့ဘူးပေါ့နော်။ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ အဲဒီဟာကို ရပ်တန့်ဖို့လည်း အရမ်းလိုအပ်နေပြီပေါ့။ အမြန်ဆုံးအကောင်အထည်ဖော်ဖို့ လိုအပ်နေတယ်ဆိုတဲ့ဟာကိုလည်း ထပ်ပြောချင်တာ ပေါ့။ ”
လူသားစာနာမှုဆိုင်ရာအကူအညီတွေကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့တချိန်တည်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံက ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေနဲ့အတူ အာဆီယံနဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းတို့အကြား အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေ ဖော်ဆောင်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်တဲ့အကြောင်း KNU၊ KNPP နဲ့ CNF အဖွဲ့တို့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောထားပါတယ်။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့အထိဆိုရင် စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ၃ သိန်း ကျော်ရှိနေပြီး ပြည်သူတွေရဲ့နေအိမ် ၂,၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားစာနာမှုဆိုင်ရာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ OCHA ကထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
................................................................................................
လယောဉျမပြံသနျးရဇုနျသတျမှတျဖို့နဲ့ လူသားစာနာမှုအကူအညီပေးဖို့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ ၃ဖှဲ့ တောငျးဆို
(Unicode)
အရပျသားပွညျသူတှေ တိုကျခိုကျခံရတာကနေ ကာကှယျဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံမှာ လယောဉျမပြံသနျးရဇုနျ သတျမှတျရေး၊ ကြေးရှာတှေ၊ ဒုက်ခသညျတှေ ခိုလှုံနတေဲ့နရောတှကေို အန်တရာယျမပွုတဲ့နရောတှအေဖွဈ သတျမှတျဖနျတီးပေးရေးနဲ့ လူသားခငြျး စာနာမှုဆိုငျရာ အထောကျအကူပေးနိုငျရေး လမျးကွောငျးတှသေတျမှတျဖို့ ကုလသမဂ်ဂ၊ အာဆီယံနဲ့ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျး ကို ကရငျ၊ ကရငျနီနဲ့ ခငြျး တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့သုံးဖှဲ့က တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူသားခငြျးစာနာမှု ဆိုငျရာ အကူအညီတှအေပွငျ ပွညျသူတှေ လုံခွုံဘေးကငျးအောငျ အကာအကှယျပေးနိုငျဖို့လညျး အဓိက လိုအပျနတောကွောင့ျ ဖွဈတယျလို့ပွောပါတယျ။ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှရေဲ့ တောငျးဆိုမှုသတငျး ရနျကုနျက ပေးပို့ထားတာကို ကိုငွိမျးခမြျးက ပွောပွပါမယျ။
ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Noeleen Heyzer ဟာ ဇနျနဝါရီလ ၁၃ ရကျနေ့က ကမ်ဘောဒီးယားဝနျကွီးခြုပျ Hun Sen နဲ့ အှနျလိုငျးမှာ မွနျမာ့အရေး ဆှေးနှေးခဲ့ပွီး မွနျမာနိုငျငံအတှကျ လူသားစာနာမှု အကူအညီ တှပေေးနိုငျရေး ကွိုးပမျးမှုတှမှော ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံမြားအသငျး ASEAN ကို တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။
ဒီတိုကျတှနျးခကြျကို တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှဖွေဈတဲ့ ကရငျအမြိုးသားအစညျးအရုံး KNU၊ ကရငျနီ အမြိုးသား တိုးတကျရေးပါတီ KNPP နဲ့ ခငြျးအမြိုးသားတပျဦး CNF စတဲ့ အဖှဲ့ ၃ဖှဲ့က ကွညောခကြျထုတျပွနျ ကွိုဆိုပါတယျ။ အဲဒီကွညောခကြျမှာ အရပျသားပွညျသူတှေ ဘေးကငျးလုံခွုံရေး ကာကှယျပေးဖို့နဲ့ လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီတှေ ပံ့ပိုးနိုငျရေးအတှကျ အခကြျ ၃ ခကြျကိုလညျး တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့တှကေ တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
သူတို့ရဲ့ တောငျးဆိုခကြျနဲ့ပတျသကျပွီး KNU ကရငျအမြိုးသားအစညျးအရုံးရဲ့ ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ နိုငျငံခွားရေးဌာနတာဝနျခံ ပဒိုစောတောနီးက VOA ကို အခုလိုပွောပါတယျ။
“အဓိကအခကြျက လူသားခငြျး စာနာထောကျထားခွငျးဆိုငျရာ လိုအပျတဲ့ အရေးပေါျအကူအညီတှအေပွငျပေါ့နောျ၊ သူတို့ အတှကျ အဓိကလိုအပျတာ သူတို့ကို အကာအကှယျပေးမှုပဲ ဖွဈပါတယျ။ ၁ အခကြျက No fly Zone၊ စဈကောငျစီဘကျက ဗုံးကွဲတာ တိုကျတာတှကေို ကာကှယျပေးနိုငျဖို့အတှကျ။ ဒုတိယအခကြျက ဒီမနကျမှာ ပွေး၊ ညနကေတြော့ အဲဒီနရောမှာ မရှိတော့ပွနျဘူး။ တခွားနရောမှာ ရောကျတဲ့အခါကတြော့ ဒါမြိုးက လုပျရကိုငျရခကျတယျဆိုတာ လူသားခငြျး စာနာထောကျထား မှု အကူအညီပေးတဲ့လူတိုငျး နားလညျတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ လုံခွုံစိတျခရြတဲ့နရော အငျမတနျလိုအပျတယျ။ နောကျတခကြျ အခု ကယြျပွန့ျလာတဲ့ အနအေထားမှာ မွနျမာပွညျအတှငျးမှာရှိတဲ့ စဈကိုငျးတို့ မကှေးတို့ ဒီဟာ သကျရောကျမှုတှကေ တောျတောျ ကွီးကွီးမားမားဖွဈလာတယျဆိုတာ သိရတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့ Humanitarian Corridor ဆိုတဲ့ နယျစပျဖွတျကြောျမှုတငျ မက တော့ဘူး။ အတှငျးပိုငျးကို ကောငျးကောငျးလုပျနိုငျမယ့ျဟာတခုက လိုအပျနပွေီဆိုတာ ကနြောျတို့ကနေ ပွောပွလိုကျတာပဲ ဖွဈတယျ။”
လယောဉျမပြံသနျးရဇုနျသတျမှတျဖို့ ဒီဇငျဘာလကတညျးက KNU က တောငျးဆိုထားတာဖွဈပါတယျ။ Humanitarian Corridor လို့ပွောတဲ့ လူသားစာနာမှုအကူအညီတှပေေးနိုငျမယ့ျ လမျးကွောငျးကို ကရငျ၊ ကရငျနီ၊ ခငြျးအပွငျ ကခငြျ၊ စဈကိုငျး၊ မကှေး စတဲ့ဒသေတှကေိုပါ ခြဲ့ထှငျသှားဖို့လညျး တိုငျးရငျးသား ၃ ဖှဲ့က တောငျးဆိုကွပါတယျ။ ကရငျ၊ ကရငျနီနဲ့ ခငြျး တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ ၃ ဖှဲ့ရဲ့တောငျးဆိုမှုအပေါျမှာ ကရငျနီအမြိုးသမီးအစညျးအရုံးရဲ့ အတှငျးရေးမှူး ၂ ဖွဈတဲ့ မောျဖရေးမွာကလညျး ကွိုဆိုပါတယျ။
“ကမြတို့ ကရငျနီပွညျနယျမှာဆိုလို့ရှိရငျ ပိုပိုပွီးတော့မှ စဈရေးတငျးမာလာတာနဲ့အမြှ IDP လညျး တိုးလာတယျ။ ပွီးရငျ မွို့ပေါျထိ တိုကျပှဲဖွဈနတေဲ့အနအေထားမြိုးမှာ ကုနျစီးဆငျးမှုတှလေညျး ရပျတန့ျနတေယျ။ အစာရစောဆိုလို့ရှိရငျလညျး အကန့ျအသတျနဲ့ စားနရေတဲ့ဘ၀ ဖွဈနပွေီ။ ဆိုတော့ အမြားကွီး ဒုက်ခရောကျကွတယျပေါ့။ ကမြတို့လူထုဆိုရငျလညျး ရောကျရှိနတေဲ့ စဈရှောငျ နရောတောငျမှ လာပွီးတော့ ဗုံးကွဲတဲ့အနအေထားမြိုးမှာ၊ ပွီးလို့ရှိရငျ လမျးပေါျမှာသှားလာလညျး ဒီမီးရှို့သတျဖွတျတဲ့ ကိစ်စတှေ လညျး သူတို့မွငျနရေတော့ ဘယျလိုမှ နေ့ရော၊ ညရော မလုံခွုံတော့ဘူးပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ နိုငျငံတကာအနနေဲ့ အဲဒီဟာကို ရပျတန့ျဖို့လညျး အရမျးလိုအပျနပွေီပေါ့။ အမွနျဆုံးအကောငျအထညျဖောျဖို့ လိုအပျနတေယျဆိုတဲ့ဟာကိုလညျး ထပျပွောခငြျတာ ပေါ့။ ”
လူသားစာနာမှုဆိုငျရာအကူအညီတှကေို အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့ နိုငျငံတကာက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနတေဲ့တခြိနျတညျးမှာ မွနျမာနိုငျငံက ပါဝငျပတျသကျသူတှနေဲ့အတူ အာဆီယံနဲ့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးတို့အကွား အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ဆှေးနှေးညှိနှိုငျးမှုတှေ ဖောျဆောငျနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျတဲ့အကွောငျး KNU၊ KNPP နဲ့ CNF အဖှဲ့တို့ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ပွောထားပါတယျ။
စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဒီဇငျဘာလ ၂၇ ရကျနေ့အထိဆိုရငျ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ၃ သိနျး ကြောျရှိနပွေီး ပွညျသူတှရေဲ့နအေိမျ ၂,၀၀၀ ကြောျ မီးရှို့ဖကြျဆီးခံခဲ့ရကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ လူသားစာနာမှုဆိုငျရာ ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျရေးအဖှဲ့ OCHA ကထုတျပွနျထားပါတယျ။
