ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တိုက္ပြဲေတြၾကား ပိတ္မိေနတဲ့ အျပစ္မဲ့ ျပည္သူေတြကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔နဲ႔ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြကို သြားေရာက္ကူညီတဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အဖြဲ႔ေတြကို တားဆီးပစ္ခတ္တာမ်ဳိး မလုပ္ဖို႔ နယူးေယာက္အေျခစိုက္ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က တင္ျပထားပါတယ္။
ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ကစလို႔ စက္တာဘာလဆန္းအထိ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္နဲ႔ တ႐ုတ္နယ္စပ္အေျခစိုက္ ညီေနာင္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔ ၃ ခု (TNLA/ AA/ MNDAA) တို႔ၾကား တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ အစပိုင္းမွာ တုိင္ရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ေတြက ျမန္မာစစ္တပ္ အေျခစိုက္စခန္းေတြနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးတံတားကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္ဘက္က လုံၿခဳံေရးတပ္သား ၁၀ ဦးေလာက္ ေသဆုံးခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုိက္ပြဲေတြအတြင္း အနည္းဆုံး အရပ္သား ၁၇ ဦး ေသဆုံးရသလို ၂၇ ဦး ဒဏ္ရာရခဲ့တယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္းကို ကိုးကားၿပီး စက္တင္ဘာ ၈ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္တဲ့ HRW အဖြဲ႔ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း တုိက္ပြဲေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ျမန္မာစစ္တပ္ေရာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ေတြကပါ စစ္ပြဲအတြင္း အရပ္သား ျပည္သူေတြကို အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ ပ်က္ကြက္ေနၿပီး စစ္ပြဲအတြင္း ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ ဂ်နီဗာကြန္ဗန္းရွင္းပါ အခ်က္ေတြကိုပါ လုိက္နာမႈမရွိတာ ေတြ႔ရေၾကာင္း HRW အဖြဲ႔ ေျပာခြင့္ရပုဂၢဳိလ္ John Sifton က VOA ျမန္္မာပုိင္းကို ေျပာပါတယ္။
“အဓိကအခ်က္ကေတာ့ အစိုးရတပ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ေတြဟာ စစ္ပြဲအတြင္း အရပ္သားေတြကို အကာအကြယ္ေပးရမယ္ဆိုတဲ့ သတိထား ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ့္ က်င့္ဝတ္ေတြကို လိုက္နာျခင္းမရွိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေက်းရြာေတြနားမွာ တိုက္ခိုက္ၾကတယ္ဆိုရင္ အဲဒီမွာေနထိုင္တဲ့ ေဒသခံေတြကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ အင္အားသုံး တိုက္ခုိက္မႈမ်ဳိးကို မလုပ္မိဖို႔ ဂ႐ုစိုက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ညီေနာင္တုိင္ရင္းသား တပ္ဖြဲ႔ေတြက ျပင္ဦးလြင္နဲ႔ ဂုတ္တြင္းတံတား တိုက္ခိုက္မႈအတြင္း ျမန္မာစစ္တပ္ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္ အနည္းဆုံး ၁၀ ဦး ေသဆုံးခဲ့ရတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔ လား႐ႈိး-မူဆယ္ ကုန္သြယ္ေရး လမ္းမႀကီးတ၀ိုက္ျဖစ္တဲ့ တိုက္ပြဲအတြင္း လား႐ႈိးၿမဳိ႕ျပင္ဘက္မွာ ကယ္ဆယ္ေရး ေစတနာ့ဝန္ထမ္းတဦး ေသဆုံးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီေသဆုံးမႈဟာ ညီေနာင္တပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ လက္ခ်က္ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဒသခံေတြက ေျပာပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကယ္ဆယ္ကူညီေရး ကားေတြကို ပစ္ခတ္မႈမလုပ္ဖို႔ကိုလည္း HRW က တိုက္တြန္းေၾကာင္း John Sifton က ေျပာပါတယ္။
“ႏွစ္ဖက္တပ္ဖြဲ႔အေနနဲ႔ အသက္ကယ္ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ေတြ၊ လူသားခ်င္းစာနာတဲ့ ကူညီကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြကို ပစ္မွတ္မထားသင့္ပါဘူး။ ရွမ္းျပည္နယ္က တိုက္ပြဲေတြမွာ ႀကဳံေတြ႔ေနရတဲ့ ျပႆနာႀကီးတခုက အကူအညီလိုအပ္ေနတဲ့ ျပည္သူေတြဆီ အႏၱရာယ္ၾကား အေရာက္သြားၾကတဲ့ ကယ္ဆယ္ေရးကားေတြကို တားဆီးေနၾကတာပါ။”
တကယ္ေတာ့ ရွမ္းျပည္နယ္မွာ စစ္ပြဲေတြျဖစ္လာတိုင္း ၾကားထဲက ေဒသခံျပည္သူေတြသာ ဒုကၡေရာက္ရေလ့ရွိၿပီး ကုလသမဂၢက တုိက္တြန္းသလိုမ်ဳိး စစ္ပြဲအတြင္း အရပ္သားျပည္သူေတြ မထိခုိက္ရေအာင္ အထူးေရွာင္ၾကဥ္ဖုိ႔ လိုတယ္လို႔ အေမရိကန္ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္က ရွမ္းစာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအသင္း ဥကၠ႒ ေဒါက္တာစိုင္းေထြးေမာင္က ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။
“အခု က်ေနာ္တို႔ရွမ္းျပည္မွာ ျဖစ္ေနတာက တုိက္ပြဲျဖစ္တုိင္းျဖစ္တုိင္း ရြာထဲကို အေျမာက္ေတြနဲ႔ပစ္၊ လက္နက္ႀကီးေတြနဲ႔ပစ္၊ ရြာသူရြာသားေတြ ေသၾက။ အဲဒါေတာ့ လုံးဝ လက္မခံႏုိင္ဘူးဗ်။ ဒါေပမယ့္ ခက္တာက အခုက အရပ္သားေတြရွိတဲ့ ေနရာကိုပဲ ပစ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့ ပစ္တာ။ ဥပမာ ဂ်နီဗာကြႏ္ဗန္းရွင္းမွာ ဆုိရင္လည္း ဒီတုိက္ပြဲ စစ္ပြဲ ျဖစ္ေနလုိ႔ရွိရင္ ျပည္သူေတြကို ငဲ့ညႇာရမယ္၊ ျပည္သူေတြကုိ မထိခုိက္ရေအာင္ ကာကြယ္ရမယ္ဆုိတဲ့ ဥပေဒရွိတယ္။”
ၾသဂုတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔ ရွမ္းေျမာက္ပိုင္းမွာျဖစ္တဲ့ အျပန္အလွန္ တုိက္ပြဲအတြင္း ကြတ္ခုိင္ၿမိဳ႕မွာ အရပ္သား ၅ ဦး ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး အဲဒီထဲမွာ ၃ ဦးက ကေလးငယ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာစစ္တပ္ဘက္ကလည္း စက္တာဘာ ၂ ရက္ေန႔ထိ ေလေၾကာင္းကပါ တိုက္ခုိက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ NGO အဖြဲ႔ ၃၄၆ ဖြဲ႔က အရပ္သားေတြ ထိခိုက္ေစတဲ့ တုိက္ပြဲေတြ အျမန္ရပ္ဖုိ႔လည္း ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။
ၾသဂုတ္လ တိုက္ပြဲေၾကာင့္ လူေပါင္း ၇၅၀၀ ေလာက္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး စစ္ေဘးဒုကၡသည္ ၃၅၀၀ ဟာ အခုခ်ိန္ထိ ယာယီစခန္းေတြမွာ တိမ္းေရွာင္ေနရဆဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ျမန္မာျပည္တြင္း ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ေတြက ထုတ္ျပန္တဲ့ စာရင္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
