နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်တာရှိသလို လုပ်ပိုင်ခွင့် ရောင်းစားတာလည်း ရှိပါတယ်။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းမှာ နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံတွေ ထင်ရှားပါတယ်။ ကျပ်ငွေ ဘီလီယံငါးရာလောက် နှစ်စဉ်အရှုံးပေါ်နေတဲ့ နိုင်ငံပိုင်စက်ရုံ (၂၄) ရုံရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ မဆလခေတ်မှာ နိုင်ငံပိုင်စက်မှုလုပ်ငန်း ငါးရာကျော်သာ ရှိခဲံပေမယ့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးလုပ်တဲ့ စစ်အစိုးရခေတ်မှာ နိုင်ငံပိုင်စက်မှုလုပ်ငန်း (၁၀၀၀) ကျော် ရှိလာပြီး ဗိုလ်ချုပ်တွေရဲ့ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းလို ဖြစ်လာပါတယ်။ ကွယ်လွန်သူစက်မှုဝန်ကြီးဟောင်း ဦးအောင်သောင်းအလွဲသုံးစားလုပ်တဲ့ သတင်းကို မကြာခဏ တွေ့ရပါတယ်။ စက်မှုဝန်ကြီးသက်တမ်း (၁၄) နှစ်မှာ အချမ်းသာဆုံး စစ်ဗိုလ် ဖြစ်လာပါတယ်။ သူလိုစစ်ဗိုလ် (၅၀) ကျော် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။
သယံဇာတထုတ်ယူရာမှာ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဖက်စပ်ကုမ္ပဏီကို လုပ်ပိုင်ခွင့်ရောင်းစားတဲ့ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေ များပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ ရေနံဓါတ်ငွေ့နဲ့ ကျောက်မျက်လုပ်ငန်းဟာ ထင်ရှားပါတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းတွေဟာ ကျပ်ငွေဘီလီယံ (၁၂,၀၀၀) နီးပါး စုဆောင်းနိုင်ပုံကို Andrew Bauer, Arkar Hein, Khin San Htay, Matthew Hamilton နဲ့ Paul Shortell တို့ရဲ့”နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းပြုပြင်ရေး” စာတမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုတာ တိုင်းသူပြည်သားအားလုံး ပိုင်ဆိုင်တဲ့လုပ်ငန်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်အစိုးရခေတ်မှာတော့ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းဟာ ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းလို ဖြစ်လာပြီး လက်ဝါးကြီးအုပ် ထင်သလို လုပ်ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် သယံဇာတ တူးဖော်ရေးမှာ အဆိုးဆုံးပါ။ စီးပွားရေးကဏ္ဍတိုင်းလိုလိုမှာ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းရှိနေတာမို့ ဝန်ထမ်းတသိန်းခွဲလောက် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ တိုင်းပြည်ရဲ့ GDP အသားတင်ထုတ်ကုန်တန်းဖိုးရဲ့ (၁၂) ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးမှာ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဟာ အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်နေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ရေနံဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်း၊ ကျောက်မျက်လုပ်ငန်း၊ သစ်လုပ်ငန်း၊ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်း၊ ပုလဲလုပ်ငန်း စတာတွေဟာ အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်ပါတယ်။ ဒီနိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေဟာ စီးပွားရေးကဏ္ဍ (၁၂) ခုမှာ ကန်ထရိုက်စာချုပ်နဲ့ လိုင်စင်ထုတ်ပေးခွင့် ရှိပါတယ်။
ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းတွေကို ကန်ထရိုက်လိုင်စင်ထုတ်ပေးရာမှာ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှုမလုပ်ဘဲ ထုတ်ပေးပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အရည်အချင်းဟာ အရေးမကြီးတော့ဘဲ ရင်းနှီးမှုနဲ့ လာဘ်ထိုးနိုင်မှုက အဓိက ဖြစ်လာပါတယ်။ သယံဇာတ အရင်းအမြစ် တူးဖော်ခွင့်ချပေးရာမှာ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေက အဆုံးအဖြတ်ပေးနေတာမို့ ခရိုနီစီးပွားရေးစနစ်ကို တရားဝင်မြှင့်တင်သလို ဖြစ်နေပါတယ်။ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ့တွေ ရှိပေမယ့် လိုအပ်တဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာကို ဥပဒေနဲ့ ပြဌာန်းထားတာမျိုး မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွားအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းမရှိမရှိ မစစ်ဆေးနိုင်ပါဘူး။ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အစီအစဉ်ဟာ အရှုံးပေါ်နေတဲ့ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေကို ပုဂ္ဂလိကအသွင်ကူးပြောင်းပြီး အရှုံးသက်သာဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ အစီအစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။
နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ တာဝန်ခံမှုနဲ့ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှု ညံ့ဖျင်းပြီး အရှုံးပေါ်နေတာကို ဦးသိန်းစိန်အစိုးရလက်ထက်မှာ ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းမရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။ အရှုံးပေါ်နေတဲ့ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေကို အစိုးရက ထောက်ပံ့နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံပိုင်သယံဇာတလုပ်ငန်းကတော့ အစိုးရကိုယ်စား အခွန်ကောက်ယူတဲ့ လုပ်ငန်းဖြစ်လို့ ငွေကြေးအမြောက်အမြား စုဆောင်းနိုင်ပါတယ်။ ဒီငွေတွေကို ပြည်ထောင်စုရန်ပုံငွေစာရင်းနဲ့ အခြားသီးခြားစာရင်းတွေမှာ ထိန်းသိမ်းထားတဲ့အတွက် ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံဆိုင်ရာ မသုံးစွဲနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ အမြတ်အစွန်းရတဲ့ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းဟာ အမြတ်ရာခိုင်နှုန်းတော်တော်များများကို ဘတ်ဂျက်က ဖယ်ထုတ်ပြီး သီးခြားရပ်တည်တဲ့ လုပ်ငန်းလိုပြုမှုလာကြတဲ့အတွက် စီးမံကိန်းနဲ့ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနကို တာဝန်ခံမှု နည်းပါးလာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကြံ့ဖွံ့ပါတီ (၂၀၁၀) မှာ ရွေးကောက်ပွဲနိုင်လို့ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရတက်လာပြီး မကြာမီ ၂၀၁၂ မှာ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး စတင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၆ မှာ NLD အစိုးရတက်လာတဲ့အချိန်အထိ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး မရသေးပါဘူး။ ၂၀၁၇ ဇန်နဝါရီလအထိ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေရဲ့ သီးခြားငွေစာရင်းမှာ ငွေလက်ကျန် ကျပ်ဘီလီယံ (၁၂,၀၀၀) ရှိနေပြီး NLD အစိုးရ ဘတ်ဂျက်အသုံးရိတ်မှာ ကျပ်ဘီလီယံ (၄၀၀၀) လိုငွေ ပြနေပါတယ်။ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရဲ့ ဝင်ငွေကို နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသားတွေ အကျိုးခံစားနိုင်အောင်လုပ်ဖို့ NLD အစိုးရမှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။
နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကို စောင့်ကြည့်ထိန်းကျောင်းဖို့ ပြည်သူ့အစိုးရမှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ၂၀၁၉ ဇွန်လမှာ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေရဲ့ သီးခြားငွေစာရင်းတွေကို မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ကနေ ပြည်တွင်အခွန်ဦးစီးဌာနကို ရွှေ့ပြောင်းဖို့ NLD အစိုးရက ညွှန်ကြားချက် ထုတ်လိုက်ပါတယ်။ ရှေ့နှစ်အစိုးရဘတ်ဂျက် ကျပ်ဘီလီယံ (၃၄,၁၀၀) ရှိပြီး လိုငွေက ကျပ်ဘီလီယံ (၆၂၀၀) ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းက ရတဲ့ငွေဟာ လိုငွေထက် အများကြီးပိုနေပါတယ်။ ပြည်သူ့ထောက်ခံမှု ပိုမိုရရှိလာတဲ့ NLD အစိုးရဟာ အလွဲသုံးစားလုပ်မှုနဲ့ အလေအလွှင့်အဖိတ်အစင် နည်းပါးသွားအောင် လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
==Unicode==
နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးမှာ ကုနျထုတျလုပျတာရှိသလို လုပျပိုငျခှင့ျ ရောငျးစားတာလညျး ရှိပါတယျ။ ကုနျထုတျလုပျငနျးမှာ နိုငျငံပိုငျစကျရုံတှေ ထငျရှားပါတယျ။ ကပြျငှေ ဘီလီယံငါးရာလောကျ နှဈစဉျအရှုံးပေါျနတေဲ့ နိုငျငံပိုငျစကျရုံ (၂၄) ရုံရှိကွောငျး သိရပါတယျ။ မဆလခတျေမှာ နိုငျငံပိုငျစကျမှုလုပျငနျး ငါးရာကြောျသာ ရှိခဲံပမေယ့ျ ဈေးကှကျစီးပှားရေးလုပျတဲ့ စဈအစိုးရခတျေမှာ နိုငျငံပိုငျစကျမှုလုပျငနျး (၁၀၀၀) ကြောျ ရှိလာပွီး ဗိုလျခြုပျတှရေဲ့ ကိုယျပိုငျလုပျငနျးလို ဖွဈလာပါတယျ။ ကှယျလှနျသူစကျမှုဝနျကွီးဟောငျး ဦးအောငျသောငျးအလှဲသုံးစားလုပျတဲ့ သတငျးကို မကွာခဏ တှေ့ရပါတယျ။ စကျမှုဝနျကွီးသကျတမျး (၁၄) နှဈမှာ အခမြျးသာဆုံး စဈဗိုလျ ဖွဈလာပါတယျ။ သူလိုစဈဗိုလျ (၅၀) ကြောျ ရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။
သယံဇာတထုတျယူရာမှာ ပွညျတှငျးပွညျပ ဖကျစပျကုမ်ပဏီကို လုပျပိုငျခှင့ျရောငျးစားတဲ့ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးတှေ မြားပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ ရနေံဓါတျငှေ့နဲ့ ကြောကျမကြျလုပျငနျးဟာ ထငျရှားပါတယျ။ ဒီလုပျငနျးတှဟော ကပြျငှဘေီလီယံ (၁၂,၀၀၀) နီးပါး စုဆောငျးနိုငျပုံကို Andrew Bauer, Arkar Hein, Khin San Htay, Matthew Hamilton နဲ့ Paul Shortell တို့ရဲ့”နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးပွုပွငျရေး” စာတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။
နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးဆိုတာ တိုငျးသူပွညျသားအားလုံး ပိုငျဆိုငျတဲ့လုပျငနျး ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ စဈအစိုးရခတျေမှာတော့ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးဟာ ဝနျကွီးဌာနရဲ့ ကိုယျပိုငျလုပျငနျးလို ဖွဈလာပွီး လကျဝါးကွီးအုပျ ထငျသလို လုပျကွပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ သယံဇာတ တူးဖောျရေးမှာ အဆိုးဆုံးပါ။ စီးပှားရေးကဏ်ဍတိုငျးလိုလိုမှာ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးရှိနတောမို့ ဝနျထမျးတသိနျးခှဲလောကျ ရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ တိုငျးပွညျရဲ့ GDP အသားတငျထုတျကုနျတနျးဖိုးရဲ့ (၁၂) ရာခိုငျနှုနျးကြောျ ရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တိုငျးပွညျဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးမှာ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးဟာ အရေးကွီးတဲ့ အခနျးကဏ်ဍက ပါဝငျနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ရနေံဓါတျငှေ့လုပျငနျး၊ ကြောကျမကြျလုပျငနျး၊ သဈလုပျငနျး၊ သတ်တုတှငျးလုပျငနျး၊ ပုလဲလုပျငနျး စတာတှဟော အရေးကွီးတဲ့ အခနျးကဏ်ဍက ပါဝငျပါတယျ။ ဒီနိုငျငံပိုငျလုပျငနျးတှဟော စီးပှားရေးကဏ်ဍ (၁၂) ခုမှာ ကနျထရိုကျစာခြုပျနဲ့ လိုငျစငျထုတျပေးခှင့ျ ရှိပါတယျ။
ပုဂ်ဂလိကလုပျငနျးတှကေို ကနျထရိုကျလိုငျစငျထုတျပေးရာမှာ ကွီးကွပျကှပျကဲမှုမလုပျဘဲ ထုတျပေးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ အရညျအခငြျးဟာ အရေးမကွီးတော့ဘဲ ရငျးနှီးမှုနဲ့ လာဘျထိုးနိုငျမှုက အဓိက ဖွဈလာပါတယျ။ သယံဇာတ အရငျးအမွဈ တူးဖောျခှင့ျခပြေးရာမှာ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးတှကေ အဆုံးအဖွတျပေးနတောမို့ ခရိုနီစီးပှားရေးစနဈကို တရားဝငျမွှင့ျတငျသလို ဖွဈနပေါတယျ။ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေး လုပျငနျးကွီးကွပျရေးအဖှဲ့တှေ ရှိပမေယ့ျ လိုအပျတဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျအာဏာကို ဥပဒနေဲ့ ပွဌာနျးထားတာမြိုး မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ပွညျသူ့အကြိုးစီးပှားအတှကျ ဆောငျရှကျခွငျးမရှိမရှိ မစဈဆေးနိုငျပါဘူး။ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရရဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး အစီအစဉျဟာ အရှုံးပေါျနတေဲ့ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးတှကေို ပုဂ်ဂလိကအသှငျကူးပွောငျးပွီး အရှုံးသကျသာဖို့ ရညျရှယျတဲ့ အစီအစဉျ ဖွဈပါတယျ။
နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးတှမှော တာဝနျခံမှုနဲ့ ကွီးကွပျကှပျကဲမှု ညံ့ဖငြျးပွီး အရှုံးပေါျနတောကို ဦးသိနျးစိနျအစိုးရလကျထကျမှာ ဖွရှေငျးနိုငျစှမျးမရှိတာ တှေ့ရပါတယျ။ အရှုံးပေါျနတေဲ့ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးတှကေို အစိုးရက ထောကျပံ့နဆေဲ ဖွဈပါတယျ။ နိုငျငံပိုငျသယံဇာတလုပျငနျးကတော့ အစိုးရကိုယျစား အခှနျကောကျယူတဲ့ လုပျငနျးဖွဈလို့ ငှကွေေးအမွောကျအမွား စုဆောငျးနိုငျပါတယျ။ ဒီငှတှေကေို ပွညျထောငျစုရနျပုံငှစောရငျးနဲ့ အခွားသီးခွားစာရငျးတှမှော ထိနျးသိမျးထားတဲ့အတှကျ ကနြျးမာရေး၊ ပညာရေးနဲ့ အခွခေံအဆောကျအအုံဆိုငျရာ မသုံးစှဲနိုငျဘဲ ဖွဈနပေါတယျ။ အမွတျအစှနျးရတဲ့ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးဟာ အမွတျရာခိုငျနှုနျးတောျတောျမြားမြားကို ဘတျဂကြျက ဖယျထုတျပွီး သီးခွားရပျတညျတဲ့ လုပျငနျးလိုပွုမှုလာကွတဲ့အတှကျ စီးမံကိနျးနဲ့ ဘဏ်ဍာရေးဝနျကွီးဌာနကို တာဝနျခံမှု နညျးပါးလာတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ကွံ့ဖှံ့ပါတီ (၂၀၁၀) မှာ ရှေးကောကျပှဲနိုငျလို့ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရတကျလာပွီး မကွာမီ ၂၀၁၂ မှာ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျး ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး စတငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ၂၀၁၆ မှာ NLD အစိုးရတကျလာတဲ့အခြိနျအထိ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး မရသေးပါဘူး။ ၂၀၁၇ ဇနျနဝါရီလအထိ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေး လုပျငနျးတှရေဲ့ သီးခွားငှစောရငျးမှာ ငှလေကျကနြျ ကပြျဘီလီယံ (၁၂,၀၀၀) ရှိနပွေီး NLD အစိုးရ ဘတျဂကြျအသုံးရိတျမှာ ကပြျဘီလီယံ (၄၀၀၀) လိုငှေ ပွနပေါတယျ။ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးရဲ့ ဝငျငှကေို နိုငျငံသူ၊ နိုငျငံသားတှေ အကြိုးခံစားနိုငျအောငျလုပျဖို့ NLD အစိုးရမှာ တာဝနျရှိပါတယျ။
နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးကို စောင့ျကွည့ျထိနျးကြောငျးဖို့ ပွညျသူ့အစိုးရမှာ တာဝနျရှိပါတယျ။ ၂၀၁၉ ဇှနျလမှာ နိုငျငံပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးတှရေဲ့ သီးခွားငှစောရငျးတှကေို မွနျမာ့စီးပှားရေးဘဏျကနေ ပွညျတှငျအခှနျဦးစီးဌာနကို ရှှေ့ပွောငျးဖို့ NLD အစိုးရက ညှှနျကွားခကြျ ထုတျလိုကျပါတယျ။ ရှေ့နှဈအစိုးရဘတျဂကြျ ကပြျဘီလီယံ (၃၄,၁၀၀) ရှိပွီး လိုငှကေ ကပြျဘီလီယံ (၆၂၀၀) ရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ နိုငျငံပိုငျလုပျငနျးက ရတဲ့ငှဟော လိုငှထေကျ အမြားကွီးပိုနပေါတယျ။ ပွညျသူ့ထောကျခံမှု ပိုမိုရရှိလာတဲ့ NLD အစိုးရဟာ အလှဲသုံးစားလုပျမှုနဲ့ အလအေလှှင့ျအဖိတျအစငျ နညျးပါးသှားအောငျ လုပျနိုငျလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျရပါတယျ။
