[[Zawgyi/Unicode]]
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေ အဆိုးရွားဆုံးကျဆင်းသွားတဲ့ ထိပ်ဆုံး သုံးနိုင်ငံထဲမှာ ပါဝင်တယ်လို့ လန်ဒန်မြို့အခြေစိုက် ကမ္ဘာကျော် The Economist မဂ္ဂဇင်းကြီးရဲ့ စီးပွားရေး ဆန်းစစ်အကဲဖြတ်အဖွဲ့ EIU က ဒီကနေ့ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝန်း နိုင်ငံပေါင်း ၁၆၇ နိုင်ငံကို စစ်တမ်းကောက်ထားတဲ့ထဲ ဒီမိုကရေစီ အဆိုးဆုံးကျဆင်းတဲ့ သုံးနိုင်ငံထဲမှာ တူနီးရှား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတို့နဲ့တန်းတူ ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ခံရတာပါ။ ဒါ့အပြင် The Economist က ပြုစုထုတ်ပြန်တဲ့ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်း အညွှန်းကိန်းသတ်ချက်မှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံဟာ အဆင့် ၁၆၆ နဲ့ မြောက်ကိုရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်တို့နဲ့အတူ အညွှန်း ကိန်းအနိမ့်ဆုံး သုံးနိုင်ငံထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။
နော်ဝေ၊ နယူးဇီလန်နဲ့ ဖင်လန် သုံးနိုင်ငံကို ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်း အမြင့်ဆုံးရှိတဲ့နိုင်ငံတွေအဖြစ် EIU က သတ်မှတ်ထား ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံကြီးတွေထဲမှာ ဗြိတိန်နိုင်ငံက အညွှန်းကိန်း ကျသွားပေမယ့် ဒီမိုကရေစီ အပြည့်အဝ ရှိတဲ့နိုင်ငံအဖြစ် ဆက်သတ်မှတ်ခံရပြီး အဆင့် ၁၈ ပေးထားပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကတော့ အပြစ်အနာအဆာမကင်းတဲ့ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရပြီး အဆင့် ၂၆ မှာရှိပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝန်း ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို ထောက်ခံသူတွေ ပိုများလာတာကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေ ပိုမို ကျဆင်းသွားခဲ့တဲ့အကြောင်း EIU စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင်း ဒီမိုကရေစီစနစ်အောက် နေခွင့်ရသူက ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ရဲ့ ၄၅% ကျော်ရုံလေးပဲရှိတယ်လို့ ဒီအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ ဒါဟာဖြင့် ဒီ့အရင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ထက်ဝက်ဝန်းကျင်လောက် ဒီမိုကရေစီစနစ်အောက်မှာ နေခဲ့ရတဲ့အခြေအနေထက် ပိုပြီး ဆိုးရွားသွားခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့လည်း သုတေသနအဖွဲ့ EIU ရဲ့ နှစ်ပတ်လည် ဒီမိုကရေစီ စစ်တမ်းမှာ ထောက်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာတဝန်း ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေ ဆုတ်ယုတ်ကျဆင်းမှုဟာ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်ကစလို့ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် အများဆုံးဖြစ်သလို ခုလို စစ်တမ်း နှစ်စဉ်ထုတ်ပြန်လာခဲ့တဲ့ ၂၀၀၆ ခုနှစ်က စပြီးကြည့်ရင်လည်း အဆိုးရွားဆုံး ဆုတ်ယုတ်မှု ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
ဥရောပမှာတော့ စပိန်နိုင်ငံမှာ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ သီးခြားလွတ်လပ်ခွင့်အခြေအနေ ကျဆင်းလာတာကြောင့် ဒီမိုကရေစီ စံနှုန်းတွေ အရင်ကထက် ကျဆင်းလာတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အလားတူ ချီလီနိုင်ငံမှာလည်း ဒီမိုကရေစီလွတ်လပ်ခွင့်တွေ ဆုတ်ယုတ်လာတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။
ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ သုံးပုံတပုံကျော် အာဏာရှင်စနစ်အောက် နေနေကြရတာမှာ အများစုက တရုတ်နိုင်ငံမှာဖြစ်တယ်လို့ဆိုပြီး တရုတ်ဟာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေ တိုးတက်မလာတဲ့အပြင် လွတ်လပ်ခွင့်တွေ ပိုပြီးဆုတ်ယုတ်လာတယ်လို့ EIU အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။
===========
[[Unicode]]
ဒီမိုကရစေီစံနှုနျး အဆိုးဆုံးကဆြငျးတဲ့ သုံးနိုငျငံထဲ မွနျမာနိုငျငံပါဝငျ
စဈတပျအာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဟာ ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးတှေ အဆိုးရှားဆုံးကဆြငျးသှားတဲ့ ထိပျဆုံး သုံးနိုငျငံထဲမှာ ပါဝငျတယျလို့ လနျဒနျမွို့အခွစေိုကျ ကမ်ဘာကြောျ The Economist မဂ်ဂဇငျးကွီးရဲ့ စီးပှားရေး ဆနျးစဈအကဲဖွတျအဖှဲ့ EIU က ဒီကနေ့ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ကမ်ဘာတဝနျး နိုငျငံပေါငျး ၁၆၇ နိုငျငံကို စဈတမျးကောကျထားတဲ့ထဲ ဒီမိုကရစေီ အဆိုးဆုံးကဆြငျးတဲ့ သုံးနိုငျငံထဲမှာ တူနီးရှား၊ အာဖဂနျနစ်စတနျနိုငျငံတို့နဲ့တနျးတူ ထည့ျသှငျးသတျမှတျခံရတာပါ။ ဒါ့အပွငျ The Economist က ပွုစုထုတျပွနျတဲ့ ဒီမိုကရစေီစံနှုနျး အညှှနျးကိနျးသတျခကြျမှာလညျး မွနျမာနိုငျငံဟာ အဆင့ျ ၁၆၆ နဲ့ မွောကျကိုရီးယား၊ အာဖဂနျနစ်စတနျတို့နဲ့အတူ အညှှနျး ကိနျးအနိမ့ျဆုံး သုံးနိုငျငံထဲမှာ ပါဝငျပါတယျ။
နောျဝေ၊ နယူးဇီလနျနဲ့ ဖငျလနျ သုံးနိုငျငံကို ကမ်ဘာပေါျမှာ ဒီမိုကရစေီစံနှုနျး အမွင့ျဆုံးရှိတဲ့နိုငျငံတှအေဖွဈ EIU က သတျမှတျထား ပါတယျ။ ကမ်ဘာ့ထိပျတနျး ဒီမိုကရစေီနိုငျငံကွီးတှထေဲမှာ ဗွိတိနျနိုငျငံက အညှှနျးကိနျး ကသြှားပမေယ့ျ ဒီမိုကရစေီ အပွည့ျအဝ ရှိတဲ့နိုငျငံအဖွဈ ဆကျသတျမှတျခံရပွီး အဆင့ျ ၁၈ ပေးထားပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကတော့ အပွဈအနာအဆာမကငျးတဲ့ ဒီမိုကရစေီ နိုငျငံတခုအဖွဈ သတျမှတျခံရပွီး အဆင့ျ ၂၆ မှာရှိပါတယျ။
ကမ်ဘာတဝနျး ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ အာဏာရှငျစနဈကို ထောကျခံသူတှေ ပိုမြားလာတာကွောင့ျ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှဈအတှငျး ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးတှေ ပိုမို ကဆြငျးသှားခဲ့တဲ့အကွောငျး EIU စဈတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှဈတှငျး ဒီမိုကရစေီစနဈအောကျ နခှေင့ျရသူက ကမ်ဘာ့လူဦးရေ ရဲ့ ၄၅% ကြောျရုံလေးပဲရှိတယျလို့ ဒီအဖှဲ့က ပွောပါတယျ။ ဒါဟာဖွင့ျ ဒီ့အရငျ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈက ကမ်ဘာ့လူဦးရေ ထကျဝကျဝနျးကငြျလောကျ ဒီမိုကရစေီစနဈအောကျမှာ နခေဲ့ရတဲ့အခွအေနထေကျ ပိုပွီး ဆိုးရှားသှားခဲ့တာဖွဈတယျလို့လညျး သုတသေနအဖှဲ့ EIU ရဲ့ နှဈပတျလညျ ဒီမိုကရစေီ စဈတမျးမှာ ထောကျပွထားပါတယျ။
၂၀၂၁ ခုနှဈအတှငျး ကမ်ဘာတဝနျး ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးတှေ ဆုတျယုတျကဆြငျးမှုဟာ ၂၀၁၀ ပွည့ျနှဈကစလို့ ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျ အမြားဆုံးဖွဈသလို ခုလို စဈတမျး နှဈစဉျထုတျပွနျလာခဲ့တဲ့ ၂၀၀၆ ခုနှဈက စပွီးကွည့ျရငျလညျး အဆိုးရှားဆုံး ဆုတျယုတျမှု ဖွဈတယျလို့ဆိုပါတယျ။
ဥရောပမှာတော့ စပိနျနိုငျငံမှာ တရားစီရငျရေးဆိုငျရာ သီးခွားလှတျလပျခှင့ျအခွအေနေ ကဆြငျးလာတာကွောင့ျ ဒီမိုကရစေီ စံနှုနျးတှေ အရငျကထကျ ကဆြငျးလာတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ အလားတူ ခြီလီနိုငျငံမှာလညျး ဒီမိုကရစေီလှတျလပျခှင့ျတှေ ဆုတျယုတျလာတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။
ကမ်ဘာ့လူဦးရရေဲ့ သုံးပုံတပုံကြောျ အာဏာရှငျစနဈအောကျ နနေကွေရတာမှာ အမြားစုက တရုတျနိုငျငံမှာဖွဈတယျလို့ဆိုပွီး တရုတျဟာ ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးတှေ တိုးတကျမလာတဲ့အပွငျ လှတျလပျခှင့ျတှေ ပိုပွီးဆုတျယုတျလာတယျလို့ EIU အဖှဲ့က ပွောပါတယျ။
===========
