(Zawgyi / Unicode)
တရုတ်ရဲ့ စစ်လက်နက်တွေဟာ စစ်မြေပြင်မှာ လက်တွေ့ မစမ်းသပ်ရသေးတာက များသလို နိုင်ငံရေး အပါအဝင် နောက်ဆက်တွဲ ကုန်ကျစရိတ်တွေက များတာကြောင့် တရုတ်ရဲ့ လက်နက် တင်ပို့မှု ဈေးကွက် ဝေစု လျော့ကျလာနေကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။ Ralph Jennings ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။
ကမ ္ဘာ့ ဒုတိယ စီးပွားရေး အင်အား အကြီးဆုံး တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အတွင်း လက်နက် ရောင်းချမှုဟာ အရင် ၅ နှစ်တာ ကာလနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ၇ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း Stockholm International Peace Research Institute ရဲ့ အချက်အလက်တွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဈေးကွက်ဝေစု အသုံးအနှုန်းအရ ဆိုရင်တော့ တရုတ်ရဲ့ လက်နက် တင်ပို့မှုဟာ ၅ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၅ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းသွားကြောင်း စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ပုံမှန်အားဖြင့် တရုတ်ဘက်က လက်နက် တင်ပို့မှုဟာ တနှစ်ကို ဒေါ်လာ သန်း ၃,၀၀၀ ကနေ ဒေါ်လာ သန်း ၄,၀၀၀ ထိ ရှိတယ်လို့ အမေရိကန် အခြေစိုက် ပညာရှင် တဦး ဖြစ်တဲ့ Richard Bitzinger က ပြောပါတယ်။ Richard Bitzinger က စကာၤပူ Nanyang Technological တက္ကသိုလ်ရဲ့ S. Rajaratnam နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနမှာ ဧည့် ပညာရှင် ဖြစ်ပါတယ်။ တခြား လက်နက် တင်ပို့ ရောင်းချသူတွေထံက လက်နက်တွေထက် တရုတ် လက်နက်တွေက ရောင်းဈေး သက်သာပေမယ့်လည်း နောက်ပိုင်း ဝန်ဆောင်ခမှာ ကုန်ကျစရိတ် များနိုင်တယ်လို့ ပင်လယ်ရေကြောင်း လုံခြုံမှုဆိုင်ရာ သုတေသန ပညာရှင် Collin Koh က ပြောပါတယ်။
တရုတ်နဲ့ နိုင်ငံရေး မပြေလည်မှုကြောင့်လည်း တချို့ ပြည်ပ ဝယ်ယူသူတွေက အဝယ်ရပ်သွားကြတယ်၊ အထူးသဖြင့်တော့ တရုတ်မဟုတ်တဲ့ တခြား စနစ်တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ဝယ်ယူ တင်သွင်းတာ မလုပ်တော့တာလို့ Koh က ပြောပါတယ်။
တရုတ်ရဲ့ စစ်လက်နက် အများစုက တိုက်ခိုက်ရေး မစမ်းသပ်ရသေးတာကြောင့် ကောင်းကောင်း အလုပ်ဖြစ်ပါ့မလားဆိုတာကိုလည်း ဝယ်သူ တချို့က သိလိုကြတယ်လို့လည်း သူက ထပ်လောင်း ပြောပါတယ်။ အမေရိကန် ထုတ် လက်နက် ပစ္စည်းတွေထဲက အများအပြားကတော့ တိုက်ခိုက်ရေးမှာ ကြံံ့ခိုင်ပြီး လက်နက် တင်ပို့သူတွေကြားမှာလည်း နာမည်ကောင်း ပိုပြီး ရပါတယ်။
" ပြဿနာရဲ့ အခြေခံက တရုတ်နိုင်ငံတွင် ထုတ်လုပ်သည် ဆိုတဲ့ တံဆိပ်နဲ့ အတူတွဲ ဖြစ်လာတာပါ။ သိပ်တော့ မကောင်းပါဘူး။ တကယ် စိုးရိမ်နေတဲ့ အချက်က ဒါပါဘဲ။ ဒါကြောင့် တရုတ် ထုတ် ဆိုတဲ့ အပေါ် မကောင်းမြင်မှုက စစ်လက်နက် ပစ္စည်းတွေ အထိ သက်ရောက်မှု ရှိစေတာပါ။ "
၂၀၁၉- ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာမှာ လက်နက် စတုတ္ထမြောက် လက်နက် တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း Stockholm International Peace Research Institute က ဖော်ပြပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက အများဆုံး ဖြစ်ပြီး ရုရှားက ဒုတိယနဲ့ ပြင်သစ်က တတိယ နေရာမှာ ရှိပါတယ်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ကနေ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အတွင်း တရုတ်ရဲ့ လက်နက်တင်ပို့မှု ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် အယ်လ်ဂျီးရီးယား၊ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နဲ့ ပါကစ္စတန်ကို ရောက်ရှိတာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း Stockholm အင်စတီကျူက ဖော်ပြပါတယ်။
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် အများအပြား ကိုးကား ကြတဲ့ Stockholm အင်စတီကျူရဲ့ ဖော်ပြချက် အရတော့ ဒီကာလ အပိုင်းအခြား အတွင်း တရုတ်ရဲ့ လက်နက်တင်ပို့မှုရဲ့ ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းက မဟာမိတ် ဖြစ်တဲ့ ပါကစ္စတန် နိုင်ငံကို တင်ပို့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
စက်မှု လုပ်ငန်း အခြေခံ ခိုင်မာတာကြောင့် တရုတ်မှာ ပြည့်စုံကောင်းမွန်တဲ့ မောင်းသူမဲ့ ဒရုန်းယာဉ် နည်းပညာ ရှိပြီး အထူးသဖြင့်တော့ အရပ်ဘက်သုံး ဖြစ်ပြီး တခြား လက်နက် တည်ဆောက်မှုဆိုင်ရာ နည်းပညာတွေကိုလည်း ရုရှားထံက သင်ယူထားတယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေက ယူဆကြပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ တရုတ် အနေနဲ့ သဘောၤတည်ဆောက်မှုမှာ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိနေတယ်လို့ ပင်လယ်ရေကြောင်း လုံခြုံမှုဆိုင်ရာ သုတေသန ပညာရှင် Collin Koh က ပြောပါတယ်။
ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ဆင်းရဲတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနဲ့ နိုင်ငံရေး အရ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သူတွေက တရုတ်ထံကနေ ဝယ်ယူနေကြပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခု အတွင်းမှာ ဖောက်သည်တွေ ပုံမှန် ရရှိနေတယ်လို့သုံးသပ်သူတွေက ပြောပါတယ်။ ဝယ်သူ အများစုကတော့ အာဖရိက၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ တောင် အာရှနဲ့ လက်တင် အမေရိက တို့က ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဌာနရဲ့ အဖွဲ့အစည်း တခုစြဖ်တဲ့ ဟာဝိုင်အီ က Daniel K. Inouye အာရှ ပစိဖိတ် စင်တာက ပါမောက္ခ Alexander Vuving က အခုလို ပြောပါတယ်။
" ကမ္ဘာတလွှားက ဝယ်လက်တွေ ရရှိရေး အတွက် တရုတ်က ကြိုးစားနေပြီး သူ့ရဲ့ လက်နက်တွေ အတွက် နည်းပညာပိုင်းမှာလည်း သိသိသာသာ တိုးတက်မှု တချို့ ရှိပါတယ်။ အနည်းငယ် အဆင့်မြှင့်နိုင်စွမ်းလည်း ရှိပြီး တချိန်တည်းမှာဘဲ ဈေးနှုန်း သက်သက်သာသာနဲ့လည်း ကမ်းလှမ်းနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ် လက်နက်တွေက နိုင်ငံ အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်ပါတယ်။ "
တရုတ်ထံက လက်နက် ဝယ်ကြတဲ့ နိုင်ငံတွေက မကျေမနပ် ပြောကြတာမျိုး သိပ် မရှိလှပါဘူး။ အများအပြားကတော့ စစ်ဖြစ်နေတာ မဟုတ်တဲ့ အတွက် လက်နက်တွေ ဝယ်ပြီး ထုတ်သုံးရတာမျိုးလည်း မရှိဘူးလို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အရောင်း အဝယ် ဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ စိတ်တိုင်းမကျတဲ့ လက္ခဏာမျိုးကတော့ အခါအားလျော်စွာ တွေ့မြင်နေရပါတယ်။
တော်ဝင် ဂျော်ဒန် လေတပ်က တရုတ်ထုတ် CH-4B Pterosaur ဒရုန်းယာဉ် ၆ စင်း ပြန်ရောင်းမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်တုန်းက လေကြောင်းဆိုင်ရာ သတင်း ဝက်ဘ်ဆိုဒ်တွေက ဖော်ပြခဲ့ကြပါတယ်။ ဂျော်ဒန်တို့ အနေနဲ့ ဒရုန်းယာဉ်တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကို စိတ်တိုင်းမကျတဲ့ သဘောမျိုး ထုတ်ပြန်ချက်တွေလည်း မရောင်းခင်မှာ ထုတ်ခဲ့တယ်လို့ Overt Defense ဝက်ဘ်ဆိုဒ်က ဖော်ပြပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံကတော့ ဒီနှစ် အတွင်းမှာဘဲ ဒေါ်လာ ၁၁ ဒသမ ၇၇ သန်း ကျသင့်တဲ့ တရုတ်လုပ် တင့်ကား သုံးစင်းကို ထိုင်းရေတပ်က လက်ခံခဲ့ ပေမယ့် အတိုက်အခံ လွှတ်တော် အမတ်တွေ ကတော့ Covid-19 ကာကွယ်ဆေးတွေထက် ဦးစားပေးပြီး ယူခဲ့ရတဲ့ အကြောင်းရင်းကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ တရုတ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကြား ၂၀၁၆ ခုနှစ် အတွင်း စစ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်ခဲ့ကြတာပါ။
Shariman Lockman ဟာ မလေးရှားနိုင်ငံက မဟာဗျူဟာနဲ့ နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနက နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒနဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြီးတန်း သုံးသပ်သူ ဖြစ်ပါတယ်။ မလေးရှား နိုင်ငံက ၂၀၁၆ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှာ တရုတ်ထုတ် Littoral mission သဘောၤ ၄ စင်း မှာယူခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံတွင်း ထုတ်လုပ်တာကြောင့် အကုန်အကျ သက်သာခဲ့တယ်လို့ သုံးသပ်သူ Shariman Lockman က ပြောပါတယ်။
“ ပိုင်နက် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားနေတဲ့ နိုင်ငံတခုထံကနေ ဝယ်ယူရတာရဲ့ လုံခြုံရေး ဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်တွေကို အမှန်တကယ် ထည့်သွင်း စဉ်းစားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်၊ မှီခိုနေရတဲ့ အနေအထား မရောက်စေဘဲ ဖြစ်လာနိုင်ခြေ ရှိတဲ့ အန္တရာယ်တွေကို နည်းနည်း ပိုပြီး ထည့်သွင်း စဉ်းစားရမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ”
မလေးရှားနိုင်ငံဟာ တရုတ်နဲ့ တောင်တရုတ် ပင်လယ်ပြင် အတွင်း ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားတော ဖြစ်ပြီး တရုတ်ဘက်က အငြင်းပွား ရေပြင်အတွင်းကို မကြာခဏ သဘောၤတွေ စေလွှတ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
(Unicode)
အမာခံ ဝယျလကျတှေ ရှိပမေယ့ျ တရုတျလကျနကျ တငျပို့မှု ကဆြငျးလာနတေဲ့ အကွောငျးရငျး
တရုတျရဲ့ စဈလကျနကျတှဟော စဈမွပွေငျမှာ လကျတှေ့ မစမျးသပျရသေးတာက မြားသလို နိုငျငံရေး အပါအဝငျ နောကျဆကျတှဲ ကုနျကစြရိတျတှကေ မြားတာကွောင့ျ တရုတျရဲ့ လကျနကျ တငျပို့မှု ဈေးကှကျ ဝစေု လြော့ကလြာနကွေောငျး ကြှမျးကငြျသူတှကေ ပွောပါတယျ။ Ralph Jennings ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။
ကမ ်ဘာ့ ဒုတိယ စီးပှားရေး အငျအား အကွီးဆုံး တရုတျနိုငျငံရဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှဈကနေ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ အတှငျး လကျနကျ ရောငျးခမြှုဟာ အရငျ ၅ နှဈတာ ကာလနဲ့ နှိုငျးယှဉျရငျ ၇ ဒသမ ၈ ရာခိုငျနှုနျး ကဆြငျးခဲ့ကွောငျး Stockholm International Peace Research Institute ရဲ့ အခကြျအလကျတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။ ဈေးကှကျဝစေု အသုံးအနှုနျးအရ ဆိုရငျတော့ တရုတျရဲ့ လကျနကျ တငျပို့မှုဟာ ၅ ဒသမ ၆ ရာခိုငျနှုနျးကနေ ၅ ဒသမ ၂ ရာခိုငျနှုနျး ကဆြငျးသှားကွောငျး စာရငျးတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။
ပုံမှနျအားဖွင့ျ တရုတျဘကျက လကျနကျ တငျပို့မှုဟာ တနှဈကို ဒေါျလာ သနျး ၃,၀၀၀ ကနေ ဒေါျလာ သနျး ၄,၀၀၀ ထိ ရှိတယျလို့ အမရေိကနျ အခွစေိုကျ ပညာရှငျ တဦး ဖွဈတဲ့ Richard Bitzinger က ပွောပါတယျ။ Richard Bitzinger က စကာၤပူ Nanyang Technological တက်ကသိုလျရဲ့ S. Rajaratnam နိုငျငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနမှာ ဧည့ျ ပညာရှငျ ဖွဈပါတယျ။ တခွား လကျနကျ တငျပို့ ရောငျးခသြူတှထေံက လကျနကျတှထေကျ တရုတျ လကျနကျတှကေ ရောငျးဈေး သကျသာပမေယ့ျလညျး နောကျပိုငျး ဝနျဆောငျခမှာ ကုနျကစြရိတျ မြားနိုငျတယျလို့ ပငျလယျရကွေောငျး လုံခွုံမှုဆိုငျရာ သုတသေန ပညာရှငျ Collin Koh က ပွောပါတယျ။
တရုတျနဲ့ နိုငျငံရေး မပွလေညျမှုကွောင့ျလညျး တခြို့ ပွညျပ ဝယျယူသူတှကေ အဝယျရပျသှားကွတယျ၊ အထူးသဖွင့ျတော့ တရုတျမဟုတျတဲ့ တခွား စနဈတှနေဲ့ ပေါငျးစပျဖို့ လိုအပျတဲ့ ပစ်စညျးတှကေို ဝယျယူ တငျသှငျးတာ မလုပျတော့တာလို့ Koh က ပွောပါတယျ။
တရုတျရဲ့ စဈလကျနကျ အမြားစုက တိုကျခိုကျရေး မစမျးသပျရသေးတာကွောင့ျ ကောငျးကောငျး အလုပျဖွဈပါ့မလားဆိုတာကိုလညျး ဝယျသူ တခြို့က သိလိုကွတယျလို့လညျး သူက ထပျလောငျး ပွောပါတယျ။ အမရေိကနျ ထုတျ လကျနကျ ပစ်စညျးတှထေဲက အမြားအပွားကတော့ တိုကျခိုကျရေးမှာ ကွံံ့ခိုငျပွီး လကျနကျ တငျပို့သူတှကွေားမှာလညျး နာမညျကောငျး ပိုပွီး ရပါတယျ။
" ပွူနာရဲ့ အခွခေံက တရုတျနိုငျငံတှငျ ထုတျလုပျသညျ ဆိုတဲ့ တံဆိပျနဲ့ အတူတှဲ ဖွဈလာတာပါ။ သိပျတော့ မကောငျးပါဘူး။ တကယျ စိုးရိမျနတေဲ့ အခကြျက ဒါပါဘဲ။ ဒါကွောင့ျ တရုတျ ထုတျ ဆိုတဲ့ အပေါျ မကောငျးမွငျမှုက စဈလကျနကျ ပစ်စညျးတှေ အထိ သကျရောကျမှု ရှိစတောပါ။ "
၂၀၁၉- ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ အတှငျး တရုတျနိုငျငံဟာ ကမ်ဘာမှာ လကျနကျ စတုတ်ထမွောကျ လကျနကျ တငျပို့မှု အမြားဆုံး နိုငျငံ ဖွဈခဲ့ကွောငျး Stockholm International Peace Research Institute က ဖောျပွပါတယျ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုက အမြားဆုံး ဖွဈပွီး ရုရှားက ဒုတိယနဲ့ ပွငျသဈက တတိယ နရောမှာ ရှိပါတယျ။ ၂၀၁၆ ခုနှဈ ကနေ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ အတှငျး တရုတျရဲ့ လကျနကျတငျပို့မှု ၆၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျ အယျလျဂြီးရီးယား၊ ဘငျ်ဂလားဒရှေ့ျနဲ့ ပါကစ်စတနျကို ရောကျရှိတာ ဖွဈကွောငျးလညျး Stockholm အငျစတီကြူက ဖောျပွပါတယျ။
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခမြားဆိုငျရာ သတငျးအခကြျအလကျတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ အမြားအပွား ကိုးကား ကွတဲ့ Stockholm အငျစတီကြူရဲ့ ဖောျပွခကြျ အရတော့ ဒီကာလ အပိုငျးအခွား အတှငျး တရုတျရဲ့ လကျနကျတငျပို့မှုရဲ့ ၃၈ ရာခိုငျနှုနျးက မဟာမိတျ ဖွဈတဲ့ ပါကစ်စတနျ နိုငျငံကို တငျပို့တာ ဖွဈပါတယျ။
စကျမှု လုပျငနျး အခွခေံ ခိုငျမာတာကွောင့ျ တရုတျမှာ ပွည့ျစုံကောငျးမှနျတဲ့ မောငျးသူမဲ့ ဒရုနျးယာဉျ နညျးပညာ ရှိပွီး အထူးသဖွင့ျတော့ အရပျဘကျသုံး ဖွဈပွီး တခွား လကျနကျ တညျဆောကျမှုဆိုငျရာ နညျးပညာတှကေိုလညျး ရုရှားထံက သငျယူထားတယျလို့ သုံးသပျသူတှကေ ယူဆကွပါတယျ။ လကျရှိမှာတော့ တရုတျ အနနေဲ့ သဘောၤတညျဆောကျမှုမှာ အခှင့ျအလမျးတှေ ရှိနတေယျလို့ ပငျလယျရကွေောငျး လုံခွုံမှုဆိုငျရာ သုတသေန ပညာရှငျ Collin Koh က ပွောပါတယျ။ ပုံမှနျအားဖွင့ျတော့ ဆငျးရဲတဲ့ နိုငျငံတှနေဲ့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုနဲ့ နိုငျငံရေး အရ ဆန့ျကငြျဘကျ ဖွဈသူတှကေ တရုတျထံကနေ ဝယျယူနကွေပွီး ပွီးခဲ့တဲ့ ဆယျစုနှဈ ၂ ခု အတှငျးမှာ ဖောကျသညျတှေ ပုံမှနျ ရရှိနတေယျလို့သုံးသပျသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဝယျသူ အမြားစုကတော့ အာဖရိက၊ အရှေ့အလယျပိုငျး၊ တောငျ အာရှနဲ့ လကျတငျ အမရေိက တို့က ဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျ ကာကှယျရေးဌာနရဲ့ အဖှဲ့အစညျး တခုစွဖျတဲ့ ဟာဝိုငျအီ က Daniel K. Inouye အာရှ ပစိဖိတျ စငျတာက ပါမောက်ခ Alexander Vuving က အခုလို ပွောပါတယျ။
" ကမ်ဘာတလှှားက ဝယျလကျတှေ ရရှိရေး အတှကျ တရုတျက ကွိုးစားနပွေီး သူ့ရဲ့ လကျနကျတှေ အတှကျ နညျးပညာပိုငျးမှာလညျး သိသိသာသာ တိုးတကျမှု တခြို့ ရှိပါတယျ။ အနညျးငယျ အဆင့ျမွှင့ျနိုငျစှမျးလညျး ရှိပွီး တခြိနျတညျးမှာဘဲ ဈေးနှုနျး သကျသကျသာသာနဲ့လညျး ကမျးလှမျးနိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တရုတျ လကျနကျတှကေ နိုငျငံ အမြားအပွားကို ဆှဲဆောငျနိုငျပါတယျ။ "
တရုတျထံက လကျနကျ ဝယျကွတဲ့ နိုငျငံတှကေ မကြမေနပျ ပွောကွတာမြိုး သိပျ မရှိလှပါဘူး။ အမြားအပွားကတော့ စဈဖွဈနတော မဟုတျတဲ့ အတှကျ လကျနကျတှေ ဝယျပွီး ထုတျသုံးရတာမြိုးလညျး မရှိဘူးလို့ ကြှမျးကငြျသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး အရောငျး အဝယျ ဖွဈပွီးနောကျပိုငျးမှာ စိတျတိုငျးမကတြဲ့ လက်ခဏာမြိုးကတော့ အခါအားလြောျစှာ တှေ့မွငျနရေပါတယျ။
တောျဝငျ ဂြောျဒနျ လတေပျက တရုတျထုတျ CH-4B Pterosaur ဒရုနျးယာဉျ ၆ စငျး ပွနျရောငျးမယျဆိုတဲ့ သတငျးကို လှနျခဲ့တဲ့ ၂ နှဈတုနျးက လကွေောငျးဆိုငျရာ သတငျး ဝကျဘျဆိုဒျတှကေ ဖောျပွခဲ့ကွပါတယျ။ ဂြောျဒနျတို့ အနနေဲ့ ဒရုနျးယာဉျတှရေဲ့ လုပျဆောငျခကြျကို စိတျတိုငျးမကတြဲ့ သဘောမြိုး ထုတျပွနျခကြျတှလေညျး မရောငျးခငျမှာ ထုတျခဲ့တယျလို့ Overt Defense ဝကျဘျဆိုဒျက ဖောျပွပါတယျ။
ထိုငျးနိုငျငံကတော့ ဒီနှဈ အတှငျးမှာဘဲ ဒေါျလာ ၁၁ ဒသမ ၇၇ သနျး ကသြင့ျတဲ့ တရုတျလုပျ တင့ျကား သုံးစငျးကို ထိုငျးရတေပျက လကျခံခဲ့ ပမေယ့ျ အတိုကျအခံ လှှတျတောျ အမတျတှေ ကတော့ Covid-19 ကာကှယျဆေးတှထေကျ ဦးစားပေးပွီး ယူခဲ့ရတဲ့ အကွောငျးရငျးကို မေးခှနျးထုတျခဲ့ကွပါတယျ။ တရုတျနဲ့ ထိုငျးနိုငျငံကွား ၂၀၁၆ ခုနှဈ အတှငျး စဈရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု တိုးမွှင့ျခဲ့ကွတာပါ။ Shariman Lockman ဟာ မလေးရှားနိုငျငံက မဟာဗြူဟာနဲ့ နိုငျငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနက နိုငျငံခွားရေး မူဝါဒနဲ့ လုံခွုံရေးဆိုငျရာ အကွီးတနျး သုံးသပျသူ ဖွဈပါတယျ။ မလေးရှား နိုငျငံက ၂၀၁၆ ခုနှဈ နှောငျးပိုငျးမှာ တရုတျထုတျ Littoral mission သဘောၤ ၄ စငျး မှာယူခဲ့ပွီး တရုတျနိုငျငံတှငျး ထုတျလုပျတာကွောင့ျ အကုနျအကြ သကျသာခဲ့တယျလို့ သုံးသပျသူ Shariman Lockman က ပွောပါတယျ။
“ ပိုငျနကျ ဆိုငျရာ အငွငျးပှားနတေဲ့ နိုငျငံတခုထံကနေ ဝယျယူရတာရဲ့ လုံခွုံရေး ဆိုငျရာ အကြိုးဆကျတှကေို အမှနျတကယျ ထည့ျသှငျး စဉျးစားရမှာ ဖွဈပါတယျ၊ မှီခိုနရေတဲ့ အနအေထား မရောကျစဘေဲ ဖွဈလာနိုငျခွေ ရှိတဲ့ အန်တရာယျတှကေို နညျးနညျး ပိုပွီး ထည့ျသှငျး စဉျးစားရမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ”
မလေးရှားနိုငျငံဟာ တရုတျနဲ့ တောငျတရုတျ ပငျလယျပွငျ အတှငျး ပိုငျဆိုငျမှု အငွငျးပှားတော ဖွဈပွီး တရုတျဘကျက အငွငျးပှား ရပွေငျအတှငျးကို မကွာခဏ သဘောၤတှေ စလှေှတျနတော ဖွဈပါတယျ။
