(Zawgyi / Unicode)
သတင်းသမားတွေကို ဖမ်းဆီးအရေးယူတာ၊ အနှောင့်အယှက်ပေးတာနဲ့ ဖိနှိပ်တာတွေ ရပ်ဆိုင်းကြဖို့ ဒီကနေ့ မေလ ၃ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့မှာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့ကြီးရဲ့ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် David Kaye က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ရှိရင် လူထုအနေနဲ့ အချက်အလက်မျိုးစုံကို ရနိုင်တာဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် လူထုကျန်းမာရေး ပြဿနာကြီးဖြစ်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ဟာ အရေးပါကြောင်း ပြောပါတယ်။
အခုဖြစ်ပွားနေတဲ့ ကပ်ရောဂါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒီရောဂါရဲ့ သဘောသဘာဝတွေ၊ လူသားတွေ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်နေရတယ် ဆိုတာတွေကို ကမ္ဘာတလွှား ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိလာအောင် ကြိုးစားပြီး သတင်းယူနေတဲ့ သတင်းထောက်တွေကို အစိုးရပိုင်းက အနှောင့်အယှက်ပေးတာကို မကြာခင် လတွေအတွင်း တွေ့နေရတာကြောင့် လူထုအတွက် အရေးပါတဲ့ သတင်းတွေ ရယူပေးနေသူတွေကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် သတင်းရယူခွင့်ပေးဖို့လည်း တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။
သတင်းရယူတဲ့အတွက် ဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ သတင်းထောက်က ၂၅၀ လောက် ရှိမယ်လို့ CPJ (Committee to Protect Journalists) သတင်းသမားများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့က ခန့်မှန်းထားပြီး သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ချိုးဖောက်မှုတွေ ရှိနေတာကို ကုလသမဂ္ဂက အလေးထားဖို့လည်း နယ်စည်းမခြား သတင်းသမားများအဖွဲ့ RSF (Reporters Without Borders) က တောင်းဆိုထားပါတယ်။
သတင်းသမားတွေကို ဒီလို အရေးယူ အပြစ်ပေးတာတွေ ရပ်ဆိုင်းဖို့နဲ့ အဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ သတင်းသမားတွေကို အရေးတကြီး ပြန်လွှတ်ပေးဖို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ကြီးက တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း နိရဉ္စရာသတင်းဌာနက သတင်းထောက် ၃ ဦး မတ်လကုန်က အဖမ်းခံခဲ့ရတာဖြစ်ပြီး လက်ရှိ ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားနေချိန်မှာ အခုလို လုပ်ဆောင်တာဟာ မသင့်လျော်ကြောင်း သတင်းမီဒီယာကောင်စီက ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝှမ်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ကူးစက်ခံရသူဟာ စနေနေ့မှာ ၃၄၀၀၀၀၀ နီးပါး ရှိနေပြီး သေဆုံးရသူကတော့ ၂၄၀၀၀၀ ကျော် ရှိနေတယ်လို့ အမေရိကန်အခြေစိုက် Johns Hopkins တက္ကသိုလ် စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
----------------------------
(Unicode)
သတငျးထောကျတှကေို မဖမျးဖို့ သတငျးလှတျလပျခှင့ျနေ့မှာ ကုလ အထူးကိုယျစားလှယျ တိုကျတှနျး
သတငျးသမားတှကေို ဖမျးဆီးအရေးယူတာ၊ အနှောင့ျအယှကျပေးတာနဲ့ ဖိနှိပျတာတှေ ရပျဆိုငျးကွဖို့ ဒီကနေ့ မလေ ၃ ရကျနေ့မှာ ကရြောကျတဲ့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ သတငျးလှတျလပျခှင့ျနေ့မှာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျရေးအဖှဲ့ကွီးရဲ့ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှင့ျဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ David Kaye က ကွညောခကြျထုတျပွနျ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
သတငျးလှတျလပျခှင့ျရှိရငျ လူထုအနနေဲ့ အခကြျအလကျမြိုးစုံကို ရနိုငျတာဖွဈပွီး အထူးသဖွင့ျ လူထုကနြျးမာရေး ပွူနာကွီးဖွဈတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေခြိနျမှာ သတငျးလှတျလပျခှင့ျဟာ အရေးပါကွောငျး ပွောပါတယျ။
အခုဖွဈပှားနတေဲ့ ကပျရောဂါနဲ့ပတျသကျပွီး ဒီရောဂါရဲ့ သဘောသဘာဝတှေ၊ လူသားတှေ ဘယျလိုရငျဆိုငျနရေတယျ ဆိုတာတှကေို ကမ်ဘာတလှှား ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ သိလာအောငျ ကွိုးစားပွီး သတငျးယူနတေဲ့ သတငျးထောကျတှကေို အစိုးရပိုငျးက အနှောင့ျအယှကျပေးတာကို မကွာခငျ လတှအေတှငျး တှေ့နရေတာကွောင့ျ လူထုအတှကျ အရေးပါတဲ့ သတငျးတှေ ရယူပေးနသေူတှကေို လှတျလှတျလပျလပျ သတငျးရယူခှင့ျပေးဖို့လညျး တောငျးဆိုလိုကျတာပါ။
သတငျးရယူတဲ့အတှကျ ဖမျးဆီးခံနရေတဲ့ သတငျးထောကျက ၂၅၀ လောကျ ရှိမယျလို့ CPJ (Committee to Protect Journalists) သတငျးသမားမြား ကာကှယျစောင့ျရှောကျရေးအဖှဲ့က ခန့ျမှနျးထားပွီး သတငျးလှတျလပျခှင့ျ ခြိုးဖောကျမှုတှေ ရှိနတောကို ကုလသမဂ်ဂက အလေးထားဖို့လညျး နယျစညျးမခွား သတငျးသမားမြားအဖှဲ့ RSF (Reporters Without Borders) ကတောငျးဆိုထားပါတယျ။
သတငျးသမားတှကေို ဒီလို အရေးယူ အပွဈပေးတာတှေ ရပျဆိုငျးဖို့နဲ့အဖမျးဆီးခံနရေတဲ့ သတငျးသမားတှကေို အရေးတကွီး ပွနျလှှတျပေးဖို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ကွီးက တောငျးဆိုလိုကျတာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး နိရဉ်စရာသတငျးဌာနက သတငျးထောကျ ၃ ဦး မတျလကုနျက အဖမျးခံခဲ့ရတာဖွဈပွီး လကျရှိ ကပျရောဂါဖွဈပှားနခြေိနျမှာ အခုလို လုပျဆောငျတာဟာ မသင့ျလြောျကွောငျး သတငျးမီဒီယာကောငျစီက ကွညောခကြျ ထုတျပွနျထားပါတယျ။
ကမ်ဘာတဝှမျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈရောဂါ ကူးစကျခံရသူဟာ စနနေေ့မှာ ၃၄၀၀၀၀၀ နီးပါး ရှိနပွေီး သဆေုံးရသူကတော့ ၂၄၀၀၀၀ ကြောျ ရှိနတေယျလို့ အမရေိကနျအခွစေိုကျ Johns Hopkins တက်ကသိုလျ စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
