ကယ်လီဖိုးနီးယား မီးဘေး မြန်မာနွယ်ဖွားတို့ အတွေ့အကြုံ

(Zawgyi/Unicode)

ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှာ လောင်ကျွမ်းနေတဲ့ တောမီးဟာ လောလောဆယ် Los Angelis (LA) မြို့နားတဝိုက် ဒေသတချို့ကို ကူးစက် လောင်ကျွမ်းနေပြီး ဒေသခံတွေ ဘေးလွတ်ရာကို တိမ်းရှောင်ကြဖို့၊ ပြည်နယ် အစိုးရက သတိပေးထားပါတယ်။ ဒီတောမီးကို ဒေသခံတွေ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်နေရသလဲ၊ လောင်ကျွမ်းမှု နောက်ဆုံးအခြေအနေနဲ့ ကူညီ ကယ်ဆယ်ရေး ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်နေကြသလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒေသခံတွေကိုမေးမြန်းထားတဲ့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြထားပါတယ်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဖက်ခြမ်း ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ သီးတင်ပတ်တွေထဲ တောမီး စတင် လောင်ကျွမ်းခဲ့ပြီး၊ အဲဒီမီးဟာ အခုဆိုရင် ကယ်လီဖိုးနီးယားတောင်ဘက် လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့နားတဝိုက်ကို ကူးစားလာခဲ့တာပါ။ လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ San Fernando Valley မှာနေတဲ့ မြန်မာနွယ်ဖွား ဦးစောဝေဇံက တောမီး အခြေအနေကို ရှင်းပြပါတယ်။

“တနာရီနဲ့ တနာရီခြားတာနဲ့ လေတိုက်နှုန်းက မနေ့ကပေါ့နော် ပိုလို့ပိုလို့ ပြင်းလာတဲ့အခါကျတော့ မီးလောင်တဲ့ နှုန်းက တနာရီကို ဧက ၂၀၀-၃၀၀ နှုန်းနဲ့ လောင်နေပါတယ်။ ဆိုတော့ ၁၃၀၀ ဧကအထိ မနေ့ကလောင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ Ventura County မှာ။ simi valley မှာ။ အဲဒီကလောင်နေတာကနေမှ တခါ Yosemite ဆိုတဲ့နေရာ simi valley မှာ ထပ်လောင်ပါတယ်။ မနေ့ကပဲ ကျနော်တို့ရဲ့ LA ကောင်တီမှာ Calabasas မှာ လောင်ပါတယ်။ အဲဒါလည်း ထိန်းနိုင်လိုက်တယ်။ San Bernardino ကောင်တီမှာတော့ လောင်နေတာတော့ နည်းနည်းတော့ ကြာပါပြီ အခုအထိ လောင်နေတုန်းပဲ အဲဒါကတော့။”

လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ မြောက်ဘက် Ventura County မှာနေတဲ့ မနှင်းဝေဇံကတော့ တောမီးဟာ သူတို့နေအိမ်နဲ့ ၁ မိုင် အကွာအဝေးအထိ ကူးစက်လာခဲ့ပြီး၊ နေအိမ်ကို စွန့်ခွာရမယ့် အခြေအနေ ကြုံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“မနက် ထတဲ့အချိန်မှာပေါ့နော် မီးက ၆ နာရီလောက်က စလောင်တာပေါ့နော်။ East side ဘက်က စလောင်တာ ။ လောင်တဲ့အခါမှာ သူတို့က ချက်ချင်း evacuation လုပ်သွားတယ်။ အမတို့နေတာက Freeway 23 ရဲ့ west side ဘက်မှာနေတာ Highway နဲ့ နီးတာပေါ့နော် မီးလောင်တာ တဖြေးဖြေး ဧကတွေများများလာပြီးတော့ လူတွေကလည်း evacuate လုပ်ရတယ်။ ကလေးတွေလည်း ချက်ချင်း ကျောင်းတွေက မနေ့က အကုန်လုံး ပိတ်လိုက်ရော။ အခုက လေတိုက်တာက ပြောင်းသွားပြီးတော့ west ကိုတိုက်တယ်။ အဲဒီ west ကိုတိုက်တဲ့အခါ မီးက freeway ပေါ်ကို တက်ပြီးတော့ အမတို့ဘက်ကို ရောက်လာရော အဲဒီအချိန်မှာ အမတို့နဲ့ နီးတယ်။ ၁ မိုင်လောက်ပဲ ဝေးတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ အမခင်ပွန်းကလည်း အလုပ်သွားနေတယ်။ ကလေး ၂ ယောက်နဲ့ ခွေး ၂ ကောင်နဲ့ အိမ်မှာ အမ အထုတ်အပိုးလုပ်တာ ပေါ့နော် ။ မီးက ၁ မိုင်ပဲ ဝေးတော့ ကြောက်နေတာပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် evacuate မလုပ်လိုက်ရဘူး။”

လော့စ်အိန်ဂျလိစ် တဝိုက်တောမီးကြောင့် ဒေသအာဏာပိုင်တွေက ကူညီကယ်ဆယ်ရေးတွေ အလေးထားဆောင်ရွက်နေပြီး မီးငြိမ်းသတ်ရင်း မီးသတ်သမားတချို့ အသက်ပေးသွားရတယ်လို့ ဦးစောဝေဇံက ပြောပါတယ်။

“ဒီ မီးသတ် တပ်ဖွဲ့ကနေပြီးတော့ သူတို့ evacuate လုပ်ဖို့အတွက် စီစဉ်ပါတယ်။ သူတို့ နေရာတွေ သတ်မှတ်ပေးပါတယ်။ လူတွေလည်း အကုန်လုံးရွှေ့ပြောင်းရတယ်၊ တရိစ္ဆာန်တွေဆိုရင်လည်း ဥပမာ ခွေးတွေ ကြောင်တွေဆိုရင်လည်း သူတို့ shelter ပို့ပါတယ်။ မြင်းတွေဆိုရင်လည်း မြင်းမွေးတဲ့နေရာ တွေမှာ ထားတယ်။ တရိစ္ဆာန်တွေဆိုရင် အဲဒီလို ရွေ့ပါတယ်။ TV မှာလည်း ကြေညာတယ်။ အရေးကြီးတဲ့ paper works တွေပေါ့နော် အရေးကြီးတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေ passport တို့ ဘာတို့ အိမ်ပိုင်ဆိုင်မှု စတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေကိုယူပြီး အမြန်ဆုံးအိမ်ကို စွန့်ခွာဖို့အတွက် စသဖြင့် ကြေညာပါတယ်။ မီးသတ်ဝန်ထမ်းတွေ ကြိုးစားပြီးတော့ မီးငြှိမ်းသက်ပြီးတော့ ဝန်ထမ်းတွေ သေသွားတာလည်း ကျနော် TV မှာတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ သူတို့ဟာ ကြိုးစားပမ်းစားလုပ်ပြီးတော့ သေဆုံးသွားကြတဲ့ လူတွေရှိတယ်။ အသက်စွန့်ပြီးတော့ မီးငြှိမ်းသတ်ပြီးတော့ ကာကွယ်ဖို့ကို သူတို့ ကြိုးစားကြတယ်ပေါ့။”

သဲကန္တာရနဲ့ တောင်ကြားကလာတဲ့ ပူပြင်းခြောက်သွေ့တဲ့ လေပြင်းကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်မှာ နှစ်စဉ်ဆိုသလို တောမီးလောင် ကျွမ်းလေ့ရှိပေမယ့် ကြိုတင်သတိပေးတဲ့စနစ် ကောင်းတယ်လို့ ဦးစောဝေဇံက သုံးသပ်ပါတယ်။

“လေပြင်းတိုက်တော့မယ်ဆိုရင် TV ထဲမှာ ကြေညာပါတယ်။ Red flag warning အရင်ပေးပါတယ်။ သတိထားကြဖို့အတွက် ။ သူတို့ သတိထားဖို့ ပြောတာပဲ ရှိသေးတယ် တကယ် သူတို့ ပြောတဲ့အချိန် မီးလောင်တာပဲ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ သူတို့က ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတာရှိပါတယ်။ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့ကနေပြီးတော့ နောက်ပြီးတော့ လေယာဉ်ပျံ တွေနဲ့ helicopter တွေနဲ့ ဒီ ဓါတုဆေးရည်တွေရော၊ ရေတွေရော ပတ်ဖြန်းပြီးတော့ မီးလောင်တဲ့နေရာတွေကို ကာကွယ်မှုတွေလုပ်တယ်။ နောက်တခုက နောက်ဆက်လာနိုင်မယ့် မီးကူးနိုင်မယ့်ဟာတွေကို သူတို့က ကြိုတင်ပြီးတော့ မီးရှို့လိုက်တယ်။ ကြိုတင်ပြီးတော့ မီးကို ခြားစေတာပေါ့။ မီးကို မီးရှို့ပြီးတားတာ။ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ် မီးလောင်တဲ့အခါမှာ သူတို့ CCTV security TV တခုကနေပြီး Truck ကားတစီး ဖြတ်သွားတာမှာ အဲဒီကအဖြတ် ဘေးမှာ ဝုန်းခနဲ မီးထလောင်တယ်။ အဲဒီကားကနေပြီးတော့ တခုခု ပစ်ချလိုက်လို့ မီးလောင်သွားတာလား ဘာလဲတော့မသိဘူး အဲဒီကားကို သူတို့ camera ထဲမှာ မိပါတယ်။”

လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ Getty Center အနုပညာပြခန်းနား လောင်တဲ့မီးကို ၄၀% လောက် ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီလို့ မီးသတ်သမားတွေက ကြာသပတေး နေ့မှာ ပြောပါတယ်။

မြောက်ပိုင်းကယ်လီဖိုးနီးယား၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့မြောက်ဘက်မှာ လောင်နေတဲ့ တောမီးကြောင့် လူပေါင်း ၂ သိန်းနီးပါး မီးဘေးကနေ ထွက်ပြေး ကြရပါတယ်။ အဲဒီမီးရဲ့ ၆၀% လောက်ကို မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ မီးဘေးကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ထွက်ပြေးရသူတချို့ အိမ်ပြန်ခွင့် စရနေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

.......................

ကယျလီဖိုးနီးယား မီးဘေး မွနျမာနှယျဖှားတို့ အတှေ့အကွုံ

(Zawgyi/Unicode)

ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျမှာ လောငျကြှမျးနတေဲ့ တောမီးဟာ လောလောဆယျ Los Angelis (LA) မွို့နားတဝိုကျ ဒသေတခြို့ကို ကူးစကျ လောငျကြှမျးနပွေီး ဒသေခံတှေ ဘေးလှတျရာကို တိမျးရှောငျကွဖို့၊ ပွညျနယျ အစိုးရက သတိပေးထားပါတယျ။ ဒီတောမီးကို ဒသေခံတှေ ဘယျလိုရငျဆိုငျနရေသလဲ၊ လောငျကြှမျးမှု နောကျဆုံးအခွအေနနေဲ့ ကူညီ ကယျဆယျရေး ဘယျလိုလုပျဆောငျနကွေသလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျလို့ ဒသေခံတှကေိုမေးမွနျးထားတဲ့ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက တငျပွထားပါတယျ။

အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနောကျဖကျခွမျး ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ သီးတငျပတျတှထေဲ တောမီး စတငျ လောငျကြှမျးခဲ့ပွီး၊ အဲဒီမီးဟာ အခုဆိုရငျ ကယျလီဖိုးနီးယားတောငျဘကျ လော့ဈအိနျဂလြိဈမွို့နားတဝိုကျကို ကူးစားလာခဲ့တာပါ။ လော့ဈအိနျဂလြိဈမွို့ San Fernando Valley မှာနတေဲ့ မွနျမာနှယျဖှား ဦးစောဝဇေံက တောမီး အခွအေနကေို ရှငျးပွပါတယျ။

“တနာရီနဲ့ တနာရီခွားတာနဲ့ လတေိုကျနှုနျးက မနေ့ကပေါ့နောျ ပိုလို့ပိုလို့ ပွငျးလာတဲ့အခါကတြော့ မီးလောငျတဲ့ နှုနျးက တနာရီကို ဧက ၂၀၀-၃၀၀ နှုနျးနဲ့ လောငျနပေါတယျ။ ဆိုတော့ ၁၃၀၀ ဧကအထိ မနေ့ကလောငျပါတယျ။ ကနြောျတို့ Ventura County မှာ။ simi valley မှာ။ အဲဒီကလောငျနတောကနမှေ တခါ Yosemite ဆိုတဲ့နရော simi valley မှာ ထပျလောငျပါတယျ။ မနေ့ကပဲ ကနြောျတို့ရဲ့ LA ကောငျတီမှာ Calabasas မှာ လောငျပါတယျ။ အဲဒါလညျး ထိနျးနိုငျလိုကျတယျ။ San Bernardino ကောငျတီမှာတော့ လောငျနတောတော့ နညျးနညျးတော့ ကွာပါပွီ အခုအထိ လောငျနတေုနျးပဲ အဲဒါကတော့။”

လော့ဈအိနျဂလြိဈမွို့ မွောကျဘကျ Ventura County မှာနတေဲ့ မနှငျးဝဇေံကတော့ တောမီးဟာ သူတို့နအေိမျနဲ့ ၁ မိုငျ အကှာအဝေးအထိ ကူးစကျလာခဲ့ပွီး၊ နအေိမျကို စှန့ျခှာရမယ့ျ အခွအေနေ ကွုံခဲ့ရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။

“မနကျ ထတဲ့အခြိနျမှာပေါ့နောျ မီးက ၆ နာရီလောကျက စလောငျတာပေါ့နောျ။ East side ဘကျက စလောငျတာ ။ လောငျတဲ့အခါမှာ သူတို့က ခကြျခငြျး evacuation လုပျသှားတယျ။ အမတို့နတောက Freeway 23 ရဲ့ west side ဘကျမှာနတော Highway နဲ့ နီးတာပေါ့နောျ မီးလောငျတာ တဖွေးဖွေး ဧကတှမြေားမြားလာပွီးတော့ လူတှကေလညျး evacuate လုပျရတယျ။ ကလေးတှလေညျး ခကြျခငြျး ကြောငျးတှကေ မနေ့က အကုနျလုံး ပိတျလိုကျရော။ အခုက လတေိုကျတာက ပွောငျးသှားပွီးတော့ west ကိုတိုကျတယျ။ အဲဒီ west ကိုတိုကျတဲ့အခါ မီးက freeway ပေါျကို တကျပွီးတော့ အမတို့ဘကျကို ရောကျလာရော အဲဒီအခြိနျမှာ အမတို့နဲ့ နီးတယျ။ ၁ မိုငျလောကျပဲ ဝေးတယျ။ အဲဒီအခြိနျမှာ အမခငျပှနျးကလညျး အလုပျသှားနတေယျ။ ကလေး ၂ ယောကျနဲ့ ခှေး ၂ ကောငျနဲ့ အိမျမှာ အမ အထုတျအပိုးလုပျတာ ပေါ့နောျ ။ မီးက ၁ မိုငျပဲ ဝေးတော့ ကွောကျနတောပေါ့နောျ။ ဒါပမေယ့ျ evacuate မလုပျလိုကျရဘူး။”

လော့ဈအိနျဂလြိဈ တဝိုကျတောမီးကွောင့ျ ဒသေအာဏာပိုငျတှကေ ကူညီကယျဆယျရေးတှေ အလေးထားဆောငျရှကျနပွေီး မီးငွိမျးသတျရငျး မီးသတျသမားတခြို့ အသကျပေးသှားရတယျလို့ ဦးစောဝဇေံက ပွောပါတယျ။

“ဒီ မီးသတျ တပျဖှဲ့ကနပွေီးတော့ သူတို့ evacuate လုပျဖို့အတှကျ စီစဉျပါတယျ။ သူတို့ နရောတှေ သတျမှတျပေးပါတယျ။ လူတှလေညျး အကုနျလုံးရှှေ့ပွောငျးရတယျ၊ တရိစ်ဆာနျတှဆေိုရငျလညျး ဥပမာ ခှေးတှေ ကွောငျတှဆေိုရငျလညျး သူတို့ shelter ပို့ပါတယျ။ မွငျးတှဆေိုရငျလညျး မွငျးမှေးတဲ့နရော တှမှော ထားတယျ။ တရိစ်ဆာနျတှဆေိုရငျ အဲဒီလို ရှေ့ပါတယျ။ TV မှာလညျး ကွညောတယျ။ အရေးကွီးတဲ့ paper works တှပေေါ့နောျ အရေးကွီးတဲ့ စာရှကျစာတမျးတှေ passport တို့ ဘာတို့ အိမျပိုငျဆိုငျမှု စတဲ့ စာရှကျစာတမျးတှကေိုယူပွီး အမွနျဆုံးအိမျကို စှန့ျခှာဖို့အတှကျ စသဖွင့ျ ကွညောပါတယျ။ မီးသတျဝနျထမျးတှေ ကွိုးစားပွီးတော့ မီးငွှိမျးသကျပွီးတော့ ဝနျထမျးတှေ သသှေားတာလညျး ကနြောျ TV မှာတှေ့ခဲ့ရပါတယျ။ သူတို့ဟာ ကွိုးစားပမျးစားလုပျပွီးတော့ သဆေုံးသှားကွတဲ့ လူတှရှေိတယျ။ အသကျစှန့ျပွီးတော့ မီးငွှိမျးသတျပွီးတော့ ကာကှယျဖို့ကို သူတို့ ကွိုးစားကွတယျပေါ့။”

သဲကန်တာရနဲ့ တောငျကွားကလာတဲ့ ပူပွငျးခွောကျသှေ့တဲ့ လပွေငျးကွောင့ျ ကယျလီဖိုးနီးယား ပွညျနယျမှာ နှဈစဉျဆိုသလို တောမီးလောငျ ကြှမျးလေ့ရှိပမေယ့ျ ကွိုတငျသတိပေးတဲ့စနဈ ကောငျးတယျလို့ ဦးစောဝဇေံက သုံးသပျပါတယျ။

“လပွေငျးတိုကျတော့မယျဆိုရငျ TV ထဲမှာ ကွညောပါတယျ။ Red flag warning အရငျပေးပါတယျ။ သတိထားကွဖို့အတှကျ ။ သူတို့ သတိထားဖို့ ပွောတာပဲ ရှိသေးတယျ တကယျ သူတို့ ပွောတဲ့အခြိနျ မီးလောငျတာပဲ ဆိုတဲ့အခါကတြော့ သူတို့က ကွိုတငျပွငျဆငျထားတာရှိပါတယျ။ မီးသတျတပျဖှဲ့ကနပွေီးတော့ နောကျပွီးတော့ လယောဉျပြံ တှနေဲ့ helicopter တှနေဲ့ ဒီ ဓါတုဆေးရညျတှရေော၊ ရတှေရေော ပတျဖွနျးပွီးတော့ မီးလောငျတဲ့နရောတှကေို ကာကှယျမှုတှလေုပျတယျ။ နောကျတခုက နောကျဆကျလာနိုငျမယ့ျ မီးကူးနိုငျမယ့ျဟာတှကေို သူတို့က ကွိုတငျပွီးတော့ မီးရှို့လိုကျတယျ။ ကွိုတငျပွီးတော့ မီးကို ခွားစတောပေါ့။ မီးကို မီးရှို့ပွီးတားတာ။ ပွီးခဲ့တဲ့အပတျ မီးလောငျတဲ့အခါမှာ သူတို့ CCTV security TV တခုကနပွေီး Truck ကားတစီး ဖွတျသှားတာမှာ အဲဒီကအဖွတျ ဘေးမှာ ဝုနျးခနဲ မီးထလောငျတယျ။ အဲဒီကားကနပွေီးတော့ တခုခု ပဈခလြိုကျလို့ မီးလောငျသှားတာလား ဘာလဲတော့မသိဘူး အဲဒီကားကို သူတို့ camera ထဲမှာ မိပါတယျ။”

လော့ဈအိနျဂလြိဈမွို့ Getty Center အနုပညာပွခနျးနား လောငျတဲ့မီးကို ၄၀% လောကျ ထိနျးခြုပျနိုငျပွီလို့ မီးသတျသမားတှကေ ကွာသပတေး နေ့မှာ ပွောပါတယျ။

မွောကျပိုငျးကယျလီဖိုးနီးယား၊ ဆနျဖရနျစစ်စကိုမွို့မွောကျဘကျမှာ လောငျနတေဲ့ တောမီးကွောင့ျ လူပေါငျး ၂ သိနျးနီးပါး မီးဘေးကနေ ထှကျပွေး ကွရပါတယျ။ အဲဒီမီးရဲ့ ၆၀% လောကျကို မီးသတျတပျဖှဲ့က ထိနျးခြုပျနိုငျခဲ့ပွီး၊ မီးဘေးကွောင့ျ အိုးအိမျစှန့ျထှကျပွေးရသူတခြို့ အိမျပွနျခှင့ျ စရနကွေပွီ ဖွဈပါတယျ။

ကယ်လီဖိုးနီးယား မီးဘေး မြန်မာနွယ်ဖွားတို့ အတွေ့အကြုံ