(Zawgyi / Unicode)
တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု လျော့ရဲနေတဲ့ ဖားကန့်ဒေသ ကျောက်မျက်တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းအတွက် အခြေခံကျကျ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ဖို့ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ သုံးသပ်ကြတဲ့အကြောင်း ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
မြေပြိုပြီး လူအစုအပြုံလိုက် သေဆုံးနေရတဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့် ကျောက်စိမ်းနယ်မြေမှာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနဲ့ လူသားတွေရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ကို အကာအကွယ် ပေးနိုင်ဖို့ဆိုရင် ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးကို အလေးထား လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုမယ်လို့ ဝေဖန်ထောက်ပြမှုတွေ ရှိနေတာပါ။
ဒီဖြစ်ရပ်တွေကို လက်ရှိအစိုးရက ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း မရှိသေးတာက ဘာကြောင့်ပါလဲ။ ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ကိုယ်တိုင်ကလည်း ကျောက်မျက်ရတနာ ထိပ်တန်းလုပ်ငန်းရှင်တဦးဖြစ်သူ ရန်ကုန်တိုင်း ဒဂုံမြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာ ဒေါ်သက်သက်ခိုင်ကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးကို လုပ်နိုင်မှသာ ပြေလည်မှုတွေ ရလာနိုင်မယ်လို့ ထောက်ပြပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ သယံဇာတ ထွက်တာများတယ်။ အဲဒီမှာ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေလည်း ရှိတယ်။ တချို့နေရာတွေက တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေ စိုးမိုးတဲ့နေရာတွေ ဖြစ်တယ်ပေါ့။ ဒါကလည်း တိုင်းရင်းသားတွေ ဘာ့ကြောင့် လက်နက်ကိုင်တာလဲ၊ ဖက်ဒရယ်ကိုလိုချင်လို့ လက်နက်ကိုင်ကြတာပေါ့နော်။ ဖက်ဒရယ်လို့ ပြောရင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရနဲ့ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်အစိုးရတွေ ကြားထဲမှာ တိကျပြတ်သားတဲ့ အာဏာခွဲဝေမှုတွေ ရှိရမယ်။ ပြီးရင် ဖက်ဒရယ်လို့ပြောလို့ ရှိရင်တော့ ဒီ Power Sharing အာဏာခွဲဝေ ကျင့်သုံးမှုအပြင် Resource sharing ပေါ့ရှင့်၊ ဒီ သဘာဝ သယံဇာတပဲဖြစ်ဖြစ် အရင်းအနှီး ခွဲဝေမှုတွေ အတိအကျ ရှိရမယ်ပေါ့နော်။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီကိစ္စကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ခြင်းနဲ့ ပိုပြီးတော့မှ ဆိုင်ပါတယ်ရှင့်။”
SEE ALSO: ကျောက်စိမ်းတွင်းမြေပြိုမှု လောဘဇောတက်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို Cardinal Bo ပြစ်တင်NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ခွင့် လုပ်ကွက်တချို့ကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီး တချို့ကုမ္ပဏီတွေကို သက်တမ်း ဆက်တိုးမပေးတာမျိုးလည်း ရှိပေမယ့် ဖားကန့်ပြဿနာဟာ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီတွေ ဒါမှမဟုတ် စစ်တပ်နဲ့ ပတ်သက် ဆက်နွှယ်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက တနည်းတဖုံနဲ့ ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ခွင့် ရှိနေတာကြောင့် မြေစာပုံပြိုပြီး လူသေဆုံးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေကို မတားဆီးနိုင်တာလို့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ အခြေစိုက် ကချင်မဟာမိတ်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ကိုဂွန်ဆမ်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ဒါက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကြောင့်ပါ။ စစ်တပ်ကို အာဏာ အလွန်အကျွံ ပေးထားတဲ့ ကိစ္စကြောင့် ဒီနေ့ထိ ဘယ် ဒီမိုကရေစီအစိုးရဖြစ်ဖြစ် ကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်း မရှိတာပါ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီ ဖားကန့်ကျောက်တွင်းတွေက အဓိကတော့ စစ်တပ်နဲ့ပတ်သက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ အများကြီးကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ပိုင်ခွင့် ပေးထားတယ်။ လုပ်ငန်းခွင် လုပ်ကွက်အကြီးကြီးတွေက ဦးပိုင်နဲ့ ပတ်သက်ပါတယ်ခင်ဗျ။ အဲဒီ ဦးပိုင်က စစ်တပ်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီပေါ့နော်။”
ဖားကန့် စွန့်ပစ်မြေစာပုံ ပြိုကျမှုကြောင့် သေဆုံး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရသူတွေကို ကယ်ဆယ်ရေး ဆောင်ရွက်နေတဲ့ မြင်ကွင်း။ (ဇူလိုင် ၄၊ ၂၀၂၀)
တကယ်တော့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေက ထွက်တဲ့ သယံဇာတ ထုတ်ယူရေးမှာ ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားတွေ အကျိုးခံစားခွင့် ပြန်ရနိုင်ဖို့ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းမှု ရှိမှသာ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖော်ဆောင်နိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ဒေါ်သက်သက်ခိုင်က မြင်ပါတယ်။
“အခုလည်း ကျမတို့ ဒီအစိုးရလက်ထက်မှာ ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို သွားမယ်ဆိုတဲ့ နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေကနေ ရထားတဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက်တခုက ရှိနေတယ်။ ကျမတို့ ဖွဲ့စည်းပုံလို့ ပြောရင် ဒီမိုကရေစီ ပိုပြီးတော့မှ ရှင်သန်အောင် ပြင်ဆင်စရာတွေ ရှိတယ်။ ပြီးရင် ဖက်ဒရယ်ဘက် ပိုပြီး အကောင်အထည်ဖော်သွားမယ့် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ခြင်းမျိုးကို ကျမတို့ လုပ်ဖို့ လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါတွေက ဥပဒေစိုးမိုးခြင်း ဖြစ်တဲ့အတွက် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေနဲ့ အစိုးရကြားမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးရှိရမယ်။ ဖက်ဒရယ်ဘက် ဦးတည်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ခြင်းတွေလည်း ရှိနေရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
ဖားကန့်ဒေသတဝိုက်မှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ကသာမက ကချင်လက်နက်ကိုင် KIA အဖွဲ့ရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုတွေလည်း ရှိနေတာပါ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ကိုဂွန်ဆမ်က ခုလို ထောက်ပြပါတယ်။
“KIO/KIA ကတော့ ကချင်လူမျိုးတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အစိုးရတရပ်အဖြစ်နဲ့ ခံယူထားတာဆိုတော့ သူတို့ကနေ ၁၉၆၀-၇၀ နှစ်တွေကတည်းက အခွန်ကောက်နေတာပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် စစ်အစိုးရလက်ထက်မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးယူခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းမှာတော့ KIA က သူတို့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် အုပ်ချုပ်တာတို့ ဘာတို့ မရှိတော့ဘူး။ ကျနော်သိသလောက် ဦးပိုင် စတင်လုပ်လာကတည်းက ဧကရာချီပြီးမှ ဒီလို ဘူဒိုဇာတွေ ဘာတွေနဲ့ တွင်းတူးတာတို့ ဘာတို့ စလာပါတယ်။ ဦးပိုင်ဆိုတာ စစ်တပ်ရဲ့ ကုမ္ပဏီပေါ့နော်။ အဓိက သူတို့မှာ တာဝန်အရှိဆုံးပဲ၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဖားကန့်မှာ ကျောက်စိမ်းတူးလို့ မရတော့ဘူး၊ ပါမစ်က အားလုံးကုန်နေပြီ။ ကုန်သွားတဲ့အချိန်မှာ ဘာလို့ ဒီလို ကျောက်တူးပြီးမှ လူတွေသေနေရလဲဆိုတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့ မြောက်ပိုင်းတိုင်း ဗျူဟာမှူးတွေကပေါ့နော် သူတို့က အခွင့်အရေး ပေးထားတာဆိုတော့ ဆက်ပြီး တူးလို့ရနေတာပေါ့။ သူတို့နဲ့ ပတ်သက်နေတယ်ဆိုတော့ အစိုးရကလည်း ဘာမှ ပြောလို့မရဘူး။ စစ်တပ်ကလည်း လုပ်ချင်ရာလုပ်နေတဲ့ အပိုင်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။”
SEE ALSO: ဖားကန့်မှာ နောက်ထပ်မြေပြိုနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ကြောင့် အရေးပေါ်ပြောင်းရွှေ့ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းအတွင်း ဖားကန့်ဒေသမှာ မြေစာပုံပြိုလို့ ရေမဆေးကျောက်ရှာသူ ၂၀၀ ဝန်းကျင် သေဆုံးခဲ့ရပြီး နောက်ထပ် မြေစာပုံပြိုမယ့် အန္တရာယ်တွေ ရှိနေတဲ့အတွက် အဲဒီမှာနေထိုင်တဲ့ ဒေသခံတွေကြား စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ဖားကန့်ဒေသ ဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် ခြေဥပြင်ရေး တိုက်တွန်း
---------------------------------
(Unicode)
ဖားကန့ျဒသေ ဥပဒစေိုးမိုးရေးအတှကျ ခွေဥပွငျရေး တိုကျတှနျး
တရားဥပဒစေိုးမိုးမှု လြော့ရဲနတေဲ့ ဖားကန့ျဒသေ ကြောကျမကြျတူးဖောျရေး လုပျငနျးအတှကျ အခွခေံကကြြ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးလုပျဖို့ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ သုံးသပျကွတဲ့အကွောငျး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
မွပွေိုပွီး လူအစုအပွုံလိုကျ သဆေုံးနရေတဲ့ ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျ ကြောကျစိမျးနယျမွမှော တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးနဲ့ လူသားတှရေဲ့ အသကျအန်တရာယျကို အကာအကှယျ ပေးနိုငျဖို့ဆိုရငျ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေးကို အလေးထား လုပျဆောငျဖို့ လိုမယျလို့ ဝဖေနျထောကျပွမှုတှေ ရှိနတောပါ။
ဒီဖွဈရပျတှကေို လကျရှိအစိုးရက ထိရောကျစှာ ကိုငျတှယျဆောငျရှကျနိုငျခွငျး မရှိသေးတာက ဘာကွောင့ျပါလဲ။ ပွညျသူ့ရှေ့ဆောငျပါတီ ဥက်ကဋ်ဌ၊ ကိုယျတိုငျကလညျး ကြောကျမကြျရတနာ ထိပျတနျးလုပျငနျးရှငျတဦးဖွဈသူ ရနျကုနျတိုငျး ဒဂုံမွို့နယျ ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဒေါကျတာ ဒေါျသကျသကျခိုငျကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေးကို လုပျနိုငျမှသာ ပွလေညျမှုတှေ ရလာနိုငျမယျလို့ ထောကျပွပါတယျ။
“တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော သယံဇာတ ထှကျတာမြားတယျ။ အဲဒီမှာ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှလေညျး ရှိတယျ။ တခြို့နရောတှကေ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှေ စိုးမိုးတဲ့နရောတှေ ဖွဈတယျပေါ့။ ဒါကလညျး တိုငျးရငျးသားတှေ ဘာ့ကွောင့ျ လကျနကျကိုငျတာလဲ၊ ဖကျဒရယျကိုလိုခငြျလို့ လကျနကျကိုငျကွတာပေါ့နောျ။ ဖကျဒရယျလို့ ပွောရငျ ပွညျထောငျစုအစိုးရနဲ့ တိုငျးဒသေကွီး၊ ပွညျနယျအစိုးရတှေ ကွားထဲမှာ တိကပြွတျသားတဲ့ အာဏာခှဲဝမှေုတှေ ရှိရမယျ။ ပွီးရငျ ဖကျဒရယျလို့ပွောလို့ ရှိရငျတော့ ဒီ Power Sharing အာဏာခှဲဝေ ကငြ့ျသုံးမှုအပွငျ Resource sharing ပေါ့ရှင့ျ၊ ဒီ သဘာဝ သယံဇာတပဲဖွဈဖွဈ အရငျးအနှီး ခှဲဝမှေုတှေ အတိအကြ ရှိရမယျပေါ့နောျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့လို့ ဒီကိစ်စကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျခွငျးနဲ့ ပိုပွီးတော့မှ ဆိုငျပါတယျရှင့ျ။”
SEE ALSO: ဖားကန့် မြေပြို သေဆုံးမှုများအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း မြောက်ကိုရီးယား သဝဏ်လွှာပို့NLD အစိုးရလကျထကျမှာ ကြောကျစိမျးတူးဖောျခှင့ျ လုပျကှကျတခြို့ကို ပိတျပငျခဲ့ပွီး တခြို့ကုမ်ပဏီတှကေို သကျတမျး ဆကျတိုးမပေးတာမြိုးလညျး ရှိပမေယ့ျ ဖားကန့ျပွူနာဟာ စဈတပျပိုငျကုမ်ပဏီတှေ ဒါမှမဟုတျ စဈတပျနဲ့ ပတျသကျ ဆကျနှှယျနတေဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေ တနညျးတဖုံနဲ့ ကြောကျစိမျးတူးဖောျခှင့ျ ရှိနတောကွောင့ျ မွစောပုံပွိုပွီး လူသဆေုံးတဲ့ ဖွဈရပျတှကေို မတားဆီးနိုငျတာလို့ ဝါရှငျတနျဒီစီ အခွစေိုကျ ကခငြျမဟာမိတျအဖှဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ကိုဂှနျဆမျက သုံးသပျပါတယျ။
“ဒါက ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒကွေောင့ျပါ။ စဈတပျကို အာဏာ အလှနျအကြှံ ပေးထားတဲ့ ကိစ်စကွောင့ျ ဒီနေ့ထိ ဘယျ ဒီမိုကရစေီအစိုးရဖွဈဖွဈ ကိုငျတှယျနိုငျစှမျး မရှိတာပါ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီ ဖားကန့ျကြောကျတှငျးတှကေ အဓိကတော့ စဈတပျနဲ့ပတျသကျနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှေ အမြားကွီးကို လှတျလှတျလပျလပျ လုပျပိုငျခှင့ျ ပေးထားတယျ။ လုပျငနျးခှငျ လုပျကှကျအကွီးကွီးတှကေ ဦးပိုငျနဲ့ ပတျသကျပါတယျခငျဗြ။ အဲဒီ ဦးပိုငျက စဈတပျနဲ့ဆိုငျတဲ့ ကုမ်ပဏီပေါ့နောျ။”
တကယျတော့ တိုငျးရငျးသားဒသေတှကေ ထှကျတဲ့ သယံဇာတ ထုတျယူရေးမှာဒသေခံ တိုငျးရငျးသားတှေ အကြိုးခံစားခှင့ျ ပွနျရနိုငျဖို့ ဥပဒပွေဋ်ဌာနျးမှု ရှိမှသာတရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးကို ဖောျဆောငျနိုငျမှာဖွဈတယျလို့ ဒေါျသကျသကျခိုငျက မွငျပါတယျ။
“အခုလညျး ကမြတို့ ဒီအစိုးရလကျထကျမှာ ဒီမိုကရစေီ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစုကို သှားမယျဆိုတဲ့ နိုငျငံရေး ဆှေးနှေးပှဲတှကေနေ ရထားတဲ့ ဘုံသဘောတူညီခကြျတခုက ရှိနတေယျ။ ကမြတို့ ဖှဲ့စညျးပုံလို့ ပွောရငျ ဒီမိုကရစေီ ပိုပွီးတော့မှ ရှငျသနျအောငျ ပွငျဆငျစရာတှေ ရှိတယျ။ ပွီးရငျ ဖကျဒရယျဘကျ ပိုပွီး အကောငျအထညျဖောျသှားမယ့ျ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျဆငျခွငျးမြိုးကို ကမြတို့ လုပျဖို့ လိုအပျနတော ဖွဈပါတယျ။ အဲဒါတှကေ ဥပဒစေိုးမိုးခွငျး ဖွဈတဲ့အတှကျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှနေဲ့ အစိုးရကွားမှာ ငွိမျးခမြျးရေးရှိရမယျ။ ဖကျဒရယျဘကျ ဦးတညျတဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျဆငျခွငျးတှလေညျး ရှိနရေမှာ ဖွဈပါတယျ။”
SEE ALSO: ဖားကန့် မြေပြိုလူသေဆုံးမှု တပ်မတော်အဆင့်မြင့်အရာရှိ နှစ်ဦး အရေးယူခံရဖားကန့ျဒသေတဝိုကျမှာ မွနျမာ့တပျမတောျကသာမက ကခငြျလကျနကျကိုငျ KIA အဖှဲ့ရဲ့ သွဇာလှှမျးမိုးမှုတှလေညျး ရှိနတောပါ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ ကိုဂှနျဆမျက ခုလို ထောကျပွပါတယျ။
“KIO/KIA ကတော့ ကခငြျလူမြိုးတှကေို ကိုယျစားပွုတဲ့ အစိုးရတရပျအဖွဈနဲ့ ခံယူထားတာဆိုတော့ သူတို့ကနေ ၁၉၆၀-၇၀ နှဈတှကေတညျးက အခှနျကောကျနတောပေါ့နောျ။ ဒါပမေယ့ျ စဈအစိုးရလကျထကျမှာ ငွိမျးခမြျးရေးယူခဲ့ပွီး နောကျပိုငျးမှာတော့ KIA က သူတို့ လှတျလှတျလပျလပျ အုပျခြုပျတာတို့ ဘာတို့ မရှိတော့ဘူး။ ကနြောျသိသလောကျ ဦးပိုငျ စတငျလုပျလာကတညျးက ဧကရာခြီပွီးမှ ဒီလို ဘူဒိုဇာတှေ ဘာတှနေဲ့ တှငျးတူးတာတို့ ဘာတို့ စလာပါတယျ။ ဦးပိုငျဆိုတာ စဈတပျရဲ့ ကုမ်ပဏီပေါ့နောျ။ အဓိက သူတို့မှာ တာဝနျအရှိဆုံးပဲ၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဖားကန့ျမှာ ကြောကျစိမျးတူးလို့ မရတော့ဘူး၊ ပါမဈက အားလုံးကုနျနပွေီ။ ကုနျသှားတဲ့အခြိနျမှာ ဘာလို့ ဒီလို ကြောကျတူးပွီးမှ လူတှသေနေရေလဲဆိုတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့မွောကျပိုငျးတိုငျး ဗြူဟာမှူးတှကေပေါ့နောျ သူတို့က အခှင့ျအရေး ပေးထားတာဆိုတော့ ဆကျပွီး တူးလို့ရနတောပေါ့။ သူတို့နဲ့ ပတျသကျနတေယျဆိုတော့ အစိုးရကလညျး ဘာမှ ပွောလို့မရဘူး။ စဈတပျကလညျး လုပျခငြျရာလုပျနတေဲ့ အပိုငျးတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။”
ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးအတှငျး ဖားကန့ျဒသေမှာ မွစောပုံပွိုလို့ ရမေဆေးကြောကျရှာသူ ၂၀၀ ဝနျးကငြျ သဆေုံးခဲ့ရပွီး နောကျထပျ မွစောပုံပွိုမယ့ျ အန်တရာယျတှေ ရှိနတေဲ့အတှကျ အဲဒီမှာနထေိုငျတဲ့ ဒသေခံတှကွေား စိုးရိမျနကွေပါတယျ။