Unicode/ZawGyi
ကွားဖွတျအရေးပေါျစီမံမှုဆုံးဖွတျခကြျ ICJ ခမြှတျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုလုပျရပျတှေ ဆကျပွီးမဖွဈအောငျတားဆီးရေး ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက လြှောကျထားခကြျအရ ကွားဖွတျလိုကျနာ လုပျဆောငျရမယ့ျ အခကြျ ၄ ခကြျ ကို ICJ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံးက ဒီနေ့ ဆုံးဖွတျခကြျ ခမြှတျလိုကျပါတယျ။
(၁) လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုတားဆီးရေးဆိုငျရာနိုငျငံတကာသဘောတူညီခကြျ အပိုဒျ(၂) မှာ ဖောျပွထားတဲ့ ကြူးလှနျမှုတှေ ဖွဈမလာအောငျ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ အကာအကှယျပေးရေး အစီအမံတှဆေောငျရှကျသှားရမယျ။
(၂) မွနျမာစဈတပျဖွဈစေ ပွညျသူ့စဈအဖှဲ့ဖွဈစေ အခွားအဖှဲ့အစညျးတခုခုကဖွဈစေ ဂြီနိုဆိုဒျစာခြုပျ အပိုဒျ (၂) ပါ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုမွောကျတဲ့ လုပျရပျတှေ မကြူးလှနျနိုငျအောငျနဲ့ ကြူးလှနျဖို့ရညျရှယျခကြျနဲ့ လှုံဆောျမှုတှမေဖွဈအောငျ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ဒီအဖှဲ့အစညျးတှကေို ထိနျးခြုပျကိုငျတှယျရမယျ။
(၃) ဖွဈပွီးခဲ့တဲ့ ကြူးလှနျမှုတှကေ ကနြျတဲ့ သကျသအေထောကျအထားတှကေို မပြောကျပကြျအောငျ ထိမျးသိမျးပေးရမယျ၊ မဖကြျဆီးပဈရဘူး။
(၄) ဂြီနိုဆိုဒျသဘောတူညီခကြျကို ခြိုးဖောကျမှုရှိမရှိ တရားရုံးက စဈဆေးနစေဉျကာလအတောအတှငျးမှာပဲ မွနျမာနိုငျငံဖကျက ဆောငျရှကျမှု တိုးတကျမှုဖွဈစဉျကိုလညျး ၄ လ အတှငျး၊ ပထမအအကွိမျ တရားရုံးကိုအစီရငျခံစာတငျရမယျ။ နောကျပိုငျးမှာ ၆လတကွိမျ ပုံမှနျအစီရငျခံစာတငျသှားရမယျ။
ICJ Provisional Measures Gambia vs Myanmar
ဂမျဘီယာနိုငျငံအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ နိုငျငံတကာဂြီနိုဆိုဒျ တားဆီးရေး သဘောတူညီခကြျ အရ တရားစှဲဆိုပိုငျခှင့ျ မရှိဘူးလို့ မွနျမာနိုငျငံဘကျက လြှောကျထားတာကို ICJ တရားရုံးက ငွငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှကေို မွနျမာစဈတပျက လုပျတယျဆိုပမေယ့ျ အစိုးရမှာလညျး တာဝနျရှိတယျလို့ သုံးသပျတဲ့အကွောငျး တရားသူကွီးက ဖတျကွားသှားခဲ့တာပါ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ၁၉၈၂ ခုနှဈ နိုငျငံသား ဖွဈမှု ဥပဒဟော ရိုဟငျဂြာတှကေို နိုငျငံမဲ့ဘ၀ ရောကျအောငျ တှနျးပို့ခဲ့တယျလို့ ယူဆတယျလို့လညျး ICJ တရားရုံးက သတျမှတျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေို ထိထိရောကျရောကျအကာအကှယျပေးနပေါတယျလို့ အခိုငျအမာ တငျပွနိုငျခဲ့ခွငျး မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာကို နိငျငံအနနေဲ့ နိုငျငံတကာ ဥပဒတှေလေိုကျနာဘို့ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံမှာ မှာသတိပေးခဲ့တာကိုလဲ ICJ က ကိုးကားသှားပါတယျ။
ဒီနေ့ ICJ တရားရုံးက ကွားဖွတျလိုကျနာ လုပျဆောငျရမယ့ျ အခကြျတှခေမြှတျတဲ့အခြိနျမှာ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံရုံး ပွညျထောငျစုဝနျကွီး ဦးကြောျတင့ျဆှေ ဦးဆောငျတဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့နဲ့ ဥပဒအေကြိုးဆောငျတှေ တကျရောကျခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံ၊ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ တကြော့ပွနျဖွဈပေါျခဲ့တဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှေ နောကျပိုငျး လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှကေ နယျမွရှေငျးလငျးရေး ဆောငျရှကျစဉျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှုတှေ ဖွဈပေါျခဲ့တယျ ဆိုပွီး ဂမျဘီယာနိုငျငံက မွနျမာနိုငျငံအပေါျ စှဲခကြျတငျခဲ့တာပါ။
ICJ က ဆုံးဖွတျခကြျမခခြငျ ရကျပိုငျးအလိုမှာဘဲ လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးရေး ကောျမရှငျ ICOE က အစီရငျခံစာထုတျပွနျပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာ အဆိုတဲ့ အသုံးအနှုံးကို မွနျမာဘကျက လကျမခံသလို ဒီ အသုံးအနှုံးကိုလညျး အစီရငျခံစာမှာ ဖေါျပွခွငျး မရှိပါဘူး။ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈက မွနျမာစဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေးမှာ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှုကို ရညျရှယျခကြျရှိရှိ လုပျဆောငျခဲ့ခွငျး မရှိကွောငျး၊ ဒါပမေဲ့ စဈရာဇဝတျကြူးလှနျမှု၊ ကွီးလေးတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကေို စဈတပျအပါအဝငျ သကျဆိုငျသူတှေ ကြူးလှနျကောငျး ကြူးလှနျနိုငျတယျလို့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ZawGyi
ကြားဖြတ်အရေးပေါ်စီမံမှုဆုံးဖြတ်ချက် ICJ ချမှတ်
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလုပ်ရပ်တွေ ဆက်ပြီးမဖြစ်အောင်တားဆီးရေး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က လျှောက်ထားချက်အရ ကြားဖြတ်လိုက်နာ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အချက် ၄ ချက် ကို ICJ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးက ဒီနေ့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။
(၁) လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတားဆီးရေးဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက် အပိုဒ်(၂) မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေ ဖြစ်မလာအောင် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အကာအကွယ်ပေးရေး အစီအမံတွေဆောင်ရွက်သွားရမယ်။
(၂) မြန်မာစစ်တပ်ဖြစ်စေ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဖြစ်စေ အခြားအဖွဲ့အစည်းတခုခုကဖြစ်စေ ဂျီနိုဆိုဒ်စာချုပ် အပိုဒ် (၂) ပါ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမြောက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ မကျူးလွန်နိုင်အောင်နဲ့ ကျူးလွန်ဖို့ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လှုံဆော်မှုတွေမဖြစ်အောင် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေကို ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်ရမယ်။
(၃) ဖြစ်ပြီးခဲ့တဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေက ကျန်တဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေကို မပျောက်ပျက်အောင် ထိမ်းသိမ်းပေးရမယ်၊ မဖျက်ဆီးပစ်ရဘူး။
(၄) ဂျီနိုဆိုဒ်သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်မှုရှိမရှိ တရားရုံးက စစ်ဆေးနေစဉ်ကာလအတောအတွင်းမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံဖက်က ဆောင်ရွက်မှု တိုးတက်မှုဖြစ်စဉ်ကိုလည်း ၄ လ အတွင်း၊ ပထမအအကြိမ် တရားရုံးကိုအစီရင်ခံစာတင်ရမယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ၆လတကြိမ် ပုံမှန်အစီရင်ခံစာတင်သွားရမယ်။
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာဂျီနိုဆိုဒ် တားဆီးရေး သဘောတူညီချက် အရ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့် မရှိဘူးလို့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လျှောက်ထားတာကို ICJ တရားရုံးက ငြင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေကို မြန်မာစစ်တပ်က လုပ်တယ်ဆိုပေမယ့် အစိုးရမှာလည်း တာဝန်ရှိတယ်လို့ သုံးသပ်တဲ့အကြောင်း တရားသူကြီးက ဖတ်ကြားသွားခဲ့တာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ၁၉၈၂ ခုနှစ် နိုင်ငံသား ဖြစ်မှု ဥပဒေဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေကို နိုင်ငံမဲ့ဘ၀ ရောက်အောင် တွန်းပို့ခဲ့တယ်လို့ ယူဆတယ်လို့လည်း ICJ တရားရုံးက သတ်မှတ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေကို ထိထိရောက်ရောက်အကာအကွယ်ပေးနေပါတယ်လို့ အခိုင်အမာ တင်ပြနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာကို နိင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေလိုက်နာဘို့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံမှာ မှာသတိပေးခဲ့တာကိုလဲ ICJ က ကိုးကားသွားပါတယ်။
ဒီနေ့ ICJ တရားရုံးက ကြားဖြတ်လိုက်နာ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အချက်တွေချမှတ်တဲ့အချိန်မှာ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံရုံး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးကျော်တင့်ဆွေ ဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့နဲ့ ဥပဒေအကျိုးဆောင်တွေ တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ တကျော့ပြန်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ နောက်ပိုင်း လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဆောင်ရွက်စဉ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ၊ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ် ဆိုပြီး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် စွဲချက်တင်ခဲ့တာပါ။
ICJ က ဆုံးဖြတ်ချက်မချခင် ရက်ပိုင်းအလိုမှာပဲ လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် ICOE က အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုံးကို မြန်မာဘက်က လက်မခံသလို ဒီ အသုံးအနှုံးကိုလည်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြခြင်း မရှိပါဘူး။ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးမှာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း၊ ဒါပေမဲ့ စစ်ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှု၊ ကြီးလေးတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို စစ်တပ်အပါအဝင် သက်ဆိုင်သူတွေ ကျူးလွန်ကောင်း ကျူးလွန်နိုင်တယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။