မြန်မာ့ဆေးသုတေသနဌာနရဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါရှိမရှိ စစ်ဆေး ဆောင်ရွက်ပုံ အဆင့်ဆင့်

(Zawgyi/Unicode)

COVID-19 ရောဂါ ရှိမရှိ အတည်ပြုနိုင်ဖို့ စစ်ဆေးဆောင်ရွက်မှုတွေမှာ နမူနာယူတာကစလို့၊ နောက်ဆုံး ရလဒ်ထုတ်တဲ့အထိ အဆင့်တိုင်း အရေးကြီးတယ်လို့ နမူနာတွေ စစ်ဆေးမှုမှာ တာဝန်ရှိတဲ့ ဆေးသုတေသနဦးစီးဌာနရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး (သုတေသန) ဒေါက်တာဝါဝါအောင်က ပြောပါတယ်။ နှာခေါင်း၊ အာခေါင် တို့ဖတ်နမူနာ တနေ့ကို ရာချီ စစ်ဆေးနေရတဲ့ ဆေးသုတေသနဌာနရဲ့ ဆောင်ရွက်ပုံ အဆင့်ဆင့်နဲ့ပါတ်သက်လို့ ဒေါက်တာဝါဝါအောင်ကို မစုမြတ်မွန်က မေးမြန်းစဉ် သူက အခုလိုစဖြေပါတယ်။

ဒေါက်တာဝါဝါအောင်။ ။ စစချင်းမှာဆိုရင် Sample collection နမူနာတွေကို ဘယ်လိုယူမလဲပေါ့။ ဆေးရုံဆိုရင်လည်း ဆေးရုံအလျောက် Quarantine site မှာဆိုရင်လည်း နမူနာတွေယူပေးတဲ့ Sample collection team တွေရှိတယ်။ ဒီတို့ပတ်တွေ ဘယ်လိုယူရမလဲဆိုတာ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးထားတဲ့ လူတွေကမှ နမူနာတွေ ယူပေးတယ်ပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး နမူနာကို နည်းမှန်လမ်းမှန်တဲ့ ယူတဲ့အခါကျတော့မှ ကျမတို့သည် တိကျမှန်ကန်စွာအဖြေထုတ်ပေးနိုင်တယ်။ ဒီ Sample collection teamလည်း အရေးကြီးတယ်ပေါ့နော် ပထမအဆင့်အနေနဲ့ ၊ အဲဒီတော့မှ ကောင်းမွန်တဲ့ နမူနာရရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။

မစုမြတ်မွန်။ ။ အခုလိုမျိုး နမူနာတွေ သွားယူဖို့ အသေအချာပြင်ဆင်သွားကြတာမှာ COVID-19 ရောဂါ ရှိမရှိ အဖြေရလဒ်ထုတ်တဲ့ကိစ္စအထိကို အဆင့်ဆင့်လည်း ရှင်းပြပါ။ ဘယ်အဆင့်က အရေးကြီးဆုံးလို့ ပြောလို့ရပါသလဲ။

ဒေါက်တာဝါဝါအောင်။ ။ Sample collection team နမူနာ သွားယူတဲ့ အဖွဲ့က မနက် ၇ နာရီလောက်ဆိုရင် စထွက်ပြီ ။ ညနေ ၃ နာရီ ၄ နာရီလောက် သူတို့ ပြန်လာကြတယ် တခါတလေလည်း နည်းနည်းစောတယ် တခါတလေလည်း နောက်ကျတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီအချိန်မှာ Sample ၁၀၀ ၊ ၂၀၀ သူတို့နဲ့ ပါလာတယ်။ တခါတည်းမှာပဲ ကျမတို့ဆီကို ဆေးရုံအသီးသီးကနေပြီးတော့ စောင့်ကြည့်လူနာ သံသယ လူနာဆီက နမူနာတွေကလည်း ဆေးရုံအသီးသီးက ကားတွေနဲ့ ရေခဲပုံးတွေနဲ့ အသီးသီးပို့လာတယ်ပေါ့နော် ။ ညနေ ၅ နာရီလောက်ကတည်းက ကျမတို့ Data တွေ စသွင်းကြတယ်ပေါ့နော်။ သွင်းပြီးရင် အဲဒီ ရေခဲပုံးအသီးသီးကနေ တဆင့်ပြီးတဆင့် သူ့သတ်မှတ်ချက်အတိုင်း ထုတ်ရတဲ့အဖွဲ့ပေါ့ ။ အဲဒီ ၄ နာရီ -၅ နာရီလောက်ကနေပြီးတော့ ဇီဝလုံခြုံမှု ပေါင်းခန်းထဲကနေ ဝင်လုပ်တာ သူတို့ ည ၁၀ နာရှီလောက်မှ ပြီးတယ်။ နာမည်နဲ့ အတည်ပြု မှန်ကန်မှုရှိလား ၊ ခွဲထားတာပေါ့ မနက်ကြရင် လုပ်ဖို့အဆင်သင့်ပေါ့နော် ရေခဲပုံးတွေကို ဖြည်တယ် ဆက်တိုက်လုပ်တာ ၄ နာရီ ၅ နာရီလောက်ကြတယ်။ အဲဒီထက် ပိုပြီးတော့လည်း လုပ်ဖို့ မကောင်းဘူးရှင့် ။ အဲဒါကြောင့် ဒီလိုပြင်ဆင်ရတဲ့အချိန်ကလည်း အရေးကြီးတယ် ညအထိပေ့ါနော် ။ ပြီးတော့ အဲဒီအချိန်မှာ Data သွင်းတဲ့အဖွဲ့တွေလည်း သွင်းနေတယ်။ တခါတလေမှာတော့ ညဘက်မှာ လုပ်ရတဲ့အခါမျိုးလည်းရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျမတို့က အခု shift တွေနဲ့ လုပ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ည ၁၀ နာရီလောက်မှာ သိမ်းသွားတဲ့ Sample ကို မနက် ၈ နာရီမှာ စလုပ်တယ် ပြီးတော့ အဲဒီ မနက် ၈ နာရီ လောက်ကနေပြီးတော့ နေ့လည် ၁ နာရီလောက်မှာပြီးတယ်ဆိုတော့ အဲဒီအချိန်ကလည်း အရေးကြီးတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ Sample တွေက အထဲကနေ ထွက်လာပြီးတော့မှ အပြင်က စက်တွေနဲ့ COVID ကို ရှာတဲ့အချိန်ကလည်း အရေးကြီးတယ်။ ရှာပြီးတော့ အဖြေတွေ ထွက်လာရော ၊ အဲဒီလို ထွက်လာတဲ့အဖြေကို ကျမတို့ စမ်းစစ်ရတယ်ပေါ့နော် ၊ ပြီးသွားရင် အဖြေထုတ်တဲ့အချိန်မှာ result တွေကို ဝိုင်းဆွေးနွေးပြီးတော့ ဒီအဖြေတွေကို ထုတ်တယ်ပေါ့နော်။ ထုတ်ပြီးတော့ ညနေမှာ အချိန်နဲ့ တပြေးညီ ထုတ်ပြန်ဖို့ ဆေးရုံတွေကနေလည်း ဒီလူနာအဖြေရဖို့ ကျမတို့ ထုတ်ပြန်ရတယ်ဆိုတော့ ညနေဘက်လည်း အရေးကြီးတယ်ပေါ့။ အဲဒီအချိန်မှာ ည ၄ နာရီ ၅ နာရီကို ပြန်ပြီးတော့ ရောက်သွားတယ်ဆိုတော့ တနေလုံး every step တိုင်းက အရေးကြီးတယ်။ သူ့တာဝန်နဲ့သူ အကုန်လုံး တိကျမှန်ကန် မြန်ဆန်မှ accuracy ရှိမှ အဲဒါကြောင့် every step တိုင်း၊ အချိန်တိုင်းက အရေးကြီးတယ်။

မစုမြတ်မွန်။ ။ အခုဆေးသုတေသနဌာနမှာ အခုလို စစ်ဆေးနေသူတွေကရော စုစုပေါင်း ဘယ်နှစ်ယောက်လောက်ရှိပါသလဲ။

ဒေါက်တာဝါဝါအောင်။ ။ ကျမတို့ Team တခုလုံးအနေနဲ့ကတော့ လူ ၄၀ လောက်ရှိပါတယ် ဒါက Management team မပါဘူး။ ဓါတ်ခွဲတဲ့သူတွေက မျိုးရိုးဗီဇထုတ်တယ်၊ ဓါတ်ခွဲစမ်းသပ်တယ်ပေါ့နော် မော်လီကျူးစက်တွေနဲ့ အဲဒီမှာ လူ ၁၈ ယောက်ရှိတယ်။ အဲဒါက အဖွဲ့ ၂ဖွဲ့ ခွဲပြီးတော့ Team A နဲ့ B အလှည့်ကျ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။

မစုမြတ်မွန်။ ။ ဆရာမတို့ စစ်ဆေးတဲ့နေရာမှာ အခုထက် ပိုပြီးတော့မှ အဆင်ပြေလွယ်ကူအောင် လုပ်နိုင်ဖို့အတွက် ဘယ်လို ပံ့ပိုးမှုတွေ ထပ်လိုတယ်လို့ ပြောလို့ရသလဲ။

ဒေါက်တာဝါဝါအောင်။ ။ ကျမတို့ မျိုးရိုးဗီဇကို ထုတ်တဲ့အခါမှာဆိုရင် Manual ပေါ့နော် ကျမတို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ Test kit တွေ ဓါတုဗေဒ ပစ္စည်းတွေနဲ့ ကျမတို့အဆင့်ဆင့် လုပ်ဆောင်တဲ့ဟာ အဲဒါမျိုးကို လူအားအဓိကပေါ့နော် ၊ အလိုအလျောက် လုပ်ဆောင်တဲ့ စက်တွေလည်း ရှိတယ်ရှင့် အဲဒါဆိုရင်တော့ နည်းနည်းပိုပြီးတော့ မြန်မယ်။ လူလည်း နည်းနည်း ပိုပြီးတော့ သက်သာမယ်ပေါ့နော်။ အခုဆိုရင် Automatic ထုတ်တဲ့စက်က အမျိုးသားကျန်းမာရေး ဓါတ်ခွဲခန်းမှာပဲ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒါနဲ့ ဆိုရင်တော့ ပိုပြီးတော့ မြန်မယ် ၊ ကျမတို့လည်း ဒါရနိုင်ဖို့အတွက် သက်ဆိုင်ရာ management team ကတော့ စီစဉ်နေပါတယ်။ အမျိုးသားကျန်းမာရေး ဓါတ်ခွဲခန်းမှာရှိတဲ့ စက်ဆိုရင် Sample ၃၀၀ ကျော်ကို တချိန်တည်း လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲလိုစက်ကြီးတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် ပိုပြီးတော့ ကောင်းပါတယ်ရှင့်။

ဆေးသုတေသနရဲ့ အဆင့်မြင့်မော်လီကျူးသုတေသနဌာနကိုတာဝန်ယူရတဲ့ ဒေါက်တာဝါဝါအောင် ညွှန်ကြားရေးမှူး (သုတေသန) ကို မစုမြတ်မွန် မေးမြန်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ့ဆေးသုတေသနဌာနရဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါရှိမရှိ စစ်ဆေး ဆောင်ရွက်ပုံ အဆင့်ဆင့်

................

မွနျမာ့ဆေးသုတသေနဌာနရဲ့ ကိုဗဈရောဂါရှိမရှိ စဈဆေး ဆောငျရှကျပုံအဆင့ျဆင့ျ

(Unicode)

COVID-19 ရောဂါ ရှိမရှိ အတညျပွုနိုငျဖို့ စဈဆေးဆောငျရှကျမှုတှမှော နမူနာယူတာကစလို့၊ နောကျဆုံး ရလဒျထုတျတဲ့အထိ အဆင့ျတိုငျး အရေးကွီးတယျလို့ နမူနာတှေ စဈဆေးမှုမှာ တာဝနျရှိတဲ့ ဆေးသုတသေနဦးစီးဌာနရဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး (သုတသေန) ဒေါကျတာဝါဝါအောငျက ပွောပါတယျ။ နှာခေါငျး၊ အာခေါငျ တို့ဖတျနမူနာ တနေ့ကို ရာခြီ စဈဆေးနရေတဲ့ ဆေးသုတသေနဌာနရဲ့ ဆောငျရှကျပုံ အဆင့ျဆင့ျနဲ့ပါတျသကျလို့ ဒေါကျတာဝါဝါအောငျကို မစုမွတျမှနျက မေးမွနျးစဉျ သူက အခုလိုစဖွပေါတယျ။

ဒေါကျတာဝါဝါအောငျ။ ။ စစခငြျးမှာဆိုရငျ Sample collection နမူနာတှကေို ဘယျလိုယူမလဲပေါ့။ ဆေးရုံဆိုရငျလညျး ဆေးရုံအလြောကျ Quarantine site မှာဆိုရငျလညျး နမူနာတှယေူပေးတဲ့ Sample collection team တှရှေိတယျ။ ဒီတို့ပတျတှေ ဘယျလိုယူရမလဲဆိုတာ လေ့ကငြ့ျသငျကွားပေးထားတဲ့ လူတှကေမှ နမူနာတှေ ယူပေးတယျပေါ့။ အဲဒီလိုမြိုး နမူနာကို နညျးမှနျလမျးမှနျတဲ့ ယူတဲ့အခါကတြော့မှ ကမြတို့သညျ တိကမြှနျကနျစှာအဖွထေုတျပေးနိုငျတယျ။ ဒီ Sample collection teamလညျး အရေးကွီးတယျပေါ့နောျ ပထမအဆင့ျအနနေဲ့ ၊ အဲဒီတော့မှ ကောငျးမှနျတဲ့ နမူနာရရှိမှာဖွဈပါတယျ။

မစုမွတျမှနျ။ ။ အခုလိုမြိုး နမူနာတှေ သှားယူဖို့ အသအေခြာပွငျဆငျသှားကွတာမှာ COVID-19 ရောဂါ ရှိမရှိ အဖွရေလဒျထုတျတဲ့ကိစ်စအထိကို အဆင့ျဆင့ျလညျး ရှငျးပွပါ။ ဘယျအဆင့ျက အရေးကွီးဆုံးလို့ ပွောလို့ရပါသလဲ။

ဒေါကျတာဝါဝါအောငျ။ ။ Sample collection team နမူနာ သှားယူတဲ့ အဖှဲ့က မနကျ ၇ နာရီလောကျဆိုရငျ စထှကျပွီ ။ ညနေ ၃ နာရီ ၄ နာရီလောကျ သူတို့ ပွနျလာကွတယျ တခါတလလေညျး နညျးနညျးစောတယျ တခါတလလေညျး နောကျကတြယျပေါ့နောျ။ အဲဒီအခြိနျမှာ Sample ၁၀၀ ၊ ၂၀၀ သူတို့နဲ့ ပါလာတယျ။ တခါတညျးမှာပဲ ကမြတို့ဆီကို ဆေးရုံအသီးသီးကနပွေီးတော့ စောင့ျကွည့ျလူနာ သံသယ လူနာဆီက နမူနာတှကေလညျး ဆေးရုံအသီးသီးက ကားတှနေဲ့ ရခေဲပုံးတှနေဲ့ အသီးသီးပို့လာတယျပေါ့နောျ ။ ညနေ ၅ နာရီလောကျကတညျးက ကမြတို့ Data တှေ စသှငျးကွတယျပေါ့နောျ။ သှငျးပွီးရငျ အဲဒီ ရခေဲပုံးအသီးသီးကနေ တဆင့ျပွီးတဆင့ျ သူ့သတျမှတျခကြျအတိုငျး ထုတျရတဲ့အဖှဲ့ပေါ့ ။ အဲဒီ ၄ နာရီ -၅ နာရီလောကျကနပွေီးတော့ ဇီဝလုံခွုံမှု ပေါငျးခနျးထဲကနေ ဝငျလုပျတာ သူတို့ ည ၁၀ နာရှီလောကျမှ ပွီးတယျ။ နာမညျနဲ့ အတညျပွု မှနျကနျမှုရှိလား ၊ ခှဲထားတာပေါ့ မနကျကွရငျ လုပျဖို့အဆငျသင့ျပေါ့နောျ ရခေဲပုံးတှကေို ဖွညျတယျ ဆကျတိုကျလုပျတာ ၄ နာရီ ၅ နာရီလောကျကွတယျ။ အဲဒီထကျ ပိုပွီးတော့လညျး လုပျဖို့ မကောငျးဘူးရှင့ျ ။ အဲဒါကွောင့ျ ဒီလိုပွငျဆငျရတဲ့အခြိနျကလညျး အရေးကွီးတယျ ညအထိပေ့ါနောျ ။ ပွီးတော့ အဲဒီအခြိနျမှာ Data သှငျးတဲ့အဖှဲ့တှလေညျး သှငျးနတေယျ။ တခါတလမှောတော့ ညဘကျမှာ လုပျရတဲ့အခါမြိုးလညျးရှိတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကမြတို့က အခု shift တှနေဲ့ လုပျတဲ့အတှကျကွောင့ျ ည ၁၀ နာရီလောကျမှာ သိမျးသှားတဲ့ Sample ကို မနကျ ၈ နာရီမှာ စလုပျတယျ ပွီးတော့ အဲဒီ မနကျ ၈ နာရီ လောကျကနပွေီးတော့ နေ့လညျ ၁ နာရီလောကျမှာပွီးတယျဆိုတော့ အဲဒီအခြိနျကလညျး အရေးကွီးတယျ။ အဲဒီအခြိနျမှာ Sample တှကေ အထဲကနေ ထှကျလာပွီးတော့မှ အပွငျက စကျတှနေဲ့ COVID ကို ရှာတဲ့အခြိနျကလညျး အရေးကွီးတယျ။ ရှာပွီးတော့ အဖွတှေေ ထှကျလာရော ၊ အဲဒီလို ထှကျလာတဲ့အဖွကေို ကမြတို့ စမျးစဈရတယျပေါ့နောျ ၊ ပွီးသှားရငျ အဖွထေုတျတဲ့အခြိနျမှာ result တှကေို ဝိုငျးဆှေးနှေးပွီးတော့ ဒီအဖွတှေကေို ထုတျတယျပေါ့နောျ။ ထုတျပွီးတော့ ညနမှော အခြိနျနဲ့ တပွေးညီ ထုတျပွနျဖို့ ဆေးရုံတှကေနလေညျး ဒီလူနာအဖွရေဖို့ ကမြတို့ ထုတျပွနျရတယျဆိုတော့ ညနဘေကျလညျး အရေးကွီးတယျပေါ့။ အဲဒီအခြိနျမှာ ည ၄ နာရီ ၅ နာရီကို ပွနျပွီးတော့ ရောကျသှားတယျဆိုတော့ တနလေုံး every step တိုငျးက အရေးကွီးတယျ။ သူ့တာဝနျနဲ့သူ အကုနျလုံး တိကမြှနျကနျ မွနျဆနျမှ accuracy ရှိမှ အဲဒါကွောင့ျ every step တိုငျး၊ အခြိနျတိုငျးက အရေးကွီးတယျ။

မစုမွတျမှနျ။ ။ အခုဆေးသုတသေနဌာနမှာ အခုလို စဈဆေးနသေူတှကေရော စုစုပေါငျး ဘယျနှဈယောကျလောကျရှိပါသလဲ။

ဒေါကျတာဝါဝါအောငျ။ ။ ကမြတို့ Team တခုလုံးအနနေဲ့ကတော့ လူ ၄၀ လောကျရှိပါတယျ ဒါက Management team မပါဘူး။ ဓါတျခှဲတဲ့သူတှကေ မြိုးရိုးဗီဇထုတျတယျ၊ ဓါတျခှဲစမျးသပျတယျပေါ့နောျ မောျလီကြူးစကျတှနေဲ့ အဲဒီမှာ လူ ၁၈ ယောကျရှိတယျ။ အဲဒါက အဖှဲ့ ၂ဖှဲ့ ခှဲပွီးတော့ Team A နဲ့ B အလှည့ျကြ လုပျဆောငျနပေါတယျ။

မစုမွတျမှနျ။ ။ ဆရာမတို့ စဈဆေးတဲ့နရောမှာ အခုထကျ ပိုပွီးတော့မှ အဆငျပွလှေယျကူအောငျ လုပျနိုငျဖို့အတှကျ ဘယျလို ပံ့ပိုးမှုတှေ ထပျလိုတယျလို့ ပွောလို့ရသလဲ။

ဒေါကျတာဝါဝါအောငျ။ ။ ကမြတို့ မြိုးရိုးဗီဇကို ထုတျတဲ့အခါမှာဆိုရငျ Manual ပေါ့နောျ ကမြတို့ သတျမှတျထားတဲ့ Test kit တှေ ဓါတုဗဒေ ပစ်စညျးတှနေဲ့ ကမြတို့အဆင့ျဆင့ျ လုပျဆောငျတဲ့ဟာ အဲဒါမြိုးကို လူအားအဓိကပေါ့နောျ ၊ အလိုအလြောကျ လုပျဆောငျတဲ့ စကျတှလေညျး ရှိတယျရှင့ျ အဲဒါဆိုရငျတော့ နညျးနညျးပိုပွီးတော့ မွနျမယျ။ လူလညျး နညျးနညျး ပိုပွီးတော့ သကျသာမယျပေါ့နောျ။ အခုဆိုရငျ Automatic ထုတျတဲ့စကျက အမြိုးသားကနြျးမာရေး ဓါတျခှဲခနျးမှာပဲ ရှိတယျပေါ့နောျ။ အဲဒါနဲ့ ဆိုရငျတော့ ပိုပွီးတော့ မွနျမယျ ၊ ကမြတို့လညျး ဒါရနိုငျဖို့အတှကျ သကျဆိုငျရာ management team ကတော့ စီစဉျနပေါတယျ။ အမြိုးသားကနြျးမာရေး ဓါတျခှဲခနျးမှာရှိတဲ့ စကျဆိုရငျ Sample ၃၀၀ ကြောျကို တခြိနျတညျး လုပျဆောငျနိုငျတယျလို့ သိရပါတယျ။ အဲလိုစကျကွီးတှေ ရှိတယျဆိုရငျ ပိုပွီးတော့ ကောငျးပါတယျရှင့ျ။

ဆေးသုတသေနရဲ့ အဆင့ျမွင့ျမောျလီကြူးသုတသေနဌာနကိုတာဝနျယူရတဲ့ ဒေါကျတာဝါဝါအောငျ ညှှနျကွားရေးမှူး (သုတသေန) ကို မစုမွတျမှနျ မေးမွနျးခဲ့တာဖွဈပါတယျ။