(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကန်အနောက်ခြမ်းဘက်က တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုတွေကြောင့် အမေရိကန်မြန်မာတချို့ တောမီးဘေးဒဏ် ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အခြေအနေနဲ့ မီးဘေးအန္တရာယ်ကြိုပြင်ဆင်နေကြတဲ့အကြောင်း မဆုမွန် ပြောပြပေးမှာပါ။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက်ခြမ်း ဝါရှင်တန်၊ကယ်လီဖိုးနီးယားနဲ့ အော်ရီဂွန်ပြည်နယ်တွေဘက်မှာ တောမီး အကြီးအကျယ်လောင်ကျွမ်းနေပြီး အနည်းဆုံး လူ ၃ဦး သေဆုံးမှုရှိပြီး ရာနဲ့ချီတဲ့နေအိမ်တွေ မီးလောင်ပျက်စီးရသလို သိန်းချီတဲ့ အမေရိကန်ပြည်သူတွေ မီးဘေးကနေ အရေးပေါ်တိမ်းရှောင်နေကြရတာပါ။ အော်ရီဂွန်ပြည်နယ်ဘက်မှာ တောမီးအကြီးအကျယ် လောင်ကျွမ်းတဲ့ဒဏ်ကြောင့် အမေရိကန်ပြည်သူ ငါးသိန်းလောက် ကိုယ့်အိုးအိမ်တွေကနေစွန့်ခွာပြီး မီးဘေးကယ်ဆယ်ရေးစခန်းတွေ မှာခိုလှုံနေကြရပါတယ်။
ဒီတောမီးတွေလောင်နေတဲ့ အော်ရီဂွန်ပြည်နယ်ထဲက Portlandမြို့ဘက်မှာတော့ တောမီးလောင်တဲ့အရှိန်နဲ့ မီးခိုးတွေမှုန်မှိုင်းပြီး ကောင်းကင်နီရဲနေသလို လေထုညစ်ညမ်းမှုတွေနဲ့ကြုံနေရပြီး ဒီမြို့မှာနေတဲ့ မြို့ခံမြန်မာတချို့လည်း သဘာဝတောမီးဘေး ကနေ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားကြတယ်လို့ Portland မြို့ခံကိုရှိန်းဦးက အခြေအနေပြောပြပါတယ်။
“ ကြိုပြင်ထားရတာပေါ့။ Portland မြို့က ပြည်သူတွေကလည်း ကြိုပြင်ထားရတာပေါ့။ ကျနော်တို့လည်း မနေ့ကဆိုရင် အိမ်မှာ အရေးကြီးတဲ့ဟာလေးတွေ လိုက်ရှာပြီး စုစည်းနေရတာပေါ့ စာရွက်စာတမ်းတွေပါ။ အခု တမြို့လုံးက မီးခိုးတွေ မှောင်နေတာပေါ့ မှောင်မဲနေတာပဲ။ တကယ်လို့ ကိုဗစ်မရှိရင်တောင်Mask က တပ်ကိုတပ်ရမယ့်အနေအထားကြီး။ အပြင်ထွက်လိုက်တာနဲ့ လေထုက မီးလောင်တဲ့ မီးခိုးနံ့ကြီးက အရမ်းဆိုးနေတာ။ အလင်းရောင်ကြီးကလည်း တော်တော်နီတယ် နေ့ခင်းဘက်ကြီးတောင် အလင်းရောင်ကြီးက သာမန်အလင်းရောင်ကြီးမဟုတ်ဘူးလေ။ တိမ်တွေရဲ့အောက်မှာ မှ မီးခိုးလုံးတွေက ဖြတ်သွားတော့ နေလုံးဆိုရင် သာမာန်အရောင်မဟုတ်ပဲ နီရဲတွတ်နေတာ။ မီးခိုးကလည်းတကယ့်အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ မီးခိုးအနက်မျိုးဖြစ်နေတော့ အပြင်တွေမထွက်ဖို့ သတိပေးပါတယ်။ ကျနော်တို့မြို့နဲ့ ကပ်ရပ် အော်ရီဂွန်စီးတီးကိုတော့Level 2-လယ်ဗယ်၂ အဆင့်ကြေညာထားပြီးပြီပေါ့နော်။ ဝမ်းကတော့ ရယ်ဒီပေါ့နော်။ တူးဆိုရင် အကုန်လုံး ရယ်ဒီလုပ်ထားပြီး အရေးကြီးစာရွက်စာတမ်းတွေ ကိုယ်နဲ့တပါတည်း သယ်ထားရမယ် အော်ရီဂွန်စီးတီးက လယ်ဗယ်သရီးဆိုတာနဲ့ကြေညာတာနဲ့ အိမ်မှာနေလို့မရဘူး ချက်ခြင်းအိမ်ကနေထွက်ရမှာ။ အခု အဲ့ဒီ့ဘက်ကနေ ထွက်ပြေးလာကြတဲ့သူတွေပေါ့ အစိုးရကနေEvacuateအလုပ်ခံရတဲ့သူတွေကိုတော့ Portland ဘက်မှ ာHigh School တွေConvention စင်တာတွေမှာ ကျနော်တို့ဘက်ခြမ်းမှာ နေရာချပေးတာတွေလုပ်တယ်။”
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းလိုလို တောမီးလောင်လေ့ရှိပေမဲ့ ဒီတကြိမ်လောင်ကျွမ်းမှုကတော့ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်ရဲ့ တောမီးလောင်ကျွမ်းမီးသမိုင်း အဆိုးဆုံးအဆင့်လို့ ဆိုရမယ့်အခြေအနေဖြစ်နေတာပါ။ ဒါကြောင့် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် လော့ခ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ခံတွေ တောမီးဘေးဒဏ်ရဲ့နောက်ဆက်တွဲ လေထုညစ်ညမ်းမှုနဲ့ သဘာဝမဟုတ်တဲ့ နေအလင်းရောင်တွေအောက် နေထိုင်နေကြရတယ်လို့ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် လော့အိန်ဂျလိစ်မြို့ခံ ကိုကျော်ဝဏ္ဏက ပြောပြပါတယ်။
“ ပြီးခဲ့တဲ့ တနင်္လာနေ့ကတည်းကပေါ့နော် ငါးရက်လောက်ရှိသွားပြီ။ ဒီAzusa ပတ်ဝန်းကျင်က အမြဲတမ်း ပူလာရင် တောမီးတွေလောင်နေကျနေရာလေ သိပ်ဆိုးဆိုးဝါးဝါးမဖြစ်ပဲနဲ့ နေရာအသစ်တွေပေါ့နော် အရှေ့ဘက်ကနေ သွားလို့ရှိရင် ယူကိုင်ပါတောင်ပေါ်ပေါ့ အဲ့ဒီ့နေရာတွေပေါ့ ကျနော်က အဲ့ဒီ့အရှေ့ဘက်မှာ အလုပ်လုပ်တာဆိုတော့တောင်ပေါ်ပိုင်းမှာ မီးလောင်နေတာကို မီးညွှန့်တွေမြင်ရတယ် အလုပ်လုပ်တဲ့office ကနေလေ။ တော်တော်ဆိုးဆိုးဝါးဝါးပဲFreeway နဲ့ကပ်နေတဲ့အခြမ်းက သူတွေကို သူတို့ရွှေ့ပြောင်းပေးတယ်ပေါ့။ ကျနော်တို့ဘက်အခြမ်းကတော့ ပြာတွေကတော့ နေရာအနှံ့ပဲ ကျနော်တို့ကားတွေဆိုရင် ကားပေါ်မှာ ပြာတွေချည်းပဲ။LA မှာရှိတဲ့လူတိုင်း ကားပေါ်မှာ ပြာတွေချည်းပဲ။ နောက် ကောင်းကင်ကြီးကလည်း ဝါနေတာပဲ နေကိုမြင်နေရတာပေါ့။ အလယ်မှာ မီးခိုးတွေကာပြီး နေလုံးကြီး ရဲနေတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းကြီးမြင်နေရတယ် တနေကုန်ပေါ့။ကျနော်တို့နားမှာ တောင်တန်းကြီးတွေရှိတယ် ဆောင်းတွင်းဆို စနိုးတွေနဲ့ တောင်တန်းကြီးက အရမ်းလှတာ။အခုက တောင်တန်းကောက်ကြောင်းအတိုင်း တောင်တွေရဲ့အနိမ့်အမြင့်အတိုင်း မီးတန်းကြီးဖြစ်နေတာ။ အခုကျနော်တို့နေရာနဲ့က မီးလောင်နေတဲ့နေရာနဲ့ဆိုရင်တော့ မိုင်ငါးဆယ်ကျော်လောက်တော့ ဝေးဦးမယ်။ နီးတဲ့နေရာတွေမှာ Monrovia ဆိုကျနော်တို့မိတ်ဆွေတွေရှိတယ်။ ကျနော်တို့စိတ်ပူလို့ မနေ့ကတုန်းက သူတို့ကို မေးတယ်။လှမ်းအကြောင်းကြားတာပေါ့နော် အဆင်ပြေရဲ့လားလို့။ အဆင်မပြေရင် အိမ်မှာလာနေပေါ့လေ။ သူတို့ကိုတော့ ရွှေ့ပြောင်းဖို့ဆိုပြီးWarning ပေးထားတယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောတယ်။ ကျနော်တို့ဘက်တော့ လေထုသန့်စင်မှု အခြေအနေတွေကိုတော့ တယ်လီဖုန်းတွေကနေ မတ်ဆေ့ပို့တယ်။ အနံ့တော့မရဘူး ပြာတွေကတော့ နေရာတကာပဲ။”
လတ်တလောမှာတော့တောမီးလောင်ကျွမ်းချိန် အပူချိန်မြင့်မားနေသလို လေပြင်းတွေပါ တိုက်ခတ်နေတဲ့အတွက် တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုက အရှိန်မြင့် နေတာဖြစ်ပါတယ်။ တောမီးလောင်ကျွမ်းနေတဲ့ပြည်နယ်တွေက မြို့နယ်တွေမှာ မီးခိုးပြာတွေ လေထုညစ်ညမ်းမှုတွေဖြစ်နေပြီး ဒေသခံမြို့ခံလူထုကို မီးဘေးကနေ လွတ်အောင် အရေးပေါ်ကူညီကယ်ဆယ်ပေးနေကြပြီး မီးလောင်ကျွမ်းမှု ကူးစက်နိုင်ခြေရှိတဲ့နေရာတွေကသူတွေကလည်း မီးဘေးလွတ်ရာနေရာတွေကို အရေးပေါ်ရွှေ့ပြောင်းနေကြပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကန်အနောက်ဖက်ခြမ်းတောမီးဒဏ် မြန်မာမိသားစုတွေပါ ရင်ဆိုင်နေရ
............
(Unicode)
အမရေိကနျအနောကျခွမျးဘကျက တောမီးလောငျကြှမျးမှုတှကွေောင့ျ အမရေိကနျမွနျမာတခြို့ တောမီးဘေးဒဏျ ရငျဆိုငျနရေတဲ့အခွအေနနေဲ့ မီးဘေးအန်တရာယျကွိုပွငျဆငျနကွေတဲ့အကွောငျး မဆုမှနျ ပွောပွပေးမှာပါ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနောကျဘကျခွမျး ဝါရှငျတနျ၊ကယျလီဖိုးနီးယားနဲ့ အောျရီဂှနျပွညျနယျတှဘေကျမှာ တောမီး အကွီးအကယြျလောငျကြှမျးနပွေီး အနညျးဆုံး လူ ၃ဦး သဆေုံးမှုရှိပွီး ရာနဲ့ခြီတဲ့နအေိမျတှေ မီးလောငျပကြျစီးရသလို သိနျးခြီတဲ့ အမရေိကနျပွညျသူတှေ မီးဘေးကနေ အရေးပေါျတိမျးရှောငျနကွေရတာပါ။ အောျရီဂှနျပွညျနယျဘကျမှာ တောမီးအကွီးအကယြျ လောငျကြှမျးတဲ့ဒဏျကွောင့ျ အမရေိကနျပွညျသူ ငါးသိနျးလောကျ ကိုယ့ျအိုးအိမျတှကေနစှေန့ျခှာပွီး မီးဘေးကယျဆယျရေးစခနျးတှေ မှာခိုလှုံနကွေရပါတယျ။
ဒီတောမီးတှလေောငျနတေဲ့ အောျရီဂှနျပွညျနယျထဲက Portlandမွို့ဘကျမှာတော့ တောမီးလောငျတဲ့အရှိနျနဲ့ မီးခိုးတှမှေုနျမှိုငျးပွီး ကောငျးကငျနီရဲနသေလို လထေုညဈညမျးမှုတှနေဲ့ကွုံနရေပွီး ဒီမွို့မှာနတေဲ့ မွို့ခံမွနျမာတခြို့လညျး သဘာဝတောမီးဘေး ကနေ ကွိုတငျပွငျဆငျထားကွတယျလို့ Portland မွို့ခံကိုရှိနျးဦးက အခွအေနပွေောပွပါတယျ။
“ ကွိုပွငျထားရတာပေါ့။ Portland မွို့က ပွညျသူတှကေလညျး ကွိုပွငျထားရတာပေါ့။ ကနြောျတို့လညျး မနေ့ကဆိုရငျ အိမျမှာ အရေးကွီးတဲ့ဟာလေးတှေ လိုကျရှာပွီး စုစညျးနရေတာပေါ့ စာရှကျစာတမျးတှပေါ။ အခု တမွို့လုံးက မီးခိုးတှေ မှောငျနတောပေါ့ မှောငျမဲနတောပဲ။ တကယျလို့ ကိုဗဈမရှိရငျတောငျMask က တပျကိုတပျရမယ့ျအနအေထားကွီး။ အပွငျထှကျလိုကျတာနဲ့ လထေုက မီးလောငျတဲ့ မီးခိုးနံ့ကွီးက အရမျးဆိုးနတော။ အလငျးရောငျကွီးကလညျး တောျတောျနီတယျ နေ့ခငျးဘကျကွီးတောငျ အလငျးရောငျကွီးက သာမနျအလငျးရောငျကွီးမဟုတျဘူးလေ။ တိမျတှရေဲ့အောကျမှာ မှ မီးခိုးလုံးတှကေ ဖွတျသှားတော့ နလေုံးဆိုရငျ သာမာနျအရောငျမဟုတျပဲ နီရဲတှတျနတော။ မီးခိုးကလညျးတကယ့ျအန်တရာယျကွီးတဲ့ မီးခိုးအနကျမြိုးဖွဈနတေော့ အပွငျတှမေထှကျဖို့ သတိပေးပါတယျ။ ကနြောျတို့မွို့နဲ့ ကပျရပျ အောျရီဂှနျစီးတီးကိုတော့Level 2-လယျဗယျ၂ အဆင့ျကွညောထားပွီးပွီပေါ့နောျ။ ဝမျးကတော့ ရယျဒီပေါ့နောျ။ တူးဆိုရငျ အကုနျလုံး ရယျဒီလုပျထားပွီး အရေးကွီးစာရှကျစာတမျးတှေ ကိုယျနဲ့တပါတညျး သယျထားရမယျ အောျရီဂှနျစီးတီးက လယျဗယျသရီးဆိုတာနဲ့ကွညောတာနဲ့ အိမျမှာနလေို့မရဘူး ခကြျခွငျးအိမျကနထှေကျရမှာ။ အခု အဲ့ဒီ့ဘကျကနေ ထှကျပွေးလာကွတဲ့သူတှပေေါ့ အစိုးရကနေEvacuateအလုပျခံရတဲ့သူတှကေိုတော့ Portland ဘကျမှ ာHigh School တှေConvention စငျတာတှမှော ကနြောျတို့ဘကျခွမျးမှာ နရောခပြေးတာတှလေုပျတယျ။”
နှဈစဉျနှဈတိုငျးလိုလို တောမီးလောငျလေ့ရှိပမေဲ့ ဒီတကွိမျလောငျကြှမျးမှုကတော့ ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျရဲ့ တောမီးလောငျကြှမျးမီးသမိုငျး အဆိုးဆုံးအဆင့ျလို့ ဆိုရမယ့ျအခွအေနဖွေဈနတောပါ။ ဒါကွောင့ျ ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျ လော့ချအိနျဂလြိဈမွို့ခံတှေ တောမီးဘေးဒဏျရဲ့နောကျဆကျတှဲ လထေုညဈညမျးမှုနဲ့ သဘာဝမဟုတျတဲ့ နအေလငျးရောငျတှအေောကျ နထေိုငျနကွေရတယျလို့ ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျ လော့အိနျဂလြိဈမွို့ခံ ကိုကြောျဝဏ်ဏက ပွောပွပါတယျ။
“ ပွီးခဲ့တဲ့ တနငျ်လာနေ့ကတညျးကပေါ့နောျ ငါးရကျလောကျရှိသှားပွီ။ ဒီAzusa ပတျဝနျးကငြျက အမွဲတမျး ပူလာရငျ တောမီးတှလေောငျနကေနြရောလေ သိပျဆိုးဆိုးဝါးဝါးမဖွဈပဲနဲ့ နရောအသဈတှပေေါ့နောျ အရှေ့ဘကျကနေ သှားလို့ရှိရငျ ယူကိုငျပါတောငျပေါျပေါ့ အဲ့ဒီ့နရောတှပေေါ့ ကနြောျက အဲ့ဒီ့အရှေ့ဘကျမှာ အလုပျလုပျတာဆိုတော့တောငျပေါျပိုငျးမှာ မီးလောငျနတောကို မီးညှှန့ျတှမွေငျရတယျ အလုပျလုပျတဲ့office ကနလေေ။ တောျတောျဆိုးဆိုးဝါးဝါးပဲFreeway နဲ့ကပျနတေဲ့အခွမျးက သူတှကေို သူတို့ရှှေ့ပွောငျးပေးတယျပေါ့။ ကနြောျတို့ဘကျအခွမျးကတော့ ပွာတှကေတော့ နရောအနှံ့ပဲ ကနြောျတို့ကားတှဆေိုရငျ ကားပေါျမှာ ပွာတှခေညြျးပဲ။LA မှာရှိတဲ့လူတိုငျး ကားပေါျမှာ ပွာတှခေညြျးပဲ။ နောကျ ကောငျးကငျကွီးကလညျး ဝါနတောပဲ နကေိုမွငျနရေတာပေါ့။ အလယျမှာ မီးခိုးတှကောပွီး နလေုံးကွီး ရဲနတောကို ရှငျးရှငျးလငျးလငျးကွီးမွငျနရေတယျ တနကေုနျပေါ့။ကနြောျတို့နားမှာ တောငျတနျးကွီးတှရှေိတယျ ဆောငျးတှငျးဆို စနိုးတှနေဲ့ တောငျတနျးကွီးက အရမျးလှတာ။အခုက တောငျတနျးကောကျကွောငျးအတိုငျး တောငျတှရေဲ့အနိမ့ျအမွင့ျအတိုငျး မီးတနျးကွီးဖွဈနတော။ အခုကနြောျတို့နရောနဲ့က မီးလောငျနတေဲ့နရောနဲ့ဆိုရငျတော့ မိုငျငါးဆယျကြောျလောကျတော့ ဝေးဦးမယျ။ နီးတဲ့နရောတှမှော Monrovia ဆိုကနြောျတို့မိတျဆှတှေရှေိတယျ။ ကနြောျတို့စိတျပူလို့ မနေ့ကတုနျးက သူတို့ကို မေးတယျ။လှမျးအကွောငျးကွားတာပေါ့နောျ အဆငျပွရေဲ့လားလို့။ အဆငျမပွရေငျ အိမျမှာလာနပေေါ့လေ။ သူတို့ကိုတော့ ရှှေ့ပွောငျးဖို့ဆိုပွီးWarning ပေးထားတယျဆိုပွီးတော့ ပွောတယျ။ ကနြောျတို့ဘကျတော့ လထေုသန့ျစငျမှု အခွအေနတှေကေိုတော့ တယျလီဖုနျးတှကေနေ မတျဆေ့ပို့တယျ။ အနံ့တော့မရဘူး ပွာတှကေတော့ နရောတကာပဲ။”
လတျတလောမှာတော့တောမီးလောငျကြှမျးခြိနျ အပူခြိနျမွင့ျမားနသေလို လပွေငျးတှပေါ တိုကျခတျနတေဲ့အတှကျ တောမီးလောငျကြှမျးမှုက အရှိနျမွင့ျ နတောဖွဈပါတယျ။ တောမီးလောငျကြှမျးနတေဲ့ပွညျနယျတှကေ မွို့နယျတှမှော မီးခိုးပွာတှေ လထေုညဈညမျးမှုတှဖွေဈနပွေီး ဒသေခံမွို့ခံလူထုကို မီးဘေးကနေ လှတျအောငျ အရေးပေါျကူညီကယျဆယျပေးနကွေပွီး မီးလောငျကြှမျးမှု ကူးစကျနိုငျခွရှေိတဲ့နရောတှကေသူတှကေလညျး မီးဘေးလှတျရာနရောတှကေို အရေးပေါျရှှေ့ပွောငျးနကွေပါတယျ။