[[Zawgyi/Unicode]]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအခြေအနေနဲ့အလားအလာ အစီရင်ခံစာကို ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့အထဲ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုက အထူးနှေးကွေးမယ်ဆိုတဲ့ခန့်မှန်းချက်နဲ့အတူ အခုနှစ်အတွင်း စီးပွားရေးအခြေအနေ မရေရာမသေချာမှုတွေကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့စီးပွားရေးပညာရှင်တွေက တင်ပြခဲ့ကြပါတယ်။ ဂျီနီဗာ ကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂီထိုက်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ပြဿနာပေါင်းစုံကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအပေါ်မှာ ရိုက်ခတ်သက်ရောက်မှု ဖြစ်စေပါတယ်။ လက်တလော ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမှာ ဖွံ့ဖြိုးမှု အနှေးကွေးဆုံး အခြေအနေတခုကိုရောက်စေခဲ့တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ပဋိပက္ခအများအပြားကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါ၊ ယူကရိန်းကစစ်ပွဲ၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုတိုးလာမှုနဲ့ ရာသီဥတု အရေးပေါ်အခြေအနေတွေအပြင် တခြားသော ပြဿနာတွေကြောင့် ဆင်းရဲတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ရေတိုဖွံ့ဖြိုးမှုအလားအလာတွေ ဆုတ်ယုတ်စေသလို ရေရှည် တည်တံ့တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုတွေ ယုတ်လျော့သွားစေဖို့အထိ ခြိမ်းခြောက်နေတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ထုတ်လုပ်မှုဖွံ့ဖြိုးမှုက ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း ခန့်မှန်းခြေ ၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့ရာကနေ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ၁.၉ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းမယ့် အကြောင်း အစီရင်ခံစာမှာ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ စီးပွားရေးနဲ့လူမှုရေးဆိုင်ရာဌာနက အကြီးတန်းစီးပွားရေးပညာရှင် Ingo Pitterle က အခုလို ပြောပါတယ်။
ဝင်ငွေလျော့ကျလာမှုနဲ့ အတိုးနှုန်းကြီးမြင့်လာမှုတွေကြောင့် နိုင်ငံအများစုမှာတော့ လူတဦးချင်းစီရဲ့သုံးစွဲမှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအားနည်းလာမယ်လို့ ခန့်မှန်းကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။ ဒီနှစ် ဒုတိယနှစ်ဝက်ကနေ နောက်နှစ် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု ပြန်လည်ဦးမော့မလာခင် နိုင်ငံအတော်များများမှာ အနည်းအကျဉ်းစီးပွားကျမှုကို တွေ့ရလိမ့်မယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ ငွေရေးကြေးရေးနဲ့ ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှု အခင်းအကျင်းတွေက ဒီနှစ်နဲ့ လာမယ့်နှစ် စီးပွားရေးလမ်းကြောင်းရဲ့ သိသာထင်ရှားတဲ့ မောင်းနှင်အားဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ သတင်းကောင်းကတော့ စွမ်းအင်၊ စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ဓာတ်မြေသြဇာဈေးနှုန်းတွေက ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်လယ်ပိုင်း အမြင့်ဆုံးဈေးနှုန်းကနေ သိသိသာသာ ဈေးကျလာနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုကတော့ ဧရာမစိန်ခေါ်ချက်တခုအဖြစ် ကမ္ဘာတဝန်း ဆက်ပြီး ကြုံနေရပါတယ်။ စားနပ်ရိက္ခာမလုံခြုံမှုနဲ့ ကြုံတွေ့ရတဲ့လူဦးရေက ၂၀၁၉ နောက်ပိုင်း ၂ ဆကျော် ဖြစ်လာပါတယ်။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဥရောပသမဂ္ဂနဲ့ တခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတွေမှာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်း စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု အားနည်းခဲ့တာကြောင့် ကျန် ကမ္ဘာရဲ့စီးပွားရေး အပေါ်မှာလည်း ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်စေကြောင်း အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြပါတယ်။
ဖွံ့ဖြိုးဆဲဒေသအများစုမှာတော့ ဒီနှစ်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုကျတာနဲ့ ကြုံရနိုင်ကြောင်းလည်း Pitterle က ပြောပါတယ်။ တရုတ်မှာ သိသိသာသာ ပြန်လည် အားကောင်းလာမှုကြောင့် အရှေ့အာရှဒေသကတော့ အဓိက ခြွင်းချက်ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“အာဖရိကအတွက် ဖွံ့ဖြိုးမှုခန့်မှန်းချက်ကတော့ အလယ်အလတ် ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လူဦးရေဖွံ့ဖြိုးမှုသိပ်ပြီးများလာတဲ့အချက်နဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ ဖွံ့ဖြိုးမှု ၄ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတာက ဒေသရဲ့ အကြီးအကျယ်ဖွံ့ဖြိုးမှု စိန်ခေါ်ချက်တွေကို ဖြေရှင်းဖို့မလုံလောက်ပါဘူး။”
အစိုးရတွေအနေနဲ့ စီးပွားရေးနှေးကွေးမှုကနေလွတ်ကင်းဖို့ ဘဏ္ဍာရေးအရ ခြိုးခြံ တာတာတွေကို ရှောင်ရှားကြဖို့လည်း အစီရင်ခံစာက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ ဒီလိုခြိုးခြံ တာမှုတွေဟာ ဖွံ့ဖြိုးမှုတန့်သွားစေမှာဖြစ်သလို အကူအညီ အလိုအပ်ဆုံးသူတွေကို အလွန်အကျွံ ထိခိုက်သက်ရောက်စေမှာဖြစ်ပြီး ကျား-မ တန်းတူညီမျှရး တိုးတက်မှုလျော့ပါးပြီး ဖွံ့ဖြိုးရေး အလားအလာတွေကိုလည်း အဟန့်အတား ဖြစ်စေမယ်လို့လည်း အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြပါတယ်။
အလုပ်အကိုင်တွေ ဖန်တီးပေးနိုင်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးမှု ပြန်လည် အားကောင်းလာစေမယ့် တိုက်ရိုက် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှု မူဝါဒတွေကနေတဆင့် အများပြည်သူဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်တွေ ပြန်လည်ခွဲဝေချထားဖို့လည်း အစီရင်ခံစာက အကြံပြုထားပါတယ်။ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ နည်းပညာသစ်တွေနဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု လျော့ပါးသက်သာစေရေးနဲ့ သင့်လျော်အောင်စီစဉ်မှုတွေမှာ မဟာဗျူဟာမြောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေဟာ လူမှုရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပြန်လည် ကောင်းမွန်လာရေးမှာ အထောက်အကူကောင်း ဖြစ်နိုင်ကြာင်း ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြထားပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး နှေးကွေးနိုင်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂခန့်မှန်း.mp3
=======================
ကမ်ဘာ့စီးပှားရေး နှေးကှေးနိုငျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂခန့ျမှနျး
၂၀၂၃ ခုနှဈ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးအခွအေနနေဲ့အလားအလာ အစီရငျခံစာကို ထုတျပွနျလိုကျတဲ့အထဲ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးဖှံ့ဖွိုးမှုက အထူးနှေးကှေးမယျဆိုတဲ့ခန့ျမှနျးခကြျနဲ့အတူ အခုနှဈအတှငျး စီးပှားရေးအခွအေနေ မရရောမသခြောမှုတှကေို ကုလသမဂ်ဂရဲ့စီးပှားရေးပညာရှငျတှကေ တငျပွခဲ့ကွပါတယျ။ ဂြီနီဗာ ကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂီထိုကျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ပွူနာပေါငျးစုံကွောင့ျ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးအပေါျမှာ ရိုကျခတျသကျရောကျမှု ဖွဈစပေါတယျ။ လကျတလော ဆယျစုနှဈတှအေတှငျး ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးမှာ ဖှံ့ဖွိုးမှု အနှေးကှေးဆုံး အခွအေနတေခုကိုရောကျစခေဲ့တဲ့ ပွငျးထနျတဲ့ပဋိပက်ခအမြားအပွားကို ကုလသမဂ်ဂရဲ့အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ Covid-19 ကပျဘေးရောဂါ၊ ယူကရိနျးကစဈပှဲ၊ ငှကွေေးဖောငျးပှမှုတိုးလာမှုနဲ့ ရာသီဥတု အရေးပေါျအခွအေနတှေအေပွငျ တခွားသော ပွူနာတှကွေောင့ျ ဆငျးရဲတဲ့ နိုငျငံတှမှော ရတေိုဖှံ့ဖွိုးမှုအလားအလာတှေ ဆုတျယုတျစသေလို ရရှေညျ တညျတံ့တဲ့ ဖှံ့ဖွိုးမှုတှေ ယုတျလြော့သှားစဖေို့အထိ ခွိမျးခွောကျနတေယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။ ကမ်ဘာ့ထုတျလုပျမှုဖှံ့ဖွိုးမှုက ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှငျး ခန့ျမှနျးခွေ ၃ ရာခိုငျနှုနျးရှိခဲ့ရာကနေ ၂၀၂၃ ခုနှဈအတှငျး ၁.၉ ရာခိုငျနှုနျးကဆြငျးမယ့ျ အကွောငျး အစီရငျခံစာမှာ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂ စီးပှားရေးနဲ့လူမှုရေးဆိုငျရာဌာနက အကွီးတနျးစီးပှားရေးပညာရှငျ Ingo Pitterle က အခုလို ပွောပါတယျ။
ဝငျငှလြေော့ကလြာမှုနဲ့ အတိုးနှုနျးကွီးမွင့ျလာမှုတှကွေောင့ျ နိုငျငံအမြားစုမှာတော့ လူတဦးခငြျးစီရဲ့သုံးစှဲမှုနဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှအေားနညျးလာမယျလို့ ခန့ျမှနျးကွောငျး သူက ပွောပါတယျ။ ဒီနှဈ ဒုတိယနှဈဝကျကနေ နောကျနှဈ ၂၀၂၄ ခုနှဈအတှငျး စီးပှားရေးဖှံ့ဖွိုးမှု ပွနျလညျဦးမော့မလာခငျ နိုငျငံအတောျမြားမြားမှာ အနညျးအကဉြျးစီးပှားကမြှုကို တှေ့ရလိမ့ျမယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“ငှကွေေးဖောငျးပှမှု၊ ငှရေေးကွေးရေးနဲ့ ဘဏ်ဍာရေးမူဝါဒဆိုငျရာ တုံ့ပွနျဆောငျရှကျမှု အခငျးအကငြျးတှကေ ဒီနှဈနဲ့ လာမယ့ျနှဈ စီးပှားရေးလမျးကွောငျးရဲ့ သိသာထငျရှားတဲ့ မောငျးနှငျအားဖွဈပါလိမ့ျမယျ။ သတငျးကောငျးကတော့ စှမျးအငျ၊ စားနပျရိက်ခာနဲ့ ဓာတျမွသွေဇာဈေးနှုနျးတှကေ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈလယျပိုငျး အမွင့ျဆုံးဈေးနှုနျးကနေ သိသိသာသာ ဈေးကလြာနတော ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ စားနပျရိက်ခာလုံခွုံမှုကတော့ ဧရာမစိနျခေါျခကြျတခုအဖွဈ ကမ်ဘာတဝနျး ဆကျပွီး ကွုံနရေပါတယျ။ စားနပျရိက်ခာမလုံခွုံမှုနဲ့ ကွုံတှေ့ရတဲ့လူဦးရကေ ၂၀၁၉ နောကျပိုငျး ၂ ဆကြောျ ဖွဈလာပါတယျ။”
အမရေိကနျပွညျထောငျစု၊ ဥရောပသမဂ်ဂနဲ့ တခွားသော ဖှံ့ဖွိုးပွီး နိုငျငံတှမှော ပွီးခဲ့တဲ့နှဈအတှငျး စီးပှားရေးဖှံ့ဖွိုးမှု အားနညျးခဲ့တာကွောင့ျ ကနြျ ကမ်ဘာရဲ့စီးပှားရေး အပေါျမှာလညျး ဆိုးဆိုးရှားရှား ထိခိုကျစကွေောငျး အစီရငျခံစာက ဖောျပွပါတယျ။
ဖှံ့ဖွိုးဆဲဒသေအမြားစုမှာတော့ ဒီနှဈအတှငျး ဖှံ့ဖွိုးမှုကတြာနဲ့ ကွုံရနိုငျကွောငျးလညျး Pitterle က ပွောပါတယျ။ တရုတျမှာ သိသိသာသာ ပွနျလညျ အားကောငျးလာမှုကွောင့ျ အရှေ့အာရှဒသေကတော့ အဓိက ခွှငျးခကြျဖွဈတယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“အာဖရိကအတှကျ ဖှံ့ဖွိုးမှုခန့ျမှနျးခကြျကတော့ အလယျအလတျ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လူဦးရဖှေံ့ဖွိုးမှုသိပျပွီးမြားလာတဲ့အခကြျနဲ့ ကွည့ျမယျဆိုရငျတော့ ဖှံ့ဖွိုးမှု ၄ ရာခိုငျနှုနျးဆိုတာက ဒသေရဲ့ အကွီးအကယြျဖှံ့ဖွိုးမှု စိနျခေါျခကြျတှကေို ဖွရှေငျးဖို့မလုံလောကျပါဘူး။”
အစိုးရတှအေနနေဲ့ စီးပှားရေးနှေးကှေးမှုကနလှေတျကငျးဖို့ ဘဏ်ဍာရေးအရ ခွိုးခွံ တာတာတှကေို ရှောငျရှားကွဖို့လညျး အစီရငျခံစာက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။ ဒီလိုခွိုးခွံ တာမှုတှဟော ဖှံ့ဖွိုးမှုတန့ျသှားစမှောဖွဈသလို အကူအညီ အလိုအပျဆုံးသူတှကေို အလှနျအကြှံ ထိခိုကျသကျရောကျစမှောဖွဈပွီး ကြား-မ တနျးတူညီမြှရး တိုးတကျမှုလြော့ပါးပွီး ဖှံ့ဖွိုးရေး အလားအလာတှကေိုလညျး အဟန့ျအတား ဖွဈစမေယျလို့လညျး အစီရငျခံစာက ဖောျပွပါတယျ။
အလုပျအကိုငျတှေ ဖနျတီးပေးနိုငျပွီး ဖှံ့ဖွိုးမှု ပွနျလညျ အားကောငျးလာစမေယ့ျ တိုကျရိုကျ ကွားဝငျဆောငျရှကျမှု မူဝါဒတှကေနတေဆင့ျ အမြားပွညျသူဆိုငျရာ အသုံးစရိတျတှေ ပွနျလညျခှဲဝခေထြားဖို့လညျး အစီရငျခံစာက အကွံပွုထားပါတယျ။ ပညာရေး၊ ကနြျးမာရေး၊ နညျးပညာသဈတှနေဲ့ ရာသီဥတုပွောငျးလဲမှု လြော့ပါးသကျသာစရေေးနဲ့ သင့ျလြောျအောငျစီစဉျမှုတှမှော မဟာဗြူဟာမွောကျ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှဟော လူမှုရေးနဲ့ စီးပှားရေး ပွနျလညျ ကောငျးမှနျလာရေးမှာ အထောကျအကူကောငျး ဖွဈနိုငျကွာငျး ကုလသမဂ်ဂ အစီရငျခံစာက ဖောျပွထားပါတယျ။