မတ္လ ၁၄ေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားေန႔မွာ သီေပါၿမိဳ႕နယ္ထဲက ေဒသခံေတြက နမ္းမျမစ္ေၾကာင္းမွာ ဆည္တည္ေဆာက္မယ့္ စီမံကိန္းကို ကန႔္ကြက္ၾကပါတယ္။ ဆည္တည္ေဆာက္ရင္ ႀကဳံလာႏိုင္တာနဲ႔ ရလာမယ့္ အက်ိဳး၊ အျပစ္ေတြအေၾကာင္း ဘူမိနည္းပညာအင္ဂ်င္နီယာ ေဒါက္တာခ်စ္ကိုကိုကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။
ဆည္တည္ေဆာက္မွာကို ေဒသခံေတြ ဘာေၾကာင့္ ကန႔္ကြက္ၾကတာပါလဲ။ ဆည္တည္ေဆာက္ရင္ ႀကဳံလာႏိုင္တာနဲ႔ ရလာမယ့္အက်ိဳး၊ အျပစ္ေတြကို ဘူမိနည္းပညာအင္ဂ်င္နီယာ ေဒါက္တာခ်စ္ကိုကို - ကိုေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၂ ႏွစ္က ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ဖူကူရွိမန်ဴကလီယား ဓါတ္ေပါင္းဖိုပ်က္စီးၿပီး ဝန္းက်င္တခုလုံး န်ဴကလီယားအဆိပ္သင့္ခဲ့ရပါတယ္။ အခု ဒီဓါတ္ေပါင္းဖိုက ေရဒီယိုသတၱိႂကြအဆိပ္သင့္ ေရဆိုးေတြကို သန႔္စင္ၿပီး ပင္လယ္ထဲ စြန႔္ပစ္ဖို႔ လုပ္ေနတဲ့အေၾကာင္း ေအပီသတင္းတပုဒ္ေပၚအေျခခံၿပီး ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေျပာျပေပးမွာပါ။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၂ ႏွစ္က ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ Fukushima န်ဴကလီယား ဓါတ္အားေပးစက္႐ုံ ဓါတ္ေပါင္းဖိုပ်က္စီးလို႔ ဝန္းက်င္တခုလုံး န်ဴကလီယားအဆိပ္သင့္ခဲ့ရၿပီး စက္႐ုံထဲက အရည္ေပ်ာ္ေနတဲ့ န်ဴကလီယား ေလာင္စာေတြဖယ္ရွားဖို႔ စမလုပ္ရေသးေပမဲ့ ေရဒီယိုသတၱိႂကြအဆိပ္သင့္ ေရဆိုးေတြကိုသန႔္စင္ၿပီး ပင္လယ္ထဲစြန႔္ပစ္ဖို႔ လုပ္ေနပါၿပီ။
ကမာၻ႔အႀကီးဆုံး 3D Printer ႐ုပ္လုံးႂကြ ပုံထုတ္စက္နဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေရာ့ကက္ဒုံးပ်ံကို ဖေလာ္ရီဒါဒုံးပ်ံလႊတ္တင္စခန္းကေန ပစ္လႊတ္ဖို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ ဒီဒုံးပ်ံကို ဖန္တီးတဲ့ ကယ္လီဖိုးနီးယား အေျခစိုက္ Relativity Space ကုမၸဏီကေတာ့ ဒါဟာ အာကာသ စူးစမ္းေရး ေခတ္သစ္အတြက္ ေျခလွမ္းတရပ္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။
]ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ထုတ္တဲ့ အလ်ဴမီနီယံသတၱဳစပ္ေတြနဲ႔ ကမာၻ႔အႀကီးဆုံး သတၱဳ 3D ပုံႏွိပ္စက္အတြက္ ကိုယ့္စက္႐ုံကိုလည္းကိုယ္တိုင္ပဲတည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။ ဒီေရာ့ကက္ကို NASA ရဲ႕ Stennis အာကာသစူးစမ္းေရးဌာနမွာရွိတဲ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕စမ္းသပ္ဌာနမွာ အႀကိမ္ႀကိမ္စမ္းသပ္ခဲ့ပါတယ္။”(Tim Ellis-အမှုဆောင်အရာရှိRelativity Space)
ကမာၻ႔ငလ်င္ရပ္ဝန္းႀကီး ၂ ခုအနက္ Alpide ရပ္ဝန္းမွာရွိတဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းဟာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕နဲ႔အၿပိဳင္ရွိေနတာေၾကာင့္ ငလ်င္အႏၲရာယ္ရွိေနၿပီး ဒီငလ်င္ေၾကာင့္ ေျမဆီလႊာအင္အားပ်က္သုဥ္းမႈ (liquefaction) ဟာ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္က ၿမိဳ႕ႀကီးေတြအတြက္ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္ပါသလဲ။
ေရြ႕လ်ားေနတဲ့ ေက်ာက္ခ်ပ္ထုႀကီးေတြနဲ႔ ျပတ္ေရြ႕ေၾကာေတြရွိရာ မတည္ၿငိမ္တဲ့ ငလ်င္ရပ္ဝန္းေပၚမွာ တည္ရွိတဲ့ တူရကီမွာ မၾကာေသးခင္က လႈပ္ခဲ့တဲ့ ငလ်င္ေၾကာင့္ လူေပါင္းေသာင္းခ်ီ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလိုမတည္ၿငိမ္တဲ့ ငလ်င္ရပ္ဝန္းမ်ိဳးမွာတည္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေရာ အလားတူ အျဖစ္မ်ိဳး ႀကံဳလာႏိုင္ပါသလား။
ေရြ႕လ်ားေနတဲ့ ေက်ာက္ခ်ပ္ထုႀကီးေတြနဲ႔ ျပတ္ေရြ႕ေၾကာေတြ ရွိရာ မတည္ၿငိမ္တဲ့ ငလ်င္ရပ္ဝန္းေပၚမွာ တည္ရွိတဲ့ တူရကီမွာ မၾကာေသးခင္က လႈပ္ခဲ့တဲ့ ငလ်င္ေၾကာင့္ လူေပါင္းေသာင္းခ်ီ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလို မတည္ၿငိမ္တဲ့ ငလ်င္ရပ္ဝန္းမ်ိဳးမွာတည္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေရာ အလားတူ အျဖစ္မ်ိဳး ႀကံဳလာႏိုင္ပါသလား။
တူရကီႏိုင္ငံအေရွ႕ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ ဆီးရီယားအေနာက္ေျမာက္ပိုင္း ၂ ႏိုင္ငံ နယ္စပ္ေဒသမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္က လႈပ္ခတ္သြားတဲ့ အားျပင္းငလ်င္ေၾကာင့္ေသဆံုးရသူဟာ ဆယ္ရက္အၾကာမွာ အတည္ျပဳေသဆံုးရသူက ၄ ေသာင္းေက်ာ္ေနၿပီျဖစ္သလို တူရကီတႏိုင္ငံတည္းမွာတင္ အေဆာက္အဦးေပါင္း ၆,၀၀၀ နီးပါး ပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။
ခ်င္းျပည္နယ္၊ ဟားခါးၿမိဳ႕မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝတ္ျပဳဆုေတာင္းတာကို စစ္ေကာင္စီက ျပန္ ခြင့္ျပဳေပမဲ့ က်န္တဲ့ခ်င္းျပည္နယ္က ၿမိဳ႕နယ္ေတြမွာ အလားတူ ခြင့္ျပဳခ်က္မရေသးသလို ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေဒသခံေတြက ဗြီအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တတိယအႀကိမ္ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းခဲ့တာဟာ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ ကုသကာကြယ္ေရး မွာသာမက ေဆးသုေတသနနဲ႔ ပညာေပးတာ အထိ ေဆးပညာက႑အတြက္ ႀကီးမားတဲ့ဆုတ္ယုတ္မႈ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ပါလဲ။ ေဆးပညာရွင္ ေဒါက္တာတင့္ေဆြကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။
ကမာၻတလႊား စစ္ပြဲေတြနဲ႔ အလုပ္မ်ားေနခ်ိန္မွာ တရုတ္က အာတိတ္စက္ဝန္းေဒသမွာ သုေတသနကို ထဲထဲဝင္ဝင္ လုပ္လာေနတဲ့ အေပၚ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြက စိုးရိမ္လာေနတာပါ။ ဘာ့ေၾကာင့္ပါလဲ။ ဂ်ပန္အဏၰဝါသိပၸံနဲ႔ နည္းပညာဌာနက ေဒါက္တာမိုးေက်ာ္သူကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။
ေရခဲျပင္ဖုံးေနတဲ့ ေျမာက္ဝင္႐ိုးစြန္းက အာတိတ္စက္ဝန္းေဒသမွာ ေရခဲေတြ အရည္ေပ်ာ္ႏႈန္းက မၾကာခင္ႏွစ္ေတြအတြင္း သိသိသာသာ ျမန္လာေနတယ္လို႔ တ႐ုတ္သုေတသနစာတမ္းမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
" အေမရိကန္က ယူကရိန္းအတြက္ Abrams တင့္ကား ၃၁ စီးပို႔ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ယူကရိန္း တပ္ရင္းတရင္းအင္အားနဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။ ယူကရိန္းေတြ သူတို႔ပိုင္နက္ကို သူတို႔ကာကြယ္ေရးႏိုင္ေရးနဲ႔ သူတို႔မဟာဗ်ဴဟာေအာင္ျမင္ေရးအတြက္ ပိုေကာင္းလာေစမယ္လို႔ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး Lloyd Austin ကလည္း အႀကံေပးပါတယ္။” (သမၼတဘိုင္ဒန္)
၂၀၂၃ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁၂ ရက္တုန္းက အုတ္က်င္းမွာရွိတဲ့ ေရခဲစက္ရံု အမိုးနီးယား ယိုစိမ့္မႈေၾကာင့္ လူအမ်ားအျပား ေဆးရံုေရာက္ခဲ့ရပါတယ္။ လူသားေတြအတြက္ အင္မတန္ အသံုးဝင္တဲ့ အမိုးနီးယားကို သံုးစြဲတဲ့အခါ ယိုစိမ္႔မႈမျဖစ္ေအာင္ သတိထားဖုိ႔ ဓါတုပညာရွင္ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳက သတိေပးပါတယ္။ ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က တင္ျပေပးမွာပါ။
ထင္ရွားတဲ့ အတိုက္အခံေတြကိုအက်ဥ္းခ်ထားၿပီး အာဏာသိမ္းစစ္တပ္က က်င္းပဖို႔စဥ္ေနတဲ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တမႈရွိမွာမဟုတ္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္က အသိအမွတ္ျပဳမွာမဟုတ္ေၾကာင္း ကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္က ဒဲရစ္ရႈိေလး(Derek Chollet)က ဗီြအိုေအနဲ႔ သီးသန႔္ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းစဥ္မွာ ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
“UNHCR က ေနာက္ဆုံးရစာရင္းေတြအရ ၂၀၂၂ မွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္နဲ႔မုတၱမပင္လယ္ျပင္ထဲ အသက္အႏၲရာယ္ၾကားက ေလွ ၃၉ စင္းနဲ႔ ျဖတ္ေျပးဖို႔ႀကိဳးစားတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၃,၅၀၀ ေက်ာ္ရွိေနပါတယ္။ ဒါဟာ ၂၀၂၁ ကနဲ႔စာရင္ ၃၆၀% တိုးလာတာပါ။ ဒီခရီးကို အသက္မေသဘဲ ျဖတ္သြားႏိုင္သူကေတာ့ ၇၀၀ ေလာက္ ရွိပါတယ္။” - UNHCR ေျပာခြင့္ရ Shabia Mantoo
Big bang သီအိုရီလို သိပၸံပညာရွင္ေတြ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ လက္ခံထားတဲ့ အယူအဆမ်ိဳးကို အျငင္းပြါးဖို႔ ျဖစ္လာေစတဲ့ ပုံရိပ္ေတြထုတ္ေပးတဲ့ James Webb အာကာသမွန္ေျပာင္းနဲ႔ ဥကၠာပ်ံအႏၲရာယ္တားဆီးေရးလို ၂၀၂၂ ရဲ႕ သိပၸံဆိုင္ရာေအာင္ျမင္မႈေတြအေၾကာင္း နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ ေဒါက္တာဝင္းသာေထြးကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ၾကည့္႐ႈရန္
