(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ် ၈ မြို့နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်တွေမှာ အဖြတ်တောက်ခံနေရတဲ့ အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုကို ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ လူမှုအဖွဲ့အစည်း -၁၀၅ဖွဲ့ကနေ ဒီကနေ့ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အဲဒီ ဒေသတွေအတွင်း အင်တာနက် ပိတ်ပင်ခံရပြီး နောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲတွေ ပိုများလာသလို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေလည်း တိုးလာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် နိုင်ကွန်းအိန်ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်း ထားပါတယ်။
ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေအတွင်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာဒေသတွေမှာ အင်တာနက်ဖြတ်တောက် ခံခဲံ့ရပြီးနောက်မှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေ တိုးလာနေတာကြောင့် ပြန်လည်ဖွင့်ပေးဖို့ အခုလို တောင်းဆိုတာဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်လူမှု အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ပြောခွင့်ရ ဝံလက်ဖေါင်ဒေးရှင်း ဒါရိုက်တာခိုင်ကောင်းစံက ပြောပါတယ်။
“လက်ရှိရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အင်တာနက်ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် လူတွေရဲ့ဘဝလုံခြုံမှုရယ် စားဝတ်နေရေး နောက်ပြီးတော့ ပညာရေး ကျန်းမာရေး ဆုံးရှုံးမှုတွေဖြစ်နေတယ်။ အင်တာနက်ပိတ်ပင်မှုကပေါ့လေ… ကျနော်တို့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်တယ်လို့ အစိုးရအနေနဲ့ ဝန်ခံနေတာဖြစ်တယ်။ အဲတာတွေကြောင့် ဒီစစ်ဘေးအဖြစ်နဲ့ ကလေးတွေ နောက်တခါ ဒဏ်ရာရတဲ့သူတွေနောက် သေကြေကြတယ်။ ဒီဟာကြီးကို အစိုးရအနေနဲ့ အင်တာနက်ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ပေါ့လေ ကျနော်တို့ တောင်းဆိုထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA တို့ တနှစ်ကျော် တိုက်ပွဲအပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော၊ ရသေ့တောင်၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ကျောက်တော်၊ မင်းပြား၊ မြေပုံ၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ် ပလက်၀ မြို့နယ်တို့ကို ၂၀၁၉ ဇွန်လ ၂၁ ရက်နေ့က စတင်ပြီး ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အင်တာနက်လိုင်း အသုံးပြုမှု ပထမအကြိမ် ဖြတ်တောက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီအထဲက ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော၊ ရသေ့တောင်နဲ့ မြေပုံမြို့နယ်တို့မှာ စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့က အင်တာနက်လိုင်း ပြန်လည်ဖွင့်ပေးခဲ့ပေမဲ့ ဖေဖေါ်ဝါရီလဆန်း ၃ ရက်နေ့ မှာ ဒုတိယ အကြိမ် ပြန်ပြီး ပိတ်ပစ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
အခုလို အင်တာနက် ပိတ်ပင်ခံရအပြီးမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပိုပြင်းထန်လာသလို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေလည်း ပိုများလာတယ်လို့ ခိုင်ကောင်းစံက ပြောပါတယ်။
“အင်တာနက် ဖြတ်ပစ်ပြီးတော့နောက်ပိုင်းမှာကျတော့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှု ပိုများလာတယ်။ တိုက်ပွဲတွေပေါ့လေ… တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်လာတာလည်း ကျနော်တို့ ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။”
ဒီဖေဖေါ်ဝါရီလအတွင်း ဖြစ်ပွားတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ကလေးငယ်အပါဝင် အရပ်သား သေဆုံးသူ ၉ ဦး အထိ ရှိလာပြီး ဒဏ်ရာရသူကလည်း ၆၀လောက် အထိ ဖြစ်လာ နေတာပါ။
ရခိုင်ပြည်နယ် ၈ မြို့နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်ပလက်ဝမြို့မှာ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ ကန့်ကွက်နေတဲ့အပေါ် သဘောထားသိရှိဖို့ ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကို ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမဲ့ ဆက်သွယ်လို့ မရရှိခဲ့ပါဘူး။ ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ပြောခွင့်ရ စည်ပင်သာယာရေး ဝန်ကြီးဦးဝင်းမြင့်ကတော့ ပြည်နယ်အစိုးရ အနေနဲ့ ဝင်ရောက်ပြောပိုင်ခွင့် မရှိဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ပြည်နယ်အစိုးရအနေနဲ့လည်း အင်တာနက်ဖြတ်တောက်ခြင်း မဖြတ်တောက်ခြင်းဆိုတဲ့အပေါ်မှာ ပြောလို့ မရဘူးပေါ့နော်။ ဝင်ရောက်ပြီးတော့ပြောပိုင်ခွင့် ကျနော်တို့မှာ မရှိတဲ့အခါကျတော့ ပြောရတာကတောခက်တယ်။ အင်တာနက်လိုင်း ပြန်ဖွင့်ပေးပါ။ ဒီအပေါ်မှာတော့ ကျနော်တို့ သဘောထားပေးဖို့ကတော့ ခက်တယ်။”
စစ်ရေးတင်းမာမှု ဖြစ်ပွားနေတဲ့ဒေသအတွင်း အင်တာနက်လိုင်း ဖြတ်တောက်မှုဟာ ဒေသတွင်း အခြေနေကို ပိုပြီး ဆိုးလာစေတယ်လို့ ရသေ့တောင်မြို့နယ် လူမှုကူညီရေးအဖွဲ့ဝင်ကိုဘက္ကာက ပြောပါတယ်။
“အင်တာနက် ပိတ်လိုက်တော့ အဘက်ဘက်က ပိုပြီးတော့ ဆိုးသွားတယ်။ စစ်တပ်ဘက်က ပိုပြီးတော့ အလုပ်လုပ်လို့ ရအောင် အမှောင်ချထားတာနဲ့ ပိုပြီးတော့ တူသွားတယ်။ ကျနော်တို့ အခု တိုက်ပွဲတွေက အများကြီး ပိုပိုပြီး ဖြစ်လာတယ်။ အဲဒီမှာ မလိုလားအပ်တဲ့ ပြဿနာတွေ ရှိလာတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေ ရှိလာမယ်။ သတင်းအမှောင် ချထားသလိုဖြစ်တာပေါ့။”
လက်ရှိရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့အကြား တိုက်ပွဲပြင်းထန်ဖြစ်ပွားနေသလို ပဋိပက္ခဖြစ်စဉ်အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ရှောင်ဦးရေ ၁၀,၀၀၀ ကျော် တိုးလာနေသလို ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်မှာလည်း စစ်ရှောင် ဦးရေ ၄၀၀၀ လောက် ရှိနေပါတယ်။ ဒီစစ်ရှောင်တွေကို အကူညီပေးဆောင်ဖို့ သတင်းအချက်အလက် မရရှိတာကြောင့် အကူညီပေးရေးမှာ အခက်တွေ့နေတယ်လို့လည်း လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေက ပြောပါတယ်။
စစ်ရေးပဋိပက္ခဒေသမှာ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်ရုံနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖေါ်ဆောင်လို့မရကြောင်း အစိုးရနဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA တို့အကြား စကားဝိုင်း ဖေါ်ဆောင်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ရမှာ ဖြစ်သလို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေကို ရပ်တန့် ကြဖို့ ရခိုင်လူမှု အဖွဲ့အစည်းတွေ အပါဝင် ကချင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ချင်းပြည်နယ် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၁၀၅ ဖွဲ့ ကနေ တောင်းဆိုထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျနဲ့ ခငြျး အငျတာနကျပွနျဖှင့ျပေးဖို့ လူမှုအဖှဲ့တှေ တောငျးဆို
ရခိုငျပွညျနယျ ၈ မွို့နယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျတှမှော အဖွတျတောကျခံနရေတဲ့ အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုကို ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ လူမှုအဖှဲ့အစညျး -၁၀၅ဖှဲ့ကနေ ဒီကနေ့ တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အဲဒီ ဒသေတှအေတှငျး အငျတာနကျ ပိတျပငျခံရပွီး နောကျပိုငျး တိုကျပှဲတှေ ပိုမြားလာသလို လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှလေညျး တိုးလာတယျလို့ ပွောပါတယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ နိုငျကှနျးအိနျကနေ ဆကျသှယျမေးမွနျး ထားပါတယျ။
ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှအေတှငျး တိုကျပှဲဖွဈပှားရာဒသေတှမှော အငျတာနကျဖွတျတောကျ ခံခဲံ့ရပွီးနောကျမှာ လူှုအခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှေ တိုးလာနတောကွောင့ျ ပွနျလညျဖှင့ျပေးဖို့ အခုလို တောငျးဆိုတာဖွဈကွောငျး ရခိုငျလူမှု အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ပွောခှင့ျရ ဝံလကျဖေါငျဒေးရှငျး ဒါရိုကျတာခိုငျကောငျးစံက ပွောပါတယျ။
“လကျရှိရခိုငျပွညျနယျမှာ အငျတာနကျပိတျဆို့မှုကွောင့ျ လူတှရေဲ့ဘဝလုံခွုံမှုရယျ စားဝတျနရေေး နောကျပွီးတော့ ပညာရေး ကနြျးမာရေး ဆုံးရှုံးမှုတှဖွေဈနတေယျ။ အငျတာနကျပိတျပငျမှုကပေါ့လေ… ကနြောျတို့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖေါကျတယျလို့ အစိုးရအနနေဲ့ ဝနျခံနတောဖွဈတယျ။ အဲတာတှကွေောင့ျ ဒီစဈဘေးအဖွဈနဲ့ ကလေးတှေ နောကျတခါ ဒဏျရာရတဲ့သူတှနေောကျ သကွေကွေတယျ။ ဒီဟာကွီးကို အစိုးရအနနေဲ့ အငျတာနကျပွနျဖှင့ျပေးဖို့ပေါ့လေ ကနြောျတို့ တောငျးဆိုထားတာ ဖွဈပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA တို့ တနှဈကြောျ တိုကျပှဲအပွငျးအထနျ ဖွဈပှားနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ ဘူးသီးတောငျ၊ မောငျတော၊ ရသေ့တောငျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျး၊ ကြောကျတောျ၊ မငျးပွား၊ မွပေုံ၊ မွောကျဦးမွို့နယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျ၀ မွို့နယျတို့ကို ၂၀၁၉ ဇှနျလ ၂၁ ရကျနေ့က စတငျပွီး ဆကျသှယျရေးဝနျကွီးဌာနက အငျတာနကျလိုငျး အသုံးပွုမှု ပထမအကွိမျ ဖွတျတောကျခဲ့ပါတယျ။ ဒီအထဲက ဘူးသီးတောငျ၊ မောငျတော၊ ရသေ့တောငျနဲ့ မွပေုံမွို့နယျတို့မှာ စကျတငျဘာလ ၁ ရကျနေ့က အငျတာနကျလိုငျး ပွနျလညျဖှင့ျပေးခဲ့ပမေဲ့ ဖဖေေါျဝါရီလဆနျး ၃ ရကျနေ့ မှာ ဒုတိယ အကွိမျ ပွနျပွီး ပိတျပဈခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
အခုလို အငျတာနကျ ပိတျပငျခံရအပွီးမှာ တိုကျပှဲတှေ ပိုပွငျးထနျလာသလို လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှလေညျး ပိုမြားလာတယျလို့ ခိုငျကောငျးစံက ပွောပါတယျ။
“အငျတာနကျ ဖွတျပဈပွီးတော့နောကျပိုငျးမှာကတြော့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှု ပိုမြားလာတယျ။ တိုကျပှဲတှပေေါ့လေ… တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျလာတာလညျး ကနြောျတို့ ကွုံတှေ့နရေပါတယျ။”
ဒီဖဖေေါျဝါရီလအတှငျး ဖွဈပှားတဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ကလေးငယျအပါဝငျ အရပျသား သဆေုံးသူ ၉ ဦး အထိ ရှိလာပွီး ဒဏျရာရသူကလညျး ၆၀လောကျ အထိ ဖွဈလာ နတောပါ။
ရခိုငျပွညျနယျ ၈ မွို့နယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျပလကျဝမွို့မှာ အငျတာနကျ ဖွတျတောကျတာနဲ့ ပတျသကျပွီး အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ ကန့ျကှကျနတေဲ့အပေါျ သဘောထားသိရှိဖို့ ဆကျသှယျရေးဝနျကွီးဌာနကို ဆကျသှယျခဲ့ပမေဲ့ ဆကျသှယျလို့ မရရှိခဲ့ပါဘူး။ ရခိုငျပွညျနယျအစိုးရအဖှဲ့ပွောခှင့ျရ စညျပငျသာယာရေး ဝနျကွီးဦးဝငျးမွင့ျကတော့ ပွညျနယျအစိုးရ အနနေဲ့ ဝငျရောကျပွောပိုငျခှင့ျ မရှိဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ပွညျနယျအစိုးရအနနေဲ့လညျး အငျတာနကျဖွတျတောကျခွငျး မဖွတျတောကျခွငျးဆိုတဲ့အပေါျမှာ ပွောလို့ မရဘူးပေါ့နောျ။ ဝငျရောကျပွီးတော့ပွောပိုငျခှင့ျ ကနြောျတို့မှာ မရှိတဲ့အခါကတြော့ ပွောရတာကတောခကျတယျ။ အငျတာနကျလိုငျးပွနျဖှင့ျပေးပါ။ ဒီအပေါျမှာတော့ ကနြောျတို့ သဘောထားပေးဖို့ကတော့ ခကျတယျ။”
စဈရေးတငျးမာမှု ဖွဈပှားနတေဲ့ဒသေအတှငျး အငျတာနကျလိုငျး ဖွတျတောကျမှုဟာ ဒသေတှငျး အခွနေကေို ပိုပွီး ဆိုးလာစတေယျလို့ ရသေ့တောငျမွို့နယျ လူမှုကူညီရေးအဖှဲ့ဝငျကိုဘက်ကာက ပွောပါတယျ။
“အငျတာနကျပိတျလိုကျတော့ အဘကျဘကျက ပိုပွီးတော့ဆိုးသှားတယျ။ စဈတပျဘကျက ပိုပွီးတော့ အလုပျလုပျလို့ ရအောငျ အမှောငျခထြားတာနဲ့ ပိုပွီးတော့ တူသှားတယျ။ ကနြောျတို့ အခု တိုကျပှဲတှကေ အမြားကွီး ပိုပိုပွီး ဖွဈလာတယျ။ အဲဒီမှာ မလိုလားအပျတဲ့ ပွူနာတှေ ရှိလာတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှေ ရှိလာမယျ။ သတငျးအမှောငျ ခထြားသလိုဖွဈတာပေါ့။”
လကျရှိရခိုငျပွညျနယျအတှငျး မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့အကွား တိုကျပှဲပွငျးထနျဖွဈပှားနသေလို ပဋိပက်ခဖွဈစဉျအတှငျး ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈရှောငျဦးရေ ၁၀,၀၀၀ ကြောျ တိုးလာနသေလို ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျမှာလညျး စဈရှောငျ ဦးရေ ၄၀၀၀ လောကျ ရှိနပေါတယျ။ ဒီစဈရှောငျတှကေို အကူညီပေးဆောငျဖို့ သတငျးအခကြျအလကျ မရရှိတာကွောင့ျ အကူညီပေးရေးမှာ အခကျတှေ့နတေယျလို့လညျး လူမှုအဖှဲ့အစညျးတှကေ ပွောပါတယျ။
စဈရေးပဋိပက်ခဒသေမှာ အငျတာနကျ ဖွတျတောကျရုံနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ဖေါျဆောငျလို့မရကွောငျး အစိုးရနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA တို့အကွား စကားဝိုငျး ဖေါျဆောငျပွီး ငွိမျးခမြျးရေးတညျဆောကျရမှာ ဖွဈသလို လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျမှုတှကေို ရပျတန့ျ ကွဖို့ ရခိုငျလူမှု အဖှဲ့အစညျးတှေ အပါဝငျ ကခငြျပွညျနယျ၊ ရှမျးပွညျနယျ၊ ခငြျးပွညျနယျ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျး၁၀၅ ဖှဲ့ ကနေ တောငျးဆိုထားပါတယျ။
