စစ်တပ်ကို သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်အောင် အထောက်အကူပြုတဲ့ စီးပွားရေးနယ်ပယ် (၅) ခုကို လွန်ခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လထုတ် ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက် ရှာဖွေရေးမစ်ရှင်ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ မြန်မာ့စီးပွားရေးဦးပိုင်လိမိတက် (MEHL) နဲ့ မြန်မာ့စီးပွားရေးကော်ပိုရေးရှင်း (MEC) ဟာ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီအဖြစ် ထင်ရှားပါတယ်။ သူတို့အောက်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းပေါင်း (၁၀၅) ခု ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ခရိုနီကုမ္ပဏီတွေနဲ့လည်း နီးကပ်စွာ ဆက်သွယ်ထားပါတယ်။ ရခိုင်စစ်ဆေးရေးမှာ ခရိုနီကုမ္ပဏီ (၄၅) ခုက ရန်ပုံငွေ ထောက်ပံ့ထားပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အကြံပြုချက်များ ဆောင်ရွက်ရေးကော်မတီကို ကမ္ဘောဇအုပ်စုက ဒေါ်လာ (၂) သန်းကျော်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကို ဒေါ်လာ (၂) သန်းခွဲ လှူဒါန်းခဲ့ပြီး၊ Max Myanmar အုပ်စုကတော့ ဒေါ်လာ (၁) သန်းခွဲ လှူဒါန်းပါတယ်။ ၂၀၁၁ ရွေးကောက်ပွဲအစိုးရ ဖွဲ့စည်းချိန်မှာ ကချင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲပြန်လည်ဖြစ်ပွားပြီး ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှုနဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုကို စစ်တပ်က ချုပ်ကိုင်လိုက်တာမို့ မြောက်ပိုင်းတိုင်းက စစ်ဗိုလ်အဆင့်ဆင့် အကျိုးအမြတ် ရရှိပါတယ်။
လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ စစ်တပ်ရဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ရှိပါတယ်။ စစ်တပ်ပိုင်ကျောက်စိမ်းနဲ့ ပတ္တမြားလုပ်ငန်းပေါင်း (၂၃) ခု တွေ့ရတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ စစ်တပ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီ (၄၄) ခု ရှိပြီး၊ တပ်နဲ့ဖက်စပ်လုပ်ထားတဲ့ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီက (၁၄) ခု ရှိပါတယ်။ လက်နက်ခဲယမ်းနဲ့ အခြားပစ္စည်းတွေ တပ်မတော်ကို ရောင်းချနေတဲ့ နိုင်ငံ (၇) နိုင်ငံ ရှိပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ နိုင်ငံပိုင်ကုမ္ပဏီ (၁၂) ခုနဲ့ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ကုမ္ပဏီ (၂) ခုပါ ပါဝင်ပါတယ်။ စစ်ဘက်ရော အရပ်ဘက်ပါသုံးလို့ ရတဲ့ပစ္စည်းတွေ တပ်မတော်ကို ရောင်းချနေတဲ့ ပုဂ္ဂလိကပိုင် နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီ (၇) ခု ရှိကြောင်းကိုလည်း ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်က ဖော်ပြထားပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်နဲ့ ပူးပေါင်းပြီး သဘာဝသယံဇာတ ထုတ်ယူနေတဲ့ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီလည်း ရှိပါတယ်။
ထူးခြားတာကတော့ စစ်တပ်ပိုင်လုပ်ငန်းကြီး (၂) ခု ဖြစ်တဲ့ MEHL နဲ့ MEC ကို နိုင်ငံပိုင် မဟုတ်ဘူးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အချက်ပါပဲ။ MEHL နဲ့ MEC ရဲ့ အစုရှယ်ယာားလုံးကို လက်ရှိစစ်ဗိုလ်နဲ့ အငြိမ်းစား စစ်ဗိုလ်တွေက ပိုင်ဆိုင်ပါတယ်။ MEHL မှာ အစုရှယ်ယာ ပိုင်ဆိုင်သူ (၃၂၀,၀၀၀) ကျော်ရှိတယ်လို့ မန်နေဂျာ ဗိုလ်မှူးဟောင်းလှမျိုးက ပြောကြောင်း ၂၀၁၇ ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ထုတ် Financial Times သတင်းစာမှာ Michael Peel က ဖော်ပြပါတယ်။ ၂၀၁၅-၁၆ မှာ MEHL ဟာ ဒေါ်လာ (၇၅) သန်း အမြတ်အစွန်း ရရှိပြီး၊ ဒီအထဲမှာ သုံးပုံတပုံကို အစုရှယ်ယာရှင်တွေကို မျှဝေပေးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ MEHL မှာ မဖော်ပြတဲ့ဝင်ငွေ အများအပြား ရှိနိုင်ပါတယ်။ ၂၀၁၄ မှာ ကျောက်စိမ်း ဒေါ်လာသန်း (၃၁,၀၀၀) ဖိုး ရောင်းရတယ်လို့ လန်ဒန်အခြေစိုက် Global Witness အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အများသိကြတဲ့ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီကြီးတွေက စစ်ဗိုလ် စီးပွားရေးလောကရဲ့ ထွက်ပြုစ အကင်းလေးသာ ဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး၊ ဗိုလ်ချုပ်နဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးတွေပိုင်တဲ့ စီးပွားရေးုလုပ်ငန်း အများအပြား ရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကျောက်မျက်မှောင်ခိုလုပ်ငန်းကို ကြီးစိုးကြပါတယ်။ စစ်ဗိုလ်စီးပွားရေးနဲ့ အရပ်သားပြုပြင်ရေးဟာ ပြဒါးတလမ်း၊ သံတလမ်း မသက်ဆိုင်လောက်အောင် ကွဲပြားခြားနားနေတယ်လို့ မြင်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ MEHL ကိုယ်စားလှယ်နဲ့ တွေ့ဖူးတဲ့ နိုင်ငံခြားအရာထမ်းတဦးကတော့ သီးခြားကမ္ဘာက လူသားတွေနဲ့ တွေ့ရသလိုပဲလို့ မှတ်ချက်ချထားပါတယ်။
ဟုတ်ပါတယ်။ MEHL နဲ့ MIC ဟာ စစ်တပ်အတွက် သီးခြားတည်ဆောက်ထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေပါ။ စစ်တပ်ရဲ့ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ကုမ္ပဏီသဘောမျိုးဖြစ်နေပြီး၊ လျှို့ဝှက်စွာလုပ်ကိုင်တဲ့ အဖွဲ့တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကိုသာ အစီရင်ခံဖို့ လိုပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲအစိုးရက ပြုပြင်ရေးလုပ်လာတဲ့အခါမှာ (၂၀၁၇) မြန်မာနိုင်ငံများကုမ္ပဏီများ ဥပဒေအရ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီကြီး (၂) ခုစလုံး ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုနှင့် ကုမ္ပဏီများ ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DICA) ကို နှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာ တင်ပြဖို့ လိုအပ်လာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အများပြည်သူသိရှိဖို့အတွက် ထုတ်ပြန်ကြေညာစရာ မလိုကြောင်း သိရှိရပါတယ်။
စစ်တပ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အဂတိလိုက်စားမှု အများဆုံး တွေ့ရတယ်လို့ Michael Peel ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ MEHL က စစ်ဗိုလ်တွေဟာ စီးပွားရေးလုပ်ချင်တဲ့ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီဆီက လာဘ်ယူလေ့ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဗိယက်နမ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနပိုင်၊ Viettel နဲ့ ပူးပေါင်းပြီး တည်ထောင်တဲ့ Mytel Telecom ဟာ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို စစ်တပ်လုပ်ငန်းတွေအပြင် အစိုးရဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ်မှာလည်း စစ်တပ်ရယူတဲ့ ဝေစုဟာ အများဆုံး ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကို ရှေ့အပတ်မှာ ဆက်လက်တင်ဆက်ပါမယ်။
==Unicode==
စဈတပျကို သီးခွားလှတျလပျတဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးအဖွဈ ရပျတညျနိုငျအောငျ အထောကျအကူပွုတဲ့ စီးပှားရေးနယျပယျ (၅) ခုကို လှနျခဲ့တဲ့ သွဂုတျလထုတျ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျ ရှာဖှရေေးမဈရှငျရဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ မွနျမာ့စီးပှားရေးဦးပိုငျလိမိတကျ (MEHL) နဲ့ မွနျမာ့စီးပှားရေးကောျပိုရေးရှငျး (MEC) ဟာ စဈတပျပိုငျကုမ်ပဏီအဖွဈ ထငျရှားပါတယျ။ သူတို့အောကျမှာ စီးပှားရေးလုပျငနျးပေါငျး (၁၀၅) ခု ရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။
ခရိုနီကုမ်ပဏီတှနေဲ့လညျး နီးကပျစှာ ဆကျသှယျထားပါတယျ။ ရခိုငျစဈဆေးရေးမှာ ခရိုနီကုမ်ပဏီ (၄၅) ခုက ရနျပုံငှေ ထောကျပံ့ထားပါတယျ။ ရခိုငျပွညျနယျဆိုငျရာ အကွံပွုခကြျမြား ဆောငျရှကျရေးကောျမတီကို ကမ်ဘောဇအုပျစုက ဒေါျလာ (၂) သနျးကြောျ၊ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျကို ဒေါျလာ (၂) သနျးခှဲ လှူဒါနျးခဲ့ပွီး၊ Max Myanmar အုပျစုကတော့ ဒေါျလာ (၁) သနျးခှဲ လှူဒါနျးပါတယျ။ ၂၀၁၁ ရှေးကောကျပှဲအစိုးရ ဖှဲ့စညျးခြိနျမှာ ကခငြျပွညျနယျမှာ တိုကျပှဲပွနျလညျဖွဈပှားပွီး ကြောကျစိမျးတူးဖောျမှုနဲ့ နယျစပျကုနျသှယျမှုကို စဈတပျက ခြုပျကိုငျလိုကျတာမို့ မွောကျပိုငျးတိုငျးက စဈဗိုလျအဆင့ျဆင့ျ အကြိုးအမွတျ ရရှိပါတယျ။
လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခ ဖွဈပှားနတေဲ့ ကခငြျနဲ့ ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ စဈတပျရဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ရှိပါတယျ။ စဈတပျပိုငျကြောကျစိမျးနဲ့ ပတ်တမွားလုပျငနျးပေါငျး (၂၃) ခု တှေ့ရတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။ စဈတပျစီးပှားရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ နိုငျငံခွားကုမ်ပဏီ (၄၄) ခု ရှိပွီး၊ တပျနဲ့ဖကျစပျလုပျထားတဲ့ နိုငျငံခွားကုမ်ပဏီက (၁၄) ခု ရှိပါတယျ။ လကျနကျခဲယမျးနဲ့ အခွားပစ်စညျးတှေ တပျမတောျကို ရောငျးခနြတေဲ့ နိုငျငံ (၇) နိုငျငံ ရှိပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ နိုငျငံပိုငျကုမ်ပဏီ (၁၂) ခုနဲ့ ပုဂ်ဂလိကပိုငျကုမ်ပဏီ (၂) ခုပါ ပါဝငျပါတယျ။ စဈဘကျရော အရပျဘကျပါသုံးလို့ ရတဲ့ပစ်စညျးတှေ တပျမတောျကို ရောငျးခနြတေဲ့ ပုဂ်ဂလိကပိုငျ နိုငျငံခွားကုမ်ပဏီ (၇) ခု ရှိကွောငျးကိုလညျး ကုလသမဂ်ဂမဈရှငျက ဖောျပွထားပါတယျ။ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျနဲ့ ပူးပေါငျးပွီး သဘာဝသယံဇာတ ထုတျယူနတေဲ့ နိုငျငံခွားကုမ်ပဏီလညျး ရှိပါတယျ။
ထူးခွားတာကတော့ စဈတပျပိုငျလုပျငနျးကွီး (၂) ခု ဖွဈတဲ့ MEHL နဲ့ MEC ကို နိုငျငံပိုငျ မဟုတျဘူးလို့ သတျမှတျထားတဲ့ အခကြျပါပဲ။ MEHL နဲ့ MEC ရဲ့ အစုရှယျယာားလုံးကို လကျရှိစဈဗိုလျနဲ့ အငွိမျးစား စဈဗိုလျတှကေ ပိုငျဆိုငျပါတယျ။ MEHL မှာ အစုရှယျယာ ပိုငျဆိုငျသူ (၃၂၀,၀၀၀) ကြောျရှိတယျလို့ မနျနဂြော ဗိုလျမှူးဟောငျးလှမြိုးက ပွောကွောငျး ၂၀၁၇ ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ထုတျ Financial Times သတငျးစာမှာ Michael Peel က ဖောျပွပါတယျ။ ၂၀၁၅-၁၆ မှာ MEHL ဟာ ဒေါျလာ (၇၅) သနျး အမွတျအစှနျး ရရှိပွီး၊ ဒီအထဲမှာ သုံးပုံတပုံကို အစုရှယျယာရှငျတှကေို မြှဝပေေးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ MEHL မှာ မဖောျပွတဲ့ဝငျငှေ အမြားအပွား ရှိနိုငျပါတယျ။ ၂၀၁၄ မှာ ကြောကျစိမျး ဒေါျလာသနျး (၃၁,၀၀၀) ဖိုး ရောငျးရတယျလို့ လနျဒနျအခွစေိုကျ Global Witness အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
အမြားသိကွတဲ့ စဈတပျပိုငျကုမ်ပဏီကွီးတှကေ စဈဗိုလျ စီးပှားရေးလောကရဲ့ ထှကျပွုစ အကငျးလေးသာ ဖွဈတယျလို့ သုံးသပျသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ အငွိမျးစား ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး၊ ဗိုလျခြုပျကွီး၊ ဗိုလျခြုပျနဲ့ ဗိုလျမှူးကွီးတှပေိုငျတဲ့ စီးပှားရေးုလုပျငနျး အမြားအပွား ရှိပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ကြောကျမကြျမှောငျခိုလုပျငနျးကို ကွီးစိုးကွပါတယျ။ စဈဗိုလျစီးပှားရေးနဲ့ အရပျသားပွုပွငျရေးဟာ ပွဒါးတလမျး၊ သံတလမျး မသကျဆိုငျလောကျအောငျ ကှဲပွားခွားနားနတေယျလို့ မွငျသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ MEHL ကိုယျစားလှယျနဲ့ တှေ့ဖူးတဲ့ နိုငျငံခွားအရာထမျးတဦးကတော့ သီးခွားကမ်ဘာက လူသားတှနေဲ့ တှေ့ရသလိုပဲလို့ မှတျခကြျခထြားပါတယျ။
ဟုတျပါတယျ။ MEHL နဲ့ MIC ဟာ စဈတပျအတှကျ သီးခွားတညျဆောကျထားတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှပေါ။ စဈတပျရဲ့ ပုဂ်ဂလိကပိုငျ ကုမ်ပဏီသဘောမြိုးဖွဈနပွေီး၊ လြှို့ဝှကျစှာလုပျကိုငျတဲ့ အဖှဲ့တှေ ဖွဈပါတယျ။ စဈခေါငျးဆောငျပိုငျးကိုသာ အစီရငျခံဖို့ လိုပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲအစိုးရက ပွုပွငျရေးလုပျလာတဲ့အခါမှာ (၂၀၁၇) မွနျမာနိုငျငံမြားကုမ်ပဏီမြား ဥပဒအေရ စဈတပျပိုငျကုမ်ပဏီကွီး (၂) ခုစလုံး ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုနှင့ျ ကုမ်ပဏီမြား ညှှနျကွားမှုဦးစီးဌာန (DICA) ကို နှဈစဉျအစီရငျခံစာ တငျပွဖို့ လိုအပျလာပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အမြားပွညျသူသိရှိဖို့အတှကျ ထုတျပွနျကွညောစရာ မလိုကွောငျး သိရှိရပါတယျ။
စဈတပျပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးတှမှော အဂတိလိုကျစားမှု အမြားဆုံး တှေ့ရတယျလို့ Michael Peel ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးမှာ ဖောျပွပါတယျ။ MEHL က စဈဗိုလျတှဟော စီးပှားရေးလုပျခငြျတဲ့ နိုငျငံခွားကုမ်ပဏီဆီက လာဘျယူလေ့ ရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဗိယကျနမျကာကှယျရေးဝနျကွီးဌာနပိုငျ၊ Viettel နဲ့ ပူးပေါငျးပွီး တညျထောငျတဲ့ Mytel Telecom ဟာ စဈတပျပိုငျကုမ်ပဏီ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလို စဈတပျလုပျငနျးတှအေပွငျ အစိုးရဘတျဂကြျ အသုံးစရိတျမှာလညျး စဈတပျရယူတဲ့ ဝစေုဟာ အမြားဆုံး ဖွဈနပေါတယျ။ ဒီအကွောငျးကို ရှေ့အပတျမှာ ဆကျလကျတငျဆကျပါမယျ။
