[Zawgyi/Unicode]
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် လုံခြုံရေးအရ စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြုံနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အင်အားကြီး ရခိုင်အမျိုးသားပါတီအပါအဝင် ရခိုင်တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရေး အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
လာမယ့် နိုဝင်ဘာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်က မဲဆန္ဒနယ်မြေတချို့မှာ အာဏာရ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ပါတီက ယှဉ်ပြိုင်မှာ မဟုတ်ပေမဲ့ ရခိုင်နိုင်ငံရေး ပါတီတွေ အတွက်လည်း စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့ ၃ လလောက်သာ လိုတော့တဲ့ အချိန်အထိ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေတာကြောင့် မဲပေးနိုင်ဖို့ မရေမရာ ဖြစ်နေတုန်းပဲလို့ လည်း ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသာထွန်းလှက ပြောပါတယ်။
"လောလောဆယ် ရခိုင်ပြည်နယ်အနေအထားအရ ပြောရမယ်ဆိုရင် မဲဆန္ဒနယ်အကုန်လုံးကို အမှန်တကယ် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖြစ်မလား၊ မကျင်းပဖြစ်ဘူးလားဆိုတဲ့ ကိစ္စတစ်ခုကို စိန်ခေါ်မှုဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာက တိုက်ပွဲတွေက နေ့စဉ်ရက်ဆက်ဆိုသလို ရှိနေတယ်။ စစ်ဘေးရှောင်မဲဆန္ဒရှင်ပြည် သူတွေကလည်း များနေတယ်။ အဲဒါကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပတဲ့နေ့မှာ မဲဆန္ဒရှင်တွေ လုံလုံခြုံခြုံ မဲပေးနိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးက အမှန်တကယ် ရှိနိုင်မလားဆိုတာကလည်း စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုပေါ့နော်။ ပြီးတော့ နိုင်ငံရေး ပါတီတွေ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ကာလတစ်ခုမှာ တိုက်ပွဲတွေ ရှိနေမယ် ဆိုရင် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးအတွက် သေသေချာချာ လုပ်နိုင်မလားဆိုတာကလည်း စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုဖြစ် တယ်။"
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ကိုယ်စားလှယ်နေရာပေါင်း ၅၀ ကျော်အနက် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ (ANP) က ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၄၅ နေရာနဲ့ အများစု အနိုင်ရခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ကိုယ်စားလှယ်နေရာ အများစု အနိုင်ရပေမဲ့လည်း ပြည်နယ်အစိုးရဖွဲ့ခွင့်တော့ မရခဲ့ပါဘူး။
နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက နေရာတချို့ မှာ အာဏာရ NLD ပါတီ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မှာ မဟုတ်ကြောင်း ကြေညာထားတာ ကြောင့် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP အတွက် အခွင့်အလမ်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့လည်း ခန့်မှန်းနေကြတာပါ။
တချိန်တည်းမှာပဲ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အခြားဒေသခံရခိုင်နိုင်ငံရေး ပါတီတွေလည်း ဝင်ရောက်ယှဉ်ကြ မှာဖြစ်တာကြောင့် ANP ပါတီအတွက် စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်လာနိုင်တာကို ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးသာထွန်းလှက အသိအမှတ်ပြု လက်ခံထားပါတယ်။
"လောလောဆယ်ရခိုင်မှာ တခြား ရခိုင်ပါတီတွေ ယှဉ်ပြိုင်မယ့် အနေအထားမှာရှိနေတော့ တစ်စုံတစ်ရာ ပြည်သူတွေ အနေနဲ့ မဲပေးတာမှာ စဉ်းစားမှုတွေ ရှိမယ်လို့တော့ ထင်တယ်။ ဒါပေမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ နီးရင်တော့ ပါတီတွေရဲ့ အခြေအနေကို ပြည်သူတွေ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိလာလိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။"
လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ရှိနေတဲ့ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက မဲဆန္ဒနယ်တွေမှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမယ့် အမတ်လောင်းတွေအနေနဲ့လည်း ဒေသတွင်း မဲဆွယ်စည်းရုံးဖို့အတွက် ခက်ခဲနေကြပါတယ်။
လုံခြုံရေးပြဿနာတွေနဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ကြုံနေရတဲ့ အခြေအနေတွေကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် စည်းရုံးလှုပ်ရှားဖို့လည်း အခက်အခဲတွေ ရှိနေတယ်လို့ ANP ပါတီ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးဖေသန်းက ပြောပါတယ်။
"မြေပုံမြို့မှာ ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူး သုံးယောက်အဖမ်းခံရတဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေ အကုန်လုံး နုတ်ထွက်စာတင်ပြီးတော့ နုတ်ထွက်သွားကြတယ်။ အဲဒါကြောင့်မဲစာရင်းကပ်မယ့်ကိစ္စတွေ၊ စိစစ်မယ့်ကိစ္စတွေ၊ မဲကော်မရှင်ဖွဲ့မယ့်ကိစ္စတွေ အခက်အခဲရှိနေတယ် လောလောဆယ်မှာ ပြီးတော့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ကာလမှာလဲ COVID -19 ကြောင့် လူမစုရတို့ ရှိနေတယ်။ ပြီးတော့ online က မဲဆွယ်မယ်ဆိုရင်လည်း အင်တာနက်လိုင်း ဖွင့်တော့ ဖွင့်တယ် ဘာမှသုံးမရဆိုလေ။ ပြီးတော့ ပြည်သူလူထုက ရွေးကောက်ပွဲပေါ်မှာ အာရုံစူးစိုက်မှု နည်းပါးနေတာတွေကတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေပေါ့နော်။"
လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ ANP ပါတီက ခွဲထွက်ပြီး ထူထောင်ထားကြတဲ့ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ ချုပ် (ALD) နဲ့ ရခိုင်ဦးဆောင်ပါတီ (AFP) ပါတီတွေလည်း ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ကြမှာပါ။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လှုပ်ရှားနိုင်ရေး စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြုံနေရသလို ဒေသတွင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် သိန်းနဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရတဲ့အတွက်လည်း မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးမယ့် အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။
[Unicode Version]
ရှေးကောကျပှဲယှဉျပွိုငျဖို့ ရခိုငျပါတီတှေ အခကျကွုံ
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ လုံခွုံရေးအရ စိနျခေါျမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ အငျအားကွီး ရခိုငျအမြိုးသားပါတီအပါအဝငျ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားပါတီတှေ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲမှာ ယှဉျပွိုငျနိုငျရေး အခကျအခဲတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာ ရှေးကောကျပှဲမှာ ရခိုငျပွညျနယျက မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့မှာ အာဏာရ အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ (NLD) ပါတီက ယှဉျပွိုငျမှာ မဟုတျပမေဲ့ ရခိုငျနိုငျငံရေး ပါတီတှေ အတှကျလညျး စိနျခေါျမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲကငြျးပဖို့ ၃ လလောကျသာ လိုတော့တဲ့ အခြိနျအထိ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျး မှာ တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျနတောကွောင့ျ မဲပေးနိုငျဖို့ မရမေရာ ဖွဈနတေုနျးပဲလို့ လညျး ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ ANP ဥက်ကဋ်ဌ ဦးသာထှနျးလှက ပွောပါတယျ။
"လောလောဆယျ ရခိုငျပွညျနယျအနအေထားအရ ပွောရမယျဆိုရငျ မဲဆန်ဒနယျအကုနျလုံးကို အမှနျတကယျ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖွဈမလား၊ မကငြျးပဖွဈဘူးလားဆိုတဲ့ ကိစ်စတဈခုကို စိနျခေါျမှုဖွဈတယျ။ ပွီးတော့ ရခိုငျပွညျနယျမှာက တိုကျပှဲတှကေ နေ့စဉျရကျဆကျဆိုသလို ရှိနတေယျ။ စဈဘေးရှောငျမဲဆန်ဒရှငျပွညျ သူတှကေလညျး မြားနတေယျ။ အဲဒါကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပတဲ့နေ့မှာ မဲဆန်ဒရှငျတှေ လုံလုံခွုံခွုံ မဲပေးနိုငျတဲ့ အခှင့ျအရေးက အမှနျတကယျ ရှိနိုငျမလားဆိုတာကလညျး စိနျခေါျမှု တဈခုပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ နိုငျငံရေး ပါတီတှေ မဲဆှယျစညျးရုံးရေး ကာလတဈခုမှာ တိုကျပှဲတှေ ရှိနမေယျ ဆိုရငျ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးအတှကျ သသေခြောခြာ လုပျနိုငျမလားဆိုတာကလညျး စိနျခေါျမှု တဈခုဖွဈ တယျ။"
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ကိုယျစားလှယျနရောပေါငျး ၅၀ ကြောျအနကျ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ (ANP) က ကိုယျစားလှယျနရော ၄၅ နရောနဲ့ အမြားစု အနိုငျရခဲ့တာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး ၂၀၀၈ ခုနှဈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒအေရ ကိုယျစားလှယျနရော အမြားစု အနိုငျရပမေဲ့လညျး ပွညျနယျအစိုးရဖှဲ့ခှင့ျတော့ မရခဲ့ပါဘူး။
နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက နရောတခြို့ မှာ အာဏာရ NLD ပါတီ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမှာ မဟုတျကွောငျး ကွညောထားတာ ကွောင့ျ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ ANP အတှကျ အခှင့ျအလမျး ဖွဈနိုငျတယျလို့လညျး ခန့ျမှနျးနကွေတာပါ။
တခြိနျတညျးမှာပဲ ရှေးကောကျပှဲမှာ အခွားဒသေခံရခိုငျနိုငျငံရေး ပါတီတှလေညျး ဝငျရောကျယှဉျကွ မှာဖွဈတာကွောင့ျ ANP ပါတီအတှကျ စိနျခေါျမှု ဖွဈလာနိုငျတာကို ပါတီဥက်ကဋ်ဌ ဦးသာထှနျးလှက အသိအမှတျပွု လကျခံထားပါတယျ။
"လောလောဆယျရခိုငျမှာ တခွား ရခိုငျပါတီတှေ ယှဉျပွိုငျမယ့ျ အနအေထားမှာရှိနတေော့ တဈစုံတဈရာ ပွညျသူတှေ အနနေဲ့ မဲပေးတာမှာ စဉျးစားမှုတှေ ရှိမယျလို့တော့ ထငျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ရှေးကောကျပှဲ နီးရငျတော့ ပါတီတှရေဲ့ အခွအေနကေို ပွညျသူတှေ ရှငျးရှငျးလငျးလငျးသိလာလိမ့ျမယျလို့ ယုံကွညျတယျ။"
လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခတှေ ရှိနတေဲ့ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက မဲဆန်ဒနယျတှမှော ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျကွမယ့ျ အမတျလောငျးတှအေနနေဲ့လညျး ဒသေတှငျး မဲဆှယျစညျးရုံးဖို့အတှကျ ခကျခဲနကွေပါတယျ။
လုံခွုံရေးပွူနာတှနေဲ့ နောကျဆကျတှဲ ကွုံနရေတဲ့ အခွအေနတှေကွေောင့ျ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ စညျးရုံးလှုပျရှားဖို့လညျး အခကျအခဲတှေ ရှိနတေယျလို့ ANP ပါတီ ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဦးဖသေနျးက ပွောပါတယျ။
"မွပေုံမွို့မှာ ရပျကြေးအုပျခြုပျရေးမှူး သုံးယောကျအဖမျးခံရတဲ့ နောကျပိုငျးမှာ အုပျခြုပျရေးမှူးတှေ အကုနျလုံး နုတျထှကျစာတငျပွီးတော့ နုတျထှကျသှားကွတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမဲစာရငျးကပျမယ့ျကိစ်စတှေ၊ စိစဈမယ့ျကိစ်စတှေ၊ မဲကောျမရှငျဖှဲ့မယ့ျကိစ်စတှေ အခကျအခဲရှိနတေယျ လောလောဆယျမှာ ပွီးတော့ မဲဆှယျစညျးရုံးရေး ကာလမှာလဲ COVID -19 ကွောင့ျ လူမစုရတို့ ရှိနတေယျ။ ပွီးတော့ online က မဲဆှယျမယျဆိုရငျလညျး အငျတာနကျလိုငျး ဖှင့ျတော့ ဖှင့ျတယျ ဘာမှသုံးမရဆိုလေ။ ပွီးတော့ ပွညျသူလူထုက ရှေးကောကျပှဲပေါျမှာ အာရုံစူးစိုကျမှု နညျးပါးနတောတှကေတော့ ကနြောျတို့ရဲ့ စိနျခေါျမှုတှပေေါ့နောျ။"
လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ ANP ပါတီက ခှဲထှကျပွီး ထူထောငျထားကွတဲ့ ရခိုငျဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ ခြုပျ (ALD) နဲ့ ရခိုငျဦးဆောငျပါတီ (AFP) ပါတီတှလေညျး ဝငျရောကျ ယှဉျပွိုငျကွမှာပါ။ နိုငျငံရေးပါတီတှေ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ လှုပျရှားနိုငျရေး စိနျခေါျမှုတှေ ကွုံနရေသလို ဒသေတှငျး လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ နရေပျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးနရေတဲ့အတှကျလညျး မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးမယ့ျ အခွအေနနေဲ့ ရငျဆိုငျနကွေရပါတယျ။
