[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကန့်သတ်ချက်နဲ့ စစ်ပွဲတွေကြားမှာ ရွေးကောက်ပွဲ တရားမျှတပြီး လွတ်လပ်ပွင့်လင်းစွာ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်မရှိမှာကို တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအဂ္ဂနွန်က တင်ပြပေးပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ပိုမိုတိုးလာနေသလို တချို့တိုင်းရင်းသားဒေသမှာလည်း စစ်ရေးတင်မာမှုတွေ၊ လက်နက်ဋိပက္ခတွေရှိနေဆဲဖြစ်တာကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် တရားမျှတမှုမရှိမှာကို တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက စိုးရိမ်ကြနေတာပါ။
ဒီအခြေအနေမှာ ဆန္ဒမဲလာပေးသူတွေလည်း လျော့ကျသွားနိုင်တယ်လို့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီရဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးစိုင်းလိတ်က ပြောပါတယ်။
“ဘယ်လိုသက်ရောက်လာနိုင်လည်းဆိုတော့ အဓိကတော့ မဲထည့်တဲ့ လူဦးရေ တော်တော်လေးကို လျော့ကျသွားမယ်လို့ ကျနော်တို့ သုံးသပ်ပါတယ်ခင်ဗျ။ အဓိက စိုးရိမ်တာက ဒီမဲထည့်တဲ့ လူတအားနည်းသွားမယ်ဆိုလို့ရှိရင် ရလဒ်အပေါ်မှာကြည့်ပြီးတော့မှ အစိုးရရဲ့ခိုင်မာမှုပေါ့နော် ... အဲ့ဒါကိုပါလာပြီးတော့ ပုံရိပ်ကျဆင်းစေမလားဆိုတဲ့မျိုးကို ကျနော်တု့ိ စိုးရိမ်တယ်၊ နောက်တစ်ခုက တရားမျှတစွာ လွတ်လပ်ပွင့်လင်းစွာ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်မရှိတဲ့အခါကျတော့ အင်အားကြီးပါတီတစ်ခုခု သို့မဟုတ် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအပေါ်မှာ သြဇာသက်ရောက်တဲ့ ပါတီတစ်ခုကပဲ ပိုပြီးတော့မှ အနိုင်ရရှိသွားမလားဆိုတဲ့ အတွေးမျိုးကလည်း စိုးရိမ်စိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်ခင်ဗျာ။”
မဲဆွယ်စည်းရုံတဲ့ ကမ်ပိန်းကာလမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဆင့်ပွားကူးစက်မှုတွေ မြင့်တက်နေသလို သေဆုံနှုန်းကလည်း ဒီနေ့ထိ ၁၂ ယောက်ရှိသွားပါပြီ။ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက “အိမ်မှာနေ” ညွှန်ကြားချက်ထုတ်ထားတဲ့ မြို့နယ်တွေမှာ ပါတီကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ လူထုကြား မဲဆွယ်ခွင့်မရပါဘူး။ ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အသုံးချပြီး မဲဆွယ်စည်းရုံဖို့ဆိုတာက အင်တာနက်မရရှိနေရာတွေအတွက် လုပ်ဆောင်ဖို့ အခက်အခဲဖြစ်နေကြပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲလုပ်တယ်ဆိုပေမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကာလ တစ်ခုခုဖြစ်လာကို စိုရိမ်တယ်လို့ ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီကနေ မြစ်ကြီးနာမြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ်(၁၁)၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်အဖြစ် ဝင်အရွေးခံမယ့် ဒေါ်ဒွဲဘူက ပြောပါတယ်။
“နယ်မြေမတည်ငြိမ်တဲ့ နေရာတွေမှာတော့ ကျင်းပဖြစ်ပါ့မလား၊ နီးလာလို့ရှိရင်ပေါ့နော်၊ အဲ့လိုမျိုးတွေတော့ စိုးရိမ်စိတ်တွေနေကြမှာပဲ၊ ကျမတို့ ကချင်မှာတော့ အရင်တုန်းကဖြစ်ခဲ့တယ်ပေါ့၊ အဲ့ဒီကဏ္ဍတွေက ကျမတု့ိဆီမှာ သိပ်တော့မရှိဘူးပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ ရခိုင်လို နေရာမျိုးတွေ၊ နောက် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းပေါ့နော် ရခိုင်နဲ့ နီးစပ်တဲ့ တောင်ပိုင်းတွေမှာတော့ ဒေသတွေက စိုးရိမ်စိတ်တွေရှိမယ်။ နောက်ပြီးမှ ရွေးကောက်ပွဲကာလမှာ ဘာတွေများဖြစ်လာမလဲပေါ့၊ အဲ့ဒါလေးတွေ စိုးရိမ်စိတ်ရှိမယ်၊ မဲရုံလုပ်ပြီးမှ တစ်ခုခုဖြစ်လားမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်စိတ်တွေပေါ့နော် အဲ့လိုမျိုးတွေရှိမယ်။”
တဘက်မှာလည်း ရွေးကောက်ပွဲကာလ နယ်မြေမငြိမ်ချမ်းတာကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပနိုင်ရင် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် တောင်ဆိုဖို့ အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးမှာကိုလည်း စိုးရိမ်ကြောင်း ဒေါ်ဒွဲဘူက ဆိုပါတယ်။
ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့် ပြည်သူတွေက ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် အားတက်သရောမဖြစ်နေဘူးလို့ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် ၄ အမျိုးသားလွှတ်တော်နေရာမှာ ဝင်ပြိုင်မယ့် စောမြင့်ထွေးက ပြောပါတယ်။
“ဒီရွေးကောက်ပွဲကာလမှာ နယ်မြေမတည်ငြိမ်တွေကတော့ ကျနော်တို့မှာက လောလောက ပစ်ခတ်မှုတွေ ရပ်သွားတယ်ပေါ့၊ ဒီပစ်ခတ်မှုက ကျနော်ထင်တာ သိပ်ရေရှည်မဟုတ်ဘူး။ ခဏတဖြုတ်ဖြစ်တဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်လောက်ပဲ ကျနော်တို့မြင်တယ်။ ဒါက သိပ်ကြီးကြီးမားမားလည်း မဟုတ်ပါဘူး၊ ရွေးကောက်ပွဲတော့ သိပ်တော့ မဖြစ်လောက်ပါဘူး၊ COVID ရောဂါ လူဦးရေက တိုးတိုးလာနေတယ်၊ အဲ့ဒါပဲ ကျနော်တို့ စိုးရိမ်နေတယ်၊ ဒေသက လူတွေက ပြောရမယ်ဆိုရင်ပေါ့နော် အားသိပ်မရှိဘူး၊ ရွေးကောက်ပွဲကို အားသိပ်မရှိဘူး၊ စိတ်ဝင်စားမှုလည်း အားတယ်လို့ ခံစားရတယ်၊ တချို့က ကန့်သတ်ချက်လည်းရှိနေတယ်ဆိုတော့လေး။”
ကရင်ပြည်နယ် ကော့ကရိတ်မြို့နယ်ဘက်မှာ တပ်မတော်၊ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့နဲ့ ကရင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့က ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကပဲ စစ်ရေးတင်မားမှုတွေဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။
၂၀၁၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ ကျေးသီး၊ မိုင်းရှူး အပါအဝင် မြို့နယ် ၅ ခုမှာ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပနိုင်ဘဲ ဒေသခံ ၂၀၀,၀၀၀ လောက် မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးခဲ့ဖူးပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာလည်း AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင် နဲ့ တပ်မတော်တို့ကြား လက်ရှိချိန် စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်နေဆဲပါ။
မြန်မာနိုင်ငံ အခြေစိုက် ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံးကတော့ ကပ်ဘေးသင့်နေချိန် တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်စဲဖို့ ပြီးခဲ့ရက်ပိုင်းကပဲ ထပ်မံတိုက်တွန်းထားပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝန်း ကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်စဲကြဖို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်ကို နားထောင်ဖို့နဲ့ ကပ်ရောဂါနဲ့ စစ်ဘေးဒဏ်ပါခံနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဒေသခံတွေ အရေးကြီးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ရရှိနိုင်အောင် အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုတွေ အပြည့်အဝ ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ကပျဘေးနဲ့ စဈပှဲကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲထိခိုကျမှာ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ စိုးရိမျ
ကိုဗဈကန့ျသတျခကြျနဲ့ စဈပှဲတှကွေားမှာ ရှေးကောကျပှဲ တရားမြှတပွီး လှတျလပျပှင့ျလငျးစှာ ယှဉျပွိုငျခှင့ျမရှိမှာကို တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအဂ်ဂနှနျက တငျပွပေးပါမယျ။
မွနျမာနိုငျငံတဝနျး ကိုဗဈကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ ပိုမိုတိုးလာနသေလို တခြို့တိုငျးရငျးသားဒသေမှာလညျး စဈရေးတငျမာမှုတှေ၊ လကျနကျဋိပက်ခတှရှေိနဆေဲဖွဈတာကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲအပေါျ တရားမြှတမှုမရှိမှာကို တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ စိုးရိမျကွနတောပါ။
ဒီအခွအေနမှော ဆန်ဒမဲလာပေးသူတှလေညျး လြော့ကသြှားနိုငျတယျလို့ ရှမျးတိုငျးရငျးသားမြား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျပါတီရဲ့ အတှငျးရေးမှူး ဦးစိုငျးလိတျက ပွောပါတယျ။
“ဘယျလိုသကျရောကျလာနိုငျလညျးဆိုတော့ အဓိကတော့ မဲထည့ျတဲ့ လူဦးရေ တောျတောျလေးကို လြော့ကသြှားမယျလို့ ကနြောျတို့ သုံးသပျပါတယျခငျဗြ။ အဓိက စိုးရိမျတာက ဒီမဲထည့ျတဲ့ လူတအားနညျးသှားမယျဆိုလို့ရှိရငျ ရလဒျအပေါျမှာကွည့ျပွီးတော့မှ အစိုးရရဲ့ခိုငျမာမှုပေါ့နောျ ... အဲ့ဒါကိုပါလာပွီးတော့ ပုံရိပျကဆြငျးစမေလားဆိုတဲ့မြိုးကို ကနြောျတု့ိ စိုးရိမျတယျ၊ နောကျတဈခုက တရားမြှတစှာ လှတျလပျပှင့ျလငျးစှာ ယှဉျပွိုငျခှင့ျမရှိတဲ့အခါကတြော့ အငျအားကွီးပါတီတဈခုခု သို့မဟုတျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှအေပေါျမှာ သွဇာသကျရောကျတဲ့ ပါတီတဈခုကပဲ ပိုပွီးတော့မှ အနိုငျရရှိသှားမလားဆိုတဲ့ အတှေးမြိုးကလညျး စိုးရိမျစိတျတှေ ဖွဈပေါျစပေါတယျခငျဗြာ။”
မဲဆှယျစညျးရုံတဲ့ ကမျပိနျးကာလမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ဆင့ျပှားကူးစကျမှုတှေ မွင့ျတကျနသေလို သဆေုံနှုနျးကလညျး ဒီနေ့ထိ ၁၂ ယောကျရှိသှားပါပွီ။ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက “အိမျမှာနေ” ညှှနျကွားခကြျထုတျထားတဲ့ မွို့နယျတှမှော ပါတီကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ လူထုကွား မဲဆှယျခှင့ျမရပါဘူး။ ဆိုရှယျမီဒီယာကို အသုံးခပြွီး မဲဆှယျစညျးရုံဖို့ဆိုတာက အငျတာနကျမရရှိနရောတှအေတှကျ လုပျဆောငျဖို့ အခကျအခဲဖွဈနကွေပါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲလုပျတယျဆိုပမေယ့ျ ရှေးကောကျပှဲကာလ တဈခုခုဖွဈလာကို စိုရိမျတယျလို့ ကခငြျပွညျနယျပွညျသူ့ပါတီကနေ မွဈကွီးနာမွို့နယျ မဲဆန်ဒနယျအမှတျ(၁၁)၊ အမြိုးသားလှှတျတောျအဖွဈ ဝငျအရှေးခံမယ့ျ ဒေါျဒှဲဘူက ပွောပါတယျ။
“နယျမွမေတညျငွိမျတဲ့ နရောတှမှောတော့ ကငြျးပဖွဈပါ့မလား၊ နီးလာလို့ရှိရငျပေါ့နောျ၊ အဲ့လိုမြိုးတှတေော့ စိုးရိမျစိတျတှနေကွေမှာပဲ၊ ကမြတို့ ကခငြျမှာတော့ အရငျတုနျးကဖွဈခဲ့တယျပေါ့၊ အဲ့ဒီကဏ်ဍတှကေ ကမြတု့ိဆီမှာ သိပျတော့မရှိဘူးပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ ရခိုငျလို နရောမြိုးတှေ၊ နောကျ ခငြျးပွညျနယျတောငျပိုငျးပေါ့နောျ ရခိုငျနဲ့ နီးစပျတဲ့ တောငျပိုငျးတှမှောတော့ ဒသေတှကေ စိုးရိမျစိတျတှရှေိမယျ။ နောကျပွီးမှ ရှေးကောကျပှဲကာလမှာ ဘာတှမြေားဖွဈလာမလဲပေါ့၊ အဲ့ဒါလေးတှေ စိုးရိမျစိတျရှိမယျ၊ မဲရုံလုပျပွီးမှ တဈခုခုဖွဈလားမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမျစိတျတှပေေါ့နောျ အဲ့လိုမြိုးတှရှေိမယျ။”
တဘကျမှာလညျး ရှေးကောကျပှဲကာလ နယျမွမေငွိမျခမြျးတာကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲမကငြျးပနိုငျရငျ ဒသေဖှံ့ဖွိုးရေးအတှကျ တောငျဆိုဖို့ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးမှာကိုလညျး စိုးရိမျကွောငျး ဒေါျဒှဲဘူက ဆိုပါတယျ။
ကိုဗဈရောဂါကွောင့ျ ပွညျသူတှကေ ရှေးကောကျပှဲအပေါျ အားတကျသရောမဖွဈနဘေူးလို့ ကွာအငျးဆိပျကွီးမွို့နယျ မဲဆန်ဒနယျအမှတျ ၄ အမြိုးသားလှှတျတောျနရောမှာ ဝငျပွိုငျမယ့ျ စောမွင့ျထှေးက ပွောပါတယျ။
“ဒီရှေးကောကျပှဲကာလမှာ နယျမွမေတညျငွိမျတှကေတော့ ကနြောျတို့မှာက လောလောက ပဈခတျမှုတှေ ရပျသှားတယျပေါ့၊ ဒီပဈခတျမှုက ကနြောျထငျတာ သိပျရရှေညျမဟုတျဘူး။ ခဏတဖွုတျဖွဈတဲ့ ပုံသဏ်ဍာနျလောကျပဲ ကနြောျတို့မွငျတယျ။ ဒါက သိပျကွီးကွီးမားမားလညျး မဟုတျပါဘူး၊ ရှေးကောကျပှဲတော့ သိပျတော့ မဖွဈလောကျပါဘူး၊ COVID ရောဂါ လူဦးရကေ တိုးတိုးလာနတေယျ၊ အဲ့ဒါပဲ ကနြောျတို့ စိုးရိမျနတေယျ၊ ဒသေက လူတှကေ ပွောရမယျဆိုရငျပေါ့နောျ အားသိပျမရှိဘူး၊ ရှေးကောကျပှဲကို အားသိပျမရှိဘူး၊ စိတျဝငျစားမှုလညျး အားတယျလို့ ခံစားရတယျ၊ တခြို့က ကန့ျသတျခကြျလညျးရှိနတေယျဆိုတော့လေး။”
ကရငျပွညျနယျ ကော့ကရိတျမွို့နယျဘကျမှာ တပျမတောျ၊ ကရငျနယျခွားစောင့ျတပျဖှဲ့နဲ့ ကရငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တို့က ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးကပဲ စဈရေးတငျမားမှုတှဖွေဈပှားခဲ့ပါတယျ။
၂၀၁၅ ခုနှဈ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ ကြေးသီး၊ မိုငျးရှူး အပါအဝငျ မွို့နယျ ၅ ခုမှာ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ရှေးကောကျပှဲမကငြျးပနိုငျဘဲ ဒသေခံ ၂၀၀,၀၀၀ လောကျ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးခဲ့ဖူးပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာလညျး AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျ နဲ့ တပျမတောျတို့ကွား လကျရှိခြိနျ စဈရေးပဋိပက်ခတှေ ဖွဈနဆေဲပါ။
မွနျမာနိုငျငံ အခွစေိုကျ ကုလသမဂ်ဂ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုဆိုငျရာ ညှိနှိုငျးရေးမှူးရုံးကတော့ ကပျဘေးသင့ျနခြေိနျ တိုကျခိုကျမှုတှေ ရပျစဲဖို့ ပွီးခဲ့ရကျပိုငျးကပဲ ထပျမံတိုကျတှနျးထားပါတယျ။ ကမ်ဘာတဝနျး ကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေခြိနျမှာ တိုကျခိုကျမှုတှေ ရပျစဲကွဖို့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ တိုကျတှနျးခကြျကို နားထောငျဖို့နဲ့ ကပျရောဂါနဲ့ စဈဘေးဒဏျပါခံနရေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဒသေခံတှေ အရေးကွီးတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ရရှိနိုငျအောငျ အငျတာနကျဝနျဆောငျမှုတှေ အပွည့ျအဝ ပွနျဖှင့ျပေးဖို့လညျး တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
