[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ ဝေဖန်သံတွေ ထွက်ပေါ်နေချိန်မှာပဲ သက်ကြီးပိုင်း ကြိုတင်မဲတွေအားလုံးရဲ့ ထက်ဝက်ကျော် ကောက်ခံပြီးစီးသွားပြီလို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ပြောဆိုလိုက်တဲ့အကြောင်း တင်ပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မမေခက သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ကပ်ရောဂါကာလ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ မဲမပေးနိုင်တဲ့သူတွေအတွက် ကြိုတင်မဲတွေ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်ကစပြီး ကောက်ယူခဲ့တာပါ။ ဒီအထဲက အသက် ၆၀ နဲ့ အထက် သက်ကြီးပိုင်းတွေရဲ့ ကြိုတင်မဲ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ကောက်ခံပြီးစီး သွားပြီလို့လည်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ဦးခင်မောင်ဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
"ကျနော်ပြောရရင် ၆၀ အထက်က စုစုပေါင်း ၅,၄၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ပြီးစီးသွားတာက ၃,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး ၂,၉၀၀,၀၀၀ ကျော်ပြီးသွားပါပြီ။ ၅၃ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပြီးသွားပါပြီ။"
သက်ကြီးပိုင်းတွေ၊ ကျန်းမာရေး မကောင်းသူတွေ ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ မဲပေးဖို့ အခက်အခဲရှိတဲ့ နိုင်ငံဝန်ထမ်းတွေ ကပ်ရောဂါကာလ မဲဆန္ဒနယ်မြေပြင်ပ ရောက်နေသူတွေ အပါအဝင် ကြိုတင်မဲပေးခွင့် ရှိသူတွေကိုတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်ကစ မဲပေးခွင့်ပြုခဲ့တာပါ။ ဒီနှစ်မှာ ကြိုတင်မဲ ပေးမယ့်သူတွေ ပိုများနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားချိန်မှာပဲ ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတဲ့ သတင်းတွေလည်း ထွက်ပေါ်လာနေတာပါ။
မဲစာအိတ်တွေ ပေါက်ပြဲနေတာ၊ မဲပေးရာမှာသုံးတဲ့ တံဆိပ်တုံးတွေကို အတုတွေနဲ့ လဲလှယ်ထားတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့် တချို့နေရာတွေမှာ အငြင်းပွားစရာ ပြဿနာတွေလည်း ကြုံနေရပါတယ်။ ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ တပ်မတော်နဲ့ တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ကလည်း ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ အားနည်းချက်တွေ၊ ချို့ယွင်းချက်တွေ ရှိနေတယ်ဆိုပြီး အစိုးရနဲ့ ကော်မရှင်ကို ဝေဖန်ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးခင်မောင်ဦးကတော့ အားနည်းချက်တွေ ရှိတာကို လက်ခံပေမဲ့ စိုးရိမ်ရလောက်တဲ့ အခြေအနေမှာ မရှိဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
"ဒါက အနေအထားအရ ကိုဗစ်ကြောင့် မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ အခွင့်အရေး မဆုံးရှုံးအောင် ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်ရတာတွေလည်း ရှိတာပေါ့လေ။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့ ဒါတွေကိုလည်း သတ်မှတ်တဲ့ ဘယ်လို ကာကွယ်ပါ၊ ဘယ်လို ထိန်းသိမ်းပါ၊ သေချာ ညွှန်ကြားထားပြီးသား ဖြစ်တယ်။ နောက်သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေကိုလည်းပဲ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကူညီပေးဖို့ ကျနော်တို့ အားလုံး ညှိနှိုင်းပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါကတော့ စိုးရိမ်မှုတော့ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ပြဿနာ မရှိဘူးလို့ ယူဆတယ်။"
တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးကတော့ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရာမှာ ကော်မရှင်နဲ့ အစိုးရရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေဟာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတယ်ဆိုပြီး တနင်္လာနေ့ကပဲ သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သလို ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကလည်း သတိပေးပြောဆိုခဲ့တာပါ။ တပ်မတော်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်နဲ့ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ မကြာသေးခင်က တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတခုမှာ မှတ်ချက်ပေးခဲ့တာတွေ အပေါ်မှာတော့ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ ကိုက်ညီမှုမရှိဘူးဆိုပြီး နေပြည်တော် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ မနေ့က သမ္မတရုံး ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇော်ဌေးကတော့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်အကဲခတ်အဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ Generation tree ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်အဖွဲ့က မဆွေမာဦးကတော့ ကြိုတင်မဲပေးရာမှာ ပြဿနာတွေ ပေါ်ရတာဟာ ပြင်ဆင်မှုတွေ အားနည်းတဲ့ ရလဒ်အဖြစ် သုံးသပ်ပါတယ်။
"အဓိကကတော့ ဘယ်သူမဆိုမဲပေးတာ လျှို့ဝှက်မဲပေးတာ safety အဖြစ်သင့်ဆုံးပဲ။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရောလေ။ မဲဆန္ဒရှင်တွေကိုမေးတော့သူတို့က နားလည်မှုနဲ့လုပ်ပေးရတာပဲ ရှိတယ်။ ငါတို့နိုင်ငံအခြေအနေအရ နားလည်မှုနဲ့ လုပ်ပေးရတာရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မလုံခြုံဘုး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကိုယ်အားပေးတဲ့ ပါတီရှိတာယ်။ လက်ခံမခံတဲ့ ပါတီရှိတယ်။ ပါနေတော့သူတို့မှာ လုံးဝလုံခြုံမှုမရှိဘူး။ ပြီးတော့တချို့နယ်တွေမှာက စိန်ခေါ်မှုများတယ်။ ဥပမာ ဒီပါတီကို မဲပေးမယ်ဆိုရင် နောက်ပိုင်းကျရင်ဘာလုပ်မယ်ဆိုတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ရှိနိုင်တယ်။ အဲဒါက မမြင်နိုင်တဲ့အရာတွေ အမတို့မှာ အများကြီးရှိနိုင်တယ်။ ဒီလူတယောက်ရဲ့ လုံခြုံမှုအပိုင်းကို ဘယ်သူက တာဝန်ယူပေးမှာလဲ။ အဲဒါကို အမတို့က စိုးရိမ်တာ။ အဲလိုမျိုး issue တွေက အများကြီး အောက်ခြေမှာကတော့ ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ စနစ်ကျတဲ့ ပြင်ဆင်မှု မရှိထားလို့ ဖြစ်တယ်လို့ အမ မြင်တယ်။"
နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ နိုင်ငံရေးပါတီပေါင်း ၉၀ ကျော်နဲ့ တသီးပုဂ္ဂလ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမှာဖြစ်ပြီး မဲပေးခွင့်ရှိသူ ၃၇ သန်းကျော် ရှိမယ်လို့လည်း ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ခန့်မှန်းထားပေမဲ့ လွတ်လပ်မျှတတဲ့ အခြေအနေမရှိဘူးဆိုပြီး တိုင်းနဲ့ပြည်နယ် ၆ ခုက မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေကို ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပဖို့ ကြေညာထားတဲ့အတွက် မဲဆန္ဒရှင် ခန့်မှန်းခြေ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကျော် မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးမယ့် အခြေအနေမှာ ရှိနေပါတယ်။
[Unicode Version]
ကွိုတငျမဲပေးပွီးသူ သကျကွီးမဲဆန်ဒရှငျအရအေတှကျ ထကျဝကျကြောျပွီ
မွနျမာနိုငျငံမှာ လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ လုပျငနျးစဉျမှာ အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ ဝဖေနျသံတှေ ထှကျပေါျနခြေိနျမှာပဲ သကျကွီးပိုငျး ကွိုတငျမဲတှအေားလုံးရဲ့ ထကျဝကျကြောျ ကောကျခံပွီးစီးသှားပွီလို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ပွောဆိုလိုကျတဲ့အကွောငျး တငျပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မမခေက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ကပျရောဂါကာလ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲနေ့မှာ မဲမပေးနိုငျတဲ့သူတှအေတှကျ ကွိုတငျမဲတှေ ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျကစပွီး ကောကျယူခဲ့တာပါ။ ဒီအထဲက အသကျ ၆၀ နဲ့ အထကျ သကျကွီးပိုငျးတှရေဲ့ ကွိုတငျမဲ ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးကြောျ ကောကျခံပွီးစီး သှားပွီလို့လညျး ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျဦးခငျမောငျဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
"ကနြောျပွောရရငျ ၆၀ အထကျက စုစုပေါငျး ၅,၄၀၀,၀၀၀ ကြောျရှိတယျ။ အဲဒီအထဲမှာ ပွီးစီးသှားတာက ၃,၀၀၀,၀၀၀ နီးပါး ၂,၉၀၀,၀၀၀ ကြောျပွီးသှားပါပွီ။ ၅၃ ရာခိုငျနှုနျးလောကျပွီးသှားပါပွီ။"
သကျကွီးပိုငျးတှေ၊ ကနြျးမာရေး မကောငျးသူတှေ ရှေးကောကျပှဲနေ့မှာ မဲပေးဖို့ အခကျအခဲရှိတဲ့ နိုငျငံဝနျထမျးတှေ ကပျရောဂါကာလ မဲဆန်ဒနယျမွပွေငျပ ရောကျနသေူတှေ အပါအဝငျ ကွိုတငျမဲပေးခှင့ျ ရှိသူတှကေိုတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ တပတျကစ မဲပေးခှင့ျပွုခဲ့တာပါ။ ဒီနှဈမှာ ကွိုတငျမဲ ပေးမယ့ျသူတှေ ပိုမြားနိုငျတယျလို့ ခန့ျမှနျးထားခြိနျမှာပဲ ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ လုပျငနျးစဉျမှာ အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေဲ့ သတငျးတှလေညျး ထှကျပေါျလာနတောပါ။
မဲစာအိတျတှေ ပေါကျပွဲနတော၊ မဲပေးရာမှာသုံးတဲ့ တံဆိပျတုံးတှကေို အတုတှနေဲ့ လဲလှယျထားတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှကွေောင့ျ တခြို့နရောတှမှော အငွငျးပှားစရာ ပွူနာတှလေညျး ကွုံနရေပါတယျ။ ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ တပျမတောျနဲ့ တပျမတောျ ကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျကလညျး ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျမှာ အားနညျးခကြျတှေ၊ ခြို့ယှငျးခကြျတှေ ရှိနတေယျဆိုပွီး အစိုးရနဲ့ ကောျမရှငျကို ဝဖေနျပွောဆိုခဲ့တာပါ။
ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခငျမောငျဦးကတော့ အားနညျးခကြျတှေ ရှိတာကို လကျခံပမေဲ့ စိုးရိမျရလောကျတဲ့ အခွအေနမှော မရှိဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
"ဒါက အနအေထားအရ ကိုဗဈကွောင့ျ မဲဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ အခှင့ျအရေး မဆုံးရှုံးအောငျ ကနြောျတို့ ဆောငျရှကျရတာတှလေညျး ရှိတာပေါ့လေ။ ဒါကွောင့ျမို့လို့ ကနြောျတို့ ဒါတှကေိုလညျး သတျမှတျတဲ့ ဘယျလို ကာကှယျပါ၊ ဘယျလို ထိနျးသိမျးပါ၊ သခြော ညှှနျကွားထားပွီးသား ဖွဈတယျ။ နောကျသကျဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ လုံခွုံရေးဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးတှကေိုလညျးပဲ ဒါတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ကူညီပေးဖို့ ကနြောျတို့ အားလုံး ညှိနှိုငျးပေါငျးစပျဆောငျရှကျတာ ဖွဈတဲ့အတှကျ ဒါကတော့ စိုးရိမျမှုတော့ဖွဈပါလိမ့ျမယျ။ သို့သောျလညျးပဲ ပွူနာ မရှိဘူးလို့ ယူဆတယျ။"
တပျမတောျ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျရုံးကတော့ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ကွိုတငျပွငျဆငျရာမှာ ကောျမရှငျနဲ့ အစိုးရရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှဟော အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေယျဆိုပွီး တနငျ်လာနေ့ကပဲ သတငျးထုတျပွနျခဲ့သလို ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျကလညျး သတိပေးပွောဆိုခဲ့တာပါ။ တပျမတောျရဲ့ ထုတျပွနျခကြျနဲ့ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျရဲ့ မကွာသေးခငျက တှေ့ဆုံမေးမွနျးခနျးတခုမှာ မှတျခကြျပေးခဲ့တာတှေ အပေါျမှာတော့ ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့ ကိုကျညီမှုမရှိဘူးဆိုပွီး နပွေညျတောျ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ မနေ့က သမ်မတရုံး ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးဇောျဌေးကတော့ တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျအကဲခတျအဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ Generation tree ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျအဖှဲ့က မဆှမောဦးကတော့ ကွိုတငျမဲပေးရာမှာ ပွူနာတှေ ပေါျရတာဟာ ပွငျဆငျမှုတှေ အားနညျးတဲ့ ရလဒျအဖွဈ သုံးသပျပါတယျ။
"အဓိကကတော့ ဘယျသူမဆိုမဲပေးတာ လြှို့ဝှကျမဲပေးတာ safety အဖွဈသင့ျဆုံးပဲ။ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာရော၊ စိတျပိုငျးဆိုငျရာရောလေ။ မဲဆန်ဒရှငျတှကေိုမေးတော့သူတို့က နားလညျမှုနဲ့လုပျပေးရတာပဲ ရှိတယျ။ ငါတို့နိုငျငံအခွအေနအေရ နားလညျမှုနဲ့ လုပျပေးရတာရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ မလုံခွုံဘုး။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ကိုယျအားပေးတဲ့ ပါတီရှိတာယျ။ လကျခံမခံတဲ့ ပါတီရှိတယျ။ ပါနတေော့သူတို့မှာ လုံးဝလုံခွုံမှုမရှိဘူး။ ပွီးတော့တခြို့နယျတှမှောက စိနျခေါျမှုမြားတယျ။ ဥပမာ ဒီပါတီကို မဲပေးမယျဆိုရငျ နောကျပိုငျးကရြငျဘာလုပျမယျဆိုတဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုတှေ ရှိနိုငျတယျ။ အဲဒါက မမွငျနိုငျတဲ့အရာတှေ အမတို့မှာ အမြားကွီးရှိနိုငျတယျ။ ဒီလူတယောကျရဲ့ လုံခွုံမှုအပိုငျးကို ဘယျသူက တာဝနျယူပေးမှာလဲ။ အဲဒါကို အမတို့က စိုးရိမျတာ။ အဲလိုမြိုး issue တှကေ အမြားကွီး အောကျခွမှောကတော့ ဖွဈတယျပေါ့နောျ။ စနဈကတြဲ့ ပွငျဆငျမှု မရှိထားလို့ ဖွဈတယျလို့ အမ မွငျတယျ။"
နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာတော့ နိုငျငံရေးပါတီပေါငျး ၉၀ ကြောျနဲ့ တသီးပုဂ်ဂလ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျကွမှာဖွဈပွီး မဲပေးခှင့ျရှိသူ ၃၇ သနျးကြောျ ရှိမယျလို့လညျး ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ခန့ျမှနျးထားပမေဲ့ လှတျလပျမြှတတဲ့ အခွအေနမေရှိဘူးဆိုပွီး တိုငျးနဲ့ပွညျနယျ ၆ ခုက မဲဆန်ဒနယျမွတှေကေို ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပဖို့ ကွညောထားတဲ့အတှကျ မဲဆန်ဒရှငျ ခန့ျမှနျးခွေ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကြောျ မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးမယ့ျ အခွအေနမှော ရှိနပေါတယျ။
