[Zawgyi/Unicode]
အမေရိကန် စိတ်ပညာအသင်းကြီးက ချီးမြှင်တဲ့ ဒီနှစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် စိတ်ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ထူးချွန် ကျောင်းသားဆုကို ဗားမောက်ပြည်နယ် ဗားမောက်တက္ကသိုလ်မှာ ပညာသင်ကြားနေတဲ့ ဘွဲ့လွန်ကျောင်းသူ မဖြူပန်းနုခင် ဂုဏ်ပြု ချီးမြှင့်ခံရပါတယ်။ ကုသရေးဆိုင်ရာ စိတ်ပညာဘာသာရပ်မှာ ထူးချွန်ရုံတင်မကဘဲ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း အကျိုးပြုလုပ်ငန်းတွေမှာ ရွတ်ရွတ်ချွံချွံ ပါဝင်ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဘွဲ့လွန် ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေကို နှစ်စဉ် ဂုဏ်ပြုချီးမြှင့်တဲ့ ဒီဆုကို မြန်မာပြည်ဖွားတယောက် ပထမဆုံး အကြိမ်ရရှိတာပါ။ မဖြူပန်းနုခင်ကို ဆက်သွယ် မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက စုစည်း တင်ဆက်ထားပါတယ်။
အရင်ဆုံးပြောချင်တာကတော့ Congratulations ပါ။ အများကြီး ဝမ်းသာ ဂုဏ်ယူပါတယ်။ စိတ်ပညာရပ်ဆိုင်ရာ အမေရိကန်အသင်းကြီး (APA) က ပေးအပ်တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် ထူးချွန်ကျောင်းသားဆုကို ရတဲ့အတွက် အထူး ဂုဏ်ယူပါတယ်။ မြန်မာပြည်ဖွားတွေကြားမှာ ပထမဆုံး ဒီဆု ချီးမြှင့်ခံရတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ခုလို ချီးမြှင့်ခံရတဲ့အတွက် ဘယ်လို ခံစားရလဲ ဆိုတာ အရင်ဆုံး ပြောပြပေးပါဦး။
“ဟုတ်ကဲ့ အစ်မ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ဒီဆုဟာ မြန်မာပြည်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ကျမရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ သုတေသနနဲ့ပတ်သက်ပြီး အသိအမှတ်ပြု ပေးအပ်ခြင်းခံရတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ပိုပြီး အမှတ်တရဖြစ်ပြီး ဝမ်းသာဂုဏ်ယူရပါတယ်။ ကျမ တက်နေတဲ့ တက္ကသိုလ် University of Vermont (ဗားမောက်တက္ကသိုလ်) ပါမောက္ခတွေက ကျမတို့ မြန်မာပြည်မှာ ခက်ခဲလွန်းနေတဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာပိုင်းဆိုင်ရာ အခက်အခဲတွေကို ကျမ လေ့လာနေတယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ဆောင်နေတာကို သူတို့က အသိအမှတ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ ကျမကို ရွေးချယ် စာရင်းသွင်းရင်းနဲ့ ခုလို အမေရိကန် စိတ်ပညာအသင်းကြီး ဖြစ်တဲ့ APA ကပေးတဲ့ဆုကို ကျမ ဒီနှစ် ရရှိခဲ့တာပါ။”
ကျမတို့ သိသလောက် ဆိုရင် ဒီဆုဟာ ပညာရပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထူးချွန်ရုံတင် မကဘဲ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း အကျိုးပြုလုပ်ငန်းတွေမှာ ရွတ်ရွတ်ချွံချွံ ပါဝင်နေတဲ့သူတွေကို ပေးတာလို့လည်း သိရပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက်လည်း ပိုပြီးတော့ ဂုဏ်ယူစရာ ဖြစ်မယ်လို့လည်း ထင်ပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့အစ်မ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်းမှာ ကျမက ပြည်တွင်းပြည်ပမှာရှိတဲ့ မြန်မာပြည်က စိတ်ပညာရှင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ကျမတို့ အားလုံး တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်ပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်တွေကို ကြိုးစား ဆောင်ရွက်ကြတယ်။ ပညာပေး သင်တန်းတွေ ပေးကြတယ်။ ဒါတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ အသိအမှတ်ပြုတာလည်း တခု ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တခု ကတော့ ကျမရဲ့ သုတေသနကျမ်းက စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ နိုင်ငံရေး အကြမ်းဖက် ထိခိုက် ခံစားခဲ့ရသူတွေ၊ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး အခြေအနေတွေကို ရေးသားတင်ပြဖို့ ကုထုံးတွေ အတွက်လည်း ကြိုးစား တင်ပြတဲ့အခါမှာ၊ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ အထူးသဖြင့် APA လို အသင်းကြီးရဲ့ အသိအမှတ်ပြု ခံရတာက ပိုပြီးတော့ ရေရှည်အတွက်လည်း အကျိုးအမြတ်တွေ အများကြီး ရှိမယ်လို့ ကျမ မျှော်လင့်ပါတယ်။”
အဲ့တော့ တဆက်တည်းပဲ ဒီလိုဆုမျိုးကို ရလိုက်တဲ့အတွက် ကိုယ့်အတွက်၊ လက်ရှိ သင်ကြားမှုပိုင်း အတွက်ပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ ကိုယ်လုပ်ဆောင်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ အတွက် ဘယ်လို အထောက်အပံ့ဖြစ်မယ်လို့ ထင်ပါလဲ။
“ဟုတ်ကဲ့အစ်မရေ။ အခု ကျမတို့ စိတ်ပညာနယ်ပယ်မှာ အကြီးမားဆုံး စိန်ခေါ်မှု၊ ကျမတို့ ရင်ဆိုင်နေရတာက နိုင်ငံတကာမှာ နိုင်ငံရေး အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပို ပိုပြီးတော့ များပြားလာနေတာနဲ့အမျှ ကျမတို့ ပြောမယ်ဆိုရင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးကတည်းက နိုင်ငံရေး အကြမ်းဖက်မှုတွေကြား နေ့ရပ်စွန့်ခွာရတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေက မကြုံဖူးလောက်အောင် တရှိန်ထိုး မြှင့်တက်လာနေတယ်။ ကျမတို့ မြန်မာပြည်မှာ ဆိုရင်လည်း ဒီလိုပဲ။ အဲ့လို အခြေအနေမျိုးမှာ ကျမတို့ စိတ်ပညာ အသိုင်းအဝိုင်းထဲမှာ စဉ်းစားမယ်ဆိုရင် ခေတ်အဆက်ဆက်က အသုံးပြုခဲ့တဲ့၊ ထိရောက်တယ်လို့ သက်သေပြထားတဲ့ ကုထုံးတွေက ကျမတို့ မြန်မာပြည်လို နေရာထဲမှာ လက်တွေ့ကျကျ အသုံးချဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး ဖြစ်နေတယ်။ အဲ့လိုကာလမှာ ကြီးမားလွန်းတဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေကို ပညာရှင်ရော ဝန်ဆောင်မှုရော နည်းပါးနေတဲ့ နိုင်ငံမျိုးမှာ ဘယ်လို ထိထိရောက်ရောက် အဖြေရှာကြမလဲ ဆိုတဲ့ သုတေသနတွေက အများကြီး လိုအပ်လာတယ်။ လိုအပ်လာတဲ့ အခါမှာ ကျမတို့ ပညာရှင်တွေရဲ့ ကုသမှု၊ ဝန်ဆောင်မှုတင် မကဘဲ ပြည်သူ တဦးချင်းစီရဲ့ ကြံ့ကြံ့ ခံနိုင်စိတ်ကို ဘယ်လို တည်ဆောက်ကြမလဲ။ စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အားလုံးက ဘယ်လို တယောက်ချင်းစီ တည်ဆောက်ပြီး ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်တဲ့ လူ့ဘောင် အဖွဲ့အစည်းကို တည်ဆောက်မလဲ ဆိုတာတွေကို အဖြေရှာဖို့ ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ ပညာရှင်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းပြီး စဉ်းစားတယ်။ သုတေသနကိုလည်း လုပ်ဆောင်နေတာပေါ့နော်။ ဒီလိုကာလမျိုးမှာ APA ရဲ့ ဆုကို ရရှိခြင်းအားဖြင့် ကျမတို့ ဒီနယ်ပယ်တွင်းမှာ နိုင်ငံတကာမှာရှိနေတဲ့၊ စိတ်ဒဏ်ရာတွေကို အထူးပြုနေတဲ့ ပညာရှင်တွေကို ကျမက ကျောင်းသူတယောက် ဘ၀ ကတည်းက ကွန်ရက် ပိုမို ချိတ်ဆက်မိတာပေါ့နော်။ သူတို့နဲ့ ချိတ်ဆက်မိပြီးတော့ မြန်မာပြည်အတွက် ရေရှည်လုပ်ချင်တဲ့ ကျမတို့ရဲ့ စီမံကိန်းတွေ၊ ကျန်းမာရေးအတွက် လိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မယ် လို့လည်း မျှော်လင့်ထားပါတယ်။”
ကျမတို့ နားလည်သလောက်ဆိုရင် ဒီ စိတ်ပညာရပ်ထဲမှာမှ ကုသမှုပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်ပညာရပ် (clinical psychology) ကို လေ့လာတဲ့ ပညာရှင်တွေက ရှားပါး ပါတယ်။ ဒီအထဲမှာမှ မပန်းနုက ဒီဘာသာရပ်ကို လေ့လာနေတာ ဆိုတော့ ဘာကြောင့် ဒီဘာသာရပ်ကိုမှ လေ့လာဖြစ်တာလဲ ဆိုတာကိုလည်း ပြောပြပေးပါဦး။
“ဟုတ်ပါတယ် အစ်မရေ။ အစ်မပြောတာ အရမ်း မှန်ပါတယ်။ ဒီလို တိုးတက်တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာတောင် စိတ်ပညာရှင်တွေထဲမှာ ကုသရေးဘက်ကို အထူးပြုတဲ့ clinical psychologist တွေက ရှားပါး ပါသေးတယ်။ အဲ့ဒါ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ဒီပညာရပ်မှာ အထူး ပြုဖို့အတွက် ၆ နှစ်ကနေ ၁၀ နှစ်အတွင်း အချိန်ယူပြီး ကုသရေးဘက် treatment ပေါ့နော်။ နောက်တခုက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတွေကို အဖြေရှာပေးတဲ့ diagnosis လို့ခေါ်တဲ့ assessment ပိုင်းကိုလည်း ဒီပညာရှင်တွေက အသေးစိတ် လေ့လာရတာ ဆိုတော့ treatment ကိုရော diagnosis ကိုရော အထူးပြုတဲ့ ဘာသာရပ် အနေနဲ့ နှစ်တွေ အများကြီး ယူပြီးတော့ ထဲထဲဝင်ဝင် လေ့လာကြရတယ်။ ကျမတို့ အထူးသဖြင့် စိတ်ရောဂါ အခြေအနေက အမျိုး ၁၅၀ ကျော်ရှိတယ်။ မတူညီတဲ့ စိတ်ရောဂါတွေကို ဘယ်လို ကုသမလဲ။ ဘယ်လို အဖြေရှာမလဲဆိုတာတွေက လူကြီးနဲ့ ကလေးတွေကြား ကွဲပြားတယ်။ နောက်တခါ အသက်အရွယ် ကွာခြားမှု၊ ကျား မ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုတွေကလည်း မတူညီတဲ့ စိတ်သဘာ၀ လိုအပ်ချက်တွေ၊ စိတ်ဒဏ်ရာတွေကို တုံ့ပြန်မှုချင်း မတူညီတာတွေ၊ ခံနိုင်ရည် ဘယ်လို ကွဲပြားသလဲ ဆိုတာတွေကို နားလည်မှသာလျင် ကျမတို့ရဲ့ ကုထုံးတွေကလည်း တိတိကျကျ ပိုပြီးတော့ ထိရောက်မှာ ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အခါကျတော့ ဒါကို ကျမတို့က သုတေသနပိုင်းအရ သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာတယ်။ ကုထုံးတွေကို ဆေးရုံ ဆေးခန်းတွေမှာ ဝန်ဆောင်မှု ပေးဖို့ လေ့လာကြရတယ်။ ဆိုတော့ ဒီပညာရှင်တွေက research လို့ခေါ်တဲ့ သုတေသန လုပ်ကြရတယ်။ clinical ကုသမှုပိုင်းဆိုင်ရာ လေ့လာကြရတယ်။ နောက်တခါ ပါမောက္ခတွေ အနေနဲ့လည်း တက္ကသိုလ်တွေကနေ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပညာရပ်တွေ ပို့ချ သင်ကြားပေးရတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာပြည်ဘက်မှာ စဉ်းစားမယ်ဆိုရင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပညာရပ်မှာ ပညာရှင်တွေ အရမ်းနည်းပါးနေတယ်ဆိုတော့ ကျမက သင်ကြားရေးဘက်မှာရော စိတ်ဝင်စားတဲ့သူ တယောက် အနေနဲ့ရော၊ ကုသရေးပိုင်း၊ သုတေသနပိုင်းရော စိတ်ဝင်စားတဲ့သူ တယောက် အနေနဲ့ ဒီပညာရပ်ကို ရွေးချယ် ဖြစ်သွားတာပါ။ ဒီပညာရပ်ပိုင်းမှာတော့ အချိန်ယူပြီး တော်တော် လေ့လာရတဲ့အတွက် ကျမတို့ အမေရိကားအတွင်းမှာလည်း နည်းပညာသစ်တခုလို ပညာရှင် ရှားပါးသေးတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။”
ဒီဘာသာရပ်က စောစောကပြောသလို ပညာရှင်လည်း နည်းပါးတယ်။ ပိုပြီးတော့လည်း အချိန်ပေး အားစိုက်ရတဲ့ ဘာသာရပ်ဖြစ်တယ်။ ကိုယ့်အတွက် လွယ်လွယ်ကူကူနဲ့ သင်ယူပြီး အလုပ်လုပ်ဖို့လည်း လွယ်ကူမယ့် တခြား ဘာသာရပ်မျိုး မဟုတ်တဲ့ ဒီဘာသာရပ်ကိုမှ လေ့လာဖြစ်တာက ကိုယ် ငယ်ငယ်ကတည်းက ဒါကို လေ့လာချင်ခဲ့တာလား။
“ကျမ ငယ်ငယ်တုန်းကတည်းက ဒီပညာရပ်မျိုး ရှိတယ်လိုတောင် မသိခဲ့ပါဘူး။ နောက်တခါ နိုင်ငံခြားမှာ ဒီလို ပညာ လာသင်ဖြစ်မယ်လို့လည်း မရည်ရွယ်ဖြစ်ခဲ့ဘူး အစ်မရယ်။ အထူးသဖြင့် လူလတ်တန်းစား မိသားစုက လာတဲ့ ကျောင်းသူ တယောက်အနေနဲ့ပေါ့။ ဒီနယ်ပယ်ရပ်ကို တွေ့ရှိဖြစ်ခဲ့တာကတော့ မြန်မာပြည်ရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး လိုအပ်ချက်တွေကို ကျမက ငယ်ငယ်လေး ကတည်းက သဘောပေါက်ခဲ့တယ်။ ကြီးပြင်းခဲ့တာကလည်း နိုင်ငံရေး အသိုင်းအဝိုင်းမှာ။ ကျမရဲ့ အဖေက နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားဟောင်း တဦး ဆိုတော့ နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်း၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကြားမှာ ကြီးပြင်းလာတော့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေ အကြောင်းကို ငယ်ငယ်ကတည်းက နားလည်ခဲ့တယ်။ စိတ်ဒဏ်ရာတွေရော၊ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်စိတ်တွေရော၊ မြန်မာပြည်တွင်းက ပြည်သူတွေရဲ့ အခြေအနေတွေကို နားလည်ခဲ့တဲ့ သူတယောက် အနေနဲ့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ယူအက်စ်မှာ ပညာသင်ကြားရင်းနဲ့ ပထမဆုံး သင်ကြားဖြစ်တာကတော့ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြော သိပ္ပံဘာသာဘွဲ့ကို လေ့လာရင်းနဲ့ Clinical Psychology နယ်ပယ်ကို ကျမ တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။ တွေ့ရှိခဲ့တဲ့နောက်မှာလည်း ခုနကပြောသလို လက်တွေ့ကျကျ သင်ကြားနိုင်ဖို့၊ ကုသမှုတွေ ပေးနိုင်ဖို့ရော ဆိုရင် ဒီပညာရပ်က အရမ်း လိုအပ်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီ ပါရဂူဘွဲ့ကို ၆ နှစ်ကြာ သင်ယူရပေမဲ့ ဒါကို ရွေးချယ်ဖြစ်ခဲ့တာပါ။”
ဟုတ်ကဲ့။ အစောပိုင်းတုန်းကလည်း ပြောပါတယ်။ လက်ရှိမှာ ကိုယ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ကူညီပေးနိုင်ဖို့အတွက် စိတ်ပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အကြံပေးတာ၊ သင်တန်းပို့ချတာတွေ လုပ်တယ်လို့ ပြောတယ်။ အခုကတော့ တဘက်မှာ ပညာလည်း သင်ရင်း၊ တဘက်မှာလည်း ပြန်မျှဝေရင်း ကိုယ်တတ်နိုင်တဲ့ဘက်ကနေ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို အကျိုးပြုတဲ့သဘောပေါ့လေ။ ဒီ ပါရဂူဘွဲ့ ရပြီးလို့ သင်ကြားမှုတွေ ပြီးသွားပြီးရင်ရော ရှေ့ဆက် ကိုယ့်မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း၊ ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် ဘယ်လောက်အထိ ဆက်လုပ်သွားဖို့ရော မျှော်မှန်းထားလဲ။ စဉ်းစားထားပါလဲ။
“ကျမရဲ့ ရည်မှန်းချက် ကတော့ အမြဲတမ်း မြန်မာပြည်ကို တနေ့ ပြန်ခွင့်ရပြီးတော့ ဒီ စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့၊ မြန်မာပြည်တွင်းမှာ ရှိပြီးသား ဖြစ်တဲ့၊ အထူးသဖြင့် Psychiatrist တွေ ပိုများတာပေါ့နော်။ စိတ်ကျန်းမာရေး ဆရာဝန်တွေနဲ့ရော ပြည်တွင်းမှာလည်း အခုဆိုရင် စိတ်ကျန်းမာရေး ပညာရှင်တွေ စပြီးတော့ ထွန်းကားလာပြီ။ ဒီပညာရှင်တွေ အားလုံးနဲ့ တွဲဖက်ပြီးတော့ ပညာရှင်တွေ ပိုပြီး ထွန်းကား လာအောင်။ ပြီးရင် စိတ်ဒဏ်ရာ ကုစားမှုတွေက ရေရှည် လုပ်ယူရမှာ ဖြစ်တယ်။ ကျမတို့ နိုင်ငံတွင်းမှာကလေ။ တနေ့ ကျမတို့ ပြည်သူတွေ အောင်ပွဲရပြီး ဒီမိုကရေစီ ရရှိခဲ့ပြီးတဲ့ နောက်မှာတောင် အချင်းချင်း ပြန်လည် ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရတာတို့၊ လူငယ်တွေ ကလေးငယ်တွေရဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေကို ကုစားရတာတွေက ကျမတို့ နှစ်ရှည်လများစွာ အချိန်ယူ လုပ်ဆောင်ရမှာ ပေါ့နော်။ သုတေသနပိုင်းမှာရော၊ သင်ကြားမှုပိုင်းမှာရော အများကြီး ပါဝင်ဖို့ ကျမ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ စိတ်ပညာကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ လေ့လာနေတဲ့ ကျောင်းသူကျောင်းသားတွေကိုလည်း ဒီလိုမျိုး ပါရဂူဘွဲ့တွေကို စိတ်ဝင်စားတယ်ဆိုရင် သင်ကြားဖို့ အားပေး ဖိတ်ခေါ်ချင်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ၆ နှစ်ကြာ တက်ရပေမဲ့ ပညာသင်စရိတ်က အပြည့်ပေးတယ်။ ပညာသင်ဆု အပြည့် ပေးတယ်ပေါ့နော်။ တက္ကသိုလ်တွေက ၆ နှစ်စာလုံးကို ပေးပြီးတော့ ပညာရှင်တွေကိုလည်း လစဉ် လစာပေးထားတယ် ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီနယ်ပယ်ရပ်က ကျမတို့ အရမ်းကို လိုအပ်နေတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ကျမကိုလည်း social media တွေကနေတဆင့်၊ ကျမရဲ့ တက္ကသိုလ် အီးမေးက တဆင့် ဆက်သွယ်ပြီးတော့လည်း အကြံဉာဏ် တောင်းယူလို့ ရပါတယ်။ ပြည်တွင်း ပြည်ပမှာရှိတဲ့ မြန်မာ ကျောင်းသူကျောင်းသားတွေကို ဒီပညာရပ်ကို စိတ်ဝင်စားတယ်ဆိုရင် ဒီလိုမျိုး ပါရဂူဘွဲ့တွေ တက်ရောက်ဖို့လည်း ဖိတ်ခေါ်ပါရစေ။”
အခုလို အချိန်ပေး ဖြေကြားပေးတာ ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ်။
==================================================
အမရေိကနျ စိတျပညာအသငျး APA ရဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈ ထူးခြှနျဆုရှငျ မဖွူပနျးနုခငျ (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
အမရေိကနျ စိတျပညာအသငျးကွီးက ခြီးမွှငျတဲ့ ဒီနှဈ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှကျ စိတျပညာရပျဆိုငျရာ ထူးခြှနျ ကြောငျးသားဆုကို ဗားမောကျပွညျနယျ ဗားမောကျတက်ကသိုလျမှာ ပညာသငျကွားနတေဲ့ ဘှဲ့လှနျကြောငျးသူ မဖွူပနျးနုခငျ ဂုဏျပွု ခြီးမွှင့ျခံရပါတယျ။ ကုသရေးဆိုငျရာ စိတျပညာဘာသာရပျမှာ ထူးခြှနျရုံတငျမကဘဲ လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးအတှငျး အကြိုးပွုလုပျငနျးတှမှော ရှတျရှတျခြှံခြှံ ပါဝငျဆောငျရှကျနတေဲ့ ဘှဲ့လှနျ ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှကေို နှဈစဉျ ဂုဏျပွုခြီးမွှင့ျတဲ့ ဒီဆုကို မွနျမာပွညျဖှားတယောကျ ပထမဆုံး အကွိမျရရှိတာပါ။ မဖွူပနျးနုခငျကို ဆကျသှယျ မေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက စုစညျး တငျဆကျထားပါတယျ။
အရငျဆုံးပွောခငြျတာကတော့ Congratulations ပါ။ အမြားကွီး ဝမျးသာ ဂုဏျယူပါတယျ။ စိတျပညာရပျဆိုငျရာ အမရေိကနျအသငျးကွီး (APA) က ပေးအပျတဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှကျ ထူးခြှနျကြောငျးသားဆုကို ရတဲ့အတှကျ အထူး ဂုဏျယူပါတယျ။ မွနျမာပွညျဖှားတှကွေားမှာ ပထမဆုံး ဒီဆု ခြီးမွှင့ျခံရတယျလို့ ထငျပါတယျ။ ခုလို ခြီးမွှင့ျခံရတဲ့အတှကျ ဘယျလို ခံစားရလဲ ဆိုတာ အရငျဆုံး ပွောပွပေးပါဦး။
“ဟုတျကဲ့ အဈမ။ ကြေးဇူးတငျပါတယျ။ ဒီဆုဟာ မွနျမာပွညျနဲ့ပတျသကျတဲ့ စိတျကနြျးမာရေးဆိုငျရာ ကမြရဲ့ လုပျဆောငျမှုတှနေဲ့ သုတသေနနဲ့ပတျသကျပွီး အသိအမှတျပွု ပေးအပျခွငျးခံရတာ ဖွဈတဲ့အတှကျ ပိုပွီး အမှတျတရဖွဈပွီး ဝမျးသာဂုဏျယူရပါတယျ။ ကမြ တကျနတေဲ့ တက်ကသိုလျ University of Vermont (ဗားမောကျတက်ကသိုလျ) ပါမောက်ခတှကေ ကမြတို့ မွနျမာပွညျမှာ ခကျခဲလှနျးနတေဲ့ စိတျဒဏျရာပိုငျးဆိုငျရာ အခကျအခဲတှကေို ကမြ လေ့လာနတေယျ။ ပွညျသူတှရေဲ့ စိတျကနြျးမာရေးပိုငျးဆိုငျရာ လုပျငနျးတှကေို လုပျဆောငျနတောကို သူတို့က အသိအမှတျပွုတဲ့အနနေဲ့ ကမြကို ရှေးခယြျ စာရငျးသှငျးရငျးနဲ့ ခုလို အမရေိကနျ စိတျပညာအသငျးကွီး ဖွဈတဲ့ APA ကပေးတဲ့ဆုကို ကမြ ဒီနှဈ ရရှိခဲ့တာပါ။”
ကမြတို့ သိသလောကျ ဆိုရငျ ဒီဆုဟာ ပညာရပျပိုငျးဆိုငျရာ ထူးခြှနျရုံတငျ မကဘဲ လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးအတှငျး အကြိုးပွုလုပျငနျးတှမှော ရှတျရှတျခြှံခြှံ ပါဝငျနတေဲ့သူတှကေို ပေးတာလို့လညျး သိရပါတယျ။ အဲ့ဒီအတှကျလညျး ပိုပွီးတော့ ဂုဏျယူစရာ ဖွဈမယျလို့လညျး ထငျပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့အဈမ။ ကြေးဇူးတငျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ စဈအာဏာသိမျးမှု နောကျပိုငျးမှာ ကမြက ပွညျတှငျးပွညျပမှာရှိတဲ့ မွနျမာပွညျက စိတျပညာရှငျတှနေဲ့ ပူးပေါငျးပွီး ကမြတို့ အားလုံး တကျတကျကွှကွှ ပါဝငျပွီး စိတျပိုငျးဆိုငျရာ လိုအပျခကြျတှကေို ကွိုးစား ဆောငျရှကျကွတယျ။ ပညာပေး သငျတနျးတှေ ပေးကွတယျ။ ဒါတှနေဲ့ပတျသကျလို့ အသိအမှတျပွုတာလညျး တခု ဖွဈပါတယျ။ နောကျတခု ကတော့ ကမြရဲ့ သုတသေနကမြျးက စဈအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျပိုငျးမှာ နိုငျငံရေး အကွမျးဖကျ ထိခိုကျ ခံစားခဲ့ရသူတှေ၊ မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့ စိတျကနြျးမာရေး အခွအေနတှေကေို ရေးသားတငျပွဖို့ ကုထုံးတှေ အတှကျလညျး ကွိုးစား တငျပွတဲ့အခါမှာ၊ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးမှာ အထူးသဖွင့ျ APA လို အသငျးကွီးရဲ့ အသိအမှတျပွု ခံရတာက ပိုပွီးတော့ ရရှေညျအတှကျလညျး အကြိုးအမွတျတှေ အမြားကွီး ရှိမယျလို့ ကမြ မြှောျလင့ျပါတယျ။”
အဲ့တော့ တဆကျတညျးပဲ ဒီလိုဆုမြိုးကို ရလိုကျတဲ့အတှကျ ကိုယ့ျအတှကျ၊ လကျရှိ သငျကွားမှုပိုငျး အတှကျပဲ ဖွဈဖွဈ၊ ကိုယျလုပျဆောငျနတေဲ့ လုပျငနျးတှေ အတှကျ ဘယျလို အထောကျအပံ့ဖွဈမယျလို့ ထငျပါလဲ။
“ဟုတျကဲ့အဈမရေ။ အခု ကမြတို့ စိတျပညာနယျပယျမှာ အကွီးမားဆုံး စိနျခေါျမှု၊ ကမြတို့ ရငျဆိုငျနရေတာက နိုငျငံတကာမှာ နိုငျငံရေး အကွမျးဖကျမှုတှေ ပို ပိုပွီးတော့ မြားပွားလာနတောနဲ့အမြှ ကမြတို့ ပွောမယျဆိုရငျ ဒုတိယကမ်ဘာစဈ ပွီးကတညျးက နိုငျငံရေး အကွမျးဖကျမှုတှကွေား နေ့ရပျစှန့ျခှာရတဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေ မကွုံဖူးလောကျအောငျ တရှိနျထိုး မွှင့ျတကျလာနတေယျ။ ကမြတို့ မွနျမာပွညျမှာ ဆိုရငျလညျး ဒီလိုပဲ။ အဲ့လို အခွအေနမြေိုးမှာ ကမြတို့ စိတျပညာ အသိုငျးအဝိုငျးထဲမှာ စဉျးစားမယျဆိုရငျ ခတျေအဆကျဆကျက အသုံးပွုခဲ့တဲ့၊ ထိရောကျတယျလို့ သကျသပွေထားတဲ့ ကုထုံးတှကေ ကမြတို့ မွနျမာပွညျလို နရောထဲမှာ လကျတှေ့ကကြြ အသုံးခဖြို့ မဖွဈနိုငျဘူး ဖွဈနတေယျ။ အဲ့လိုကာလမှာ ကွီးမားလှနျးတဲ့ ပွညျသူတှရေဲ့ စိတျဒဏျရာတှကေို ပညာရှငျရော ဝနျဆောငျမှုရော နညျးပါးနတေဲ့ နိုငျငံမြိုးမှာ ဘယျလို ထိထိရောကျရောကျ အဖွရှောကွမလဲ ဆိုတဲ့ သုတသေနတှကေ အမြားကွီး လိုအပျလာတယျ။ လိုအပျလာတဲ့ အခါမှာ ကမြတို့ ပညာရှငျတှရေဲ့ ကုသမှု၊ ဝနျဆောငျမှုတငျ မကဘဲ ပွညျသူ တဦးခငြျးစီရဲ့ ကွံ့ကွံ့ ခံနိုငျစိတျကို ဘယျလို တညျဆောကျကွမလဲ။ စိတျကနြျးမာရေးနဲ့ပတျသကျပွီး အားလုံးက ဘယျလို တယောကျခငြျးစီ တညျဆောကျပွီး ကွံ့ကွံ့ခံနိုငျတဲ့ လူ့ဘောငျ အဖှဲ့အစညျးကို တညျဆောကျမလဲ ဆိုတာတှကေို အဖွရှောဖို့ ပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့ ပညာရှငျတှနေဲ့လညျး ပူးပေါငျးပွီး စဉျးစားတယျ။ သုတသေနကိုလညျး လုပျဆောငျနတောပေါ့နောျ။ ဒီလိုကာလမြိုးမှာ APA ရဲ့ ဆုကို ရရှိခွငျးအားဖွင့ျ ကမြတို့ ဒီနယျပယျတှငျးမှာ နိုငျငံတကာမှာရှိနတေဲ့၊ စိတျဒဏျရာတှကေို အထူးပွုနတေဲ့ ပညာရှငျတှကေို ကမြက ကြောငျးသူတယောကျ ဘ၀ ကတညျးက ကှနျရကျ ပိုမို ခြိတျဆကျမိတာပေါ့နောျ။ သူတို့နဲ့ ခြိတျဆကျမိပွီးတော့ မွနျမာပွညျအတှကျ ရရှေညျလုပျခငြျတဲ့ ကမြတို့ရဲ့ စီမံကိနျးတှေ၊ ကနြျးမာရေးအတှကျ လိုအပျခကြျတှကေို ဖွည့ျဆညျးပေးနိုငျမယျ လို့လညျး မြှောျလင့ျထားပါတယျ။”
ကမြတို့ နားလညျသလောကျဆိုရငျ ဒီ စိတျပညာရပျထဲမှာမှ ကုသမှုပိုငျးဆိုငျရာ စိတျပညာရပျ (clinical psychology) ကို လေ့လာတဲ့ ပညာရှငျတှကေ ရှားပါး ပါတယျ။ ဒီအထဲမှာမှ မပနျးနုက ဒီဘာသာရပျကို လေ့လာနတော ဆိုတော့ ဘာကွောင့ျ ဒီဘာသာရပျကိုမှ လေ့လာဖွဈတာလဲ ဆိုတာကိုလညျး ပွောပွပေးပါဦး။
“ဟုတျပါတယျ အဈမရေ။ အဈမပွောတာ အရမျး မှနျပါတယျ။ ဒီလို တိုးတကျတဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာတောငျ စိတျပညာရှငျတှထေဲမှာ ကုသရေးဘကျကို အထူးပွုတဲ့ clinical psychologist တှကေ ရှားပါး ပါသေးတယျ။ အဲ့ဒါ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ဒီပညာရပျမှာ အထူး ပွုဖို့အတှကျ ၆ နှဈကနေ ၁၀ နှဈအတှငျး အခြိနျယူပွီး ကုသရေးဘကျ treatment ပေါ့နောျ။ နောကျတခုက စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ရောဂါတှကေို အဖွရှောပေးတဲ့ diagnosis လို့ခေါျတဲ့ assessment ပိုငျးကိုလညျး ဒီပညာရှငျတှကေ အသေးစိတျ လေ့လာရတာ ဆိုတော့ treatment ကိုရော diagnosis ကိုရော အထူးပွုတဲ့ ဘာသာရပျ အနနေဲ့ နှဈတှေ အမြားကွီး ယူပွီးတော့ ထဲထဲဝငျဝငျ လေ့လာကွရတယျ။ ကမြတို့ အထူးသဖွင့ျ စိတျရောဂါ အခွအေနကေ အမြိုး ၁၅၀ ကြောျရှိတယျ။ မတူညီတဲ့ စိတျရောဂါတှကေို ဘယျလို ကုသမလဲ။ ဘယျလို အဖွရှောမလဲဆိုတာတှကေ လူကွီးနဲ့ ကလေးတှကွေား ကှဲပွားတယျ။ နောကျတခါ အသကျအရှယျ ကှာခွားမှု၊ ကြား မ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ ကှဲပွားမှုတှကေလညျး မတူညီတဲ့ စိတျသဘာ၀ လိုအပျခကြျတှေ၊ စိတျဒဏျရာတှကေို တုံ့ပွနျမှုခငြျး မတူညီတာတှေ၊ ခံနိုငျရညျ ဘယျလို ကှဲပွားသလဲ ဆိုတာတှကေို နားလညျမှသာလငြျ ကမြတို့ရဲ့ ကုထုံးတှကေလညျး တိတိကကြြ ပိုပွီးတော့ ထိရောကျမှာ ဖွဈတယျဆိုတဲ့ အခါကတြော့ ဒါကို ကမြတို့က သုတသေနပိုငျးအရ သိပ်ပံနညျးကြ လေ့လာတယျ။ ကုထုံးတှကေို ဆေးရုံ ဆေးခနျးတှမှော ဝနျဆောငျမှု ပေးဖို့ လေ့လာကွရတယျ။ ဆိုတော့ ဒီပညာရှငျတှကေ research လို့ခေါျတဲ့ သုတသေန လုပျကွရတယျ။ clinical ကုသမှုပိုငျးဆိုငျရာ လေ့လာကွရတယျ။ နောကျတခါ ပါမောက်ခတှေ အနနေဲ့လညျး တက်ကသိုလျတှကေနေ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ပညာရပျတှေ ပို့ခြ သငျကွားပေးရတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာပွညျဘကျမှာ စဉျးစားမယျဆိုရငျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ပညာရပျမှာ ပညာရှငျတှေ အရမျးနညျးပါးနတေယျဆိုတော့ ကမြက သငျကွားရေးဘကျမှာရော စိတျဝငျစားတဲ့သူ တယောကျ အနနေဲ့ရော၊ ကုသရေးပိုငျး၊ သုတသေနပိုငျးရော စိတျဝငျစားတဲ့သူ တယောကျ အနနေဲ့ ဒီပညာရပျကို ရှေးခယြျ ဖွဈသှားတာပါ။ ဒီပညာရပျပိုငျးမှာတော့ အခြိနျယူပွီး တောျတောျ လေ့လာရတဲ့အတှကျ ကမြတို့ အမရေိကားအတှငျးမှာလညျး နညျးပညာသဈတခုလို ပညာရှငျ ရှားပါးသေးတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။”
ဒီဘာသာရပျက စောစောကပွောသလို ပညာရှငျလညျး နညျးပါးတယျ။ ပိုပွီးတော့လညျး အခြိနျပေး အားစိုကျရတဲ့ ဘာသာရပျဖွဈတယျ။ ကိုယ့ျအတှကျ လှယျလှယျကူကူနဲ့ သငျယူပွီး အလုပျလုပျဖို့လညျး လှယျကူမယ့ျ တခွား ဘာသာရပျမြိုး မဟုတျတဲ့ ဒီဘာသာရပျကိုမှ လေ့လာဖွဈတာက ကိုယျ ငယျငယျကတညျးက ဒါကို လေ့လာခငြျခဲ့တာလား။
“ကမြ ငယျငယျတုနျးကတညျးက ဒီပညာရပျမြိုး ရှိတယျလိုတောငျ မသိခဲ့ပါဘူး။ နောကျတခါ နိုငျငံခွားမှာ ဒီလို ပညာ လာသငျဖွဈမယျလို့လညျး မရညျရှယျဖွဈခဲ့ဘူး အဈမရယျ။ အထူးသဖွင့ျ လူလတျတနျးစား မိသားစုက လာတဲ့ ကြောငျးသူ တယောကျအနနေဲ့ပေါ့။ ဒီနယျပယျရပျကို တှေ့ရှိဖွဈခဲ့တာကတော့ မွနျမာပွညျရဲ့ စိတျကနြျးမာရေး လိုအပျခကြျတှကေို ကမြက ငယျငယျလေး ကတညျးက သဘောပေါကျခဲ့တယျ။ ကွီးပွငျးခဲ့တာကလညျး နိုငျငံရေး အသိုငျးအဝိုငျးမှာ။ ကမြရဲ့ အဖကေ နိုငျငံရေး အကဉြျးသားဟောငျး တဦး ဆိုတော့ နိုငျငံရေးအသိုငျးအဝိုငျး၊ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကွေားမှာ ကွီးပွငျးလာတော့ စိတျဒဏျရာတှေ အကွောငျးကို ငယျငယျကတညျးက နားလညျခဲ့တယျ။ စိတျဒဏျရာတှရေော၊ ကွံ့ကွံ့ခံနိုငျစိတျတှရေော၊ မွနျမာပွညျတှငျးက ပွညျသူတှရေဲ့ အခွအေနတှေကေို နားလညျခဲ့တဲ့ သူတယောကျ အနနေဲ့ တဖွညျးဖွညျးနဲ့ ယူအကျဈမှာ ပညာသငျကွားရငျးနဲ့ ပထမဆုံး သငျကွားဖွဈတာကတော့ ဦးနှောကျနဲ့ အာရုံကွော သိပ်ပံဘာသာဘှဲ့ကို လေ့လာရငျးနဲ့ Clinical Psychology နယျပယျကို ကမြ တှေ့ရှိခဲ့တာပါ။ တှေ့ရှိခဲ့တဲ့နောကျမှာလညျး ခုနကပွောသလို လကျတှေ့ကကြြ သငျကွားနိုငျဖို့၊ ကုသမှုတှေ ပေးနိုငျဖို့ရော ဆိုရငျ ဒီပညာရပျက အရမျး လိုအပျနတောဖွဈတဲ့အတှကျ ဒီ ပါရဂူဘှဲ့ကို ၆ နှဈကွာ သငျယူရပမေဲ့ ဒါကို ရှေးခယြျဖွဈခဲ့တာပါ။”
ဟုတျကဲ့။ အစောပိုငျးတုနျးကလညျး ပွောပါတယျ။ လကျရှိမှာ ကိုယျက မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ လိုအပျခကြျတှကေို ကူညီပေးနိုငျဖို့အတှကျ စိတျပညာပိုငျးဆိုငျရာ အကွံပေးတာ၊ သငျတနျးပို့ခတြာတှေ လုပျတယျလို့ ပွောတယျ။ အခုကတော့ တဘကျမှာ ပညာလညျး သငျရငျး၊ တဘကျမှာလညျး ပွနျမြှဝရေငျး ကိုယျတတျနိုငျတဲ့ဘကျကနေ လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးကို အကြိုးပွုတဲ့သဘောပေါ့လေ။ ဒီ ပါရဂူဘှဲ့ ရပွီးလို့ သငျကွားမှုတှေ ပွီးသှားပွီးရငျရော ရှေ့ဆကျ ကိုယ့ျမွနျမာနိုငျငံနဲ့ လူမှုအသိုငျးအဝိုငျး၊ ကိုယ့ျပတျဝနျးကငြျအတှကျ ဘယျလောကျအထိ ဆကျလုပျသှားဖို့ရော မြှောျမှနျးထားလဲ။ စဉျးစားထားပါလဲ။
“ကမြရဲ့ ရညျမှနျးခကြျ ကတော့ အမွဲတမျး မွနျမာပွညျကို တနေ့ ပွနျခှင့ျရပွီးတော့ ဒီ စိတျကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့၊ မွနျမာပွညျတှငျးမှာ ရှိပွီးသား ဖွဈတဲ့၊ အထူးသဖွင့ျ Psychiatrist တှေ ပိုမြားတာပေါ့နောျ။ စိတျကနြျးမာရေး ဆရာဝနျတှနေဲ့ရော ပွညျတှငျးမှာလညျး အခုဆိုရငျ စိတျကနြျးမာရေး ပညာရှငျတှေ စပွီးတော့ ထှနျးကားလာပွီ။ ဒီပညာရှငျတှေ အားလုံးနဲ့ တှဲဖကျပွီးတော့ ပညာရှငျတှေ ပိုပွီး ထှနျးကား လာအောငျ။ ပွီးရငျ စိတျဒဏျရာ ကုစားမှုတှကေ ရရှေညျ လုပျယူရမှာ ဖွဈတယျ။ ကမြတို့ နိုငျငံတှငျးမှာကလေ။ တနေ့ ကမြတို့ ပွညျသူတှေ အောငျပှဲရပွီး ဒီမိုကရစေီ ရရှိခဲ့ပွီးတဲ့ နောကျမှာတောငျ အခငြျးခငြျး ပွနျလညျ ယုံကွညျမှု တညျဆောကျရတာတို့၊ လူငယျတှေ ကလေးငယျတှရေဲ့ စိတျဒဏျရာတှကေို ကုစားရတာတှကေ ကမြတို့ နှဈရှညျလမြားစှာ အခြိနျယူ လုပျဆောငျရမှာ ပေါ့နောျ။ သုတသေနပိုငျးမှာရော၊ သငျကွားမှုပိုငျးမှာရော အမြားကွီး ပါဝငျဖို့ ကမြ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ စိတျပညာကို စိတျဝငျစားတဲ့ လေ့လာနတေဲ့ ကြောငျးသူကြောငျးသားတှကေိုလညျး ဒီလိုမြိုး ပါရဂူဘှဲ့တှကေို စိတျဝငျစားတယျဆိုရငျ သငျကွားဖို့ အားပေး ဖိတျခေါျခငြျပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲ ဆိုတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ၆ နှဈကွာ တကျရပမေဲ့ ပညာသငျစရိတျက အပွည့ျပေးတယျ။ ပညာသငျဆု အပွည့ျ ပေးတယျပေါ့နောျ။ တက်ကသိုလျတှကေ ၆ နှဈစာလုံးကို ပေးပွီးတော့ ပညာရှငျတှကေိုလညျး လစဉျ လစာပေးထားတယျ ပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ဒီနယျပယျရပျက ကမြတို့ အရမျးကို လိုအပျနတော ဖွဈတဲ့အတှကျ ကမြကိုလညျး social media တှကေနတေဆင့ျ၊ ကမြရဲ့ တက်ကသိုလျ အီးမေးက တဆင့ျ ဆကျသှယျပွီးတော့လညျး အကွံဉာဏျ တောငျးယူလို့ ရပါတယျ။ ပွညျတှငျး ပွညျပမှာရှိတဲ့ မွနျမာ ကြောငျးသူကြောငျးသားတှကေို ဒီပညာရပျကို စိတျဝငျစားတယျဆိုရငျ ဒီလိုမြိုး ပါရဂူဘှဲ့တှေ တကျရောကျဖို့လညျး ဖိတျခေါျပါရစေ။”
အခုလို အခြိနျပေး ဖွကွေားပေးတာ ကြေးဇူးအမြားကွီး တငျပါတယျ။
