မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုတွေ ရပ်တန့်ရေးနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်ဖို့ ကုလနဲ့ နိုင်ငံတကာက ထိရောက်တဲ့ ဖိအားပေးမှုတွေ ပေါ်ထွက်အောင် အလေးထား လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ ဥရောပအခြေစိုက် မြန်မာ့အရေးကြိုးပမ်းသူ မဝေနှင်းပွင့်သုန်က ပြောပါတယ်။ မအင်ကြင်းနိုင် ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး ။ ။ မင်္ဂလာပါညီမ။ ကုလသမဂ္ဂမှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးဆုံး ပြဿနာက စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်လာတာက ဘယ်ကိုယ်စားလှယ်ဆိုတာပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကိုယ်စားလှယ်က သူတို့အတွက် မဖြစ်မနေ လက်ခံရတော့မယ်ဆိုတော့ ပထမဦးဆုံး ILO, WHO, ကုလသမဂ္ဂ အခြားအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်ကို ဘယ်သူ့ကိုလက်ခံမလဲ။ ဒီပြဿနာကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အထွေထွေညီလာခံမှာ ဆုံးဖြတ်မယ်ဆိုတော့ အခု အဲဒီအဆင့်ကိုတော့ သတ်မှတ်ထားတယ်။ လက်ရှိ Geneva မှာ ကျင်းပနေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ကိစ္စ။ နောက် မြန်မာနိုင်ငံကိစ္စကို ဆွေးနွေးတဲ့ အနေအထား နောက်ဆုံးအခြေအနေက ဘယ်လိုရှိသလဲ။
ဖြေ ။ ။ မင်္ဂလာပါ အမရေ။ အခု Geneva မှာရှိတဲ့ Human Rights Council မှာဆိုရင် သူတို့က ပထမဦးဆုံး သူတို့ရဲ့ Agenda အရ ဆုံးဖြတ်တာက ဘာလဲဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံအရေးကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ မြန်မာနိုင်ငံ Mission က လူတွေကို ထည့်ပြီးတော့ ဆုံးဖြတ်သွားမလား။ ဆွေးနွေးသွားမလား။ ဒါမှမဟုတ်ရင် စစ်တပ်က ခန့်ထားတဲ့ Myanmar Mission က အရာရှိတွေ၊ သံအမတ်တွေကို ချန်ခဲ့ပြီးတော့ သူတို့ဟာနဲ့သူတို့ပဲ ဆွေးနွေးသွားမလားဆိုတာကို သူတို့တွေ မဲပေးလုပ်ကြတယ်။ အဲဒီအခါကြတော့ နိုင်ငံတော်တော်များများက သဘောတူတာကတော့ မြန်မာအရေးကို ဆွေးနွေးမယ်ဆိုရင် စစ်တပ်က ခန့်ထားတဲ့ သံအမတ်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့ မသင့်တော်ဘူးဆိုတဲ့အကြောင်း၊ သူတို့ကို ချန်ထားခဲ့မယ်။ အမြဲတမ်းတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ အခုလောလောဆယ် July Session တစ်ခုတည်းမှာပဲ ချန်ထားခဲ့မယ်ဆိုပြီးတော့ သူတို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
ဒါပေမဲ့ အဲဒီကိစ္စကတော့ တော်တော်အရေးကြီးတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ လောလောဆယ် NUG အစိုးရကို သူတို့က အသိအမှတ်မပြုသေးပေမယ့်လဲ စစ်တပ်က ခန့်ထားတဲ့လူတွေကိုလည်း အသိအမှတ် မပြုဘူးဆိုတဲ့ သဘောမျိုးတော့ ရောက်တာပေါ့။
မေး ။ ။ မကြာသေးခင်ကပဲ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူး Thomas Andrews ကနေ မြန်မာစစ်တပ်ကနေ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ရေနံနဲ့သဘာဝလုပ်ငန်းကို နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ တကယ့်ကို ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ ပိတ်စို့ဖို့ ပြောတယ်။ သူ့အမြင်အရဆိုရင် အခုအချိန်အထိ မြန်မာစစ်တပ်အတွက် အဓိကဝင်ငွေဖြစ်နေတဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်းကို နိုင်ငံတကာဘက်က ပိတ်စို့အရေးယူခြင်း မရှိသေးတဲ့အတွက် ဒီဟာကို တကယ့်ကို target ထားပြီးတော့ ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူဖို့ဆိုပြီးတော့ သူက တိုက်တွန်းသွားတာ ရှိပါတယ်။ ဒီအပေါ် မဝေနှင်းပွင့်သုန် ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲရှင့်။
ဖြေ ။ ။ ကျမအမြင်ကို ပြောရမယ်ဆိုရင် ဒါ အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင် ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်းဆိုတဲ့ဟာက စစ်တပ်အတွက်က အရမ်းအရေးကြီးတဲ့အရာ။ ပြီးရင် သူတို့ရဲ့ အသက်လိုင်းလို ဖြစ်နေတာ။ အဲဒါမျိုးကို နိုင်ငံတကာက စီးပွားရေး ဆက်လုပ်နေမယ်ဆိုရင် စစ်တပ်ထဲကို သူတို့ရဲ့ ပိုက်ဆံတွေ ထပ်ပြီးတော့ သွင်းပေးနေတာ။ ဒီပိုက်ဆံတွေကို ဘယ်မှာသုံးမလဲဆိုရင် ပြည်သူတွေကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်တဲ့နေရာမှာ၊ ပြည်သူတွေကို သတ်ပြစ်တဲ့နေရာမှာ သုံးနေတာ ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့် စစ်တပ်ကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူမယ်ဆိုရင် ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ Oil and Gas sector ကို သေချာပစ်မှတ် Target လုပ်မှ ရမယ်ဆိုတဲ့အမြင်မျိုးက ကျမတို့အားလုံးမှာ ရှိပါတယ်။ ပြီးတဲ့အခါ ကုလသမဂ္ဂကပဲပြောပြော၊ ဥရောပကပဲပြောပြော သူတို့မှာ စီးပွားရေးပိတ်စို့မှုတွေက စလုပ်လာပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဒီအရေးကြီးတဲ့အပိုင်းမှာတော့ မပါသေးဘူး။ သဘာဝဓါတ်ငွေ့နဲ့ ကျောက်မျက်ရတနာပိုင်းတွေမှာ။ ပြီးတော့ သစ်ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို ပိတ်စို့မှုတွေ ရှိပေမယ့်၊ ဒီ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့တို့နဲ့ ပတ်သက်လာတယ်ဆိုရင်တော့ ပြင်သစ်အစိုးရပိုင်တဲ့ Total ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ US အစိုးရရဲ့ Chevron ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါတွေက အခုထက်ထိ လုပ်ငန်းတွေ ရှိနေသေးတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီလ အစပိုင်းက စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ကတည်းက နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးနေတယ်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေ ဗြိတိန်အပါအဝင်၊ သူတို့ မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် ဒီလောက်အထိ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖိအားပေးတယ်။ Sanction တွေ တခုပြီးတခု လုပ်လာတယ်။ အထူးသဖြင့် Targeted Sanctions ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အရေးယူမှုတွေ၊ ပြစ်ဒဏ်ခတ် ချမှတ်မှုတွေ ပိတ်စို့မှုတွေက မထိရောက်တဲ့ သဘောလိုမျိုး ဖြစ်နေတာလားရှင့်။
ဖြေ ။ ။ နှစ်မျိုးရှိတာပေါ့။ ကျမတို့ ဒါကိုကြည့်မယ်ဆိုရင် ထိရောက်တယ်လို့လဲ ပြောလို့ရတယ်။ မထိရောက်တဲ့ဟာတွေလဲ အများကြီးရှိတယ်။ ဥပမာ စစ်တပ်ပိုင် လုပ်ငန်းတွေ၊ စစ်တပ်ပိုင် ကုမ္ပဏီတွေ၊ ကျောက်မျက်ရတနာ ကုမ္ပဏီတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ ပိတ်စို့မှု လုပ်လိုက်တယ်ဆိုတာက စစ်တပ်ရဲ့ ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းတခုကို ပိတ်လိုက်တဲ့အတွက် ကျမတို့က ထိရောက်တယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ တဘက်ပိုင်းမှာလဲ စစ်တပ်က လူတွေကို ဥရောပနိုင်ငံကို မလာရဘူး။ ပြီးတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံကို မလာရဘူး။ ပြီးနောက် အမေရိကန်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေ၊ ဥရောပမှာရှိတဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ထိန်းချုပ်လိုက်တယ်ဆိုတာမျိုးက မထိရောက်ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျမတို့အမြင်နဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင် သုတေသန research အရ စစ်တပ်ပိုင်းက လူကြီးတွေက ဥရောပမှာ ရင်းနှီးမြုပ်နံှဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ပိုင်ဆိုင်မှုပဲဖြစ်ဖြစ် မရှိဘူးဆိုတာမျိုးကို တွေ့ရတယ်။ အချိန်တန်တဲ့အခါကြတော့ ဒါက ‘မင်းတို့ ငါတို့နိုင်ငံကို Holiday မလာနဲ့ဆိုရင် visa ban ပုံစံမျိုးပဲ ဖြစ်သွားတဲ့အတွက် မထိရောက်ဘူးလို့ ပြောရမယ်။
မေး ။ ။ အထူးသဖြင့် မဝေနှင်းပွင့်သုန်တို့လို ဥရောပမှာ အခြေစိုက်ပြီးတော့ မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားနေသူတွေက ဥရောပသမဂ္ဂကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားပိတ်စို့မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ဖို့ဆိုတဲ့အပိုင်းတွေ။ အခု မဝေနှင်းပွင့်သုန်တို့ တောင်းဆိုနေတဲ့ လက်နက်တွေ ရောင်းဝယ်မှု၊ ပိတ်စို့ရေးတွေအပိုင်းတွေ။ အဲဒီလိုမျိုးတွေမှာ ဘယ်လောက်အထိ အခု ဥရောပသမဂ္ဂက ဆက်လုပ်လာနိုင်ဖို့ အနေအထား ရှိပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျမတို့ ပြည်သူတွေ အကုန်လုံး ကြည့်မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာရဲ့ တုံ့ပြန်မှု၊ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဘာကိစ္စမဆို အရမ်းနှေးတာကို တွေ့ရတယ်။ ကျမတို့အနေနဲ့ တနေ့တနေ့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဘဝက ဆိုးဆိုးလာတယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ ခံစားချက်တွေက ပိုမိုပြီးတော့ ပြင်းထန်လာပေမယ့်လဲ နိုင်ငံတကာရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေက အရမ်းနှေးတယ်။ အခု လက်နက်ပိတ်စို့မှုကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် UN Security Council မှာ သူတို့က စကားလေးကတော့ နည်းနည်းပြောင်းသွားတာပေါ့။ လက်နက်ပိတ်စို့မှု မဟုတ်ဘူး။ ပြည်တွင်းထဲကို လက်နက်ဝင်မယ့်ဟာမျိုးကို ဟန့်တားဖို့ဆိုတဲ့ စကားအသုံးအနှုန်း ပြောင်းသွားတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒီဥစ္စာကို ထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံ (၇၀) ကျော်လောက်က သူတို့ကိုယ်တိုင်က သူတို့ဆီမှာ လက်နက်မရောင်းရဘူးဆိုတဲ့ ဥပဒေမရှိဘူး။ Arms embargo မရှိဘူးဆိုတဲ့ သဘောမျိုး။ ကျမတို့က အမေရိကန်အစိုးရလိုဟာမျိုးနဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ UK အစိုးရလိုဟာမျိုးနဲ့ဖြစ်ဖြစ် တွေ့ရင် ပြောပြရတာ၊ သူတို့ကို တိုက်တွန်းရတာ ဘာလဲဆိုတော့ UK, US လို နိုင်ငံမျိုးမှာက Arms embargo ရှိတယ်။ သူတို့သာ နိုင်ငံ (၇၀) ကို စည်းရုံးပြီးတဲ့အခါကြရင် မဟာမိတ်ပုံစံမျိုး Global Arms Embargo ပုံစံမျိုး ဖွဲ့မယ်ဆိုရင်၊ လက်နက်ပိတ်စို့မှုဆိုတာ တကယ်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အချိန်တန်ရင် UN Security Council က အချိန်တန်ရင် ငါတို့က တရုတ်က Veto လုပ်မယ်၊ ရုရှားက Veto လုပ်မယ်ဆိုပြီးတော့ ထိုင်ပြီးတော့ ဝေဖန်နေတာ၊ ထိုင်ပြီးတော့ Argue လုပ်နေတာထက်စာရင် နိုင်ငံတနိုင်ငံချင်းဆီမှာ သူတို့ရဲ့ ဥပဒေအရ Arms embargo လုပ်မယ်ဆိုရင် လုပ်နိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ ရှိတယ်။ တောင်ကိုရီးယားအနေနဲ့လဲ တွေ့ခဲ့ပြီးပြီ။ ဂျပန်အနေနဲ့လဲ လုပ်ခဲ့ပြီးပြီ။ တခြားနိုင်ငံတွေလဲ ဆက်ပြီးတော့ လုပ်သွားနိုင်တယ်။
မေး ။ ။ အခုမြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီလက စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးနောက်မှာ အခုလို နိုင်ငံတကာက တုံ့ပြန်ချက်။ အထူးသဖြင့် အရင်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေကို စစ်တပ်က ဖိနှိပ်တုန်းက နိုင်ငံတကာရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေနဲ့ အခု စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ နိုင်ငံတကာရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေဟာ ကွာခြားချက်တွေ၊ တူညီချက်တွေက ဘာတွေရှိသလဲရှင့်။
ဖြေ ။ ။ ကျမအနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် ၂၀၁၇ တုန်းက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် စစ်တပ်က ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ဟာတွေကို UN Fact-finding အရ ပြောမယ်ဆိုရင် သူတို့က Genocide လို့ ခေါ်တယ်။ Genocide လို့ ပြောထားပေမယ့်လဲ ဒီဟာကို Recommendation တွေ၊ တောင်းဆိုချက်တွေကို နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ လုပ်သွားရမယ်။ အဲဒီအချိန်ကတည်းက UN Fact-finding က ပြောလာတာက စစ်တပ်ကို အရေးယူရမယ်။ စစ်တပ်ကို စီးပွားရေးပိတ်စို့မှု လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ဟာက အစကတည်းက ရှိတယ်။ ပြီးရင် လက်နက်ပိတ်စို့မှု စကားကလဲ ပြောခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်သူမှ ဘယ်နိုင်ငံမှ သေချာထိထိရောက်ရောက် လုပ်တာကို မတွေ့ရဘူး။ ဒါပေမဲ့ အခုအချိန်မှာက ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ အကုန်လုံးက တကမ္ဘာလုံးက အုံကြွလာတယ်လို့ ပြောလို့ရတယ်။ အခု ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ကတည်းက စစ်တပ်ရဲ့ ကျူးလွန်တဲ့ဟာက တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာတင် မဟုတ်တော့ဘူး။ ကချင်၊ ကရင်ဒေသတင် မဟုတ်တော့ဘဲနဲ့ မြို့ပေါ်ဒေသတွေကို ရောက်ရှိလာပြီ။ ပြီးတဲ့အခါ တနိုင်ငံလုံး ပြည်သူတွေ ခံစားနေရတယ်ဆိုတာက Social Media မှာ နေတိုင်းလိုလို တွေ့နေရတယ်။ အဖြစ်အပျက်တွေ ဆိုးလာတာကလဲ နေ့တိုင်းလိုလို တွေ့နေရတယ်ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ သူတို့က ငြင်းပယ်လို့ မရတော့ဘူး။ သူတို့အနေနဲ့ အရေးယူဖို့ လုပ်ရမယ်ဆိုတာကို သိတဲ့အတွက် ကျမတို့ ဒီလိုမျိုး Sanction ဟာမျိုးကို တွေ့ရတယ်။ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းတွေကို Visa ban လုပ်တာတို့၊ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းတွေကို ဒီနိုင်ငံကို မလာရဘူး၊ ဝင်ခွင့်ပိတ်တာကို တွေ့ရတယ်။ ကျမတို့က လမ်းကြောင်းတခုကို တည့်ပေးရတာက ဒါတွေက မထိရောက်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ထိရောက်တဲ့ဟာမျိုး လုပ်ချင်တယ်ဆိုရင် ကျမတို့ခေါ်တာ (၃) ပိုင်း။
ပထမတခုကတော့ စီးပွားရေးပိတ်စို့မှု။ စစ်တပ်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေး။ ဒုတိယကတော့ လက်နက်ပိတ်စို့မှု။ တတိယ အရေးကြီးဆုံးကတော့ Accountability ဒီလူတွေကို သူတို့ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေအတွက်ကို ပေးဆပ်ရမယ်။ ပြီးနောက် တရားဝင် သူတို့အတွက်ကို Accountability Issue ဆိုတာကို ရှိရမယ်။ အခု ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ကတည်းက ဖြစ်နေတဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေ အကုန်လုံးကို ပြောတာမဟုတ်ဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကျူးလွန်ခဲ့တာတွေ။ ပြီးနောက် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားကိစ္စကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်လဲ နှစ်ပေါင်းများစွာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ကိစ္စတွေကို သူတို့ကို အရေးယူရမယ်ဆိုတဲ့ သဘောမျိုး။ အဲဒါမျိုးတွေ တောင်းဆိုနေတာတွေ ကျမတို့ဘက်မှာ ရှိပါတယ်။
မေး ။ ။ အခု မဝေနှင်းပွင့်သုန်ရဲ့ ဖခင် ၈၈ မျိုးဆက် ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးမြအေးဆိုရင် ထောင်ထဲမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ နေ့ကတည်းကိုက သူက အဖမ်းခံထားရပြီး မိသားစုနဲ့တောင် တွေ့ခွင့်မရဘူး။ သူကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတယ်။ နောက်ဆုံး ဦးမြအေးရဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတဲ့ အခြေအနေကို မိသားစုက ဘယ်လောက်ထိ သိခွင့်ရသလဲရှင့်။
ဖြေ ။ ။ မိသားစုအနေနဲ့တော့ တော်တော်လေး စိုးရိမ်တာပေါ့။ အထူးသဖြင့် ကိုဗစ်ရောဂါတွေကလဲ ပိုများလာတယ်။ ပြီးတော့ အင်းစိန်ထောင်ထဲမှာလဲ Case က တွေ့တယ်ဆိုတော့ စိုးရိမ်မှုကတော့ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ စိတ်ဓါတ်ပိုင်းရာအရဆိုရင်တော့ အဖေက တတိယအကြိမ် ထောင်ချခံရတာ ဖြစ်တယ်။ သူက စိတ်ဓါတ်အရမ်းခိုင်မာတယ်။ အခု ဖမ်းသွားပြီးတော့ နှစ်လအကြာမှ မိသားစုကို ပြောတာက အင်းစိန်ထောင်မှာ ရှိနေပြီ။ ပြီးတော့ သူကို အမှုတပ်ထားတာကတော့ လူမျိုးစုတစုနဲ့ တစုကို သွေးကွဲအောင် လှုံဆော်တယ်ဆိုတဲ့ Hate speech ဆိုတဲ့ပုဒ်မနဲ့ ၅၀၅ (ဂ) အဟောင်းနဲ့ သူကိုစွဲဆိုထားတယ်လို့ အကြောင်းကြားတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခု ဖမ်းသွားတဲ့အချိန်ကတည်းကိုက အခုထိ လူချင်းတွေ့ရတာလဲ မရှိဘူး။ အခု ကိုဗစ်ဖြစ်တဲ့အခါကြတော့ ထောင်မှာ ရှေ့နေတွေ ဝင်ခွင့်ကိုတောင်မှ ပိတ်လိုက်တယ်ဆိုတော့ ကျမတို့မှာ ဘာမှ အချက်အလက် information မရှိတော့တဲ့ သဘောမျိုး။ အဆက်အသွယ် ပြတ်သွားတဲ့ သဘောမျိုး ဖြစ်သွားတော့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကတော့ ပိုများလာတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင် ။ ။ အခုလို VOA မြန်မာပိုင်းကို အချိန်ပေးပြီး ပြောကြားပေးတဲ့အတွက် မဝေနှင်းပွင့်သုန်ကို ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ရှင့်။
ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ကျေးဇူးပါ။
==Unicode ===
မွနျမာနိုငျငံမှာ အကွမျးဖကျနှိမျနငျးမှုတှေ ရပျတန့ျရေးနဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးပေါျ ပွနျရောကျဖို့ ကုလနဲ့ နိုငျငံတကာက ထိရောကျတဲ့ ဖိအားပေးမှုတှေ ပေါျထှကျအောငျ အလေးထား လုပျဆောငျရမယျလို့ ဥရောပအခွစေိုကျ မွနျမာ့အရေးကွိုးပမျးသူ မဝနှေငျးပှင့ျသုနျက ပွောပါတယျ။ မအငျကွငျးနိုငျ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး ။ ။ မငျ်ဂလာပါညီမ။ ကုလသမဂ်ဂမှာ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ အရေးကွီးဆုံး ပွူနာက စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာ ဖွဈလာတာက ဘယျကိုယျစားလှယျဆိုတာပါပဲ။ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ကိုယျစားလှယျက သူတို့အတှကျ မဖွဈမနေ လကျခံရတော့မယျဆိုတော့ ပထမဦးဆုံး ILO, WHO, ကုလသမဂ်ဂ အခွားအဖှဲ့အစညျးတှမှော မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျတဲ့ တရားဝငျကိုယျစားလှယျကို ဘယျသူ့ကိုလကျခံမလဲ။ ဒီပွူနာကို ကုလသမဂ်ဂရဲ့ အထှထှေညေီလာခံမှာ ဆုံးဖွတျမယျဆိုတော့ အခု အဲဒီအဆင့ျကိုတော့ သတျမှတျထားတယျ။ လကျရှိ Geneva မှာ ကငြျးပနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ညီလာခံမှာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ကိုယျစားလှယျကိစ်စ။ နောကျ မွနျမာနိုငျငံကိစ်စကို ဆှေးနှေးတဲ့ အနအေထား နောကျဆုံးအခွအေနကေ ဘယျလိုရှိသလဲ။
ဖွေ ။ ။ မငျ်ဂလာပါ အမရေ။ အခု Geneva မှာရှိတဲ့ Human Rights Council မှာဆိုရငျ သူတို့က ပထမဦးဆုံး သူတို့ရဲ့ Agenda အရ ဆုံးဖွတျတာက ဘာလဲဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံအရေးကို ဆုံးဖွတျဖို့ မွနျမာနိုငျငံ Mission က လူတှကေို ထည့ျပွီးတော့ ဆုံးဖွတျသှားမလား။ ဆှေးနှေးသှားမလား။ ဒါမှမဟုတျရငျ စဈတပျက ခန့ျထားတဲ့ Myanmar Mission က အရာရှိတှေ၊ သံအမတျတှကေို ခနြျခဲ့ပွီးတော့ သူတို့ဟာနဲ့သူတို့ပဲ ဆှေးနှေးသှားမလားဆိုတာကို သူတို့တှေ မဲပေးလုပျကွတယျ။ အဲဒီအခါကွတော့ နိုငျငံတောျတောျမြားမြားက သဘောတူတာကတော့ မွနျမာအရေးကို ဆှေးနှေးမယျဆိုရငျ စဈတပျက ခန့ျထားတဲ့ သံအမတျတှနေဲ့ ဆှေးနှေးဖို့ မသင့ျတောျဘူးဆိုတဲ့အကွောငျး၊ သူတို့ကို ခနြျထားခဲ့မယျ။ အမွဲတမျးတော့ မဟုတျဘူးပေါ့။ အခုလောလောဆယျ July Session တဈခုတညျးမှာပဲ ခနြျထားခဲ့မယျဆိုပွီးတော့ သူတို့ဆုံးဖွတျခဲ့တယျ။
ဒါပမေဲ့ အဲဒီကိစ်စကတော့ တောျတောျအရေးကွီးတယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ လောလောဆယျ NUG အစိုးရကို သူတို့က အသိအမှတျမပွုသေးပမေယ့ျလဲ စဈတပျက ခန့ျထားတဲ့လူတှကေိုလညျး အသိအမှတျ မပွုဘူးဆိုတဲ့ သဘောမြိုးတော့ ရောကျတာပေါ့။
မေး ။ ။ မကွာသေးခငျကပဲ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အထူးစုံစမျးစဈဆေးရေးမှူး Thomas Andrews ကနေ မွနျမာစဈတပျကနေ ထိနျးခြုပျထားတဲ့ ရနေံနဲ့သဘာဝလုပျငနျးကို နိုငျငံတကာအနနေဲ့ တကယ့ျကို ပဈမှတျထားပွီးတော့ ပိတျစို့ဖို့ ပွောတယျ။ သူ့အမွငျအရဆိုရငျ အခုအခြိနျအထိ မွနျမာစဈတပျအတှကျ အဓိကဝငျငှဖွေဈနတေဲ့ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့လုပျငနျးကို နိုငျငံတကာဘကျက ပိတျစို့အရေးယူခွငျး မရှိသေးတဲ့အတှကျ ဒီဟာကို တကယ့ျကို target ထားပွီးတော့ ထိထိရောကျရောကျ အရေးယူဖို့ဆိုပွီးတော့ သူက တိုကျတှနျးသှားတာ ရှိပါတယျ။ ဒီအပေါျ မဝနှေငျးပှင့ျသုနျ ဘယျလိုမွငျပါသလဲရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ ကမြအမွငျကို ပွောရမယျဆိုရငျ ဒါ အရမျးအရေးကွီးပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုရငျ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့လုပျငနျးဆိုတဲ့ဟာက စဈတပျအတှကျက အရမျးအရေးကွီးတဲ့အရာ။ ပွီးရငျ သူတို့ရဲ့ အသကျလိုငျးလို ဖွဈနတော။ အဲဒါမြိုးကို နိုငျငံတကာက စီးပှားရေး ဆကျလုပျနမေယျဆိုရငျ စဈတပျထဲကို သူတို့ရဲ့ ပိုကျဆံတှေ ထပျပွီးတော့ သှငျးပေးနတော။ ဒီပိုကျဆံတှကေို ဘယျမှာသုံးမလဲဆိုရငျ ပွညျသူတှကေို ဖိနှိပျခြုပျခယြျတဲ့နရောမှာ၊ ပွညျသူတှကေို သတျပွဈတဲ့နရောမှာ သုံးနတော ဖွဈနတေဲ့အတှကျကွောင့ျ စဈတပျကို ထိထိရောကျရောကျ အရေးယူမယျဆိုရငျ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့ Oil and Gas sector ကို သခြောပဈမှတျ Target လုပျမှ ရမယျဆိုတဲ့အမွငျမြိုးက ကမြတို့အားလုံးမှာ ရှိပါတယျ။ ပွီးတဲ့အခါ ကုလသမဂ်ဂကပဲပွောပွော၊ ဥရောပကပဲပွောပွော သူတို့မှာ စီးပှားရေးပိတျစို့မှုတှကေ စလုပျလာပွီ။ ဒါပမေဲ့ ဒီအရေးကွီးတဲ့အပိုငျးမှာတော့ မပါသေးဘူး။ သဘာဝဓါတျငှေ့နဲ့ ကြောကျမကြျရတနာပိုငျးတှမှော။ ပွီးတော့ သဈထုတျလုပျရေး လုပျငနျးတှကေို ပိတျစို့မှုတှေ ရှိပမေယ့ျ၊ ဒီ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့တို့နဲ့ ပတျသကျလာတယျဆိုရငျတော့ ပွငျသဈအစိုးရပိုငျတဲ့ Total ပဲဖွဈဖွဈ၊ US အစိုးရရဲ့ Chevron ပဲဖွဈဖွဈ၊ ဒါတှကေ အခုထကျထိ လုပျငနျးတှေ ရှိနသေေးတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖဖေေါျဝါရီလ အစပိုငျးက စဈအာဏာသိမျးလိုကျကတညျးက နိုငျငံတကာက ဖိအားပေးနတေယျ။ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျနဲ့ အနောကျနိုငျငံတှေ ဗွိတိနျအပါအဝငျ၊ သူတို့ မွနျမာစဈတပျအပေါျ ဒီလောကျအထိ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဖိအားပေးတယျ။ Sanction တှေ တခုပွီးတခု လုပျလာတယျ။ အထူးသဖွင့ျ Targeted Sanctions ပဈမှတျထားပွီးတော့ မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှကေို အရေးယူမှုတှေ၊ ပွဈဒဏျခတျ ခမြှတျမှုတှေ ပိတျစို့မှုတှကေ မထိရောကျတဲ့ သဘောလိုမြိုး ဖွဈနတောလားရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ နှဈမြိုးရှိတာပေါ့။ ကမြတို့ ဒါကိုကွည့ျမယျဆိုရငျ ထိရောကျတယျလို့လဲ ပွောလို့ရတယျ။ မထိရောကျတဲ့ဟာတှလေဲ အမြားကွီးရှိတယျ။ ဥပမာ စဈတပျပိုငျ လုပျငနျးတှေ၊ စဈတပျပိုငျ ကုမ်ပဏီတှေ၊ ကြောကျမကြျရတနာ ကုမ်ပဏီတှကေို ပဈမှတျထားပွီးတော့ ပိတျစို့မှု လုပျလိုကျတယျဆိုတာက စဈတပျရဲ့ ဝငျငှလေမျးကွောငျးတခုကို ပိတျလိုကျတဲ့အတှကျ ကမြတို့က ထိရောကျတယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ ဒါပမေဲ့ တဘကျပိုငျးမှာလဲ စဈတပျက လူတှကေို ဥရောပနိုငျငံကို မလာရဘူး။ ပွီးတော့ အမရေိကနျနိုငျငံကို မလာရဘူး။ ပွီးနောကျ အမရေိကနျနိုငျငံမှာရှိတဲ့ စဈအုပျစုရဲ့ ပိုငျဆိုငျမှုတှေ၊ ဥရောပမှာရှိတဲ့ ပိုငျဆိုငျမှုတှကေို ထိနျးခြုပျလိုကျတယျဆိုတာမြိုးက မထိရောကျဘူး။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကမြတို့အမွငျနဲ့ ကွည့ျမယျဆိုရငျ သုတသေန research အရ စဈတပျပိုငျးက လူကွီးတှကေ ဥရောပမှာ ရငျးနှီးမွုပျနံှဖို့ပဲဖွဈဖွဈ၊ ပိုငျဆိုငျမှုပဲဖွဈဖွဈ မရှိဘူးဆိုတာမြိုးကို တှေ့ရတယျ။ အခြိနျတနျတဲ့အခါကွတော့ ဒါက ‘မငျးတို့ ငါတို့နိုငျငံကို Holiday မလာနဲ့ဆိုရငျ visa ban ပုံစံမြိုးပဲ ဖွဈသှားတဲ့အတှကျ မထိရောကျဘူးလို့ ပွောရမယျ။
မေး ။ ။ အထူးသဖွင့ျ မဝနှေငျးပှင့ျသုနျတို့လို ဥရောပမှာ အခွစေိုကျပွီးတော့ မွနျမာ့အရေး လှုပျရှားနသေူတှကေ ဥရောပသမဂ်ဂကိုလညျး ပဈမှတျထားပိတျစို့မှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ထိထိရောကျရောကျ လုပျဖို့ဆိုတဲ့အပိုငျးတှေ။ အခု မဝနှေငျးပှင့ျသုနျတို့ တောငျးဆိုနတေဲ့ လကျနကျတှေ ရောငျးဝယျမှု၊ ပိတျစို့ရေးတှအေပိုငျးတှေ။ အဲဒီလိုမြိုးတှမှော ဘယျလောကျအထိ အခု ဥရောပသမဂ်ဂက ဆကျလုပျလာနိုငျဖို့ အနအေထား ရှိပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကမြတို့ ပွညျသူတှေ အကုနျလုံး ကွည့ျမယျဆိုရငျ နိုငျငံတကာရဲ့ တုံ့ပွနျမှု၊ နိုငျငံတကာရဲ့ ဘာကိစ်စမဆို အရမျးနှေးတာကို တှေ့ရတယျ။ ကမြတို့အနနေဲ့ တနေ့တနေ့ ပွညျသူတှရေဲ့ ဘဝက ဆိုးဆိုးလာတယျ။ ပွညျသူတှရေဲ့ ခံစားခကြျတှကေ ပိုမိုပွီးတော့ ပွငျးထနျလာပမေယ့ျလဲ နိုငျငံတကာရဲ့ တုံ့ပွနျခကြျတှကေ အရမျးနှေးတယျ။ အခု လကျနကျပိတျစို့မှုကို ကွည့ျမယျဆိုရငျ UN Security Council မှာ သူတို့က စကားလေးကတော့ နညျးနညျးပွောငျးသှားတာပေါ့။ လကျနကျပိတျစို့မှု မဟုတျဘူး။ ပွညျတှငျးထဲကို လကျနကျဝငျမယ့ျဟာမြိုးကို ဟန့ျတားဖို့ဆိုတဲ့ စကားအသုံးအနှုနျး ပွောငျးသှားတာကို တှေ့ရတယျ။ ဒီဥစ်စာကို ထောကျခံတဲ့ နိုငျငံ (၇၀) ကြောျလောကျက သူတို့ကိုယျတိုငျက သူတို့ဆီမှာ လကျနကျမရောငျးရဘူးဆိုတဲ့ ဥပဒမေရှိဘူး။ Arms embargo မရှိဘူးဆိုတဲ့ သဘောမြိုး။ ကမြတို့က အမရေိကနျအစိုးရလိုဟာမြိုးနဲ့ပဲဖွဈဖွဈ၊ UK အစိုးရလိုဟာမြိုးနဲ့ဖွဈဖွဈ တှေ့ရငျ ပွောပွရတာ၊ သူတို့ကို တိုကျတှနျးရတာ ဘာလဲဆိုတော့ UK, US လို နိုငျငံမြိုးမှာက Arms embargo ရှိတယျ။ သူတို့သာ နိုငျငံ (၇၀) ကို စညျးရုံးပွီးတဲ့အခါကွရငျ မဟာမိတျပုံစံမြိုး Global Arms Embargo ပုံစံမြိုး ဖှဲ့မယျဆိုရငျ၊ လကျနကျပိတျစို့မှုဆိုတာ တကယျဖွဈနိုငျပါတယျ။ အခြိနျတနျရငျ UN Security Council က အခြိနျတနျရငျ ငါတို့က တရုတျက Veto လုပျမယျ၊ ရုရှားက Veto လုပျမယျဆိုပွီးတော့ ထိုငျပွီးတော့ ဝဖေနျနတော၊ ထိုငျပွီးတော့ Argue လုပျနတောထကျစာရငျ နိုငျငံတနိုငျငံခငြျးဆီမှာ သူတို့ရဲ့ ဥပဒအေရ Arms embargo လုပျမယျဆိုရငျ လုပျနိုငျတဲ့ အနအေထားမှာ ရှိတယျ။ တောငျကိုရီးယားအနနေဲ့လဲ တှေ့ခဲ့ပွီးပွီ။ ဂပြနျအနနေဲ့လဲ လုပျခဲ့ပွီးပွီ။ တခွားနိုငျငံတှလေဲ ဆကျပွီးတော့ လုပျသှားနိုငျတယျ။
မေး ။ ။ အခုမွနျမာနိုငျငံမှာ ဖဖေေါျဝါရီလက စဈအာဏာသိမျးလိုကျပွီးနောကျမှာ အခုလို နိုငျငံတကာက တုံ့ပွနျခကြျ။ အထူးသဖွင့ျ အရငျက မွနျမာနိုငျငံမှာ ရိုဟငျဂြာတှကေို စဈတပျက ဖိနှိပျတုနျးက နိုငျငံတကာရဲ့ တုံ့ပွနျခကြျတှနေဲ့ အခု စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာ နိုငျငံတကာရဲ့ တုံ့ပွနျခကြျတှဟော ကှာခွားခကြျတှေ၊ တူညီခကြျတှကေ ဘာတှရှေိသလဲရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ ကမြအနနေဲ့ ပွောရမယျဆိုရငျ ၂၀၁၇ တုနျးက ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ စဈတပျက ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ဟာတှကေို UN Fact-finding အရ ပွောမယျဆိုရငျ သူတို့က Genocide လို့ ခေါျတယျ။ Genocide လို့ ပွောထားပမေယ့ျလဲ ဒီဟာကို Recommendation တှေ၊ တောငျးဆိုခကြျတှကေို နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ လုပျသှားရမယျ။ အဲဒီအခြိနျကတညျးက UN Fact-finding က ပွောလာတာက စဈတပျကို အရေးယူရမယျ။ စဈတပျကို စီးပှားရေးပိတျစို့မှု လုပျရမယျဆိုတဲ့ဟာက အစကတညျးက ရှိတယျ။ ပွီးရငျ လကျနကျပိတျစို့မှု စကားကလဲ ပွောခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ ဘယျသူမှ ဘယျနိုငျငံမှ သခြောထိထိရောကျရောကျ လုပျတာကို မတှေ့ရဘူး။ ဒါပမေဲ့ အခုအခြိနျမှာက ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ အကုနျလုံးက တကမ်ဘာလုံးက အုံကွှလာတယျလို့ ပွောလို့ရတယျ။ အခု ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ကတညျးက စဈတပျရဲ့ ကြူးလှနျတဲ့ဟာက တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှောတငျ မဟုတျတော့ဘူး။ ကခငြျ၊ ကရငျဒသေတငျ မဟုတျတော့ဘဲနဲ့ မွို့ပေါျဒသေတှကေို ရောကျရှိလာပွီ။ ပွီးတဲ့အခါ တနိုငျငံလုံး ပွညျသူတှေ ခံစားနရေတယျဆိုတာက Social Media မှာ နတေိုငျးလိုလို တှေ့နရေတယျ။ အဖွဈအပကြျတှေ ဆိုးလာတာကလဲ နေ့တိုငျးလိုလို တှေ့နရေတယျဆိုတော့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ သူတို့က ငွငျးပယျလို့ မရတော့ဘူး။ သူတို့အနနေဲ့ အရေးယူဖို့ လုပျရမယျဆိုတာကို သိတဲ့အတှကျ ကမြတို့ ဒီလိုမြိုး Sanction ဟာမြိုးကို တှေ့ရတယျ။ ခေါငျးဆောငျပိုငျးတှကေို Visa ban လုပျတာတို့၊ ခေါငျးဆောငျပိုငျးတှကေို ဒီနိုငျငံကို မလာရဘူး၊ ဝငျခှင့ျပိတျတာကို တှေ့ရတယျ။ ကမြတို့က လမျးကွောငျးတခုကို တည့ျပေးရတာက ဒါတှကေ မထိရောကျဘူး။ ဒါပမေဲ့ ထိရောကျတဲ့ဟာမြိုး လုပျခငြျတယျဆိုရငျ ကမြတို့ခေါျတာ (၃) ပိုငျး။
ပထမတခုကတော့ စီးပှားရေးပိတျစို့မှု။ စဈတပျဆိုငျရာ စီးပှားရေး။ ဒုတိယကတော့ လကျနကျပိတျစို့မှု။ တတိယ အရေးကွီးဆုံးကတော့ Accountability ဒီလူတှကေို သူတို့ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ ပွဈဒဏျတှအေတှကျကို ပေးဆပျရမယျ။ ပွီးနောကျ တရားဝငျ သူတို့အတှကျကို Accountability Issue ဆိုတာကို ရှိရမယျ။ အခု ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ကတညျးက ဖွဈနတေဲ့ ပွဈဒဏျတှေ အကုနျလုံးကို ပွောတာမဟုတျဘူး။ လှနျခဲ့တဲ့ နှဈပေါငျးမြားစှာ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကြူးလှနျခဲ့တာတှေ။ ပွီးနောကျ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားကိစ်စကို ကွည့ျမယျဆိုရငျလဲ နှဈပေါငျးမြားစှာ ဖွဈခဲ့တဲ့ကိစ်စတှကေို သူတို့ကို အရေးယူရမယျဆိုတဲ့ သဘောမြိုး။ အဲဒါမြိုးတှေ တောငျးဆိုနတောတှေ ကမြတို့ဘကျမှာ ရှိပါတယျ။
မေး ။ ။ အခု မဝနှေငျးပှင့ျသုနျရဲ့ ဖခငျ ၈၈ မြိုးဆကျ ခေါငျးဆောငျတဦးဖွဈတဲ့ ဦးမွအေးဆိုရငျ ထောငျထဲမှာ ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးတဲ့ နေ့ကတညျးကိုက သူက အဖမျးခံထားရပွီး မိသားစုနဲ့တောငျ တှေ့ခှင့ျမရဘူး။ သူကို ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထားတယျ။ နောကျဆုံး ဦးမွအေးရဲ့ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထားတဲ့ အခွအေနကေို မိသားစုက ဘယျလောကျထိ သိခှင့ျရသလဲရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ မိသားစုအနနေဲ့တော့ တောျတောျလေး စိုးရိမျတာပေါ့။ အထူးသဖွင့ျ ကိုဗဈရောဂါတှကေလဲ ပိုမြားလာတယျ။ ပွီးတော့ အငျးစိနျထောငျထဲမှာလဲ Case က တှေ့တယျဆိုတော့ စိုးရိမျမှုကတော့ ရှိတယျ။ ဒါပမေဲ့ စိတျဓါတျပိုငျးရာအရဆိုရငျတော့ အဖကေ တတိယအကွိမျ ထောငျခခြံရတာ ဖွဈတယျ။ သူက စိတျဓါတျအရမျးခိုငျမာတယျ။ အခု ဖမျးသှားပွီးတော့ နှဈလအကွာမှ မိသားစုကို ပွောတာက အငျးစိနျထောငျမှာ ရှိနပွေီ။ ပွီးတော့ သူကို အမှုတပျထားတာကတော့ လူမြိုးစုတစုနဲ့ တစုကို သှေးကှဲအောငျ လှုံဆောျတယျဆိုတဲ့ Hate speech ဆိုတဲ့ပုဒျမနဲ့ ၅၀၅ (ဂ) အဟောငျးနဲ့ သူကိုစှဲဆိုထားတယျလို့ အကွောငျးကွားတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခု ဖမျးသှားတဲ့အခြိနျကတညျးကိုက အခုထိ လူခငြျးတှေ့ရတာလဲ မရှိဘူး။ အခု ကိုဗဈဖွဈတဲ့အခါကွတော့ ထောငျမှာ ရှေ့နတှေေ ဝငျခှင့ျကိုတောငျမှ ပိတျလိုကျတယျဆိုတော့ ကမြတို့မှာ ဘာမှ အခကြျအလကျ information မရှိတော့တဲ့ သဘောမြိုး။ အဆကျအသှယျ ပွတျသှားတဲ့ သဘောမြိုး ဖွဈသှားတော့ စိုးရိမျပူပနျမှုကတော့ ပိုမြားလာတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျ ။ ။ အခုလို VOA မွနျမာပိုငျးကို အခြိနျပေးပွီး ပွောကွားပေးတဲ့အတှကျ မဝနှေငျးပှင့ျသုနျကို ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ ဟုတျကဲ့ ကြေးဇူးပါ။
