(Zawgyi / Unicode)
တရုတ်နိုင်ငံက သူတို့စမ်းသပ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးဟာ အောင်မြင်လုနီးပြီလို့ လူသိရှင်ကြား ပြောထားတာနဲ့အမျှ မဟာဗျူဟာမြောက် အကျိုးစီးပွား ဆက်နွှယ်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေကို ဦးစားပေး ဖြန့်ချိပေးမယ်ဆိုပြီး ကတိပေးထားတဲ့အထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဝူဟန်မြို့မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်စဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးကို ပျံ့နှံ့ကူးစက်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် တရုတ်အနေနဲ့ ကာကွယ်ဆေးကို အသုံးချပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ သူ့ရဲ့အနေအထား ခိုင်မာအောင် ကြိုးပမ်းချက်အဖြစ် မြင်ကြပါတယ်။
တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင် ရေပြင်နယ်နိမိတ်ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားနေကြတဲ့ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ အများအပြားဟာ တရုတ်ရဲ့ "ကာကွယ်ဆေး သံခင်းတမန်ခင်း" မှာ အဓိက ဦးတည်ချက်ထားတဲ့နိုင်ငံတွေ ဖြစ်လာနေတာပါ။
ဇူလိုင်လထဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ဖိလစ်ပိုင်ကို ကာကွယ်ဆေးပေးမယ့် အကြောင်း ကတိပေးခဲ့သလို သြဂုတ်လထဲမှာတော့ တရုတ်ရဲ့ ဆေးကုမ္ပဏီကြီးတခုဖြစ်တဲ့ Sinovac ကလည်း အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရပိုင် ဆေးကုမ္ပဏီ PT Bio Farma ကို နှစ်စဉ် ကာကွယ်ဆေး သန်း ၂၅၀ ပေးဖို့ သဘောတူခဲ့ပါတယ်။
စက်တင်ဘာလ အစောပိုင်းမှာတော့ တရုတ်ပေါ်လစ်ဗျူရိုအဖွဲ့ဝင် Yang Jiechi ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့ပြီး ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံကို အဓိကဦးစားပေး ဖြန့်ချိသွားမယ့်အကြောင်း ကတိပေးခဲ့တာပါ။
“ဒေသတွင်းအစိုးရ အများစုဟာ သူတို့ ဘယ်လိုပဲ စိတ်ထဲရှိရှိ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တခြားကိစ္စတွေပဲဖြစ်ဖြစ် ကပ်ရောဂါအတွက် ကာကွယ်ဆေးရဖို့ကတော့ အရင်တွေးကြမှာပါပဲ။” လို့ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် CSIS မဟာဗျူဟာနဲ့ နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးအဖွဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ Gregory Poling က ပြောပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ ဖိလစ်ပိုင်လို ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ဆေး ထုတ်နိုင်စွမ်း နည်းပါးတဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ ကာကွယ်ဆေးရဖို့အတွက် ပြည်ပကိုသာ မျှော်လင့်နေကြရတာပါ။
အမေရိကန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဂျပန်နဲ့ ဗြိတိန်နိုင်ငံတွေကလည်း ကာကွယ်ဆေး တကယ်ထွက်လာပြီဆိုရင် ကုဋေနဲ့ချီပြီး ထုတ်လုပ်ကြဖို့ အာမခံထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အမေရိကန် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Alex Azar ကတော့ နိုင်ငံတွင်း ကာကွယ်ဆေးဖြန့်ဝေလို့ လုံလောက်ပြီဆိုတော့မှ တခြားနိုင်ငံတွေကို မျှဝေသွားမှာဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အစိုးရအဖွဲ့က တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေး ပြေလည်တယ်၊ တရုတ်ကလည်း လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူတို့ နောက်တကြိမ် ပြန်အနိုင်ရစေချင်ပုံ ရတယ်လို့ ရန်ကုန်အခြေစိုက် တမ္ပဒီပအင်စတီကျု သုတေသီအဖွဲ့က အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးခင်ဇော်ဝင်းက ပြောပါတယ်။
----------------------------
တရုတျရဲ့ ကာကှယျဆေး သံခငျးတမနျခငျး ကွိုးပမျးမှုထဲ မွနျမာလညျးပါဝငျ
တရုတျနိုငျငံက သူတို့စမျးသပျနတေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကာကှယျဆေးဟာ အောငျမွငျလုနီးပွီလို့ လူသိရှငျကွား ပွောထားတာနဲ့အမြှ မဟာဗြူဟာမွောကျ အကြိုးစီးပှား ဆကျနှှယျနတေဲ့ နိုငျငံတှကေို ဦးစားပေး ဖွန့ျခြိပေးမယျဆိုပွီး ကတိပေးထားတဲ့အထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံလညျး ပါဝငျပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံ၊ ဝူဟနျမွို့မှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈစဖွဈပွီး တကမ်ဘာလုံးကို ပြံ့နှံ့ကူးစကျခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ တရုတျအနနေဲ့ ကာကှယျဆေးကို အသုံးခပြွီး ကမ်ဘာပေါျမှာ သူ့ရဲ့အနအေထား ခိုငျမာအောငျ ကွိုးပမျးခကြျအဖွဈ မွငျကွပါတယျ။
တောငျတရုတျပငျလယျပွငျ ရပွေငျနယျနိမိတျပိုငျဆိုငျမှု အငွငျးပှားနကွေတဲ့ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံ အမြားအပွားဟာ တရုတျရဲ့ "ကာကှယျဆေး သံခငျးတမနျခငျး" မှာ အဓိက ဦးတညျခကြျထားတဲ့နိုငျငံတှေ ဖွဈလာနတောပါ။
ဇူလိုငျလထဲမှာ တရုတျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးက ဖိလဈပိုငျကို ကာကှယျဆေးပေးမယ့ျ အကွောငျး ကတိပေးခဲ့သလို သွဂုတျလထဲမှာတော့ တရုတျရဲ့ ဆေးကုမ်ပဏီကွီးတခုဖွဈတဲ့ Sinovac ကလညျး အငျဒိုနီးရှားအစိုးရပိုငျ ဆေးကုမ်ပဏီ PT Bio Farma ကို နှဈစဉျ ကာကှယျဆေး သနျး ၂၅၀ ပေးဖို့ သဘောတူခဲ့ပါတယျ။
စကျတငျဘာလ အစောပိုငျးမှာတော့ တရုတျပေါျလဈဗြူရိုအဖှဲ့ဝငျ Yang Jiechi ဟာ မွနျမာနိုငျငံကို သှားရောကျခဲ့ပွီး ကာကှယျဆေး ထုတျလုပျနိုငျပွီဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံကို အဓိကဦးစားပေး ဖွန့ျခြိသှားမယ့ျအကွောငျး ကတိပေးခဲ့တာပါ။
“ဒသေတှငျးအစိုးရ အမြားစုဟာ သူတို့ ဘယျလိုပဲ စိတျထဲရှိရှိ တောငျတရုတျပငျလယျအရေးပဲဖွဈဖွဈ၊ တခွားကိစ်စတှပေဲဖွဈဖွဈ ကပျရောဂါအတှကျ ကာကှယျဆေးရဖို့ကတော့ အရငျတှေးကွမှာပါပဲ။” လို့ ဝါရှငျတနျအခွစေိုကျ CSIS မဟာဗြူဟာနဲ့ နိုငျငံတကာလေ့လာရေးအဖှဲ့ အရှေ့တောငျအာရှဆိုငျရာ ကြှမျးကငြျသူ Gregory Poling က ပွောပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားနဲ့ ဖိလဈပိုငျလို ကိုယျပိုငျကာကှယျဆေး ထုတျနိုငျစှမျး နညျးပါးတဲ့ နိုငျငံတှဟော ကာကှယျဆေးရဖို့အတှကျ ပွညျပကိုသာ မြှောျလင့ျနကွေရတာပါ။
အမရေိကနျ၊ ဥရောပသမဂ်ဂ၊ ဂပြနျနဲ့ ဗွိတိနျနိုငျငံတှကေလညျး ကာကှယျဆေး တကယျထှကျလာပွီဆိုရငျ ကုဋနေဲ့ခြီပွီး ထုတျလုပျကွဖို့ အာမခံထားပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ အမရေိကနျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီး Alex Azar ကတော့ နိုငျငံတှငျး ကာကှယျဆေးဖွန့ျဝလေို့ လုံလောကျပွီဆိုတော့မှ တခွားနိုငျငံတှကေို မြှဝသှေားမှာဖွဈကွောငျး ပွောပါတယျ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအစိုးရအဖှဲ့က တရုတျနဲ့ ဆကျဆံရေး ပွလေညျတယျ၊ တရုတျကလညျး လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲမှာ သူတို့ နောကျတကွိမျ ပွနျအနိုငျရစခေငြျပုံ ရတယျလို့ ရနျကုနျအခွစေိုကျ တမ်ပဒီပအငျစတီကြု သုတသေီအဖှဲ့က အမှုဆောငျညှှနျကွားရေးမှူး ဦးခငျဇောျဝငျးက ပွောပါတယျ။
