(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကျဆင်းမှုက မြန်မာပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ အထည်လိပ်နဲ့ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေက အလုပ်သမား ၈ သိန်းလောက်အထိ ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ ILO က သတိပေးလိုက်တဲ့အကြောင်း ကိုဇော်ထထက် ပြောပြပါမယ်။
ကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်နေတဲ့ အထဲမှာ ပြည်တွင်းအထည်ချုပ် လုပ်ငန်းတွေက အလုပ်သမား ၆ သိန်း ကနေ ၇၉၀၀၀၀ လောက်ကို ထိခိုက်နိုင်တယ် လို့ ILO ရဲ့ ဒီသီတင်းပတ်ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြလိုက်တာပါ။
ကပ်ရောဂါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အလုပ်သမားတွေ ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေ၊ အလုပ်အကိုင် လက်လွတ်ဆုံးရှုံးမှုတွေဟာ ကြီးမားနိုင်ကြောင်း ILO နဲ့လက်တွဲဆောင်ရွက်နေတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား ပညာပေးစင်တာ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးမိုးဝေက ပြောပါတယ်။
“အရင်ကထက်စာရင် ကျနော်တို့က ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း လောက်လျော့ကျသွားတယ်။ အဲဒါတွေက ကျနော်တို့ရဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ၊ ကျနော်တို့ရဲ့ အလုပ်သမားတွေကို ဖိအားတွေဖြစ်လာတယ်။ ကျနော်တို့က ကွင်းဆင်းပြီးကောက်တဲ့ data မဖြစ်တဲ့အတွက် ကျနော်တို့က စက်ရုံအလုပ်ရုံက ထွက်လာတဲ့ အချက်အလက်တွေကို မူတည်ပြီး ကျနော်တို့သွားနေရတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီထက်မက ကျနော်တို့မှာ ဆုံးရှုံးနိုင်တဲ့အနေအထား ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တယ်။”
ILO ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ ကုန်ကြမ်းပြတ်လပ်တာ၊ ပြည်ပက ကုန်အမှာတွေမရတာ၊ နယ်စပ်အဝင်အထွက်တွေမှာ ပိတ်ပင်ကန့်သတ်မှုတွေရဲ့ အကျိုးဆက်အဖြစ် လုပ်ငန်းတွေ လျှော့ချထားရတဲ့အတွက် အလုပ်သမားတွေ ထိခိုက်နစ်နာနေရတာကိုလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အေဂျင်စီ USAID ကတော့ ကပ်ရောဂါကြုံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်တဲ့ နှာခေါင်းစည်း ၁.၂ သန်း ထုတ်လုပ်ပြီး အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလန်း ရရှိအောင် ဖန်တီးဖို့ အပါအဝင် ဒေါ်လာ ၂၅သန်းခွဲ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်ကို အလှူရှင်တွေနဲ့အတူ ပူးတွဲအကောင်အထည် ဖော်နေကြောင်း ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ သတင်းထုတ်ပြန် ထားပါတယ်။
အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂ EU လို နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက အထည်ချုပ်လုပ်သားတွေကို ငွေကြေးအပါအဝင် ကူညီထောက်ပံ့တဲ့ အစီအစဉ်တွေ ရှိနေပေမဲ့လည်း လုံလောက်မှုမရှိကြောင်း သွေးစည်းညီညွတ်သောသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် STUM ရဲ့ ပြောခွင့်ရ ဒေါ်မျိုးအေးက ပြောပါတယ်။
“ EU က ထောက်ပံ့တယ်ဆိုတာက amount နဲ့တွက်လို့ရှိရင်တော့ ဟုတ်တာပေါ့ အများကြီးပေါ့။ ဒါပေမယ့် လူတယောက် ( ကျပ်)၇၅၀၀၀ ဆိုတဲ့ ငွေပေါ့နော်၊ အဲလောက်ကကျတော့ အလုပ်သမားတယောက်အနေနဲ့က cover မဖြစ်ဘူး။ တဘက်မှာလည်း ကျမတို့ကSave the Children နဲ့ချိတ်ပြီးတော့ ၁၂၀၀၀၀ ဆိုတာကို support ( ထောက်ပံ့) ပေးတယ်။ ဒါလည်း အဲဒီလိုပဲ မရတဲ့သူတွေရှိတယ်။ အဲဒီတော့ ကျမက အစိုးရကို တစိုက်တမတ်တောင်းဆိုလာခဲ့တာ လူမှုဖူလုံရေးမှာ အစိုးရအနေနဲ့ ဒါကို အခုအချိန်မှာ ကျင့်သုံးသင့်တယ်၊ ပေးသင့်တယ်ပေါ့။”
အစိုးရဘက်ကတော့ အလုပ်ရှင်နဲ့ အလုပ်သမားရဲ့ လူမှုဖူလုံကြေးထည့်သွင်းငွေကနေ ထောက်ပံ့ကြေး ပြန်ပေးဖို့ လက်ရှိအခြေအနေထိ ငြင်းဆိုနေတုန်းလို့ သူကပြောပါတယ်။
အိမ်နီးချင်းထိုင်းနိုင်ငံကလည်း ကပ်ရောဂါကာကွယ်ရေး အစီအမံတွေ မြန်မြန်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး သူ့နိုင်ငံတွင်းက မြန်မာ၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား ရွေ့ပြောင်းလုပ်သား စုစုပေါင်း ၁ သိန်း ဝန်းကျင်လောက်ကို နေရပ်ပြန်ဖို့ တွန်းအားပေးခဲ့ပါတယ်။ နေရပ်ပြန်လာတဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်း လုပ်သားတွေရှိနေတုန်းဖြစ်ပြီး ဒီအခြေအနေက ပြည်တွင်း GDP ရဲ့၄.၃ ရာခိုင်နှုန်း ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂.၈ ဘီလီယံ) လောက်ရှိတဲ့ ဝင်ငွေပမာဏ လျော့ကျ သွားနိုင်တယ်လို့ ILO ကတွက်ချက်ထားတာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က မြန်မာ့စီးပွားရေးတိုးတက်နှုန်း ၆.၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိပေမဲ့ အခု ၂၀၂၀ မှာ ၁.၈ ရာခိုင်နှုန်းပဲရှိမယ်လို့ နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ IMF ကခန့်မှန်းထားပါတယ်။
ILO ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ကပ်ရောဂါသက်ရောက်မှုနဲ့ အကျိုးဆက်က ပြည်တွင်း အလုပ်အကိုင်ပေါင်း ၆.၉ သန်းကနေ ၇.၃ သန်းအထိ သက်ရောက်လိမ့်မယ်လို့ ရေးသားထားပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ လက်လီလက်ကားရောင်းဝယ်ရေးနဲ့ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေး ဒါတွေက အဓိကပါဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။
..................
ကိုဗဈကွောင့ျ မွနျမာ့အထညျခြုပျလုပျသား ၈ သိနျးလောကျ ထိခိုကျနိုငျ
(Unicode)
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျဖွဈလာတဲ့ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးကဆြငျးမှုက မွနျမာပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့ အထညျလိပျနဲ့ အထညျခြုပျလုပျငနျးတှကေ အလုပျသမား ၈ သိနျးလောကျအထိ ထိခိုကျနိုငျတယျလို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ အလုပျသမားရေးရာအဖှဲ့ ILO က သတိပေးလိုကျတဲ့အကွောငျး ကိုဇောျထထကျ ပွောပွပါမယျ။
ကပျရောဂါကွောင့ျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျနတေဲ့ အထဲမှာ ပွညျတှငျးအထညျခြုပျ လုပျငနျးတှကေ အလုပျသမား ၆ သိနျး ကနေ ၇၉၀၀၀၀ လောကျကို ထိခိုကျနိုငျတယျ လို့ ILO ရဲ့ ဒီသီတငျးပတျထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာက ဖောျပွလိုကျတာပါ။
ကပျရောဂါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာ အလုပျသမားတှေ ထိခိုကျနဈနာမှုတှေ၊ အလုပျအကိုငျ လကျလှတျဆုံးရှုံးမှုတှဟော ကွီးမားနိုငျကွောငျး ILO နဲ့လကျတှဲဆောငျရှကျနတေဲ့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမား ပညာပေးစငျတာ ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ ဦးမိုးဝကေ ပွောပါတယျ။
“အရငျကထကျစာရငျ ကနြောျတို့က ၅၀ ရာခိုငျနှုနျး လောကျလြော့ကသြှားတယျ။ အဲဒါတှကေ ကနြောျတို့ရဲ့ စိနျခေါျမှုတှေ၊ ကနြောျတို့ရဲ့ အလုပျသမားတှကေို ဖိအားတှဖွေဈလာတယျ။ ကနြောျတို့က ကှငျးဆငျးပွီးကောကျတဲ့ data မဖွဈတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့က စကျရုံအလုပျရုံက ထှကျလာတဲ့ အခကြျအလကျတှကေို မူတညျပွီး ကနြောျတို့သှားနရေတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီထကျမက ကနြောျတို့မှာ ဆုံးရှုံးနိုငျတဲ့အနအေထား ဖွဈကောငျးဖွဈနိုငျတယျ။”
ILO ထုတျပွနျခကြျမှာတော့ ကုနျကွမျးပွတျလပျတာ၊ ပွညျပက ကုနျအမှာတှမေရတာ၊ နယျစပျအဝငျအထှကျတှမှော ပိတျပငျကန့ျသတျမှုတှရေဲ့ အကြိုးဆကျအဖွဈ လုပျငနျးတှေ လြှော့ခထြားရတဲ့အတှကျ အလုပျသမားတှေ ထိခိုကျနဈနာနရေတာကိုလညျး ဖောျပွထားပါတယျ။
အမရေိကနျ နိုငျငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဂေငြျစီ USAID ကတော့ ကပျရောဂါကွုံနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ပွနျလညျအသုံးပွုနိုငျတဲ့ နှာခေါငျးစညျး ၁.၂ သနျး ထုတျလုပျပွီး အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလနျး ရရှိအောငျ ဖနျတီးဖို့ အပါအဝငျ ဒေါျလာ ၂၅သနျးခှဲ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉျကို အလှူရှငျတှနေဲ့အတူ ပူးတှဲအကောငျအထညျ ဖောျနကွေောငျး ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ သတငျးထုတျပွနျ ထားပါတယျ။
အမရေိကနျနဲ့ ဥရောပသမဂ်ဂ EU လို နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှကေ အထညျခြုပျလုပျသားတှကေို ငှကွေေးအပါအဝငျ ကူညီထောကျပံ့တဲ့ အစီအစဉျတှေ ရှိနပေမေဲ့လညျး လုံလောကျမှုမရှိကွောငျး သှေးစညျးညီညှတျသောသမဂ်ဂမြားအဖှဲ့ခြုပျ STUM ရဲ့ ပွောခှင့ျရ ဒေါျမြိုးအေးက ပွောပါတယျ။
“ EU က ထောကျပံ့တယျဆိုတာက amount နဲ့တှကျလို့ရှိရငျတော့ ဟုတျတာပေါ့ အမြားကွီးပေါ့။ ဒါပမေယ့ျ လူတယောကျ ( ကပြျ)၇၅၀၀၀ ဆိုတဲ့ ငှပေေါ့နောျ၊ အဲလောကျကကတြော့ အလုပျသမားတယောကျအနနေဲ့က cover မဖွဈဘူး။ တဘကျမှာလညျး ကမြတို့ကSave the Children နဲ့ခြိတျပွီးတော့ ၁၂၀၀၀၀ ဆိုတာကို support ( ထောကျပံ့) ပေးတယျ။ ဒါလညျး အဲဒီလိုပဲ မရတဲ့သူတှရှေိတယျ။ အဲဒီတော့ ကမြက အစိုးရကို တစိုကျတမတျတောငျးဆိုလာခဲ့တာ လူမှုဖူလုံရေးမှာ အစိုးရအနနေဲ့ ဒါကို အခုအခြိနျမှာ ကငြ့ျသုံးသင့ျတယျ၊ ပေးသင့ျတယျပေါ့။”
အစိုးရဘကျကတော့ အလုပျရှငျနဲ့ အလုပျသမားရဲ့ လူမှုဖူလုံကွေးထည့ျသှငျးငှကေနေ ထောကျပံ့ကွေး ပွနျပေးဖို့ လကျရှိအခွအေနထေိ ငွငျးဆိုနတေုနျးလို့ သူကပွောပါတယျ။
အိမျနီးခငြျးထိုငျးနိုငျငံကလညျး ကပျရောဂါကာကှယျရေး အစီအမံတှေ မွနျမွနျလုပျဆောငျခဲ့ပွီး သူ့နိုငျငံတှငျးက မွနျမာ၊ လာအို၊ ကမ်ဘောဒီးယား ရှေ့ပွောငျးလုပျသား စုစုပေါငျး ၁ သိနျး ဝနျးကငြျလောကျကို နရေပျပွနျဖို့ တှနျးအားပေးခဲ့ပါတယျ။ နရေပျပွနျလာတဲ့ မွနျမာရှှေ့ပွောငျး လုပျသားတှရှေိနတေုနျးဖွဈပွီး ဒီအခွအေနကေ ပွညျတှငျး GDP ရဲ့၄.၃ ရာခိုငျနှုနျး ( အမရေိကနျဒေါျလာ ၂.၈ ဘီလီယံ) လောကျရှိတဲ့ ဝငျငှပေမာဏ လြော့ကြ သှားနိုငျတယျလို့ ILO ကတှကျခကြျထားတာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈက မွနျမာ့စီးပှားရေးတိုးတကျနှုနျး ၆.၅ ရာခိုငျနှုနျးရှိပမေဲ့ အခု ၂၀၂၀ မှာ ၁.၈ ရာခိုငျနှုနျးပဲရှိမယျလို့ နိုငျငံတကာ ငှကွေေးရနျပုံငှအေဖှဲ့ IMF ကခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
ILO ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ကပျရောဂါသကျရောကျမှုနဲ့ အကြိုးဆကျက ပွညျတှငျး အလုပျအကိုငျပေါငျး ၆.၉ သနျးကနေ ၇.၃ သနျးအထိ သကျရောကျလိမ့ျမယျလို့ ရေးသားထားပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ကုနျထုတျလုပျငနျး၊ စိုကျပြိုးရေး၊ လကျလီလကျကားရောငျးဝယျရေးနဲ့ ဆောကျလုပျရေး၊ ပို့ဆောငျဆကျသှယျရေး ဒါတှကေ အဓိကပါဝငျတာဖွဈပါတယျ။
