(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုတွေကို ထိခိုက်လာနေချိန်မှာ ပြည်ပတင်ပို့မှုအပေါ် အဓိက မှီခိုနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းတွေ အထိနာနေတဲ့ အခြေအနေကို ကိုဇော်ထက် ပြောပြပါမယ်။
ကမ္ဘာတဝန်း ကပ်ရောဂါနဲ့ ကြုံနေရတာကြောင့် မြန်မာ့အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအတွက် အဓိကဈေးကွက်ဖြစ်တဲ့ ဥရောပကို တင်ပို့ဖို့ ဆိုင်းထားရသလို၊ ထုတ်လုပ်ဖို့ ကုန်ကြမ်းရရေး အခက်အခဲတွေလည်း ရှိနေတာကြောင့် လုပ်ငန်းရှင်တွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ အဓိကဈေးကွက်ဖြစ်တဲ့ ဥရောက ကုန်အမှာတွေ ဆိုင်းငံ့ထားတာကို နောက်ထပ် သက်တမ်းထပ်တိုးနေတဲ့ အတွက်လည်း လုပ်ငန်းရှင်တွေအတွက် စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်လာနေရတာလို့ ရန်ကုန်တိုင်း ရွှေလင်ဗန်းစက်မှုဇုံ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအေးသောင်းက ပြောပါတယ်။
“ဥရောပကို ပို့နေတဲ့ စက်ရုံတချို့က ချုပ်ပြီးသားအထည်တွေ မပို့ဖို့ တားနေတာ extension က တိုးတိုးလာတဲ့အခါကျတော့ ချုပ်ထားပြီးတဲ့ဟာတွေ တချို့ အခက်အခဲရှိတာပေါ့။ ဒါ့အပြင် order ထပ်ရဖို့ ကိစ္စလေးတွေကလည်း နည်းနည်းကလေး သူတို့ ( ဥရောပ)က ချင့်ချိန်နေပုံရတယ်ထင်ပါတယ်။ ကိုက်မှ ချုပ်မယ်ဆိုတဲ့ စနစ်ကို ကျနော်တို့က သွားလို့မရတော့ဘူး၊ ချုပ်ခနည်းတဲ့ order တွေကလည်း ထပ်ပြီးနည်းသွားမယ် ဆိုရင်တော့ နည်းနည်းတော့ ရပ်တည်ရ ခက်သွားတယ်လို့တော့ မြင်မိတာပေါ့နော်။”
မြန်မာနိုင်ငံ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံက တင်ပို့တဲ့ ကုန်ကြမ်းတွေအပေါ် အားထားနေရပေမဲ့လည်း ကပ်ရောဂါကာလ အသွားအလာတွေ ကန့်သတ်ထားတဲ့အတွက် ကုန်ကြမ်းပြတ်လပ်မှာကို လုပ်ငန်းရှင်တချို့က စိုးရိမ်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ စက်မှုလက်မှုနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုပေါင်းစုံ အလုပ်သမားသမဂ္ဂက ဦးသက်နှင်းအောင်ကတော့ ကုန်ကြမ်းရရှိရေးထက် ကုန်ချောထုတ်လုပ် တင်ပို့နိုင်ဖို့က အဓိက ရင်ဆိုင်ရမယ့် စိန်ခေါ်မှု အဖြစ် မြင်ပါတယ်။
“ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အထည်ချုပ်ကုန်ကြမ်းအများစုက တရုတ်ပြည်ကနေ လာတာဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ ဒီတရုတ်ပြည်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကုန်ကြမ်းပို့တဲ့ လမ်းကြောင်းကလည်း ပုံမှန်အခြေအနေမှာ ရှိနေတယ်လို့တော့ ကျနော်တို့က သိရတယ်။ တကယ့်တကယ် အခက်အခဲတွေ့မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုန်ချောတွေကပဲ အနောက်ဥရောပဈေးကွက်အပေါ်မှာ မှီခိုနေရတာ ဖြစ်တာကြောင့် ဒီကုန်ချောတွေအပေါ်မှာပဲ နည်းနည်းလေး စိုးရိမ်ရတဲ့အနေအထားလို့ ကျနော်တို့က မြင်တယ် ခင်ဗျ။”
အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းတွေမှာ ကုန်ကြမ်းရရှိရေးနဲ့ ကုန်ချောထုတ်လုပ် တင်ပို့မှုတွေမှာ အခက်အခဲတွေကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ လုပ်ငန်းတွေ လျှော့ချရတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ကြုံရမှာကိုလည်း လုပ်ငန်းရှင်တွေ စိုးရိမ်နေပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကာလမှာပဲ အထည်ချုပ်လုပ်သား သောင်းနဲ့ချီဟာလည်း အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရတာပါ။ လတ်တလော ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အကျပ်အတည်းတွေကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ အတွက်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိ သူတွေ၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ ကုန်သည်တွေ ဒီရက်ပိုင်းတွေမှာ ဆွေးနွေးမှုတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့လည်း ရွှေလင်ပန်းစက်မှုဇုံဥက္ကဋ္ဌ ဦးအေးသောင်းက ပြောပါတယ်။
“ဒီတလ၊ နှစ်လ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ပြောရခက်သွားမလား ကျနော်လည်းမပြောရဲပါဘူးဗျ။ ဒီအချိန်မှာ ညီညွတ်မှုရှိဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ လုပ်သားထုအနေနဲ့ပေါ့နော်။ အခက်အခဲရှိလာတဲ့ ကာလတွေမှာ သည်းခံပြီး ကြိုးစားပြီး လုပ်ပေးဖို့ကိုပဲ ကျနော်ကတော့ မေတ္တာရပ်ခံတောင်းဆိုချင်တယ်။ မကြာခင်မှာ ဒီကိစ္စတွေတကယ်သာ ကြုံတွေ့နိုင်ခဲ့ရင် စက်ရုံတွေ ချက်ချင်းပိတ်ဖို့တော့ မရှိပါဘူး၊ အလုပ်သမားတွေ လျှော့ချသွားမယ်၊ တဆင့်ချင်း လျှော့ပြီးတော့ နောက်ဆုံး ပိတ်ချင်လည်း ပိတ်သွားနိုင်တယ်ဆိုတာတော့ သတိချပ်ဖို့တော့ လိုပါတယ်။ လျှော့တဲ့အထဲမှာ ကိုယ်မပါဖို့တော့ ဒီအချိန်မှာ ကြိုးစားကြဖို့ ကိုယ့်ရဲ့ အရည်အချင်းကို ပြဖို့တော့ လိုပါတယ်။”
ရန်ကုန်မြို့က အထည်ချုပ်ငန်းတွေကိုတော့ အလုပ်သမား ၅သိန်း လောက်နဲ့ လည်ပတ်နေတာပါ။ ကပ်ရောဂါကာလ အကျပ်အတည်းတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေ ပြိုလဲ မသွားအောင် မြန်မာအစိုးရက စီးပွားရေး ပြန်လည်ကုစားရေး အစီအစဉ်တွေနဲ့ ကြိုးပမ်းနေတာတွေ ရှိနေသလို ဥရောပသမဂ္ဂလည်း အထည်ချုပ်လုပ်သားတွေအတွက် မြန်မာကျပ်ငွေ ၇.၉ ဘီလီယံ ထောက်ပံ့တဲ့ အစီအစဉ်တွေလည်း လုပ်ဆောင်ထားပါတယ်။
.................
ဥရောပက အမှာကုနျတှမေရလို့ အထညျခြုပျလုပျငနျးပွနျဦးမော့ဖို့ မဖွဈနိုငျသေး
(Unicode)
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ ကုနျထုတျလုပျမှုတှကေို ထိခိုကျလာနခြေိနျမှာ ပွညျပတငျပို့မှုအပေါျ အဓိက မှီခိုနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက အထညျခြုပျ လုပျငနျးတှေ အထိနာနတေဲ့ အခွအေနကေို ကိုဇောျထကျ ပွောပွပါမယျ။
ကမ်ဘာတဝနျး ကပျရောဂါနဲ့ ကွုံနရေတာကွောင့ျ မွနျမာ့အထညျခြုပျလုပျငနျးအတှကျ အဓိကဈေးကှကျဖွဈတဲ့ ဥရောပကို တငျပို့ဖို့ ဆိုငျးထားရသလို၊ ထုတျလုပျဖို့ ကုနျကွမျးရရေး အခကျအခဲတှလေညျး ရှိနတောကွောင့ျ လုပျငနျးရှငျတှေ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ အဓိကဈေးကှကျဖွဈတဲ့ ဥရောက ကုနျအမှာတှေ ဆိုငျးငံ့ထားတာကို နောကျထပျ သကျတမျးထပျတိုးနတေဲ့ အတှကျလညျး လုပျငနျးရှငျတှအေတှကျ စိုးရိမျစရာ ဖွဈလာနရေတာလို့ ရနျကုနျတိုငျး ရှှလေငျဗနျးစကျမှုဇုံ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးအေးသောငျးက ပွောပါတယျ။
“ဥရောပကို ပို့နတေဲ့ စကျရုံတခြို့က ခြုပျပွီးသားအထညျတှေ မပို့ဖို့ တားနတော extension က တိုးတိုးလာတဲ့အခါကတြော့ ခြုပျထားပွီးတဲ့ဟာတှေ တခြို့ အခကျအခဲရှိတာပေါ့။ ဒါ့အပွငျ order ထပျရဖို့ ကိစ်စလေးတှကေလညျး နညျးနညျးကလေး သူတို့ ( ဥရောပ)က ခငြ့ျခြိနျနပေုံရတယျထငျပါတယျ။ ကိုကျမှ ခြုပျမယျဆိုတဲ့ စနဈကို ကနြောျတို့က သှားလို့မရတော့ဘူး၊ ခြုပျခနညျးတဲ့ order တှကေလညျး ထပျပွီးနညျးသှားမယျ ဆိုရငျတော့ နညျးနညျးတော့ ရပျတညျရ ခကျသှားတယျလို့တော့ မွငျမိတာပေါ့နောျ။”
မွနျမာနိုငျငံ အထညျခြုပျလုပျငနျးတှဟော တရုတျနိုငျငံက တငျပို့တဲ့ ကုနျကွမျးတှအေပေါျ အားထားနရေပမေဲ့လညျး ကပျရောဂါကာလ အသှားအလာတှေ ကန့ျသတျထားတဲ့အတှကျ ကုနျကွမျးပွတျလပျမှာကို လုပျငနျးရှငျတခြို့က စိုးရိမျနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံ စကျမှုလကျမှုနဲ့ ဝနျဆောငျမှုပေါငျးစုံ အလုပျသမားသမဂ်ဂက ဦးသကျနှငျးအောငျကတော့ ကုနျကွမျးရရှိရေးထကျ ကုနျခြောထုတျလုပျ တငျပို့နိုငျဖို့က အဓိက ရငျဆိုငျရမယ့ျ စိနျခေါျမှု အဖွဈ မွငျပါတယျ။
“ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အထညျခြုပျကုနျကွမျးအမြားစုက တရုတျပွညျကနေ လာတာဖွဈတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ ဒီတရုတျပွညျနဲ့ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ကုနျကွမျးပို့တဲ့ လမျးကွောငျးကလညျး ပုံမှနျအခွအေနမှော ရှိနတေယျလို့တော့ ကနြောျတို့က သိရတယျ။ တကယ့ျတကယျ အခကျအခဲတှေ့မယျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံကနေ ထုတျလုပျတဲ့ ကုနျခြောတှကေပဲ အနောကျဥရောပဈေးကှကျအပေါျမှာ မှီခိုနရေတာ ဖွဈတာကွောင့ျ ဒီကုနျခြောတှအေပေါျမှာပဲ နညျးနညျးလေး စိုးရိမျရတဲ့အနအေထားလို့ ကနြောျတို့က မွငျတယျ ခငျဗြ။”
အထညျခြုပျ လုပျငနျးတှမှော ကုနျကွမျးရရှိရေးနဲ့ ကုနျခြောထုတျလုပျ တငျပို့မှုတှမှော အခကျအခဲတှကွေောင့ျ နောကျဆကျတှဲ လုပျငနျးတှေ လြှော့ခရြတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှေ ကွုံရမှာကိုလညျး လုပျငနျးရှငျတှေ စိုးရိမျနပေါတယျ။ ကပျရောဂါကာလမှာပဲ အထညျခြုပျလုပျသား သောငျးနဲ့ခြီဟာလညျး အလုပျလကျမဲ့ဖွဈခဲ့ရတာပါ။ လတျတလော ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အကပြျအတညျးတှကေို ကြောျလှှားနိုငျဖို့ အတှကျလညျး အစိုးရ တာဝနျရှိ သူတှေ၊ အထညျခြုပျလုပျငနျးရှငျတှနေဲ့ ကုနျသညျတှေ ဒီရကျပိုငျးတှမှော ဆှေးနှေးမှုတှေ ရှိခဲ့တယျလို့လညျး ရှှလေငျပနျးစကျမှုဇုံဥက်ကဋ်ဌ ဦးအေးသောငျးက ပွောပါတယျ။
“ဒီတလ၊ နှဈလ နောကျပိုငျးမှာတော့ ပွောရခကျသှားမလား ကနြောျလညျးမပွောရဲပါဘူးဗြ။ ဒီအခြိနျမှာ ညီညှတျမှုရှိဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ လုပျသားထုအနနေဲ့ပေါ့နောျ။ အခကျအခဲရှိလာတဲ့ ကာလတှမှော သညျးခံပွီး ကွိုးစားပွီး လုပျပေးဖို့ကိုပဲ ကနြောျကတော့ မတေ်တာရပျခံတောငျးဆိုခငြျတယျ။ မကွာခငျမှာ ဒီကိစ်စတှတေကယျသာ ကွုံတှေ့နိုငျခဲ့ရငျ စကျရုံတှေ ခကြျခငြျးပိတျဖို့တော့ မရှိပါဘူး၊ အလုပျသမားတှေ လြှော့ခသြှားမယျ၊ တဆင့ျခငြျး လြှော့ပွီးတော့ နောကျဆုံး ပိတျခငြျလညျး ပိတျသှားနိုငျတယျဆိုတာတော့ သတိခပြျဖို့တော့ လိုပါတယျ။ လြှော့တဲ့အထဲမှာ ကိုယျမပါဖို့တော့ ဒီအခြိနျမှာ ကွိုးစားကွဖို့ ကိုယ့ျရဲ့ အရညျအခငြျးကို ပွဖို့တော့ လိုပါတယျ။”
ရနျကုနျမွို့က အထညျခြုပျငနျးတှကေိုတော့ အလုပျသမား ၅သိနျး လောကျနဲ့ လညျပတျနတောပါ။ ကပျရောဂါကာလ အကပြျအတညျးတှေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အထညျခြုပျလုပျငနျးတှေ ပွိုလဲ မသှားအောငျ မွနျမာအစိုးရက စီးပှားရေး ပွနျလညျကုစားရေး အစီအစဉျတှနေဲ့ ကွိုးပမျးနတောတှေ ရှိနသေလို ဥရောပသမဂ်ဂလညျး အထညျခြုပျလုပျသားတှအေတှကျ မွနျမာကပြျငှေ ၇.၉ ဘီလီယံ ထောကျပံ့တဲ့ အစီအစဉျတှလေညျး လုပျဆောငျထားပါတယျ။
