(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ္ကူးစက္မႈ တေၾကာ့ျပန္ ထပ္တိုးလာတဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံမွာ ေရာဂါကူးစက္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္လာၿပီး ၊ ကုိရီးယားေရာက္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ အလုပ္ခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ခံရတာ ၊ တခ်ဳိ႕လည္း စက္႐ုံေတြ ယာယီပိတ္ထားလို႔ အလုပ္လုပ္မဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔ ရင္ဆိုင္လာရတဲ့အေၾကာင္း ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က တင္ျပထားပါတယ္။
ေတာင္ကိုရီးယားႏုိင္ငံမွာ ကိုဗစ္ ပထမလႈိင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ မတ္လတုန္းက တေန႔တာအတြင္း ကူးစက္မႈ (၈၅၀)ေက်ာ္နဲ႔ အမ်ားဆုံး စံခ်ိန္တင္ခဲ့ဖူးရာက ဧၿပီ၊ ေမ၊ ဇြန္၊ ဇူလိုင္လ ေတြမွာ ျပန္လည္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီေနာက္ ၾသဂုတ္လထဲမွာ ဒုတိယလႈိင္း ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ျပန္ၿငိမ္သ ြားရာက အခုတခါ ျပန္ေပၚလာတဲ့ တတိလႈိင္းအတြင္း ကူးစက္မႈေတြ ျမင့္မားေနပါတယ္။
လတ္တေလာ ေရာဂါကူးစက္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြရဲ႕အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ကုိရီးယားေရာက္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြလည္း အလုပ္အကိုင္ အဆင္မေျပ ျဖစ္လာရတယ္လို႔ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနလာတဲ့ အင္ခၽြန္းၿမဳိ႕က ကိုရန္ႏိုင္ထြန္း ေျပာတာက
“ဒီ ေရာဂါ ကူးစက္မႈေတြက ေတာ္ေတာ္ႀကီး မ်ားလာေတာ့ တခ်ဳိ႕ေသာ စက္႐ုံေတြက အလုပ္ခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်လာတာမ်ဳိး ျဖစ္လာတယ္။ အရင္ထက္စာရင္ လစာ ဝင္ေငြ နည္းလာတာေပါ့။ တခ်ဳိ႕အလုပ္ေတြဆိုရင္ တပတ္လုံးမွာမွ ၃ ရက္ပဲ လုပ္ရတာတို႔အထိ ျဖစ္လာတယ္။ တခ်ဳိ႕စက္႐ုံေတြဆိုရင္ မလႊဲမေရွာင္သာ ပိတ္ထား- ရပ္နားထားရတဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိေနတာေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာအမ်ားစုက အဆင္ေျပေအာင္ ေနေနၾကပါတယ္။”
ကုိရီးယားကိုဗစ္ တတိယလႈိင္းအတြင္း ၿပီးခဲ့တဲ့့ ႏုိဝင္ဘာ (၂၅) ေနာက္ပိုင္းကစလို႔ ေန႔စဥ္ကူးစက္မႈႏႈန္း (၅၀၀)ဝန္းက်င္နဲ႔ အထက္မွာ ရွိလာတဲ့အတြက္ အခုဆိုရင္ေစ်းဆုိင္ေတြကုိ ည(၉)နာရီမွာ ပိတ္ခိုင္းၿပီး လူစုလူေဝးပြဲေတြကို မလုပ္ဖို႔ တားျမစ္ထားတယ္လို႔ ကိုရန္ႏိုင္ထြန္းက ရွင္းျပပါတယ္။
“ကိုရီးယားမွာ ေန႔စဥ္ ကူးစက္လူနာေပါင္းက ၅၅၀ ကေန ၇၅၀ ၾကားေလာက္ထိ ျဖစ္လာေတာ့ အေတာ္ကို စုိးရိမ္ရတဲ့ ကူးစက္မႈႏႈန္း ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ကိုရီးယားအစိုးရကလည္း Social Distancing Level ကို 2.5 အဆင့္ကို ထားလိုက္ရတယ္ေပါ့ ။ 2.5 ဆုိတာက ဆုိင္ေတြဆို ည ၉ နာရီက်ရင္ ဆက္မဖြင့္ရ ေတာ့ဘူး၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ စားေသာက္ဆုိင္ေတြလည္း အကုန္လုံးပိတ္ရမယ္ ။ ေျပာရရင္ေတာ့ ေနဝင္မီးၿငိမ္းေပါ့။ လူေတြ စုေဝး မေနရဘူး ပဲြလမ္းသဘင္ေတြ၊ ညပြဲေတြ ဧည့္ခံပြဲေတြ လုံးဝ လုပ္ခြင့္မေပးေတာ့ဘူး။ ဘုရားေက်ာင္းတုိ႔ ဘာတို႔ ပါတီပြဲေတြ ညစာစားပြဲေတြလည္း လုပ္ခြင့္ မေပးေတာ့ဘူး အဲလိုအဆင့္ကို လုပ္လိုက္တာပါ။”
ဒီလို ကန္႔သတ္ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ၾကားက Lockdown ခ်ရမယ့္ အေျခအေနမ်ဳိးထိ ေရာက္မသြားရေအာင္ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံတြင္း ကိုဗစ္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမႈေတြ တုိးလုပ္လာသလို၊ ပိုးကူးစက္ လူနာနဲ႔ ထိေတြ႔ခဲ့သူေတြကို ေျခရာခံတဲ့လုပ္ငန္းကုိ ဖိဖိစီးစီးလုပ္ဖို႔ ေတာင္ကိုရီးယားသမၼတ မြန္းဂ်ယ္အင္းက ညႊန္ၾကားထားေၾကာင္း ေတာင္ကိုရီးယားကလာတဲ့ သတင္းေတြမွာ ေဖၚျပပါတယ္။
ေရွ႕သီတင္းပတ္ကစလို႔ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ကိုဗစ္ရွိမရွိ အျမန္စစ္ေဆးႏိုင္မယ့္ ကိရိယာနဲ႔ ေဆးစစ္ေပးတဲ့ စင္တာေတြမွာ အသုံးျပဳသြားမွာ ျဖစ္သလို၊ ျပည္သူေတြ အဆင္ေျပေအာင္ စစ္ေဆးမယ့္ အခ်ိန္ကိုလည္း တိုးထားေပးမယ္လို႔ ကိုရီးယား ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာန KCDA က ေျပာပါတယ္။ ဒီသီတင္းပတ္ထဲ ကိုဗစ္ကူးစက္မႈ တရက္ကို ၅၅၀ ကေန ၇၅၀ ၾကားရွိႏိုင္ၿပီး ေရွ႕သီတင္းပတ္ထဲမွာ ၉၀၀ ဝန္းက်င္အထိ ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း KCDA က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။
ဒီအေတာအတြင္း အိမ္အျပင္ထြက္တဲ့လူေတြ ႏွာေခါင္းစည္း မျဖစ္မေန တပ္ရမယ္လို႔ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ထားၿပီး မတပ္သူေတြကို ဒဏ္႐ိုက္တာမ်ဳိး ရွိတယ္လို႔ ကိုရန္ႏိုင္ထြန္းက ေျပာပါတယ္။
“ ႏွာေခါင္းစည္း မတပ္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ ရထားေတြ ၊ ကားေတြ၊ ဘတ္စ္ကားေတြကအစ စီးခြင့္ မေပးဘူး။ ဒဏ္႐ိုက္တာလည္း လုပ္ပါတယ္။ mask တပ္ထားတာ မေတြ႔ရရင္ ဒဏ္ေငြရိုက္တာမ်ဳိး တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ လုပ္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ႐ိုက္သလဲဆိုရင္ ကိုရီးယားဝမ္ေငြ (၁၀)သိန္းေလာက္ အဆင့္ထိ သူတို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လည္း တေနရာနဲ႔ တေနရာေတာ့ မတူဘူးခင္ဗ်။”
ကိုရီယားမွာ ကိုဗစ္ပထမလႈိင္း ျဖစ္ခ်ိန္တုန္းက လူေတြ ေၾကာက္လန္႔ခဲ့လို႔ အျပင္မထြက္ရဲပဲ လမ္းေတြေပၚမွာ လူေျခာက္ကပ္ သြားခဲ့ေပမယ့္ ၊ ဒီတေခါက္မွာေတာ့ လူေတြ စုိးရိမ္စိတ္နည္းၿပီး ပုံမွန္နီးပါး သြားလာေနၾကပါတယ္။
အရင္ကဆိုရင္ ကိုဗစ္ေၾကာင့္ ထိန္႔လန္႔ၿပီး ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ ရရာေလယာဥ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္သူတခ်ဳိ႕ ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခုေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကိုျပန္တဲ့ ကယ္ဆယ္ေရး ေလယာဥ္ တပတ္မွာ ၂ ႀကိမ္ကေန ၃ ႀကိမ္ ရွိေပမယ့္လည္း ျပန္သူ သိပ္မရွိဘူးလို႔ သိရပါတယ္။
ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ဒီကေန႔အခ်ိန္ထိ ကုိဗစ္ကူးစက္ခဲ့သူ စုစုေပါင္း (၃၉၄၃၂) ဦး ၊ ကိုဗစ္ေၾကာင့္ေသဆုံးသူ (၅၅၆)ဦး ရွိသြားၿပီျဖစ္ၿပီး ကြာရမ္တင္း ဝင္ေနရသူ (၈၆၉၉)ဦး ရွိပါတယ္။
.............
ကိုဗစ်ကူးစက်မှု အရှိန်ပြန်မြင့်လာတဲ့ ကိုရီးယားက မြန်မာတို့ရဲ့ အခက်အခဲ
(Unicode)
ကိုဗစ်ကူးစက်မှု တကြော့ပြန် ထပ်တိုးလာတဲ့ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ရောဂါကူးစက်မှု ထိန်းချုပ်ရေး ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်လာပြီး ၊ ကိုရီးယားရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ အလုပ်ချိန် လျှော့ချခံရတာ ၊ တချို့လည်း စက်ရုံတွေ ယာယီပိတ်ထားလို့ အလုပ်လုပ်မဲ့ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်လာရတဲ့အကြောင်း ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ် ပထမလှိုင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ မတ်လတုန်းက တနေ့တာအတွင်း ကူးစက်မှု (၈၅၀)ကျော်နဲ့ အများဆုံး စံချိန်တင်ခဲ့ဖူးရာက ဧပြီ၊ မေ၊ ဇွန်၊ ဇူလိုင်လ တွေမှာ ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီနောက် သြဂုတ်လထဲမှာ ဒုတိယလှိုင်း ဖြစ်ခဲ့ပြီး ပြန်ငြိမ်သ ွားရာက အခုတခါ ပြန်ပေါ်လာတဲ့ တတိလှိုင်းအတွင်း ကူးစက်မှုတွေ မြင့်မားနေပါတယ်။
လတ်တလော ရောဂါကူးစက်မှု ထိန်းချုပ်ရေး ကန့်သတ်ချက်တွေရဲ့အကျိုးဆက်အဖြစ် ကိုရီးယားရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေလည်း အလုပ်အကိုင် အဆင်မပြေ ဖြစ်လာရတယ်လို့ တောင်ကိုရီးယားမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ နေလာတဲ့ အင်ချွန်းမြို့က ကိုရန်နိုင်ထွန်း ပြောတာက
“ဒီ ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေက တော်တော်ကြီး များလာတော့ တချို့သော စက်ရုံတွေက အလုပ်ချိန် လျှော့ချလာတာမျိုး ဖြစ်လာတယ်။ အရင်ထက်စာရင် လစာ ဝင်ငွေ နည်းလာတာပေါ့။ တချို့အလုပ်တွေဆိုရင် တပတ်လုံးမှာမှ ၃ ရက်ပဲ လုပ်ရတာတို့အထိ ဖြစ်လာတယ်။ တချို့စက်ရုံတွေဆိုရင် မလွှဲမရှောင်သာ ပိတ်ထား- ရပ်နားထားရတဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိနေတာပေါ့။ သို့သော်လည်း မြန်မာအများစုက အဆင်ပြေအောင် နေနေကြပါတယ်။”
ကိုရီးယားကိုဗစ် တတိယလှိုင်းအတွင်း ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာ (၂၅) နောက်ပိုင်းကစလို့ နေ့စဉ်ကူးစက်မှုနှုန်း (၅၀၀)ဝန်းကျင်နဲ့ အထက်မှာ ရှိလာတဲ့အတွက် အခုဆိုရင်ဈေးဆိုင်တွေကို ည(၉)နာရီမှာ ပိတ်ခိုင်းပြီး လူစုလူဝေးပွဲတွေကို မလုပ်ဖို့ တားမြစ်ထားတယ်လို့ ကိုရန်နိုင်ထွန်းက ရှင်းပြပါတယ်။
“ကိုရီးယားမှာ နေ့စဉ် ကူးစက်လူနာပေါင်းက ၅၅၀ ကနေ ၇၅၀ ကြားလောက်ထိ ဖြစ်လာတော့ အတော်ကို စိုးရိမ်ရတဲ့ ကူးစက်မှုနှုန်း ဖြစ်လာတဲ့အတွက် ကိုရီးယားအစိုးရကလည်း Social Distancing Level ကို 2.5 အဆင့်ကို ထားလိုက်ရတယ်ပေါ့ ။ 2.5 ဆိုတာက ဆိုင်တွေဆို ည ၉ နာရီကျရင် ဆက်မဖွင့်ရ တော့ဘူး၊ အဲဒီအချိန်မှာ စားသောက်ဆိုင်တွေလည်း အကုန်လုံးပိတ်ရမယ် ။ ပြောရရင်တော့ နေဝင်မီးငြိမ်းပေါ့။ လူတွေ စုဝေး မနေရဘူး ပွဲလမ်းသဘင်တွေ၊ ညပွဲတွေ ဧည့်ခံပွဲတွေ လုံးဝ လုပ်ခွင့်မပေးတော့ဘူး။ ဘုရားကျောင်းတို့ ဘာတို့ ပါတီပွဲတွေ ညစာစားပွဲတွေလည်း လုပ်ခွင့် မပေးတော့ဘူး အဲလိုအဆင့်ကို လုပ်လိုက်တာပါ။”
ဒီလို ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်တဲ့ကြားက Lockdown ချရမယ့် အခြေအနေမျိုးထိ ရောက်မသွားရအောင် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတွင်း ကိုဗစ် စမ်းသပ် စစ်ဆေးမှုတွေ တိုးလုပ်လာသလို၊ ပိုးကူးစက် လူနာနဲ့ ထိတွေ့ခဲ့သူတွေကို ခြေရာခံတဲ့လုပ်ငန်းကို ဖိဖိစီးစီးလုပ်ဖို့ တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ မွန်းဂျယ်အင်းက ညွှန်ကြားထားကြောင်း တောင်ကိုရီးယားကလာတဲ့ သတင်းတွေမှာ ဖေါ်ပြပါတယ်။
ရှေ့သီတင်းပတ်ကစလို့ တောင်ကိုရီးယားမှာ ကိုဗစ်ရှိမရှိ အမြန်စစ်ဆေးနိုင်မယ့် ကိရိယာနဲ့ ဆေးစစ်ပေးတဲ့ စင်တာတွေမှာ အသုံးပြုသွားမှာ ဖြစ်သလို၊ ပြည်သူတွေ အဆင်ပြေအောင် စစ်ဆေးမယ့် အချိန်ကိုလည်း တိုးထားပေးမယ်လို့ ကိုရီးယား ကူးစက်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးဌာန KCDA က ပြောပါတယ်။ ဒီသီတင်းပတ်ထဲ ကိုဗစ်ကူးစက်မှု တရက်ကို ၅၅၀ ကနေ ၇၅၀ ကြားရှိနိုင်ပြီး ရှေ့သီတင်းပတ်ထဲမှာ ၉၀၀ ဝန်းကျင်အထိ ရှိလာနိုင်ကြောင်း KCDA က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
ဒီအတောအတွင်း အိမ်အပြင်ထွက်တဲ့လူတွေ နှာခေါင်းစည်း မဖြစ်မနေ တပ်ရမယ်လို့ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ထားပြီး မတပ်သူတွေကို ဒဏ်ရိုက်တာမျိုး ရှိတယ်လို့ ကိုရန်နိုင်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“ နှာခေါင်းစည်း မတပ်ဘူးဆိုရင်တော့ ရထားတွေ ၊ ကားတွေ၊ ဘတ်စ်ကားတွေကအစ စီးခွင့် မပေးဘူး။ ဒဏ်ရိုက်တာလည်း လုပ်ပါတယ်။ mask တပ်ထားတာ မတွေ့ရရင် ဒဏ်ငွေရိုက်တာမျိုး တချို့နေရာတွေမှာ လုပ်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဘယ်လောက် ရိုက်သလဲဆိုရင် ကိုရီးယားဝမ်ငွေ (၁၀)သိန်းလောက် အဆင့်ထိ သူတို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ သို့သော်လည်း တနေရာနဲ့ တနေရာတော့ မတူဘူးခင်ဗျ။”
ကိုရီယားမှာ ကိုဗစ်ပထမလှိုင်း ဖြစ်ချိန်တုန်းက လူတွေ ကြောက်လန့်ခဲ့လို့ အပြင်မထွက်ရဲပဲ လမ်းတွေပေါ်မှာ လူခြောက်ကပ် သွားခဲ့ပေမယ့် ၊ ဒီတခေါက်မှာတော့ လူတွေ စိုးရိမ်စိတ်နည်းပြီး ပုံမှန်နီးပါး သွားလာနေကြပါတယ်။
အရင်ကဆိုရင် ကိုဗစ်ကြောင့် ထိန့်လန့်ပြီး မြန်မာအလုပ်သမားတွေ ရရာလေယာဉ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်သူတချို့ ရှိခဲ့ပေမယ့် အခုနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကိုပြန်တဲ့ ကယ်ဆယ်ရေး လေယာဉ် တပတ်မှာ ၂ ကြိမ်ကနေ ၃ ကြိမ် ရှိပေမယ့်လည်း ပြန်သူ သိပ်မရှိဘူးလို့ သိရပါတယ်။
တောင်ကိုရီးယားမှာ ဒီကနေ့အချိန်ထိ ကိုဗစ်ကူးစက်ခဲ့သူ စုစုပေါင်း (၃၉၄၃၂) ဦး ၊ ကိုဗစ်ကြောင့်သေဆုံးသူ (၅၅၆)ဦး ရှိသွားပြီဖြစ်ပြီး ကွာရမ်တင်း ဝင်နေရသူ (၈၆၉၉)ဦး ရှိပါတယ်။
