(Zawgyi/Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် ကပ်ရောဂါက ပန်းနာရင်ကြပ် TB ရောဂါ အမြစ်ပြတ်တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းတွေ နှောင့်နှေးသွား စေဖို့ အန္တရာယ်ပြု ခြိမ်းခြောက် နေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHOက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က သတိပေးလိုက်ပါတယ်။
TB ရောဂါက အခုအချိန်မှာကူးစက်ရောဂါတွေထဲ လူ အသေအပျောက် အများဆုံး ရောဂါဖြစ်ပြီး မနှစ်က TB ကြောင့် လူ ၁.၄ သန်း အသက် ဆုံးရှုံးခဲ့ရကြောင်း၊ COVID ကြောင့် ဒီ အခြေ အနေအပေါ် ဆိုးကျိုး သက်ရောက်မှုရှိနေကြောင်း WHO ရဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ TB ရောဂါဆိုင်ရာ အစီအစဉ် ဒါရိုက်တာ Dr Tereza Kasaevaက ပြောပါတယ်။
TB ရောဂါအဖြစ်များတဲ့ နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့အိန္ဒိယ နဲ့ တောင်အာဖရိကလိုနိုင်ငံတွေမှာ TB ရောဂါရှာဖွေဖော်ထုတ်ရေးနဲ့ ကုသရေးမှာ သုံးစွဲဖို့ လျာထားတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အသုံးပြုနေရတယ်လို့ WHO ကပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က TB ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၁.၄ သန်း ထက် ဒီနှစ်မှာ သေဆုံးသူ ၂၀၀,၀၀၀ ကနေ ၄၀၀,၀၀၀ လောက်ပိုများလာ နိုင် တယ်လို့ WHO ကအစီရင်ခံစာခံထားပါတယ်။ ဆေးကုသထုံး ရှိနေရက်သားနဲ့ အခုလို မနှစ်ကထက် ပိုပြီး သေဆုံးရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကပ်ရောဂါကTB ရောဂါထိန်းချုပ်ကုသရေး ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရိုက်ခတ်မှုရှိနေတာပါ။ ၂၀၂၀ အတွက် TB ဖြစ်ပွါး နှုန်းများတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ TB ရောဂါအတည်ပြုလူနာစာရင်း သိသိသာသာကျ ဆင်းသွားတယ်လို့ WHOက ကောက်ယူထားတဲ့ စာရင်း အချက်အလက်တွေက ဖော်ပြနေပါတယ်။
ကမ္ဘာမှာ TB ရောဂါအဖြစ်များဆုံး အိန္ဒိယ တနိုင်ငံထဲမှာပဲ အသွားအလာတွေပိတ်ပင်ထားတဲ့ မတ်လကုန်ပိုင်းကနေ ဧပြီလကုန်ပိုင်း အပတ်စဉ်နဲ့ လစဉ် TB ရောဂါအတည်ပြုလူနာစာရင်းက ၅၀% ကျဆင်းခဲ့တာပါ။ တောင်အာဖရိကမှာလည်း မတ်လနဲ့ ဇွန်လအတွင်း အလားတူကျဆင်းသွားခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။
ကပ်ရောဂါအရေး အာရုံစိုက်နေရတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအတော်များများမှာ TB ရောဂါ ရှာဖွေစစ်ဆေး ကုသရေးတွေကို လစ်လျူရှု့ထားရတာကို တွေ့မြင်ရတာ စိတ်ပျက်ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတယ်လို့လည်း နယ်စည်း မခြားဆရာဝန်များအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။
..............
ကိုဗဈကွောင့ျTB ရောဂါ တိုကျဖကြျရေး နှောင့ျနှေး (WHO)
(Unicode)
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျ ကပျရောဂါက ပနျးနာရငျကွပျ TB ရောဂါ အမွဈပွတျတိုကျဖကြျရေးလုပျငနျးတှေ နှောင့ျနှေးသှား စဖေို့ အန်တရာယျပွု ခွိမျးခွောကျ နတေယျလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHOက ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က သတိပေးလိုကျပါတယျ။
TB ရောဂါက အခုအခြိနျမှာကူးစကျရောဂါတှထေဲ လူ အသအေပြောကျ အမြားဆုံး ရောဂါဖွဈပွီး မနှဈက TB ကွောင့ျ လူ ၁.၄ သနျး အသကျ ဆုံးရှုံးခဲ့ရကွောငျး၊ COVID ကွောင့ျ ဒီ အခွေ အနအေပေါျ ဆိုးကြိုး သကျရောကျမှုရှိနကွေောငျး WHO ရဲ့ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ TB ရောဂါဆိုငျရာ အစီအစဉျ ဒါရိုကျတာ Dr Tereza Kasaevaက ပွောပါတယျ။
TB ရောဂါအဖွဈမြားတဲ့ နိုငျငံတှဖွေဈတဲ့အိန်ဒိယ နဲ့ တောငျအာဖရိကလိုနိုငျငံတှမှော TB ရောဂါရှာဖှဖေောျထုတျရေးနဲ့ ကုသရေးမှာ သုံးစှဲဖို့ လြာထားတဲ့ အရငျးအမွဈတှကေို ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ တိုကျဖကြျရေးအတှကျ အသုံးပွုနရေတယျလို့ WHO ကပွောပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈက TB ရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၁.၄ သနျး ထကျ ဒီနှဈမှာ သဆေုံးသူ ၂၀၀,၀၀၀ ကနေ ၄၀၀,၀၀၀ လောကျပိုမြားလာ နိုငျ တယျလို့ WHO ကအစီရငျခံစာခံထားပါတယျ။ ဆေးကုသထုံး ရှိနရေကျသားနဲ့ အခုလို မနှဈကထကျ ပိုပွီး သဆေုံးရတာ ဖွဈပါတယျ။
ကပျရောဂါကTB ရောဂါထိနျးခြုပျကုသရေး ဝနျဆောငျမှုတှကေို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ရိုကျခတျမှုရှိနတောပါ။ ၂၀၂၀ အတှကျ TB ဖွဈပှါး နှုနျးမြားတဲ့နိုငျငံတှမှော TB ရောဂါအတညျပွုလူနာစာရငျး သိသိသာသာကြ ဆငျးသှားတယျလို့ WHOက ကောကျယူထားတဲ့ စာရငျး အခကြျအလကျတှကေ ဖောျပွနပေါတယျ။
ကမ်ဘာမှာ TB ရောဂါအဖွဈမြားဆုံး အိန်ဒိယ တနိုငျငံထဲမှာပဲ အသှားအလာတှပေိတျပငျထားတဲ့ မတျလကုနျပိုငျးကနေ ဧပွီလကုနျပိုငျး အပတျစဉျနဲ့ လစဉျ TB ရောဂါအတညျပွုလူနာစာရငျးက ၅၀% ကဆြငျးခဲ့တာပါ။ တောငျအာဖရိကမှာလညျး မတျလနဲ့ ဇှနျလအတှငျး အလားတူကဆြငျးသှားခဲ့တာကို တှေ့ရပါတယျ။
ကပျရောဂါအရေး အာရုံစိုကျနရေတဲ့အတှကျ ကမ်ဘာ့နိုငျငံအတောျမြားမြားမှာ TB ရောဂါ ရှာဖှစေဈဆေး ကုသရေးတှကေို လဈလြူရှု့ထားရတာကို တှေ့မွငျရတာ စိတျပကြျဝမျးနညျးစရာကောငျးတယျလို့လညျး နယျစညျး မခွားဆရာဝနျမြားအဖှဲ့က ပွောပါတယျ။
