(Zawgyi / Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု မြန်ဆန်လာတာနဲ့အမျှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတဝန်း လုပ်ငန်းခွင်တွေရပ်နား၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်ပြီး လူတော်တော်များများ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း အစိုးရဆီမှာ အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် လျှောက်ထားသူ သန်းနဲ့ချီတိုးလာပြီး ဒီထဲမှာ မြန်မာ-အမေရိကန်တွေလည်း အပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်၊ ဝင်ငွေလျော့နည်းသွားချိန်အတွင်း ခံစားခွင့် လျှောက်ထားနိုင်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အပြည့်အစုံကို မဆုမွန်က ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
COVID-19 ကူးစက်ပျံ့နှံ့ သေဆုံးမှု မြင့်တက်လာနေတဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ လူတွေကို အိမ်ထဲမှာနေဖို့၊ အလုပ်တွေကိုလည်း နေအိမ်ကနေ လုပ်ကြဖို့ ညွှန်ကြားလိုက်ချိန်မှာပဲ အမေရိကန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစု ထိခိုက်ကုန်ပြီး ရပ်ဆိုင်းလိုက်ရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမှာ အမေရိကန်အစိုးရဆီကနေ အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် Unemployment Benefits တောင်းခံသူ ၁၀ သန်း ရှိသွားပြီလို့ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။
COVID-19 ကာလအတွင်း လုပ်ငန်းတွေ ရပ်လိုက်လို့ အလုပ်နားလိုက်ရသူတွေ၊ အလုပ်ချိန် လျော့နည်းသွားသူတွေနဲ့ ပုံမှန်ဝင်ငွေ မရှိတော့တဲ့ သူတွေအနေနဲ့ အမေရိကန်အစိုးရဆီမှာ အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် တောင်းခံနိုင်ဖို့ အဆင့်ဆင့် ဆောင်ရွက်ရပါတယ်။
အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့်အတွက် စနစ်တကျ ဘယ်လိုလျှောက်သင့်သလဲဆိုတာ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် အခြေစိုက် H & J Tax and Accounting Services စာရင်းအင်းနဲ့ အခွန်ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း ဦးဆောင်သူ မနှင်းနှင်းလွင်က အခုလိုရှင်းပြပါတယ်။
“မြန်မာပြည်သားတွေတင်မကဘူး အမေရိကန်တဝန်းလုံး အားလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှု ဖြစ်ကြတဲ့အပေါ်မှာ ဒုက္ခရောက်တာတော့ ဒီ Impact အကုန်လုံးကို ရှိတာလေ။ ဒီအလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့်ကို ဘယ်လိုလျှောက်ထားကြမလဲ၊ ဘယ်တော့တင်ရမလဲ၊ ဘယ်လိုတင်ရမလဲ၊ ဘာတွေလိုအပ်မလဲ ဆိုတာကိုတော့ ကျမက ကယ်လီဖိုးနီးယားမှာနေတော့ ကယ်လီဖိုးနီးယားကို အခြေခံပြီး ပြောပြပါမယ်။ ဒါပေမယ့် ပြည်နယ်တခုနဲ့တခုက သိပ်ပြီးတော့ ကွာဟမှုမရှိပါဘူး။ Unemployment Claims ကို ဘယ်တော့တင်ရမလဲဆိုရင် အလုပ်ပြုတ်သွားတာ၊ အလုပ်မရှိတော့တာ၊ အလုပ်နာရီတွေ အလျှော့ခံရတာ၊ နောက် လူမှုဝန်းကျင်တွေမှာ ခပ်ခွာခွာနေဖို့ နေအိမ်တွေမှာနေဖို့ ပြောတဲ့အချိန် အလုပ်နာရီ လျှော့ခံရတာမျိုးဆိုရင် အခုသီတင်းပတ် တနင်္ဂနွေကစပြီး လျှောက်ထားလို့ရပါပြီ။”
မဆုမွန် - ဘယ်လိုလုပ်ငန်းခွင်တွေက လျှောက်ထားနိုင်ပါသလဲ။
မနှင်းနှင်းလွင် - “Self employed နဲ့ Employee နဲ့ရှိတယ်။ ဥပမာ ကုမ္ပဏီတွေ လုပ်ငန်းခွင်တွေမှာ အလုပ်လုပ်တာဆိုရင် သီတင်းပတ် ၂ ပတ်တိုင်း ပုံမှန် ဝင်ငွေလစာရတယ်။ အဲ့လိုမဟုတ်ဘဲ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်တယ်၊ ကိုယ်ပိုင် အဝတ်လျှော်ဆိုင်ဖွင့်တယ်၊ ကိုယ်ပိုင်ဆူရှီဆိုင်ဖွင့်တယ်၊ ကိုယ်ပိုင်စားသောက်ဆိုင်ဖွင့်တယ်၊ နောက် တက္ကစီမောင်းတယ်၊ Uber မောင်းတယ်၊ Lyft မောင်းတယ်၊ နောက် နေအိမ်အရောက်ပို့တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေ လုပ်တယ်၊ အဲဒီလို Self employed တွေဆိုရင် အရင်တုန်းက Unemployment Claims လုပ်လို့ရတဲ့ အုပ်စုထဲ မပါပါဘူး။ ဒီ COVID-19 ကြောင့်မို့လို့ သမ္မတက လက်မှတ်ထိုးပြီးတဲ့ အချိန်ကစပြီး အဲဒီလူတွေပါ အကျုံးဝင်တယ်။ အဲဒီတော့ ကျမ မြန်မာပြည်သားတွေကို အကြံပေးချင်တာက အခုလို ဒုက္ခရောက်နေကြတဲ့အချိန် လျှောက်ကြပါ၊ ခံစားခွင့်တွေရမှာပါ။ ဘယ်လိုလျှောက်ရမှာလဲဆိုရင် သုံးမျိုး လျှောက်လို့ရပါတယ်။ နံပါတ်တစ်က အွန်လိုင်းကပါ၊ နံပါတ်နှစ်က တယ်လီဖုန်းနဲ့လျှောက်ပါ၊ နံပါတ် ၃ က စာတိုက်ကနေ ဖောင်ဖြည့်ပြီး လျှောက်လို့ရပါတယ်။ အဲဒီသုံးမျိုးထဲမှာ ကိုယ့်အတွက် အဆင်ပြေမယ့်နည်းနဲ့ လျှောက်ကြပါလို့ပြောချင်ပါတယ်။”
ဒီကိုဗစ်ကာလ နိုင်ငံတဝန်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းခွင် ထိခိုက်နေကြချိန် မိမိရဲ့ခံစားခွင့်ကို မဆုံးရှုံးစေဖို့ အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် လျှောက်ထားသူတွေအနေနဲ့ သီတင်းပတ်တိုင်း စနစ်တကျ ပြန်ပြီး လျှောက်ထားကြဖို့ကိုလည်း မနှင်းနှင်းလွင်က တိုက်တွန်းပါတယ်။
“အခုဆိုရင် နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဒီ Unemployment Claims အရေအတွက်က များများလာတာပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ကိုယ်နေတဲ့ပြည်နယ်အပေါ် မူတည်ပြီး ရမယ့်ခံစားခွင့်က မြန်တာနှေးတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားမှာတော့ အွန်လိုင်းမှာ အကောင့်ဖွင့်ထားတယ်။ အဲဒီကနေ အချိန်နဲ့တပြေးညီ သတင်းတွေပေးတယ်။ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာရေးထားတာ သီတင်းပတ် ၇ ပတ်ကနေ ၁၀ ပတ်အတွင်းမှာ ရနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ဆီကို ချက်လက်မှတ် ပို့လိုက်ပြီပေါ့နော်။ ကိုယ့်ဘက်ကနေ Unemployment Claims လို့ရမယ့် အစိုးရဝက်ဘ်ဆိုက်ကိုဝင်၊ ကိုယ့်နာမည် ကိုယ့်မွေးသက္ကရာဇ် ကိုယ့်လိပ်စာ ကိုယ့် Social နံပါတ် နောက် ကိုယ်အလုပ်လုပ်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝင် လုပ်အားခ ဘယ်လောက်ရခဲ့တယ်၊ ကိုယ့်အချက်အလက်တွေ ဖြည့်ရမယ်။ နောက် ဒီ Unemployment ကို အရင်တုန်းက Claim ဖူးလား မေးပါတယ်၊ လုပ်ဖူးတယ် မလုပ်ဖူးဘူး ပြောပါ။ နောက် ၁၈ လအတွင်း ကိုယ်အလုပ်လုပ်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝင်တွေ မေးပါမယ်။ အဲ့တော့ ပြောချင်တာက ကိုယ့်ရဲ့ ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်း ရာဇဝင်တွေကို အရင်ဆုံးပြုစုထားပါ။ နောက် နိုင်ငံသားလား၊ အမြဲတမ်းနေထိုင်ခွင့် ဂရင်းကတ်လား မေးပါတယ်။
“အဲ့တော့ အွန်လိုင်းကဖြစ်စေ တယ်လီဖုန်းကဖြစ်စေ လျှောက်လို့ရပါတယ်။ ကျမကတော့ လျှောက်ကြဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။ နောက် ရဖို့အတွက်လည်း အခွင့်အရေး အများကြီးရှိပါတယ်။ နောက် ခုနက ညီမမေးတာပေါ့ ဘယ်လောက်အချိန်ကာလအထိ ရမှာလဲဆိုတော့ တချို့ကလည်း သီတင်းပတ် ၁၂ ပတ်၊ တချို့ကလည်း လေးလအထိ ပြောထားတာ တွေ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခု ဒီဗိုင်းရပ်စ်အခြေအနေက တနေ့တခြား မလျော့သွားတဲ့အပြင် ပိုတိုးတိုးလာနေတော့ ကျမတို့ဘက်က အချိန်နဲ့တပြေးညီ နောက်ဆုံးအခြေအနေ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွေကို စောင့်ကြည့်ကြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဘယ်နှစ်လအထိပေးမလဲဆိုတာကို။ ရမယ့်အတိုင်းအတာကတော့ Maximum ဒေါ်လာ ၆၀၀ အထိ ပေးမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ရဲ့ နောက်ဆုံးလုပ်အားခ လစာချက်လက်မှတ်ရဲ့ ရာခိုင်နှုန်းအပေါ်မူတည်ပြီးလည်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှာပေါ့။”
လုပ်ငန်းခွင် ရပ်နားသွားတဲ့အတွက် အစိုးရဆီကနေ အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် လျှောက်ထားနေတဲ့ မေရီလန်းပြည်နယ်က ကိုအောင်ကျော်ညွန့်က သိထားတဲ့ အတွေ့အကြုံနဲ့ယှဉ်ပြီး ဒီလို အရေးတကြီးကာလ ဝင်ငွေမရှိတော့ချိန် ရနိုင်မယ့် အခွင့်အရေးတခုကို လက်လွတ်မခံကြဖို့နဲ့ သေချာလျှောက်ထားကြဖို့ အကြံဉာဏ်ပေးပါတယ်။
“လောလောဆယ်က အလုပ်တွေကလည်း ပိတ်ထားတော့ သူတို့ဆီက ညွှန်ကြားချက်တွေကို စောင့်နေရတယ်။ အခုကတော့ လျှောက်ထားတာကို စောင့်နေရတဲ့ အခြေအနေပါ။ လောလောဆယ်က DC DMV ဧရိယာကလည်း မလိုအပ်ရင် မထွက်နဲ့ အမိန့်ထုတ်ထားတော့ အခု မထွက်ရဲကြဘူး။ အခုက ဗာဂျီးနီးယားမှာ လုပ်တဲ့သူဆို ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်ကို လျှောက်ရတယ်။ ဒီစီမှာလုပ်ရင် ဒီစီ၊ မေရီလန်းမှာလုပ်ရင် မေရီလန်းမှာ လျှောက်ရတယ်။ အခု အစ်ကိုတို့ လျှောက်ထားတာကတော့ ပေးပြီဆိုတဲ့စာ မလာသေးဘူး။ လက်ခံရရှိတယ်ဆိုတဲ့စာတော့ လာတယ်။ တနင်္ဂနွေနေ့တိုင်းမှာ ပြန်ပြီးတော့ Unemployment Claims လုပ်ရမယ်။ ဒါက ကပ်ရောဂါကြီး ဆိုတဲ့အခါကျတော့ အားလုံးက အနည်းအများ ဒုက္ခ သူ့အခက်အခဲနဲ့သူ ရှိကြတာပေါ့။ လောလောဆယ် ပေးစရာတွေ၊ ဘေလ်တွေက အားလုံးက ရပ်နေတာမှမဟုတ်တာ။ နောက် ဆိုရှယ်နံပါတ်တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်နေကြတာဆိုတော့ သူတို့ကြည့်လိုက်တာနဲ့ ဒီလူမှာ ဝင်ငွေမရှိဘူးဆိုတာ သဘောပေါက်မှာပါ။ ပေးတာ မပေးတာကတော့ သဘောပေါ့နော်။ ကိုယ့်ဘက်ကတော့ လျှောက်ထားမှပဲ ရမှာပေါ့နော်။ အရေးကြီးတာကတော့ လုပ်ခဲ့တဲ့ ကိုယ့်လုပ်ငန်းခွင်က သူတွေနဲ့ အဆက်မပြတ်ဖို့ပဲ။ သူတို့ဆီက အကြံဉာဏ်တွေ တောင်းလို့ရတယ်။ ကိုယ့်ဘာသာလည်း ကွန်ပျူတာနဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွေကနေတဆင့် Unemployment Claims ကို လျှောက်ထားလို့ရပါတယ်။”
အမေရိကန်နိုင်ငံတဝန်း ပြီးခဲ့တဲ့ ၂ ပတ်အတွင်း ခံစားခွင့် လျှောက်ထားသူဦးရေဟာ ၂၀၀၈ ခုနှစ် စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းတုန်းက ၆ လအတွင်း လျှောက်ထားသူ ဦးရေထက် ပိုများပါတယ်။ ဧပြီလနဲ့ ဇွန်လအကြား အမေရိကန်စီးပွားရေး ဇောက်ထိုးကျဆင်းမှာ ဖြစ်သလို လုပ်သားအင်အား စုစုပေါင်း ၁၆၅ သန်းထဲက လုပ်သားပေါင်း ၂၅ သန်းကနေ သန်း ၄၀ အထိ ဇူလိုင်လအကုန်မှာ အလုပ်ဆုံးရှုံးကြလိမ့်မယ်လို့ စီးပွားရေးပညာရှင်တချို့က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
---------------------------------------
(Unicode)
အမရေိကနျမှာ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈသူတှေ ခံစားခှင့ျ ဘယျလိုလြှောကျရသလဲ
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှု မွနျဆနျလာတာနဲ့အမြှ အမရေိကနျပွညျထောငျစုတဝနျး လုပျငနျးခှငျတှရေပျနား၊ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှထေိခိုကျပွီး လူတောျတောျမြားမြား အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈနကွေပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး အစိုးရဆီမှာ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျ လြှောကျထားသူ သနျးနဲ့ခြီတိုးလာပွီး ဒီထဲမှာ မွနျမာ-အမရေိကနျတှလေညျး အပါအဝငျ ဖွဈပါတယျ။ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈ၊ ဝငျငှလြေော့နညျးသှားခြိနျအတှငျး ခံစားခှင့ျ လြှောကျထားနိုငျတာနဲ့ ပတျသကျပွီး အပွည့ျအစုံကို မဆုမှနျက ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
COVID-19 ကူးစကျပြံ့နှံ့ သဆေုံးမှု မွင့ျတကျလာနတေဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ လူတှကေို အိမျထဲမှာနဖေို့၊ အလုပျတှကေိုလညျး နအေိမျကနေ လုပျကွဖို့ ညှှနျကွားလိုကျခြိနျမှာပဲ အမရေိကနျ စီးပှားရေးလုပျငနျးအမြားစု ထိခိုကျကုနျပွီး ရပျဆိုငျးလိုကျရတဲ့ လုပျငနျးတှလေညျး ရှိလာပါတယျ။ ဒီလိုအခွအေနမှော အမရေိကနျအစိုးရဆီကနေ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျ Unemployment Benefits တောငျးခံသူ ၁၀ သနျး ရှိသှားပွီလို့ အလုပျသမားဝနျကွီးဌာနက သတငျးထုတျပွနျပါတယျ။
COVID-19 ကာလအတှငျး လုပျငနျးတှေ ရပျလိုကျလို့ အလုပျနားလိုကျရသူတှေ၊ အလုပျခြိနျ လြော့နညျးသှားသူတှနေဲ့ ပုံမှနျဝငျငှေ မရှိတော့တဲ့ သူတှအေနနေဲ့ အမရေိကနျအစိုးရဆီမှာ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျ တောငျးခံနိုငျဖို့ အဆင့ျဆင့ျ ဆောငျရှကျရပါတယျ။
အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျအတှကျ စနဈတကြ ဘယျလိုလြှောကျသင့ျသလဲဆိုတာ ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျ အခွစေိုကျ H & J Tax and Accounting Servicesစာရငျးအငျးနဲ့ အခှနျဆိုငျရာ ဝနျဆောငျမှုလုပျငနျး ဦးဆောငျသူ မနှငျးနှငျးလှငျက အခုလိုရှငျးပွပါတယျ။
“မွနျမာပွညျသားတှတေငျမကဘူး အမရေိကနျတဝနျးလုံး အားလုံးအပေါျ သကျရောကျမှု ဖွဈကွတဲ့အပေါျမှာ ဒုက်ခရောကျတာတော့ ဒီ Impact အကုနျလုံးကို ရှိတာလေ။ ဒီအလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျကို ဘယျလိုလြှောကျထားကွမလဲ၊ ဘယျတော့တငျရမလဲ၊ ဘယျလိုတငျရမလဲ၊ ဘာတှလေိုအပျမလဲ ဆိုတာကိုတော့ ကမြက ကယျလီဖိုးနီးယားမှာနတေော့ ကယျလီဖိုးနီးယားကို အခွခေံပွီး ပွောပွပါမယျ။ ဒါပမေယ့ျ ပွညျနယျတခုနဲ့တခုက သိပျပွီးတော့ ကှာဟမှုမရှိပါဘူး။Unemployment Claims ကို ဘယျတော့တငျရမလဲဆိုရငျ အလုပျပွုတျသှားတာ၊ အလုပျမရှိတော့တာ၊ အလုပျနာရီတှေ အလြှော့ခံရတာ၊ နောကျ လူမှုဝနျးကငြျတှမှော ခပျခှာခှာနဖေို့ နအေိမျတှမှောနဖေို့ ပွောတဲ့အခြိနျ အလုပျနာရီ လြှော့ခံရတာမြိုးဆိုရငျ အခုသီတငျးပတျ တနငျ်ဂနှကေစပွီး လြှောကျထားလို့ရပါပွီ။”
မဆုမှနျ - ဘယျလိုလုပျငနျးခှငျတှကေ လြှောကျထားနိုငျပါသလဲ။
မနှငျးနှငျးလှငျ - “Self employed နဲ့ Employee နဲ့ရှိတယျ။ ဥပမာ ကုမ်ပဏီတှေ လုပျငနျးခှငျတှမှော အလုပျလုပျတာဆိုရငျ သီတငျးပတျ ၂ ပတျတိုငျး ပုံမှနျ ဝငျငှလေစာရတယျ။ အဲ့လိုမဟုတျဘဲ ကိုယျပိုငျစီးပှားရေးလုပျတယျ၊ ကိုယျပိုငျ အဝတျလြှောျဆိုငျဖှင့ျတယျ၊ ကိုယျပိုငျဆူရှီဆိုငျဖှင့ျတယျ၊ ကိုယျပိုငျစားသောကျဆိုငျဖှင့ျတယျ၊ နောကျ တက်ကစီမောငျးတယျ၊ Uber မောငျးတယျ၊ Lyft မောငျးတယျ၊ နောကျ နအေိမျအရောကျပို့တဲ့ ဝနျဆောငျမှုတှေ လုပျတယျ၊ အဲဒီလို Self employed တှဆေိုရငျ အရငျတုနျးက Unemployment Claims လုပျလို့ရတဲ့ အုပျစုထဲ မပါပါဘူး။ ဒီ COVID-19 ကွောင့ျမို့လို့ သမ်မတက လကျမှတျထိုးပွီးတဲ့ အခြိနျကစပွီး အဲဒီလူတှပေါ အကြုံးဝငျတယျ။ အဲဒီတော့ ကမြ မွနျမာပွညျသားတှကေို အကွံပေးခငြျတာက အခုလို ဒုက်ခရောကျနကွေတဲ့အခြိနျ လြှောကျကွပါ၊ ခံစားခှင့ျတှရေမှာပါ။ ဘယျလိုလြှောကျရမှာလဲဆိုရငျ သုံးမြိုး လြှောကျလို့ရပါတယျ။ နံပါတျတဈက အှနျလိုငျးကပါ၊ နံပါတျနှဈက တယျလီဖုနျးနဲ့လြှောကျပါ၊ နံပါတျ ၃ က စာတိုကျကနေ ဖောငျဖွည့ျပွီး လြှောကျလို့ရပါတယျ။ အဲဒီသုံးမြိုးထဲမှာ ကိုယ့ျအတှကျ အဆငျပွမေယ့ျနညျးနဲ့ လြှောကျကွပါလို့ပွောခငြျပါတယျ။”
ဒီကိုဗဈကာလ နိုငျငံတဝနျး စီးပှားရေးလုပျငနျးခှငျ ထိခိုကျနကွေခြိနျ မိမိရဲ့ခံစားခှင့ျကို မဆုံးရှုံးစဖေို့ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျ လြှောကျထားသူတှအေနနေဲ့ သီတငျးပတျတိုငျး စနဈတကြ ပွနျပွီး လြှောကျထားကွဖို့ကိုလညျး မနှငျးနှငျးလှငျက တိုကျတှနျးပါတယျ။
“အခုဆိုရငျ နေ့စဉျနဲ့အမြှ ဒီ Unemployment Claims အရအေတှကျက မြားမြားလာတာပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ကိုယျနတေဲ့ပွညျနယျအပေါျ မူတညျပွီး ရမယ့ျခံစားခှင့ျက မွနျတာနှေးတာ ဖွဈနိုငျတယျ။ ကယျလီဖိုးနီးယားမှာတော့ အှနျလိုငျးမှာ အကောင့ျဖှင့ျထားတယျ။ အဲဒီကနေ အခြိနျနဲ့တပွေးညီ သတငျးတှပေေးတယျ။ ဝကျဘျဆိုကျမှာရေးထားတာ သီတငျးပတျ ၇ ပတျကနေ ၁၀ ပတျအတှငျးမှာ ရနိုငျပါတယျ။ ကိုယ့ျဆီကို ခကြျလကျမှတျ ပို့လိုကျပွီပေါ့နောျ။ ကိုယ့ျဘကျကနေ Unemployment Claims လို့ရမယ့ျ အစိုးရဝကျဘျဆိုကျကိုဝငျ၊ ကိုယ့ျနာမညျ ကိုယ့ျမှေးသက်ကရာဇျ ကိုယ့ျလိပျစာ ကိုယ့ျ Social နံပါတျ နောကျ ကိုယျအလုပျလုပျခဲ့တဲ့ ရာဇဝငျ လုပျအားခ ဘယျလောကျရခဲ့တယျ၊ ကိုယ့ျအခကြျအလကျတှေ ဖွည့ျရမယျ။ နောကျ ဒီ Unemployment ကို အရငျတုနျးက Claim ဖူးလား မေးပါတယျ၊ လုပျဖူးတယျ မလုပျဖူးဘူး ပွောပါ။ နောကျ ၁၈ လအတှငျး ကိုယျအလုပျလုပျခဲ့တဲ့ ရာဇဝငျတှေ မေးပါမယျ။ အဲ့တော့ ပွောခငြျတာက ကိုယ့ျရဲ့ ကိုယျရေးမှတျတမျး ရာဇဝငျတှကေို အရငျဆုံးပွုစုထားပါ။ နောကျ နိုငျငံသားလား၊ အမွဲတမျးနထေိုငျခှင့ျ ဂရငျးကတျလား မေးပါတယျ။
“အဲ့တော့ အှနျလိုငျးကဖွဈစေ တယျလီဖုနျးကဖွဈစေ လြှောကျလို့ရပါတယျ။ ကမြကတော့ လြှောကျကွဖို့ တိုကျတှနျးပါတယျ။ နောကျ ရဖို့အတှကျလညျး အခှင့ျအရေး အမြားကွီးရှိပါတယျ။ နောကျ ခုနက ညီမမေးတာပေါ့ ဘယျလောကျအခြိနျကာလအထိ ရမှာလဲဆိုတော့ တခြို့ကလညျး သီတငျးပတျ ၁၂ ပတျ၊ တခြို့ကလညျး လေးလအထိ ပွောထားတာ တှေ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခု ဒီဗိုငျးရပျဈအခွအေနကေ တနေ့တခွား မလြော့သှားတဲ့အပွငျ ပိုတိုးတိုးလာနတေော့ ကမြတို့ဘကျက အခြိနျနဲ့တပွေးညီ နောကျဆုံးအခွအေနေ သတငျးထုတျပွနျခကြျတှကေို စောင့ျကွည့ျကွဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ဘယျနှဈလအထိပေးမလဲဆိုတာကို။ ရမယ့ျအတိုငျးအတာကတော့ Maximum ဒေါျလာ ၆၀၀ အထိ ပေးမှာပါ။ ဒါပမေယ့ျ ကိုယ့ျရဲ့ နောကျဆုံးလုပျအားခ လစာခကြျလကျမှတျရဲ့ ရာခိုငျနှုနျးအပေါျမူတညျပွီးလညျး ဆုံးဖွတျခကြျခမြှာပေါ့။”
လုပျငနျးခှငျ ရပျနားသှားတဲ့အတှကျ အစိုးရဆီကနေ အလုပျလကျမဲ့ခံစားခှင့ျ လြှောကျထားနတေဲ့ မရေီလနျးပွညျနယျက ကိုအောငျကြောျညှန့ျက သိထားတဲ့ အတှေ့အကွုံနဲ့ယှဉျပွီး ဒီလို အရေးတကွီးကာလ ဝငျငှမေရှိတော့ခြိနျ ရနိုငျမယ့ျ အခှင့ျအရေးတခုကို လကျလှတျမခံကွဖို့နဲ့ သခြောလြှောကျထားကွဖို့ အကွံဉာဏျပေးပါတယျ။
“လောလောဆယျက အလုပျတှကေလညျး ပိတျထားတော့ သူတို့ဆီက ညှှနျကွားခကြျတှကေို စောင့ျနရေတယျ။ အခုကတော့ လြှောကျထားတာကို စောင့ျနရေတဲ့ အခွအေနပေါ။ လောလောဆယျက DC DMV ဧရိယာကလညျး မလိုအပျရငျ မထှကျနဲ့ အမိန့ျထုတျထားတော့ အခု မထှကျရဲကွဘူး။ အခုက ဗာဂြီးနီးယားမှာ လုပျတဲ့သူဆို ဗာဂြီးနီးယားပွညျနယျကို လြှောကျရတယျ။ ဒီစီမှာလုပျရငျ ဒီစီ၊ မရေီလနျးမှာလုပျရငျ မရေီလနျးမှာ လြှောကျရတယျ။ အခု အဈကိုတို့ လြှောကျထားတာကတော့ ပေးပွီဆိုတဲ့စာ မလာသေးဘူး။ လကျခံရရှိတယျဆိုတဲ့စာတော့ လာတယျ။ တနငျ်ဂနှနေေ့တိုငျးမှာ ပွနျပွီးတော့ Unemployment Claims လုပျရမယျ။ ဒါက ကပျရောဂါကွီး ဆိုတဲ့အခါကတြော့ အားလုံးက အနညျးအမြား ဒုက်ခ သူ့အခကျအခဲနဲ့သူ ရှိကွတာပေါ့။ လောလောဆယျ ပေးစရာတှေ၊ ဘလျေတှကေ အားလုံးက ရပျနတောမှမဟုတျတာ။ နောကျ ဆိုရှယျနံပါတျတှနေဲ့ အလုပျလုပျနကွေတာဆိုတော့ သူတို့ကွည့ျလိုကျတာနဲ့ ဒီလူမှာ ဝငျငှမေရှိဘူးဆိုတာ သဘောပေါကျမှာပါ။ ပေးတာ မပေးတာကတော့ သဘောပေါ့နောျ။ ကိုယ့ျဘကျကတော့ လြှောကျထားမှပဲ ရမှာပေါ့နောျ။ အရေးကွီးတာကတော့ လုပျခဲ့တဲ့ ကိုယ့ျလုပျငနျးခှငျက သူတှနေဲ့ အဆကျမပွတျဖို့ပဲ။ သူတို့ဆီက အကွံဉာဏျတှေ တောငျးလို့ရတယျ။ ကိုယ့ျဘာသာလညျး ကှနျပြူတာနဲ့ ဝကျဘျဆိုကျတှကေနတေဆင့ျ Unemployment Claims ကို လြှောကျထားလို့ရပါတယျ။”
အမရေိကနျနိုငျငံတဝနျး ပွီးခဲ့တဲ့ ၂ ပတျအတှငျး ခံစားခှင့ျ လြှောကျထားသူဦးရဟော ၂၀၀၈ ခုနှဈ စီးပှားရေး အကပြျအတညျးတုနျးက ၆ လအတှငျး လြှောကျထားသူ ဦးရထေကျ ပိုမြားပါတယျ။ ဧပွီလနဲ့ ဇှနျလအကွား အမရေိကနျစီးပှားရေး ဇောကျထိုးကဆြငျးမှာ ဖွဈသလို လုပျသားအငျအား စုစုပေါငျး ၁၆၅ သနျးထဲက လုပျသားပေါငျး ၂၅ သနျးကနေ သနျး ၄၀ အထိ ဇူလိုငျလအကုနျမှာ အလုပျဆုံးရှုံးကွလိမ့ျမယျလို့ စီးပှားရေးပညာရှငျတခြို့က ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
