အစိုးရနဲ႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြဟာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခ်ိန္မွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ပိုမုိလုပ္ကိုင္လာႏိုင္ၾကပါတယ္။ အစိုိးရနဲ႔ မြန္ျပည္သစ္ပါတီ အပစ္အခတ္ရပ္စဲတဲ့အခါမွာ မြန္ဘာသာအေျချပဳ ပညာေရးစနစ္ကို အစိုးရခ်ဳပ္ကိုင္တဲ့ေဒသအထိ တိုးခ်ဲ႔လာႏုိင္ေၾကာင္း သုေတသီ Ashley South နဲ႔ Marie Lall တို႔က မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ တိုင္းရင္းသားစကားနဲ႔ မသင္ၾကားႏိုင္ေသးတာကို မေက်နပ္သူေတြ ရိွပါတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲတာကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး အစိုးရယႏၱရား ခ်ဲ႔ထြင္တဲ့အထဲမွာ ေက်ာင္းေဆာက္တာေတြလည္း ပါဝင္တယ္လုိ႔ ျမင္ၾကပါတယ္။ မြန္ပညာေရးစနစ္မွာ မြန္သမုိင္းနဲ႔ ဘာသာစကားအျပင္ အစိုးရသင္ရိုးကိုလည္း သံုးပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ကရင္နဲ႔ ကခ်င္ေဒသေတြမွာေတာ့ ေဒသခံပညာေရးစနစ္နဲ႔ အစိုးရပညာေရးစနစ္ဟာ သိိသိသာသာ ကြဲျပားျခားနာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေငြေၾကးနဲ႔ ဆရာ လံုေလာက္ဖို႔ အခက္အခဲအမ်ားႀကီး ရိွေနတဲ့ၾကားက ကခ်င္၊ ကရင္ နဲ႔ မြန္အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကား အေျချပဳသင္ၾကားတဲ့စနစ္ကို မူလတန္းအဆင့္မွာ က်င့္သံုးႏိုင္ေအာင္ အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားၾကပါတယ္။ ဒီလို ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ႀကိဳးစားတာကို ေအာက္ေျခကစတဲ့ ဖယ္ဒရယ္စနစ္လို႔ Ashley South နဲ႔ Marie Lall တို႔က ဆိုပါတယ္။
တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားနဲ႔ သင္ၾကားတဲ့စနစ္ကို စတင္က်င့္သံုးသူေတြဟာ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ရဲ ႔ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားကို နားလည္ခ်င္မွ နားလည္မွာပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔က်င့္သံုးေနတဲ့ ပညာေရးစနစ္ဟာ “ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္” ကို လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္သလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ႏုိင္ငံ ထူေထာင္ဖို႔အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက ေဆြးေႏြးေနၾကတာ ဘယ္ေလာက္အထိ ခရီးေရာက္ေနမွန္း မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တိုင္းရင္းသားေဒသက ေက်ာင္းေတြမွာ ကိုယ္ထူကုိယ္ထစနစ္နဲ႔ မိမိတို႔ဘာသာ ရပ္တည္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းတာဟာ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို ေအာက္ေျခက စတင္က်င့္သံုးလာတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြဟာ တိုင္းရင္းသားပညာေရးကို တိုးတက္ေစတာမ်ဳိးရိွသလို ဆုတ္ယုတ္ေစတာမ်ဳိးလည္း ရိွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပညာေရးကိစၥနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ ဆက္စပ္မႈရိွဖို႔ လိုေနပါတယ္။
အပစ္အခတ္ရပ္စဲၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဝးလံတဲ့ တိုင္းရင္းသားေဒသအထိ အစိုးရယႏၱရား ေရာက္ရိွလာတာကို မေက်နပ္သူေတြ ရိွပါတယ္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလွဴရွင္ေတြဟာ အရင္ေထာက္ပံ့ေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြကို အဓိကမထားဘဲ အပစ္ရပ္ေဒသမွာ တိုးခ်ဲ ႔လာတဲ့ အစိုးရယႏၱရားကို ေထာက္ပံ့လာမွာကိုလည္း စိုးရိမ္ၾကပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႔ အျခားဝန္ေဆာင္မႈေတြ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အရပ္သားအသင္းဖြဲ႔နဲ႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြကို ႏိုင္ငံျခားက ဆက္လက္ေထာက္ပံ့ဖို႔ လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပညာေရးနဲ႔ တုိင္းရင္းသားဘာသာစကား သင္ၾကားေရးကိုလည္း ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးတာဟာ ခက္ခဲမယ့္ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။ တိုင္းရင္းသားပညာေရးမွာ သက္ဆိုင္သူေတြဟာ သူတို႔နဲ႔ စိတ္သေဘာထားခ်င္း တူသူေတြကိုသာ လက္ခံလိုတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကြဲလြဲတဲ့သေဘာထားအမ်ဳိးမ်ဳိး ေပၚထြက္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႔ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ သေဘာထားအျမင္ဟာ ႏုိင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေရာင္ျပန္ဟပ္သလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ တသီးတျခားလြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္ၿပီး အစိုးရသင္ရိုးညႊန္းတမ္းနဲ႔ ကြဲျပားေနတဲ့ ေက်ာင္းမ်ဳိးဟာ တိုင္းရင္းသားလြတ္လပ္ေရးကို ဦးတည္ၾကပါတယ္။ အစိုးရသင္ရိုးနဲ႔ ဆက္ထားေပမယ့္ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားသြားၿပီး ျမန္မာဘာသာစကားကို အမ်ားသံုးဘံုစကားအျဖစ္သံုးတဲ့၊ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္ေနတဲ့ ေက်ာင္းေတြမွာဆိုရင္ ခိုင္မာတဲ့ ဖယ္ဒရယ္ (သို႔မဟုတ္) ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ႏုိင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဗဟိုအစိုးရက ျမန္မာမႈျပဳထားတဲ့ ပညာေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးေနတဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားေတြက ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ ေတာင္းဆိုၿပီး တံု႔ျပန္ၾကပါတယ္။
ေဒသအေျခအေနကိုလုိုက္ၿပီး ပညာေရးစနစ္အမ်ဳိးမ်ဳိး က်င့္သံုးတာကို ဗဟိုအစိုးရ လက္မခံတာၾကာၿပီ ျဖစ္ေပမယ့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုိးရလက္ထက္မွာ စတင္ေျပာင္းလဲလာတယ္လို႔ Ashley South နဲ႔ Marie Lall တို႔က ေျပာဆုိပါတယ္။ အစိုးရေက်ာင္းမွာ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကား သင္ၾကားခြင့္ျပဳတာမ်ဳိး ေတြ႔ရိွလာေပမယ့္ ဘာသာရပ္ေတြကို တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားနဲ႔ သင္ၾကားတာမ်ဳိးကေတာ့ အလြန္နည္းပါးေသးတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ကြင္းဆင္းေလ့လာစဥ္ ေတြ႔ရိွရတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြကေတာ့ ပံုမွန္လစာရရိွေရး၊ ဆရာအတတ္သင္မႈ ေကာင္းမြန္ေရးနဲ႔ ေက်ာင္းအေဆာင္အဦးနဲ႔ ပရိေဘာဂ ရရိွေရးစတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာတဲ့ သီးျခားပညာေရးစနစ္ေတြဟာ အပစ္ရပ္ကာလမွာ ေက်ာင္းၿပီသူေတြကို အခြင့္အလမ္းမေပးႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဗမာစကားမတတ္တဲ့အတြက္ ဗမာနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖုိ႔နဲ႔ အလုပ္ရဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ေဒသဆုိင္ရာေက်ာင္းကို အစိုးရက အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါမွသာ တိုင္းရင္းသားေက်ာင္းဆင္းေတြဟာ အထူးမြမ္းမံသင္တန္းတက္ၿပီး တူညီတဲ့အတန္းကို ကူးေျပာင္းႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ႏုိင္ဖို႔ အစိုးရ စည္းမ်ဥ္းသတ္မွတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ဘာမွမလုပ္ေသးဘူးလို႔ Ashley South နဲ႔ Marie Lall တို႔က ေျပာဆုိပါတယ္။
