[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ပြည်သူတွေအပေါ် အကြမ်းဖက် ဖိနှိပ်နေမှုကြောင့် သေဆုံးသူ အရေအတွက်တိုးလာနေတဲ့အပေါ် နိုင်ငံတကာရဲ့ စိုးရိမ်မှုလည်း ပိုပြီးမြင့်တက်လာနေပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ လူသားထုအပေါ် ပြစ်မှုကျူးလွန် ချိုးဖောက်ရာရောက်နိုင်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂအကြီးတန်း သံတမန်တယောက်က ပြောကြားထားပါတယ်။
တချိန်ထဲမှာပဲ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ပြည်သူတွေအပေါ် ဖိနှိပ်နေသူတွေအပေါ် EU ဥရောပသမဂ္ဂက အရေးယူ ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ချမှတ်ဖို့ ဒီနေ့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
Belgium နိုင်ငံ Brussels မြို့တော်မှာ EU နိုင်ငံခြားမူဝါဒရေးရာအကြီးအကဲ Josep Borrell က မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို EU နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးတွေကို ဒီနေ့အစောပိုင်းက ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် စစ်တပ်နဲ့ သူတို့ရဲ့ စီးပွားရေးအကျိုးစီးပွားတွေအပေါ် ပစ်မှတ်ထား အရေးယူဖို့အတွက် သဘောတူ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ ပစ်မှတ်ထား ဒဏ်ခတ်လိုက်သူ ၁၁ ယောက်ထဲမှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်းအပြင် ဒုတိယသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေ၊ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌတို့ ပါတယ်လို့ ဥရောပကောင်စီရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဲဒီသူတွေ EU နိုင်ငံတွေ မလာနိုင်အောင် ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်တာ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ထိန်းချုပ်ပြီး ဒဏ်ခတ်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ ဒဏ်ခတ်လိုက်တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို EU နိုင်ငံသားတွေ ကုမ္ပဏီတွေကနေ ငွေကြေးစီးဆင်းမှုတွေ ပိတ်ပင်ဖို့လည်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် EU က တိုက်ရိုက် ပေးနေတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အကူအညီအားလုံးကို ပြန်ရုပ်သိမ်းဖို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံက လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်နေသူတွေ၊ သတင်းထောက်တွေအပေါ် EU ကဆက်လက် ထောက်ခံသွားဖို့နဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကို ဆက်ပြီး ကူညီသွားဖို့လည်း ဒီနေ့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအပေါ် နောက်ထပ် ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုတွေလုပ်တာ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်ထားတဲ့ မူဝါဒတွေကို EU က ဆက်ပြီး သုံးသပ်သွားမယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ EU ကြားဆက်ဆံရေးကို အဆက်မပြတ်သုံးသတ်ပြီး လိုအပ်သလို နောက်ထပ်ဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်သွားဖို့ကိုလည်း ဥရောပကောင်စီက ပြီးခဲ့တဲ့လထဲက ဆုံးဖြတ်ထားတာပါ။
စစ်တပ်ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက် (MEHL) နဲ့ မြန်မာ့ စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း (MEC) တို့မှာ EU ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ EU ဘဏ်တွေက စီးပွားရေးလုပ်တာ တားမြစ်မယ့် ပစ်မှတ်ထား အရေးယူမှုတွေ နောက်ထပ် လုပ်ဖို့ စဉ်းစားနေတယ်လို့ EU သံတမန်တွေကပြောတာကို Reuters သတင်းထဲမှာ ပြောထားပါတယ်။ စစ်တပ်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေထဲမှာ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်း၊ အစားအသောက်နဲ့ အဖျော်ယာမကာလုပ်ငန်း၊ Telecom ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း၊ ဟိုတယ်လုပ်ငန်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။
ပြည်သူတွေကို ဖိနှိပ်ရာမှာ သုံးတဲ့ စစ်လက်နက်နဲ့ ပစ္စည်းတွေ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်တာ၊ စစ်တပ်နဲ့ နယ်ခြားစောင့်တပ်တွေ အသုံးချနိုင်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ EU ကနေတင်ပို့တာ၊ ပြည်တွင်းဖိနှိပ်ရာမှာ အသုံးပြုနိုင်တဲ့ ဆက်သွယ်ရေးပစ္စည်းတွေ တင်ပို့တာ၊ စစ်သင်တန်းပေးတာ၊ စစ်တပ်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတားမြစ်တာ စတဲ့ အစောပိုင်းထဲက ချမှတ်ထားတဲ့ ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုတွေကိုလည်း EU ကဆက်လက်ချမှတ်ထားပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ရက်စက်တဲ့လုပ်ရပ်တွေ လုပ်ခဲ့လို့ အရင်ကတည်းက အရေးယူထားသူ ၁၄ ယောက်ရှိပြီး အခု ထပ်မံအရေးယူသူ ၁၁ ယောက်နဲ့ဆိုရင် EU က စုစုပေါင်း ပစ်မှတ်ထား ဒဏ်ခတ်ထားသူက ၂၅ ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ အရင် ၁၄ ယောက်ကတော့ တာဝန်ရှိတဲ့ ရဲနဲ့ စစ်တပ်က တပ်မှူးတွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။
Belgium နိုင်ငံ Brussels မြို့တော်မှာ EU နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ မစခင် ဒီနေ့ မနက်အစောပိုင်းတုန်းကတော့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေသူ ၁၁ ယောက်ကို အရေးယူမယ့်အကြောင်း EU နိုင်ငံခြားမူဝါဒရေးရာအကြီးအကဲ Josep Borrell က ခုလိုပြောခဲ့တာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေအပေါ် ဖိနှိပ်မှုမှာ ပါဝင်နေသူ ၁၁ ယောက်ကို အရေးယူဒဏ်ခတ်မှုတွေ ချမှတ်မှာဖြစ်တယ်လို့ EU နိုင်ငံခြားမူဝါဒရေးရာအကြီးအကဲ Josep Borrell က အစောပိုင်းက ပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဂျာမနီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Heiko Maas ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်နေတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုတွေ လုပ်မှ ဖြစ်တော့မယ်လို့ ခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြင်နေရတဲ့ အလွန်အမင်း အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွေက ဘယ်လိုမှကို လက်ခံလို့ မရပါဘူးလို့ EU ဂျာမနီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကပြောခဲ့တာပါ။ သတ်ဖြတ်မှုအတိုင်းအတာဟာ လက်ခံလို့မရတဲ့ အဆင့်ကို ရောက်နေပါပြီ။ ဒါကြောင့် ဒဏ်ခတ်အရေးယူရေးကိစ္စကို မလုပ်ဘဲ မနေလို့ မရတော့ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံက လမ်းမတွေပေါ်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေမှာ တာဝန်ရှိသူတွေအပေါ် ပစ်မှတ်ထားပြီး အရေးယူမှုတွေကို ချမှတ်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်လို့ ဂျာမနီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီက ပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတဲ့လုပ်ရပ်အပေါ် အပြင်းထန်ဆုံးအဆင့် အပြစ်တင်ပြီး မြန်မာပြည်သူတွေဘက်က ရပ်တည်ကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း ဥရောပကောင်စီက ဖေဖော်ဝါရီလထဲက သဘောတူ ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်နေတဲ့ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွေ လျှော့ချဖို့၊ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ချက်ချင်းအဆုံးသတ်ပြီး ရွေးကောက်ခံထားရတဲ့ အရပ်သားအစိုးရလက် အာဏာပြန်အပ်ဖို့၊ ရွေးကောက်ခံလွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ လွှတ်တော်စည်းဝေးပွဲတွေ ကျင်းပဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ အပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဖမ်းဆီးထားသူတွေအားလုံးကို ခြွင်းချက်မရှိ လွှတ်ပေးဖို့လည်း တောင်းဆိုထားပါတယ်။
စစ်ခေါင်းဆောင်တွေ အာဏာသိမ်းအုပ်ချုပ်တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ကတည်းကဆိုရင် ရဲနဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ လက်ချက်နဲ့သေဆုံးသူ ၂၅၀ ထက် မနည်းရှိနေပါပြီ။
ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းမှုတွေ ရှိနေတဲ့ကြားမှာပဲ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုတွေကို ပြည်သူတွေက ပုံစံအစုံနဲ့ ဆက်လုပ်နေကြပါတယ်။ ရန်ကုန်မြို့မှာ ကားတွေလမ်းပေါ်ထွက် ဟွန်းတီးတဲ့ကားသပိတ်၊ ထိုင်သပိတ်၊ မိုးပျံပူဖောင်းလွှတ်တင်သပိတ်တွေ ဒီနေ့လုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂကနေ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် R2P လုပ်ငန်းစဉ်တွေ စတင်ပေးဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ စာသားတွေ ချိတ်ဆွဲထားတဲ့ မိုးပျံပူဖောင်း အနီရောင်တွေကို လွှတ်တင်ဆန္ဒပြကြတဲ့ အသံတွေဖြစ်ပါတယ်။
အခုလိုနည်းမျိုးစုံ ဆန္ဒပြနေသလို လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေကလည်း ဖိနှိပ်မှုကို တိုးမြှင့်လုပ်နေကြပါတယ်။ မန္တလေးမြို့ အောင်ပင်လယ်အရပ်က မြရည်နန္ဒာရပ်ကွက်မှာ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ၃ ယောက်သေဆုံးပြီး ၂ ယောက်ထက်မနည်း ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။ ဖြိုခွင်းမှုအတွင်း ဖမ်းဆီးခံရသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ မနေ့ညကလည်း အောင်ပင်လယ် အပါအဝင် မြို့နယ် တချို့မှာ ပစ်ခတ်လို့ ၆ ယောက်ထက် မနည်းသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ မနေ့က ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ၁ ယောက်သေဆုံးခဲ့တဲ့ မုံရွာမြို့မှာ ဒီနေ့မှာ ပြည်သူ ထောင်နဲ့ချီ ချီတက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ မကွေးမြို့နဲ့ မင်းတပ်မြို့မှာတော့ ဆန္ဒပြတောင်းဆိုတဲ့ ဆိုင်းဘုတ်တွေချပြီး လူမဲ့သပိတ်လုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ သာစည်၊ ရွှေဘို၊ တမူး၊ ဖားကန့်၊ ခင်ဦး၊ မိတ္ထီလာ၊ နမ္မတီး၊ မြစ်ကြီးနား၊ ထားဝယ် စတဲ့မြို့တွေမှာလည်း အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ရဲနဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ အကြမ်းဖက်ဖြိုခွဲမှုအတွင်း ဖမ်းဆီးခံရသူတွေလည်းရှိပါတယ်။
သောကြာနေ့တုန်းက နေပြည်တော်မှာ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတဲ့ BBC မြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုအောင်သူရ ကတော့ ဒီကနေ့ ပြန်လွတ်မြောက်လာပါတယ်။ သူနဲ့အတူ အဖမ်းခံခဲ့ရတဲ့ မဇ္ဈိမအယ်ဒီတာဟောင်း ကိုသန်းထိုက်အောင်ကတော့ ဆက်လက် ဖမ်းဆီးခံထားရပါတယ်။ နေပြည်တော် ဒက္ခိဏခရိုင်တရားရုံးရှေ့မှာ သောကြာနေ့တုန်းက သတင်းရယူနေစဉ် သူတို့ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။
သောကြာနေ့ကပဲ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့ သြစတြေးလျ နိုင်ငံသား ၂ ယောက် ထိန်းသိမ်းခံထားရတယ်လို့ သြစတြေးလျ နိုင်ငံက သတင်းတွေမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စီးပွားရေးအကြံပေးလုပ်ငန်းလုပ်နေတယ်လို့ နားလည်ရတဲ့ Matthew O'Kane နဲ့ Christa Avery တို့ကို နေအိမ်မှာ အကျယ်ချုပ်နဲ့ ဖမ်းဆီးထားကြောင်း SBS သတင်းဌာနက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ Christa Avery က သြစတြေးလျ အပြင် Canada နိုင်ငံသားခံယူထားသူဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ ၂ ယောက်အတွက် လိုအပ်တဲ့ အကူအညီကို သံရုံးက ပေးနေတယ်လို့ သြစတြေးလျ နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ပြောပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ရေးလုံခြုံမှုအတွက် နောက်ထပ်အသေးစိတ် ပြောလို့ မရဘူးလို့ နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရက တုံ့ပြန်ကြောင်း SBS ရဲ့သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အတွက် စီးပွားအကြံပေးအဖြစ် ဆောင်ရွက်သူ Sean Turnell ဟာလည်း စစ်အာဏာသိမ်းပြီး သီတင်းတပတ်အကြာမှာ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး ခုချိန်ထိ ပြန်မလွတ်သေးပါဘူး။
[Unicode Version]
EU ရဲ့ မွနျမာအရေးယူမှုစာရငျးထဲ ၁၁ ဦးထပျတိုး
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီး ပွညျသူတှအေပေါျ အကွမျးဖကျ ဖိနှိပျနမှေုကွောင့ျ သဆေုံးသူ အရအေတှကျတိုးလာနတေဲ့အပေါျ နိုငျငံတကာရဲ့ စိုးရိမျမှုလညျး ပိုပွီးမွင့ျတကျလာနပေါတယျ။ မွနျမာစဈတပျရဲ့ လုပျရပျဟာ လူသားထုအပေါျ ပွဈမှုကြူးလှနျ ခြိုးဖောကျရာရောကျနိုငျတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂအကွီးတနျး သံတမနျတယောကျက ပွောကွားထားပါတယျ။
တခြိနျထဲမှာပဲ စဈအာဏာသိမျးပွီး ပွညျသူတှအေပေါျ ဖိနှိပျနသေူတှအေပေါျ EU ဥရောပသမဂ်ဂက အရေးယူ ဒဏျခတျမှုတှေ ခမြှတျဖို့ ဒီနေ့ ဆုံးဖွတျလိုကျပါတယျ။
Belgium နိုငျငံ Brussels မွို့တောျမှာ EU နိုငျငံခွားမူဝါဒရေးရာအကွီးအကဲ Josep Borrell က မွနျမာနိုငျငံအခွအေနကေို EU နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးတှကေို ဒီနေ့အစောပိုငျးက ရှငျးလငျးပွောကွားခဲ့ပွီးနောကျ စဈတပျနဲ့ သူတို့ရဲ့ စီးပှားရေးအကြိုးစီးပှားတှအေပေါျ ပဈမှတျထား အရေးယူဖို့အတှကျ သဘောတူ ဆုံးဖွတျခဲ့ကွတာဖွဈပါတယျ။ ဒီနေ့ ပဈမှတျထား ဒဏျခတျလိုကျသူ ၁၁ ယောကျထဲမှာ တပျမတောျကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ၊ ဒုတိယကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဒုတိယ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး စိုးဝငျးအပွငျ ဒုတိယသမ်မတ ဦးမွင့ျဆှေ၊ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲ ရလဒျကို ဖကြျသိမျးခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျဥက်ကဋ်ဌတို့ ပါတယျလို့ ဥရောပကောငျစီရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ အဲဒီသူတှေ EU နိုငျငံတှေ မလာနိုငျအောငျ ပွညျဝငျခှင့ျ ပိတျပငျတာ၊ ပိုငျဆိုငျမှုတှကေို ထိနျးခြုပျပွီး ဒဏျခတျလိုကျတာဖွဈပါတယျ။ ဒီနေ့ ဒဏျခတျလိုကျတဲ့ လူပုဂ်ဂိုလျတှနေဲ့ လုပျငနျးတှကေို EU နိုငျငံသားတှေ ကုမ်ပဏီတှကေနေ ငှကွေေးစီးဆငျးမှုတှေ ပိတျပငျဖို့လညျး ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးအတှကျ EU က တိုကျရိုကျ ပေးနတေဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေး အကူအညီအားလုံးကို ပွနျရုပျသိမျးဖို့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံက လူထုအခွပွေု အဖှဲ့အစညျးတှေ၊ လူ့အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျနသေူတှေ၊ သတငျးထောကျတှအေပေါျ EU ကဆကျလကျ ထောကျခံသှားဖို့နဲ့ မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့ အခွခေံလိုအပျခကြျတှကေို ဆကျပွီး ကူညီသှားဖို့လညျး ဒီနေ့ ဆုံးဖွတျခဲ့ကွပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျက ထိနျးခြုပျထားတဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှအေပေါျ နောကျထပျ ပိတျဆို့ အရေးယူမှုတှလေုပျတာ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံအပေါျထားတဲ့ မူဝါဒတှကေို EU က ဆကျပွီး သုံးသပျသှားမယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ EU ကွားဆကျဆံရေးကို အဆကျမပွတျသုံးသတျပွီး လိုအပျသလို နောကျထပျဆောငျရှကျမှုတှေ လုပျသှားဖို့ကိုလညျး ဥရောပကောငျစီက ပွီးခဲ့တဲ့လထဲက ဆုံးဖွတျထားတာပါ။
စဈတပျထိနျးခြုပျထားတဲ့ မွနျမာ့စီးပှားရေး ဦးပိုငျလီမိတကျ (MEHL) နဲ့ မွနျမာ့ စီးပှားရေး ကောျပိုရေးရှငျး (MEC) တို့မှာ EU ရငျးနှီးမွှုပျနှံသူတှေ EU ဘဏျတှကေ စီးပှားရေးလုပျတာ တားမွဈမယ့ျ ပဈမှတျထား အရေးယူမှုတှေ နောကျထပျ လုပျဖို့ စဉျးစားနတေယျလို့ EU သံတမနျတှကေပွောတာကို Reuters သတငျးထဲမှာ ပွောထားပါတယျ။ စဈတပျနဲ့ ဆကျစပျနတေဲ့ လုပျငနျးတှထေဲမှာ သတ်တုတှငျးလုပျငနျး၊ အစားအသောကျနဲ့ အဖြောျယာမကာလုပျငနျး၊ Telecom ဆကျသှယျရေးလုပျငနျး၊ ဟိုတယျလုပျငနျး၊ ဘဏျလုပျငနျးတှေ ပါဝငျပါတယျ။
ပွညျသူတှကေို ဖိနှိပျရာမှာ သုံးတဲ့ စဈလကျနကျနဲ့ ပစ်စညျးတှေ ရောငျးခမြှု ပိတျပငျတာ၊ စဈတပျနဲ့ နယျခွားစောင့ျတပျတှေ အသုံးခနြိုငျတဲ့ ကုနျပစ်စညျးတှေ EU ကနတေငျပို့တာ၊ ပွညျတှငျးဖိနှိပျရာမှာ အသုံးပွုနိုငျတဲ့ ဆကျသှယျရေးပစ်စညျးတှေ တငျပို့တာ၊ စဈသငျတနျးပေးတာ၊ စဈတပျနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတားမွဈတာ စတဲ့ အစောပိုငျးထဲက ခမြှတျထားတဲ့ ဒဏျခတျအရေးယူမှုတှကေိုလညျး EU ကဆကျလကျခမြှတျထားပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ရကျစကျတဲ့လုပျရပျတှေ လုပျခဲ့လို့ အရငျကတညျးက အရေးယူထားသူ ၁၄ ယောကျရှိပွီး အခု ထပျမံအရေးယူသူ ၁၁ ယောကျနဲ့ဆိုရငျ EU က စုစုပေါငျး ပဈမှတျထား ဒဏျခတျထားသူက ၂၅ ယောကျဖွဈပါတယျ။ အရငျ ၁၄ ယောကျကတော့ တာဝနျရှိတဲ့ ရဲနဲ့ စဈတပျက တပျမှူးတှေ ဖွဈကွပါတယျ။
Belgium နိုငျငံ Brussels မွို့တောျမှာ EU နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးတှနေဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးပှဲ မစခငျ ဒီနေ့ မနကျအစောပိုငျးတုနျးကတော့ စဈအာဏာသိမျးမှုမှာ ပါဝငျပတျသကျနသေူ ၁၁ ယောကျကို အရေးယူမယ့ျအကွောငျး EU နိုငျငံခွားမူဝါဒရေးရာအကွီးအကဲ Josep Borrell က ခုလိုပွောခဲ့တာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုနဲ့ ဆန်ဒပွသူတှအေပေါျ ဖိနှိပျမှုမှာ ပါဝငျနသေူ ၁၁ ယောကျကို အရေးယူဒဏျခတျမှုတှေ ခမြှတျမှာဖွဈတယျလို့ EU နိုငျငံခွားမူဝါဒရေးရာအကွီးအကဲ Josep Borrell က အစောပိုငျးက ပွောကွားခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဂြာမနီနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Heiko Maas ကလညျး မွနျမာနိုငျငံဖွဈနတေဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှကွေောင့ျ ဒဏျခတျအရေးယူမှုတှေ လုပျမှ ဖွဈတော့မယျလို့ ခုလို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ မွငျနရေတဲ့ အလှနျအမငျး အကွမျးဖကျလုပျရပျတှကေ ဘယျလိုမှကို လကျခံလို့ မရပါဘူးလို့ EU ဂြာမနီနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးကပွောခဲ့တာပါ။ သတျဖွတျမှုအတိုငျးအတာဟာ လကျခံလို့မရတဲ့ အဆင့ျကို ရောကျနပေါပွီ။ ဒါကွောင့ျ ဒဏျခတျအရေးယူရေးကိစ်စကို မလုပျဘဲ မနလေို့ မရတော့ပါဘူး။ မွနျမာနိုငျငံက လမျးမတှပေေါျမှာ ဖွဈနတေဲ့ ဖွဈရပျတှမှော တာဝနျရှိသူတှအေပေါျ ပဈမှတျထားပွီး အရေးယူမှုတှကေို ခမြှတျသှားရမှာဖွဈပါတယျလို့ ဂြာမနီနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီက ပွောကွားခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈတပျက အာဏာသိမျးတဲ့လုပျရပျအပေါျ အပွငျးထနျဆုံးအဆင့ျ အပွဈတငျပွီး မွနျမာပွညျသူတှဘေကျက ရပျတညျကွောငျး ဆုံးဖွတျခကြျကိုလညျး ဥရောပကောငျစီက ဖဖေောျဝါရီလထဲက သဘောတူ ခမြှတျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီဆုံးဖွတျခကြျထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာဖွဈနတေဲ့ အကွမျးဖကျလုပျရပျတှေ လြှော့ခဖြို့၊ စဈအာဏာသိမျးမှု ခကြျခငြျးအဆုံးသတျပွီး ရှေးကောကျခံထားရတဲ့ အရပျသားအစိုးရလကျ အာဏာပွနျအပျဖို့၊ ရှေးကောကျခံလှှတျတောျအမတျတှနေဲ့ လှှတျတောျစညျးဝေးပှဲတှေ ကငြျးပဖို့ တောငျးဆိုထားပါတယျ။ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျ၊ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျတို့ အပွငျ စဈအာဏာသိမျးမှုနဲ့ပတျသကျပွီး ဖမျးဆီးထားသူတှအေားလုံးကို ခွှငျးခကြျမရှိ လှှတျပေးဖို့လညျး တောငျးဆိုထားပါတယျ။
စဈခေါငျးဆောငျတှေ အာဏာသိမျးအုပျခြုပျတဲ့ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ကတညျးကဆိုရငျ ရဲနဲ့ စဈတပျရဲ့ လကျခကြျနဲ့သဆေုံးသူ ၂၅၀ ထကျ မနညျးရှိနပေါပွီ။
ပဈခတျနှိမျနငျးမှုတှေ ရှိနတေဲ့ကွားမှာပဲ စဈအာဏာသိမျးမှု ဆန့ျကငြျဆန်ဒပွမှုတှကေို ပွညျသူတှကေ ပုံစံအစုံနဲ့ ဆကျလုပျနကွေပါတယျ။ ရနျကုနျမွို့မှာ ကားတှလေမျးပေါျထှကျ ဟှနျးတီးတဲ့ကားသပိတျ၊ ထိုငျသပိတျ၊ မိုးပြံပူဖောငျးလှှတျတငျသပိတျတှေ ဒီနေ့လုပျခဲ့ကွပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂကနေ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ R2P လုပျငနျးစဉျတှေ စတငျပေးဖို့ တောငျးဆိုတဲ့ စာသားတှေ ခြိတျဆှဲထားတဲ့ မိုးပြံပူဖောငျး အနီရောငျတှကေို လှှတျတငျဆန်ဒပွကွတဲ့ အသံတှဖွေဈပါတယျ။
အခုလိုနညျးမြိုးစုံ ဆန်ဒပွနသေလို လကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့တှကေလညျး ဖိနှိပျမှုကို တိုးမွှင့ျလုပျနကွေပါတယျ။ မန်တလေးမွို့ အောငျပငျလယျအရပျက မွရညျနန်ဒာရပျကှကျမှာ ပဈခတျမှုကွောင့ျ ၃ ယောကျသဆေုံးပွီး ၂ ယောကျထကျမနညျး ဒဏျရာရခဲ့ပါတယျ။ ဖွိုခှငျးမှုအတှငျး ဖမျးဆီးခံရသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ မနေ့ညကလညျး အောငျပငျလယျ အပါအဝငျ မွို့နယျ တခြို့မှာ ပဈခတျလို့ ၆ ယောကျထကျ မနညျးသဆေုံးခဲ့ပါတယျ။ မနေ့က ပဈခတျမှုကွောင့ျ ၁ ယောကျသဆေုံးခဲ့တဲ့ မုံရှာမွို့မှာ ဒီနေ့မှာ ပွညျသူ ထောငျနဲ့ခြီ ခြီတကျ ဆန်ဒပွခဲ့ကွပါတယျ။ မကှေးမွို့နဲ့ မငျးတပျမွို့မှာတော့ ဆန်ဒပွတောငျးဆိုတဲ့ ဆိုငျးဘုတျတှခေပြွီး လူမဲ့သပိတျလုပျခဲ့ကွပါတယျ။ သာစညျ၊ ရှှဘေို၊ တမူး၊ ဖားကန့ျ၊ ခငျဦး၊ မိတ်ထီလာ၊ နမ်မတီး၊ မွဈကွီးနား၊ ထားဝယျ စတဲ့မွို့တှမှောလညျး အာဏာသိမျးမှုဆန့ျကငြျကန့ျကှကျတဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှလေုပျခဲ့ကွပါတယျ။ ရဲနဲ့ စဈတပျရဲ့ အကွမျးဖကျဖွိုခှဲမှုအတှငျး ဖမျးဆီးခံရသူတှလေညျးရှိပါတယျ။
သောကွာနေ့တုနျးက နပွေညျတောျမှာ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတဲ့ BBC မွနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုအောငျသူရ ကတော့ ဒီကနေ့ ပွနျလှတျမွောကျလာပါတယျ။ သူနဲ့အတူ အဖမျးခံခဲ့ရတဲ့ မဇ်ဈိမအယျဒီတာဟောငျး ကိုသနျးထိုကျအောငျကတော့ ဆကျလကျ ဖမျးဆီးခံထားရပါတယျ။ နပွေညျတောျ ဒက်ခိဏခရိုငျတရားရုံးရှေ့မှာ သောကွာနေ့တုနျးက သတငျးရယူနစေဉျ သူတို့ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတာဖွဈပါတယျ။
သောကွာနေ့ကပဲ မွနျမာနိုငျငံကနေ ထှကျခှာဖို့ ပွငျဆငျနတေဲ့ သွစတွေးလြ နိုငျငံသား ၂ ယောကျ ထိနျးသိမျးခံထားရတယျလို့ သွစတွေးလြ နိုငျငံက သတငျးတှမှော ဖောျပွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ စီးပှားရေးအကွံပေးလုပျငနျးလုပျနတေယျလို့ နားလညျရတဲ့ Matthew O'Kane နဲ့ Christa Avery တို့ကို နအေိမျမှာ အကယြျခြုပျနဲ့ ဖမျးဆီးထားကွောငျး SBS သတငျးဌာနက ထုတျပွနျပါတယျ။ Christa Avery က သွစတွေးလြ အပွငျ Canada နိုငျငံသားခံယူထားသူဖွဈပါတယျ။ သူတို့ ၂ ယောကျအတှကျ လိုအပျတဲ့ အကူအညီကို သံရုံးက ပေးနတေယျလို့ သွစတွေးလြ နိုငျငံခွားရေးဌာနက ပွောပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ ကိုယျရေးလုံခွုံမှုအတှကျ နောကျထပျအသေးစိတျ ပွောလို့ မရဘူးလို့ နိုငျငံခွားရေးဌာန ပွောခှင့ျရက တုံ့ပွနျကွောငျး SBS ရဲ့သတငျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအတှကျ စီးပှားအကွံပေးအဖွဈ ဆောငျရှကျသူ Sean Turnell ဟာလညျး စဈအာဏာသိမျးပွီး သီတငျးတပတျအကွာမှာ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရပွီး ခုခြိနျထိ ပွနျမလှတျသေးပါဘူး။
