(Zawgyi / Unicode)
ဒီသီတင်းပတ်တွေထဲ မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း မြစ်ရေတွေ စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက် မြင့်တက်လာတာတွေရှိလို့ မြစ်ကမ်းနံဘေး ပြည်သူတွေအနေနဲ့ မိုးလေဝသနဲ့ မြစ်ရေအခြေအနေ သတင်းတွေကို မျက်ခြည်မပြတ် နားစွင့်နေကြဖို့နဲ့ ရေဘေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ ဆောင်ရွက်ထားဖို့ မိုးဇလနဲ့ ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေက သတိပေး ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မဆုမွန် ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အခုဆိုရင် မုန်သုံမိုးရာသီချိန် ရောက်လာပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် တချို့နေရာတွေမှာ မုတ်သုံမိုး အားကောင်းတာတွေ ရှိသလို မိုးကြီးရေလျှံမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အတွက် မြစ်ရေတွေလည်း စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက်ကို မြင့်တက်လာနေပါတယ်။
စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက်ကို ရောက်ရှိခဲ့တဲ့ ချင်းတွင်းမြစ်နဲ့ ဧရာဝတီမြစ်ရဲ့ လက်ရှိ စိုးရိမ်ရေမှတ် အခြေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းက မြစ်ချောင်းတွေမှာ စိုးရိမ်ရေမှတ်တွေအထိ မြစ်ရေမြင့်တက်လာနေတဲ့ အနေအထားတွေကိုတော့ မိုးလေဝသနဲ့ ဇလဗေဒ ညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးကျော်မိုးဦးက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို ရှင်းပြပါတယ်။
“လက်ရှိအနေနဲ့ကတော့ စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက် ရောက်ခဲ့တာနဲ့ လက်ရှိ စိုးရိမ်ရေမှတ်ကို ရောက်နေတာကတော့ ဧရာဝတီမြစ်နဲ့ ချင်းတွင်းမြစ် ၂ ခုပါ။ သံလွင်ကတော့ စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက်ကို ရောက်ဖို့ ၄ ပေလောက် လိုသေးတယ်။ လက်ရှိ ဧရာဝတီမြစ်ရေကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ တရက်ကျော်က ရွှေကူမှာတော့ သူက စိုးရိမ်ရေမှတ်ကို အနည်းငယ် ကျော်သွားတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ကသာဘက်မှာတော့ စိုးရိမ်ရေမှတ် မရောက်ခဲ့ဘူး၊ ပြန်ကျနေတယ်။
“ဒါပေမယ့် သူတို့ဆီကနေ တက်ခဲ့တဲ့ရေကြောင့် ကျန်တဲ့ အောက်ကစခန်းတွေပေါ့ သပိတ်ကျင်းတို့ မန္တလေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မြင်းမူတို့ဘက်ကိုတော့ ဆက်ပြီးတော့ ရေတက်နေတဲ့ အနေအထားရှိတယ်။ အဲ့လိုမျိုးပဲ ဒီ ချင်းတွင်းမြစ်ပေါ့၊ ချင်းတွင်းမြစ်မှာတော့ ဟုမ္မလင်းနဲ့ ဖောင်းပြင်ကို ရေထိုးခဲ့တယ်။ ဖောင်းပြင်ကတော့ စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက်ကို ကျော်သွားပြီပေါ့နော်။ ဖောင်းပြင်ရဲ့ အောက်ကစခန်းတွေဖြစ်တဲ့ ကလေးဝတို့ မော်လိုက်တို့ မင်းကင်းတို့ မုံရွာတို့မှာတော့ စိုးရိမ်ရေမှတ်ကို ရောက်နိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ ရှိပါတယ်၊ အခုတက်ခဲ့တဲ့ ရေအရပေါ့နော်။”
ဧရာဝတီမြစ်ရေ စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက် မြင့်တက်လာနေတဲ့ အချိန်မှာတော့ ဧရာဝတီတိုင်းတွင်းမှာလည်း မြစ်ရေမြင့်တက်လာမှုတွေနဲ့ ရေကြီး ရေလွှမ်းမိုးမှုဒဏ်တွေ ကြုံလာရနိုင်တာမို့ ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနဘက်ကလည်း အရေးပေါ် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးနဲ့ ရေဘေးအန္တရာယ် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ ဆောင်ရွက်နေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ အရေးပေါ် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေနဲ့ ရေဘေးအန္တရာယ် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရေး လက်ရှိဆောင်ရွက်နေတဲ့ အခြေအနေတွေကို ဧရာဝတီတိုင်း ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါက်တာသန်းထွဋ်အောင်ကလည်း ဗွီအိုအေကို ပြောပြပါတယ်။
“ကျနော်တို့က ပြီးခဲ့တဲ့ သုံးလလောက်ကတည်းက သင်္ကြန်အပြီးမှာ သဘာဝဘေးစီမံချက်လေး ရေးလိုက်တယ်။ Disaster အတွက် ဆေးဝါးတွေကို မြို့နယ်အလိုက် ၁၀ ပုံး၊ တိုင်းဒေသကြီးတွေမှာလည်း ပုံး ၅၀ စီစဉ်ထားတယ်။ နောက် ရေသန့်ဆေးပြားတွေပေါ့။ အဓိကကတော့ မိုးရေကြီးလာရင် မြစ်ရေလျှံလာရင် အဓိက သောက်သုံးရေတွေ ညစ်ညမ်းမှာ စိုးတဲ့အတွက် ရေသန့်ဆေးတွေလည်း ကျနော်တို့ ပို့ထားတယ်။
“နောက် ရေအန္တရာယ်မဖြစ်အောင် Early Warning System လည်း လုပ်ထားတယ်။ အဓိကကတော့ လူနေရပ်ကွက်တွေထဲ အသံချဲ့စက်နဲ့အော်တဲ့ Early Warning System ပေါ့။ ပင်လယ်ကမ်းခြေက သူတွေကိုလည်း သင်တန်းတွေ ပေးထားတယ်။ နောက် ဆေးရုံတွေလည်း Evacuation Plans တွေပေါ့၊ အရေးပေါ် ဘယ်လိုရွှေ့မလဲ၊ အရေးပေါ်ဆေးရုံ ဘယ်မှာထားမလဲပေါ့။ ဒါတွေကို စီစဉ်ထားပါတယ်။ နောက် မြွေအဆိပ်ဖြေဆေးများကိုလည်း အထူးစီမံထားပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင် ရေကြီးလာပြီဆိုရင် မြွေဆိုးအန္တရာယ် ရှိတဲ့အတွက် မြွေဆိပ်ဖြေဆေးကို အထူးစီစဉ်ထားတယ်။ နောက် လူတွေအတွက်ပေါ့၊ အသက်ကယ်အင်္ကျီတွေ Life Jackets တွေလည်း အများကြီးဖြန့်ထားတယ်၊ တတိုင်းလုံး ဖြန့်ထားတာပါ။”
ဒီလို စိုးရိမ်ရေမှတ်အထက် မြစ်ရေလျှံမှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့အတွက် မြစ်ကမ်းနံဘေးနေ ပြည်သူတွေရော ရေလွှမ်းမိုးမှုဒဏ် ခံခဲ့ရဖူးတဲ့ဒေသက ပြည်သူတွေအနေနဲ့ မိုးလဝသ သတင်းတွေကို စဉ်ဆက်မပြတ် နားစွင့်ထားကြဖို့နဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေတွေ ကြုံလာရရင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသင့်တဲ့ အခြေအနေတွေကိုလည်း မိုးဇလ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်က သတိပေးပါတယ်။
“အဲဒီအတွက်ကြောင့်မို့လို့ မြစ်ကမ်းနံဘေးမှာနေတဲ့ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ မိုးကောင်းလာပြီဆိုရင် မြစ်ရေတွေ ရုတ်တရက် မြင့်တက်လာနိုင်တာတို့ မြစ်ရေတွေ ကြီးလာနိုင်တာတို့ ဒီလိုမျိုး အန္တရာယ်တွေ ရှိလာနိုင်တဲ့အတွက် အထူးသဖြင့် မြစ်ကမ်းနံဘေးမှာ နေသူတွေက နေ့စဉ်ထုတ်ပြန်နေတဲ့ မြစ်ရေအခြေအနေသတင်း နေ့စဉ်စောင့်ကြည့်ပြီး မိမိတို့နေထိုင်တဲ့ နေရာဒေသတွေမှာ မြစ်ရေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုရင် ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းတဲ့ နေရာတွေကို ခေတ္တခဏ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သင့်ပါတယ်။ ဒါတွေကိုလည်း ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသင့်ပါတယ်။
“အဓိကကတော့ ဒီကာလက COVID-19 ဖြစ်နေတဲ့ကာလလည်း ဖြစ်နေတဲ့ အခါကျတော့ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရေး ခါတိုင်းဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့ ရေဘေးကယ်ဆယ်ရေးစခန်းတွေ ဖွင့်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရေဘေးတင် မဟုတ်တော့ဘူး၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ COVID-19 နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်သင့်ပါတယ်။ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသ ပြည်နယ်တွေ မြို့နယ်တွေ အလိုက်မှာ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ သဘာဝဘေးအဖွဲ့တွေ ရှိပါတယ်။ ဒီသဘာဝဘေးအဖွဲ့တွေရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေအတိုင်းလည်း ပြည်သူတွေက လိုက်နာဆောင်ရွက်သင့်တယ်လို့ ကျနော့်အနေနဲ့ အကြံပြုလိုပါတယ်။”
အထူးသဖြင့် မြစ်ရေ တဟုန်ထိုးကြီးပြီး မြစ်ကမ်းပါး ပြိုကျတာမျိုး လူနေရပ်ကွက်တွေထဲအထိ ရေလွှမ်းမိုးမှုတွေ ကြုံလာရရင် အရေးပေါ် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကနေ ရှောင်တိမ်းနိုင်ဖို့အတွက် ရေကင်း ရေတားစနစ်တွေ သက်ဆိုင်ရာက စီမံပေးနေသလို ဒေသခံ ပြည်သူတွေဘက်ကလည်း သတိဝီရိယထားပြီး စောင့်ကြည့်ကြဖို့ လိုတယ်လို့လည်း ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါက်တာသန်းထွဋ်အောင်က အကြံပေးပါတယ်။
“အမြဲတမ်း မိုးတွင်းမှာ မြစ်ရေသည် တဟုန်ထိုးကြီးတတ်တယ်။ မြစ်ရေတိုးတာထက် Flash Flood လို့ခေါ်တဲ့ Flash Flood ပေ့ါ၊ ရုတ်တရက် ရေကြီးခြင်းပေါ့၊ ရေ ရုတ်တရက်တိုးပြီး တောင်ကျရေလိုမျိုး အကုန်လုံး မျောပါသွားတာပေ့ါ၊ အဲဒီတော့ အမြဲတမ်း “ရေကင်း” စောင့်တဲ့ အကျင့်လေးကို ရွာသူရွာသားတွေရော မြို့သူမြို့သားတွေရော ရေကင်းစောင့်ပြီးတော့ ရေသတင်း ချက်ချင်းပို့ကြမယ်ပေါ့။
“အထူးသဖြင့် မိုးတွင်းမှာဆိုရင် ရေကြီးတာကို အမြဲတမ်းကြုံရတဲ့ ဧရာဝတီတိုင်း အနေနဲ့ရော ကျန်တဲ့ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေမှာရော ကြိုတင်ပြင်ဆင်ပြီးတော့မှ ဘယ်ကို အရေးပေါ်ရွှေ့ကြမလဲ၊ နောက် Shelters တွေ ဘယ်ဘက်တွေကို ရွှေ့ကြမလဲပေါ့၊ ဒါတွေကို ပြင်ထားရမယ်။ နောက် စားဖို့သောက်ဖို့အတွက်လည်း ပြင်ဆင်ထားရမယ်။ နောက် ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အရေးပေါ်လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းပစ္စယတွေ ဆောင်ထားရမယ်ခင်ဗျ။ အဲဒါလေး ပြောလိုပါတယ်။”
လတ်တလောမှာတော့ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမှာ ဧရာဝတီမြစ်ရိုးတလျှောက် မြစ်ရေမြင့်တက်လာနိုင်လို့ မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသ ပြည်သူတွေ ရေလွှမ်းမိုးမှုကနေ ကာကွယ်နိုင်အောင် ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်ပြီးလည်း မြစ်ကမ်းပါး ရေထိန်းနံရံနဲ့ ရေတားတာဘောင်တွေ၊ ရေတံခါး တည်ဆောက်ရေးတွေကို ဒီကနေ့မှာ ကွင်းဆင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
လက်ရှိ မိုးလေဝသ အခြေအနေမှာတော့ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ဘက် မုတ်သုံလေ အားအသင့်အတင့်ရှိနေပြီး ကချင်ပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွေမှာ မိုးကြီးနိုင်သလို ဧရာဝတီ၊ တနင်္သာရီ စတဲ့ ကျန် တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေမှာလည်း မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်တယ်လို့ မိုးဇလဌာနက သတိပေး ပြောဆိုထားပါတယ်။ အခုဆိုရင်တော့ အိမ်နီးချင်း တရုတ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အပါအဝင် အာရှဒေသနိုင်ငံ တချို့မှာလည်း ရေဘေးအန္တရာယ်က စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေ ရှိနေတာကြောင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ ဆောင်ရွက်နေချိန်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။
------------------------------
(Unicode)
မွဈရကွေီးအန်တရာယျ မပွတျစောင့ျကွည့ျဖို့ မိုးဇလသတိပေး
ဒီသီတငျးပတျတှထေဲ မွနျမာနိုငျငံတဝနျး မွဈရတှေေ စိုးရိမျရမှေတျအထကျ မွင့ျတကျလာတာတှရှေိလို့ မွဈကမျးနံဘေး ပွညျသူတှအေနနေဲ့ မိုးလဝေသနဲ့ မွဈရအေခွအေနေ သတငျးတှကေို မကြျခွညျမပွတျ နားစှင့ျနကွေဖို့နဲ့ ရဘေေး ကွိုတငျပွငျဆငျမှုတှေ ဆောငျရှကျထားဖို့ မိုးဇလနဲ့ ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာန တာဝနျရှိသူတှကေ သတိပေး ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မဆုမှနျ ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
အခုဆိုရငျ မုနျသုံမိုးရာသီခြိနျ ရောကျလာပွီ ဖွဈတဲ့အတှကျ တခြို့နရောတှမှော မုတျသုံမိုး အားကောငျးတာတှေ ရှိသလို မိုးကွီးရလြှေံမှုတှေ ဖွဈပေါျနတေဲ့အတှကျ မွဈရတှေလေညျး စိုးရိမျရမှေတျအထကျကို မွင့ျတကျလာနပေါတယျ။
စိုးရိမျရမှေတျအထကျကို ရောကျရှိခဲ့တဲ့ ခငြျးတှငျးမွဈနဲ့ ဧရာဝတီမွဈရဲ့ လကျရှိ စိုးရိမျရမှေတျ အခွအေနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံတဝနျးက မွဈခြောငျးတှမှော စိုးရိမျရမှေတျတှအေထိ မွဈရမွေင့ျတကျလာနတေဲ့ အနအေထားတှကေိုတော့ မိုးလဝေသနဲ့ ဇလဗဒေ ညှှနျကွားမှု ဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးကြောျမိုးဦးက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို ရှငျးပွပါတယျ။
“လကျရှိအနနေဲ့ကတော့ စိုးရိမျရမှေတျအထကျ ရောကျခဲ့တာနဲ့ လကျရှိ စိုးရိမျရမှေတျကို ရောကျနတောကတော့ ဧရာဝတီမွဈနဲ့ ခငြျးတှငျးမွဈ ၂ ခုပါ။ သံလှငျကတော့ စိုးရိမျရမှေတျအထကျကို ရောကျဖို့ ၄ ပလေောကျ လိုသေးတယျ။ လကျရှိ ဧရာဝတီမွဈရကေတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ တရကျကြောျက ရှှကေူမှာတော့ သူက စိုးရိမျရမှေတျကို အနညျးငယျ ကြောျသှားတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ ကသာဘကျမှာတော့ စိုးရိမျရမှေတျ မရောကျခဲ့ဘူး၊ ပွနျကနြတေယျ။
“ဒါပမေယ့ျ သူတို့ဆီကနေ တကျခဲ့တဲ့ရကွေောင့ျ ကနြျတဲ့ အောကျကစခနျးတှပေေါ့ သပိတျကငြျးတို့ မန်တလေး၊ စဈကိုငျး၊ မွငျးမူတို့ဘကျကိုတော့ ဆကျပွီးတော့ ရတေကျနတေဲ့ အနအေထားရှိတယျ။ အဲ့လိုမြိုးပဲ ဒီ ခငြျးတှငျးမွဈပေါ့၊ ခငြျးတှငျးမွဈမှာတော့ ဟုမ်မလငျးနဲ့ ဖောငျးပွငျကို ရထေိုးခဲ့တယျ။ ဖောငျးပွငျကတော့ စိုးရိမျရမှေတျအထကျကို ကြောျသှားပွီပေါ့နောျ။ ဖောငျးပွငျရဲ့ အောကျကစခနျးတှဖွေဈတဲ့ ကလေးဝတို့ မောျလိုကျတို့ မငျးကငျးတို့ မုံရှာတို့မှာတော့ စိုးရိမျရမှေတျကို ရောကျနိုငျတဲ့ အနအေထားမြိုးတှေ ရှိပါတယျ၊ အခုတကျခဲ့တဲ့ ရအေရပေါ့နောျ။”
ဧရာဝတီမွဈရေ စိုးရိမျရမှေတျအထကျ မွင့ျတကျလာနတေဲ့ အခြိနျမှာတော့ ဧရာဝတီတိုငျးတှငျးမှာလညျး မွဈရမွေင့ျတကျလာမှုတှနေဲ့ ရကွေီး ရလှေှမျးမိုးမှုဒဏျတှေ ကွုံလာရနိုငျတာမို့ ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာနဘကျကလညျး အရေးပေါျ ကူညီကယျဆယျရေးနဲ့ ရဘေေးအန်တရာယျ ကွိုတငျပွငျဆငျမှုတှေ ဆောငျရှကျနကွေပွီ ဖွဈပါတယျ။ အရေးပေါျ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှနေဲ့ ရဘေေးအန်တရာယျ ကွိုတငျကာကှယျနိုငျရေး လကျရှိဆောငျရှကျနတေဲ့ အခွအေနတှေကေို ဧရာဝတီတိုငျး ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဒေါကျတာသနျးထှဋျအောငျကလညျး ဗှီအိုအကေို ပွောပွပါတယျ။
“ကနြောျတို့က ပွီးခဲ့တဲ့ သုံးလလောကျကတညျးက သငျ်ကွနျအပွီးမှာ သဘာဝဘေးစီမံခကြျလေး ရေးလိုကျတယျ။ Disaster အတှကျ ဆေးဝါးတှကေို မွို့နယျအလိုကျ ၁၀ ပုံး၊ တိုငျးဒသေကွီးတှမှောလညျး ပုံး ၅၀ စီစဉျထားတယျ။ နောကျ ရသေန့ျဆေးပွားတှပေေါ့။ အဓိကကတော့ မိုးရကွေီးလာရငျ မွဈရလြှေံလာရငျ အဓိက သောကျသုံးရတှေေ ညဈညမျးမှာ စိုးတဲ့အတှကျ ရသေန့ျဆေးတှလေညျး ကနြောျတို့ ပို့ထားတယျ။
“နောကျ ရအေန်တရာယျမဖွဈအောငျEarly Warning System လညျး လုပျထားတယျ။ အဓိကကတော့ လူနရေပျကှကျတှထေဲ အသံခြဲ့စကျနဲ့အောျတဲ့ Early Warning System ပေါ့။ ပငျလယျကမျးခွကေ သူတှကေိုလညျး သငျတနျးတှေ ပေးထားတယျ။ နောကျ ဆေးရုံတှလေညျး Evacuation Plans တှပေေါ့၊ အရေးပေါျ ဘယျလိုရှှေ့မလဲ၊ အရေးပေါျဆေးရုံ ဘယျမှာထားမလဲပေါ့။ ဒါတှကေို စီစဉျထားပါတယျ။ နောကျ မွှအေဆိပျဖွဆေေးမြားကိုလညျး အထူးစီမံထားပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုရငျ ရကွေီးလာပွီဆိုရငျ မွှဆေိုးအန်တရာယျ ရှိတဲ့အတှကျ မွှဆေိပျဖွဆေေးကို အထူးစီစဉျထားတယျ။ နောကျ လူတှအေတှကျပေါ့၊ အသကျကယျအငျ်ကြီတှေ Life Jackets တှလေညျး အမြားကွီးဖွန့ျထားတယျ၊ တတိုငျးလုံး ဖွန့ျထားတာပါ။”
ဒီလို စိုးရိမျရမှေတျအထကျ မွဈရလြှေံမှုတှေ ဖွဈလာနိုငျတဲ့အတှကျ မွဈကမျးနံဘေးနေ ပွညျသူတှရေော ရလှေှမျးမိုးမှုဒဏျ ခံခဲ့ရဖူးတဲ့ဒသေက ပွညျသူတှအေနနေဲ့ မိုးလဝသ သတငျးတှကေို စဉျဆကျမပွတျ နားစှင့ျထားကွဖို့နဲ့ အရေးပေါျအခွအေနတှေေ ကွုံလာရရငျ ကွိုတငျပွငျဆငျထားသင့ျတဲ့ အခွအေနတှေကေိုလညျး မိုးဇလ ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျက သတိပေးပါတယျ။
“အဲဒီအတှကျကွောင့ျမို့လို့ မွဈကမျးနံဘေးမှာနတေဲ့ ပွညျသူတှအေနနေဲ့ မိုးကောငျးလာပွီဆိုရငျ မွဈရတှေေ ရုတျတရကျ မွင့ျတကျလာနိုငျတာတို့ မွဈရတှေေ ကွီးလာနိုငျတာတို့ ဒီလိုမြိုး အန်တရာယျတှေ ရှိလာနိုငျတဲ့အတှကျ အထူးသဖွင့ျ မွဈကမျးနံဘေးမှာ နသေူတှကေ နေ့စဉျထုတျပွနျနတေဲ့ မွဈရအေခွအေနသေတငျး နေ့စဉျစောင့ျကွည့ျပွီး မိမိတို့နထေိုငျတဲ့ နရောဒသေတှမှော မွဈရနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဘေးအန်တရာယျ ဖွဈလာနိုငျတယျဆိုရငျ ဘေးအန်တရာယျ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈလာပွီဆိုရငျ ဘေးအန်တရာယျကငျးတဲ့ နရောတှကေို ခတေ်တခဏ ရှှေ့ပွောငျးနထေိုငျသင့ျပါတယျ။ ဒါတှကေိုလညျး ကွိုတငျပွငျဆငျထားသင့ျပါတယျ။
“အဓိကကတော့ ဒီကာလက COVID-19 ဖွဈနတေဲ့ကာလလညျး ဖွဈနတေဲ့ အခါကတြော့ ဘေးအန်တရာယျကငျးရေး ခါတိုငျးဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့ ရဘေေးကယျဆယျရေးစခနျးတှေ ဖှင့ျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ရဘေေးတငျ မဟုတျတော့ဘူး၊ ကနြျးမာရေးဆိုငျရာ COVID-19 နဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှရေဲ့ လမျးညှှနျခကြျတှအေတိုငျး လိုကျနာဆောငျရှကျသင့ျပါတယျ။ သကျဆိုငျရာ တိုငျးဒသေ ပွညျနယျတှေ မွို့နယျတှေ အလိုကျမှာ ဖှဲ့စညျးထားတဲ့ သဘာဝဘေးအဖှဲ့တှေ ရှိပါတယျ။ ဒီသဘာဝဘေးအဖှဲ့တှရေဲ့ လမျးညှှနျခကြျတှအေတိုငျးလညျး ပွညျသူတှကေ လိုကျနာဆောငျရှကျသင့ျတယျလို့ ကနြော့ျအနနေဲ့ အကွံပွုလိုပါတယျ။”
အထူးသဖွင့ျ မွဈရေ တဟုနျထိုးကွီးပွီး မွဈကမျးပါး ပွိုကတြာမြိုး လူနရေပျကှကျတှထေဲအထိ ရလှေှမျးမိုးမှုတှေ ကွုံလာရရငျ အရေးပေါျ သဘာဝဘေးအန်တရာယျကနေ ရှောငျတိမျးနိုငျဖို့အတှကျ ရကေငျး ရတေားစနဈတှေ သကျဆိုငျရာက စီမံပေးနသေလို ဒသေခံ ပွညျသူတှဘေကျကလညျး သတိဝီရိယထားပွီး စောင့ျကွည့ျကွဖို့ လိုတယျလို့လညျး ကနြျးမာရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဒေါကျတာသနျးထှဋျအောငျက အကွံပေးပါတယျ။
“အမွဲတမျး မိုးတှငျးမှာ မွဈရသေညျ တဟုနျထိုးကွီးတတျတယျ။ မွဈရတေိုးတာထကျ Flash Flood လို့ခေါျတဲ့ Flash Flood ပေ့ါ၊ ရုတျတရကျ ရကွေီးခွငျးပေါ့၊ ရေ ရုတျတရကျတိုးပွီး တောငျကရြလေိုမြိုး အကုနျလုံး မြောပါသှားတာပေ့ါ၊ အဲဒီတော့ အမွဲတမျး “ရကေငျး” စောင့ျတဲ့ အကငြ့ျလေးကို ရှာသူရှာသားတှရေော မွို့သူမွို့သားတှရေော ရကေငျးစောင့ျပွီးတော့ ရသေတငျး ခကြျခငြျးပို့ကွမယျပေါ့။
“အထူးသဖွင့ျ မိုးတှငျးမှာဆိုရငျ ရကွေီးတာကို အမွဲတမျးကွုံရတဲ့ ဧရာဝတီတိုငျး အနနေဲ့ရော ကနြျတဲ့ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျတှမှောရော ကွိုတငျပွငျဆငျပွီးတော့မှ ဘယျကို အရေးပေါျရှှေ့ကွမလဲ၊ နောကျ Shelters တှေ ဘယျဘကျတှကေို ရှှေ့ကွမလဲပေါ့၊ ဒါတှကေို ပွငျထားရမယျ။ နောကျ စားဖို့သောကျဖို့အတှကျလညျး ပွငျဆငျထားရမယျ။ နောကျ ကနြျးမာရေးအတှကျလညျး အရေးပေါျလိုအပျတဲ့ ပစ်စညျးပစ်စယတှေ ဆောငျထားရမယျခငျဗြ။ အဲဒါလေး ပွောလိုပါတယျ။”
လတျတလောမှာတော့ ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမှာ ဧရာဝတီမွဈရိုးတလြှောကျ မွဈရမွေင့ျတကျလာနိုငျလို့ မွနေိမ့ျပိုငျးဒသေ ပွညျသူတှေ ရလှေှမျးမိုးမှုကနေ ကာကှယျနိုငျအောငျ ကခငြျပွညျနယျဝနျကွီးခြုပျကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျပွီးလညျး မွဈကမျးပါး ရထေိနျးနံရံနဲ့ ရတေားတာဘောငျတှေ၊ ရတေံခါး တညျဆောကျရေးတှကေို ဒီကနေ့မှာ ကှငျးဆငျးဆောငျရှကျနပေါတယျ။
လကျရှိ မိုးလဝေသ အခွအေနမှောတော့ ဘငျ်ဂလားပငျလယျအောျဘကျ မုတျသုံလေ အားအသင့ျအတင့ျရှိနပွေီး ကခငြျပွညျနယျ၊ ရခိုငျပွညျနယျနဲ့ စဈကိုငျးတိုငျးဒသေကွီးတှမှော မိုးကွီးနိုငျသလို ဧရာဝတီ၊ တနငျ်သာရီ စတဲ့ ကနြျ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျတှမှောလညျး မိုးထဈခြုနျးရှာနိုငျတယျလို့ မိုးဇလဌာနက သတိပေး ပွောဆိုထားပါတယျ။ အခုဆိုရငျတော့ အိမျနီးခငြျး တရုတျ၊ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အပါအဝငျ အာရှဒသေနိုငျငံ တခြို့မှာလညျး ရဘေေးအန်တရာယျက စိုးရိမျစရာ အခွအေနေ ရှိနတောကွောင့ျ ကွိုတငျပွငျဆငျမှုတှေ ဆောငျရှကျနခြေိနျလညျး ဖွဈပါတယျ။
