မြန်မာနိုင်ငံမှာ COVID-19 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်နှုန်းနဲ့သေဆုံးနှုန်း ဆတိုးအဆင့် မြင့်တက်လာချိန်မှာ၊ အဓိကအိမ်မှာနေချိန်တွင်း၊ ဈေးသွားတာနဲ့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားတာအတွက်လည်း စိုးရိမ်မူတွေ တိုးလာနေပါတယ်။
COVID-19 နေ့စဉ် ကူးစက်မူ ခုဂဏန်းကနေ ဆယ်ဂဏန်း၊ နောက် ဆယ်ဂဏန်းကနေ (၂) ဆ စတိုးလာတာကြောင့်၊ အများပြည်သူအကြား ကူးစက်ခံရမှာ ပိုမို စိုးရိမ်လာကြပေမဲ့၊ အစိုးရိမ်မလွန်ဘဲ၊ ပေါ့ပေါ့လည်း မနေကာ၊ စနစ်တကျကာကွယ်လုပ်ဆောင်နိုင်တာတွေကို၊ အထူးသတိထားပြီး တစိုက်မတ်မတ် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် အကောင်းဆုံး ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ခုလိုကာကွယ်လုပ်ဆောင်ရာမှာ အရေးပါတာ တစ်ခုဖြစ်တဲ့ အိမ်မှာအဓိကနေပေးနေစဉ် မဖြစ်မနေ ဈေးဝယ်ရတာနဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားလုပ်ရတာတွေအတွက်လည်း ထိရောက်တဲ့ ကာကွယ်နည်းတွေရှိနေပါတယ်။
ဈေးသွားချိန်အတွက် အဓိက ကာကွယ်နည်းတွေကတော့ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်း (Mask) တပ်ထားတာ၊ လက်ကို တတ်နိုင်သမျှ မကြာခဏ ဆေးပေးတာ၊ လက်မဆေးနိုင်ခင် နေရာတကာထိထားတဲ့ မိမ် လက်နဲ့ မျက်နှာနဲ့ မျက်စိကို ပြန်မထိမိဖို့သတိထားတာနဲ့ လူအချင်းချင်း သုံးပေ၊ ခြောက်ပေခွာပြီး နေပေးတာတွေပါ။ စူပါမားကက် (Supermarket) တွေမှာတော့ ဈေးဝယ်သူတွေ ငွေပေးချေရာမှာ အဓိက ကာကွယ်နည်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ခပ်ခွာခွာ (အနည်းဆုံး သုံးပေ) ခြားပြီး မျဉ်းတွေတားပေးထားပေမဲ့၊ အများပြည်သူသွားတဲ့ သာမန် သားစိမ်း၊ငါးစိမ်းဈေးတွေမှာတော့ နေရာကျဉ်းကျဉ်းလေးထဲ ကြိတ်ကြိတ်တိုးပြီး၊ ခုလို သုံးပေ၊ ခြောက်ပေ ခွာနေဖို့ ခက်နေချိန်မှာ၊ ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းစည်းတပ်ဖို့က ပိုအရေးပါလာပါတယ်။ တချို.ဈေးသည်တွေလည်း ရနိုင်တဲ့ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းတွေ တပ်လာချိန်မှာ၊ ဈေးဝယ်သူတွေအနေနဲ့လည်း ကိုယ်တိုင်လည်းချုပ်ယူနိုင်တဲ့ အဝတ်နှာခေါင်းစည်းတွေ ဝတ်သင့်ပါတယ်။
ဈေးကနေ အိမ်ပြန်ရောက်လျှင်တော့ ပထမဆုံး လက်ဆေးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဈေးကပြန်ပါလာတဲ့ ပလပ်စတစ် (ကျွတ်ကျွတ်အိတ်) တွေပေါ်မှာလည်း လတ်တလောပိုးပါလာနိုင်ပေမဲ့၊ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ဒီပိုးတွေ တစ်ဝက်နှုန်းနဲ့စီ တဖြည်းဖြည်းသေသွားနိုင်တာကို တွေ့ရှိထားတာမို့၊ ဒီအိတ်တွေထဲက ချက်ပြုတ်စရာတွေထုတ်ပြီးလျှင် အိတ်တွေကို ဘေးမှာခဏချ ထပ်မထိတော့ဘဲ လက်ပြန်ဆေးသင့်ပါတယ်။ အခြားလုပ်စရာတွေအရင်လုပ်ပြီး အချိန်တစ်ခုကြာမှ ဒီအိပ်တွေကို ပြန်ကိုင်ကာ လွှတ်ပစ်သင့်ပါတယ်။ ခုလိုအိတ်တွေကိုပစ်ပြီးချိန်မှာလည်း လက်ပြန်ဆေးသင့်ပါတယ်။ စူပါမားကက်သွားသူတွေအနေနဲ့လည်း အိမ်ပြန်ရောက်လျှင်၊ အလားတူ စနစ်တကျ လက်ဆေးသင့်ပါတယ်။ စူပါမားကက်မှာ သတိပြုစရာက အများသူငှာသုံးထားတဲ့ တွန်းလှည်းနဲ့ ဆွဲခြင်း လက်ကိုင်တွေမှာ ပိုးရှိနေနိုင်တာပါ။ ဒီနေရာမှာ အရေးကြီးတာက ဒီလက်ကိုင်နေရာတွေကို ကိုင်ပြီးချိန်မှာ မိမိလက်ကို မဆေးနိုင်ခင်၊ လူ့သဘာဝ ဟိုယားဒီယားနဲ့ မျက်နှာနဲ့ မျက်စိကို သွား မပွတ်မိဖို့ အထူး သတိထားသင့်ပါတယ်။ တတ်နိုင်လျှင် ရေ၊ဆပ်ပြာနဲ့ မဆေးနိုင်ခင်မှာ လက်ဆေးရည်ပျစ် (Hand Gel / Sanitizer) သုံးနိုင်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းတပ်ထားပြီးလျှင်လည်း၊ မျက်နှာကို လက်နဲ့ ပြန်မထိမိဖို့ အလိုလို သတိပေး၊ ဟန့်တားပြီးသား ဖြစ်စေနိုင်တာမို့၊ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းတပ်တာက အရေးပါလာပြန်ပါတယ်။
အိမ်တွင်းအောင်းနေရချိန်မှာ ကျန်းမာရေးအတွက်နဲ့ စိတ်ဖိစီးမူလည်းနည်းအောင် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားလုပ်ရာမှာလည်း၊ လူစုလူဝေးနည်းနိုင်တဲ့ ပန်းခြံကျယ်ကျယ်နဲ့ အခြားနေရာတွေကို မနက်စောစောသွားပြီး လမ်းလျှောက်တာ၊ ပြေးတာတွေ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ အဓိက ကာကွယ်နည်းကတော့ အုပ်စုနဲ့၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တွဲမသွားဘဲ၊ တစ်ဦးချင်းသာ သွားလမ်းလျှောက်၊ ပြေးသင့်ပါတယ်။ အခြားသူတွေနဲ့ လမ်းမှာဆုံလျှင်လည်း ခဏရပ်ပြီး၊ အနည်းဆုံး ခြောက်ပေအကွာမှာ ခဏခွာနေပြီးမှ ပြန်လျှောက်ဖို့၊ ပြန်ပြေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အခုလို တစ်ဦးနဲတစ်ဦး ခွာနေရခက်လျှင်တော့၊ ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းစည်း သုံးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းကြောင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားချိန် အသက်ရူခက်လာလျှင်တော့၊ လူအများရှိချိန်ကိုရှောင်ကာ၊ လူနည်းနိုင်တဲ့ မနက်စောစောမှာ သိပ်မကြာအောင် လျှောက်တာ၊ ပြေးတာနဲ့ လူစုလူဝေးရှိနေတဲ့နေရာကို ရှောင်ပြီး လျှောက်တာ၊ ပြေးတာတွေလုပ်နိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားပြီး အိမ်ပြန်လာလျှင်လည်း လက်ကို ပထမဆုံးဆေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အားကစားလုပ်ချိန် အခြားနေရာတွေ ကိုင်မိလျှင်လည်း လက်ပြန်ဆေးသင့်ပါတယ်။ ရေနဲ့ဆပ်ပြာမရနိုင်လျှင် တတ်နိုင်ပါက လက်ဆေးရည်ပျစ် (Hand Gel) ကိုဆောင်ထားသင့်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်မူက နိုင်ငံခြားခရီးသွားရာဇဝင်ရှိသူနဲ့ သူတို့နဲ့ထိတွေ့ခဲ့သူတွေအပြင်၊ ဒီခရီးသွားရာဇဝင်မရှိဘဲ ပြည်တွင်းမှာ အချင်းချင်း တဆင့်ပြီးတဆင့် ကူးစက်တာ (Local Transmission) တွေလည်းရှိလာချိန်မှာ အများပြည်သူအနေနဲ့၊ အစိုးရိမ်လည်းမလွန်၊ ခပ်ပေါ့ပေါ့လည်းမနေဘဲ၊ အထက်ပါ စနစ်တကျကာကွယ်နိုင်တာတွေကို အလေးပေးလုပ်ဆောင်တာအပြင်၊ ကိုယ်ခံအားကောင်းအောင် အချိန်မှန် ကောင်းကောင်းအိပ်၊ ကောင်းကောင်းစားပြီး၊ တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမူ ဂရုတစိုက်လုပ်ပေးခြင်းဖြင့်၊ ဒီပိုးကူးစက်လာမှာကို အထူးကြောက်စရာမလိုတော့ဘဲ၊ သတိဝီရိယနဲ့ ထိရောက်အောင် ကာကွယ်သွားနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်း အဏုဇီဝဗေဒ ပညာရှင်၊ ဆေးတက္ကသိုလ် (၁) အဏုဇီဝဗေဒဌာန အငြိမ်းစား ဌာနမူးနဲ့ လက်ရှိဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ ဒေါ်ကြည်ကြည်သင်းကို ကျွန်တော် ဝင်းမင်းက မေးမြန်းထားပါတယ်။
==Unicode ===
မွနျမာနိုငျငံမှာ COVID-19 ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျနှုနျးနဲ့သဆေုံးနှုနျး ဆတိုးအဆင့ျ မွင့ျတကျလာခြိနျမှာ၊ အဓိကအိမျမှာနခြေိနျတှငျး၊ စြေးသှားတာနဲ့ ကိုယျလကျလှုပျရှားတာအတှကျလညျး စိုးရိမျမူတှေ တိုးလာနပေါတယျ။
COVID-19 နေ့စဉျ ကူးစကျမူ ခုဂဏနျးကနေ ဆယျဂဏနျး၊ နောကျ ဆယျဂဏနျးကနေ (၂) ဆ စတိုးလာတာကွောင့ျ၊ အမြားပွညျသူအကွား ကူးစကျခံရမှာ ပိုမို စိုးရိမျလာကွပမေဲ့၊ အစိုးရိမျမလှနျဘဲ၊ ပေါ့ပေါ့လညျး မနကော၊ စနဈတကကြာကှယျလုပျဆောငျနိုငျတာတှေကို၊ အထူးသတိထားပွီး တစိုကျမတျမတျ ကွိုးစားလုပျဆောငျခွငျးဖွင့ျ အကောငျးဆုံး ကာကှယျနိုငျပါတယျ။ ခုလိုကာကှယျလုပျဆောငျရာမှာ အရေးပါတာ တဈခုဖွဈတဲ့ အိမျမှာအဓိကနပေေးနစေဉျ မဖွဈမနေ စြေးဝယျရတာနဲ့ ကနြျးမာရေးအတှကျ ကိုယျလကျလှုပျရှားလုပျရတာတှအေတှကျလညျး ထိရောကျတဲ့ ကာကှယျနညျးတှရှေိနပေါတယျ။
စြေးသှားခြိနျအတှကျ အဓိက ကာကှယျနညျးတှကေတော့ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျး (Mask) တပျထားတာ၊ လကျကို တတျနိုငျသမြှ မကွာခဏ ဆေးပေးတာ၊ လကျမဆေးနိုငျခငျ နရောတကာထိထားတဲ့ မိမျ လကျနဲ့ မကြျနှာနဲ့ မကြျစိကို ပွနျမထိမိဖို့သတိထားတာနဲ့ လူအခငြျးခငြျး သုံးပေ၊ ခွောကျပခှောပွီး နပေေးတာတှပေါ။ စူပါမားကကျ (Supermarket) တှမှောတော့ စြေးဝယျသူတှေ ငှပေေးခြရောမှာ အဓိက ကာကှယျနညျးတဈခုဖွဈတဲ့ တဈဦးနဲ့တဈဦး ခပျခှာခှာ (အနညျးဆုံး သုံးပေ) ခွားပွီး မဉြျးတှတေားပေးထားပမေဲ့၊ အမြားပွညျသူသှားတဲ့ သာမနျ သားစိမျး၊ငါးစိမျးစြေးတှမှောတော့ နရောကဉြျးကဉြျးလေးထဲ ကွိတျကွိတျတိုးပွီး၊ ခုလို သုံးပေ၊ ခွောကျပေ ခှာနဖေို့ ခကျနခြေိနျမှာ၊ ပါးစပျနဲ့ နှာခေါငျးစညျးတပျဖို့က ပိုအရေးပါလာပါတယျ။ တခြို.စြေးသညျတှလေညျး ရနိုငျတဲ့ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးတှေ တပျလာခြိနျမှာ၊ စြေးဝယျသူတှအေနနေဲ့လညျး ကိုယျတိုငျလညျးခြုပျယူနိုငျတဲ့ အဝတျနှာခေါငျးစညျးတှေ ဝတျသင့ျပါတယျ။
စြေးကနေ အိမျပွနျရောကျလြှငျတော့ ပထမဆုံး လကျဆေးသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ စြေးကပွနျပါလာတဲ့ ပလပျစတဈ (ကြှတျကြှတျအိတျ) တှပေေါျမှာလညျး လတျတလောပိုးပါလာနိုငျပမေဲ့၊ အခြိနျကွာလာတာနဲ့အမြှ ဒီပိုးတှေ တဈဝကျနှုနျးနဲ့စီ တဖွညျးဖွညျးသသှေားနိုငျတာကို တှေ့ရှိထားတာမို့၊ ဒီအိတျတှထေဲက ခကြျပွုတျစရာတှထေုတျပွီးလြှငျ အိတျတှကေို ဘေးမှာခဏခြ ထပျမထိတော့ဘဲ လကျပွနျဆေးသင့ျပါတယျ။ အခွားလုပျစရာတှအေရငျလုပျပွီး အခြိနျတဈခုကွာမှ ဒီအိပျတှကေို ပွနျကိုငျကာ လှှတျပဈသင့ျပါတယျ။ ခုလိုအိတျတှကေိုပဈပွီးခြိနျမှာလညျး လကျပွနျဆေးသင့ျပါတယျ။ စူပါမားကကျသှားသူတှအေနနေဲ့လညျး အိမျပွနျရောကျလြှငျ၊ အလားတူ စနဈတကြ လကျဆေးသင့ျပါတယျ။ စူပါမားကကျမှာ သတိပွုစရာက အမြားသူငှာသုံးထားတဲ့ တှနျးလှညျးနဲ့ ဆှဲခွငျး လကျကိုငျတှမှော ပိုးရှိနနေိုငျတာပါ။ ဒီနရောမှာ အရေးကွီးတာက ဒီလကျကိုငျနရောတှကေို ကိုငျပွီးခြိနျမှာ မိမိလကျကို မဆေးနိုငျခငျ၊ လူ့သဘာဝ ဟိုယားဒီယားနဲ့ မကြျနှာနဲ့ မကြျစိကို သှား မပှတျမိဖို့ အထူး သတိထားသင့ျပါတယျ။ တတျနိုငျလြှငျ ရေ၊ဆပျပွာနဲ့ မဆေးနိုငျခငျမှာ လကျဆေးရညျပစြျ (Hand Gel / Sanitizer) သုံးနိုငျပါတယျ။ ဒီနရောမှာ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးတပျထားပွီးလြှငျလညျး၊ မကြျနှာကို လကျနဲ့ ပွနျမထိမိဖို့ အလိုလို သတိပေး၊ ဟန့ျတားပွီးသား ဖွဈစနေိုငျတာမို့၊ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးတပျတာက အရေးပါလာပွနျပါတယျ။
အိမျတှငျးအောငျးနရေခြိနျမှာ ကနြျးမာရေးအတှကျနဲ့ စိတျဖိစီးမူလညျးနညျးအောငျ ကိုယျလကျလှုပျရှားလုပျရာမှာလညျး၊ လူစုလူဝေးနညျးနိုငျတဲ့ ပနျးခွံကယြျကယြျနဲ့ အခွားနရောတှကေို မနကျစောစောသှားပွီး လမျးလြှောကျတာ၊ ပွေးတာတှေ လုပျနိုငျပါတယျ။ အဓိက ကာကှယျနညျးကတော့ အုပျစုနဲ့၊ သူငယျခငြျးတှနေဲ့ တှဲမသှားဘဲ၊ တဈဦးခငြျးသာ သှားလမျးလြှောကျ၊ ပွေးသင့ျပါတယျ။ အခွားသူတှနေဲ့ လမျးမှာဆုံလြှငျလညျး ခဏရပျပွီး၊ အနညျးဆုံး ခွောကျပအေကှာမှာ ခဏခှာနပွေီးမှ ပွနျလြှောကျဖို့၊ ပွနျပွေးဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ အခုလို တဈဦးနဲတဈဦး ခှာနရေခကျလြှငျတော့၊ ပါးစပျနဲ့ နှာခေါငျးစညျး သုံးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးကွောင့ျ ကိုယျလကျလှုပျရှားခြိနျ အသကျရူခကျလာလြှငျတော့၊ လူအမြားရှိခြိနျကိုရှောငျကာ၊ လူနညျးနိုငျတဲ့ မနကျစောစောမှာ သိပျမကွာအောငျ လြှောကျတာ၊ ပွေးတာနဲ့ လူစုလူဝေးရှိနတေဲ့နရောကို ရှောငျပွီး လြှောကျတာ၊ ပွေးတာတှလေုပျနိုငျပါတယျ။ ကိုယျလကျလှုပျရှားပွီး အိမျပွနျလာလြှငျလညျး လကျကို ပထမဆုံးဆေးဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ အားကစားလုပျခြိနျ အခွားနရောတှေ ကိုငျမိလြှငျလညျး လကျပွနျဆေးသင့ျပါတယျ။ ရနေဲ့ဆပျပွာမရနိုငျလြှငျ တတျနိုငျပါက လကျဆေးရညျပစြျ (Hand Gel) ကိုဆောငျထားသင့ျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ COVID-19 ဗိုငျးရပျဈပိုးကူးစကျမူက နိုငျငံခွားခရီးသှားရာဇဝငျရှိသူနဲ့ သူတို့နဲ့ထိတှေ့ခဲ့သူတှအေပွငျ၊ ဒီခရီးသှားရာဇဝငျမရှိဘဲ ပွညျတှငျးမှာ အခငြျးခငြျး တဆင့ျပွီးတဆင့ျ ကူးစကျတာ (Local Transmission) တှလေညျးရှိလာခြိနျမှာ အမြားပွညျသူအနနေဲ့၊ အစိုးရိမျလညျးမလှနျ၊ ခပျပေါ့ပေါ့လညျးမနဘေဲ၊ အထကျပါ စနဈတကကြာကှယျနိုငျတာတှကေို အလေးပေးလုပျဆောငျတာအပွငျ၊ ကိုယျခံအားကောငျးအောငျ အခြိနျမှနျ ကောငျးကောငျးအိပျ၊ ကောငျးကောငျးစားပွီး၊ တကိုယျရသေန့ျရှငျးမူ ဂရုတစိုကျလုပျပေးခွငျးဖွင့ျ၊ ဒီပိုးကူးစကျလာမှာကို အထူးကွောကျစရာမလိုတော့ဘဲ၊ သတိဝီရိယနဲ့ ထိရောကျအောငျ ကာကှယျသှားနိုငျမှာဖွဈပါတယျ။
ဒီအကွောငျး အဏုဇီဝဗဒေ ပညာရှငျ၊ ဆေးတက်ကသိုလျ (၁) အဏုဇီဝဗဒေဌာန အငွိမျးစား ဌာနမူးနဲ့ လကျရှိဂုဏျထူးဆောငျပါမောက်ခ ဒေါကျတာ ဒေါျကွညျကွညျသငျးကို ကြှနျတောျ ဝငျးမငျးက မေးမွနျးထားပါတယျ။
