စစ်အာဏာသိမ်း ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမူတွေထဲ အကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်ဖြိုခွင်းမူတွေကြောင့်၊ ကလေးတွေလည်း စိတ်ဒဏ်ရာ ရနိုင်တယ်လို့၊ စိတ်ကျန်းမာရေး ပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
လက်နက်ရှိသူတွေက လက်နက်မဲ့သူတွေကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းနေရာမှာ၊ မိဘနဲ့ဆွေမျိုးသားချင်းတွေဆီကတဆင့် ခံစားရတာအပြင်၊ အခြားကလေးငယ်တွေလည်း လမ်းပေါ်မှာရော အိမ်ထဲ၊ မိဘရင်ခွင်ထဲမှာပါ၊ ပစ်သတ်ခံရတာတွေ ရှိလာချိန်မှာ၊ အထူးသဖြင့် တိုက်ရိုက်မျက်ဝါးထင်ထင် ကြုံရတဲ့ ကလေးတချို့လည်း စိတ်ဒဏ်ရာ ရသွားနိုင်ပါတယ်။ အခုအကြမ်းဖက်မူတွေက၊ မကြုံစဖူး ကမ္ဘာစစ် (World War) ဖြစ်သလို၊ စစ်မြေတလင်းမှာ ရက်ရက်စက်စက် စစ်ဆင်တာ (Killing Field) မျိုးလို၊ နိုင်ငံအနှံ့မှာ ခံစားနေရတာမို့၊၊ ဒီ လူကြောင့်ဖြစ်ရတဲ့ ကပ်ဘေးမျိုးကနေ၊ ကလေးငယ်တချို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် စိတ်ဒဏ်ရာရနိုင်တာပါလို့၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ဆိုပါတယ်။
ကလေးသူငယ် လူမမယ်အရွယ်သဘာဝအရ၊ လူရောစိတ်ပါ ကြီးထွားဖွံဖြိုးပြီး ယုံကြည်မူရလာဖို့အတွက်၊ မိဘအုပ်ထိန်းသူရဲ့ အနီးကပ် စောင့်ရှောက်မူအပေါ် မှီခိုရလေ့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုဖြစ်နေတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ အကြမ်းဖက်မူတွေကြောင့်၊ မိသားစုနဲ့ မြန်မာ့လူ့အသိုင်းအဝိုင်းကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပြီး၊ ကလေးငယ်တွေရဲ့ မှီခိုအားထားရာကိုပါ၊ စထိခိုက်လာနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မိဘဆွေမျိုးတွေ ပစ်သတ်၊ နှိပ်စက် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာ၊ ငိုယိုပူဆွေး ယူကြုံးမရဖြစ်နေကြတာ၊ ထွက်ပြေးနေရတာ၊ ကလေးတချို့ကိုယ်တိုင်လည်း မိဘတွေနဲ့အတူ လိုက်ပါထွက်ပြေး နေရောပြောင်းရွေ့နေရတာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်လာရကြာင့်၊ ကလေးတွေရဲ့ ဒီမှီခိုရာ ထိခိုက်ပျက်စီးလာတာပါ။ ဒါကြောင့် ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုံခြုံမူထိခိုက်ပျက်စီးသွားစေပြီး၊၊ မိမိကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မူ ဆုံးရုံးသွားနိုင်ကာ၊ ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ (Physical Health)၊ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ (Mental Health) နဲ့ စိတ်ခံစားမူပိုင်းဆိုင်ရာ (Emotional Health) ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမူ ပြဿနာ တွေကြုံလာနိုင်ပါတယ်။ အညွှန့်တလူလူနဲ့ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးရမယ့် ကလေးအရွယ်မှာ၊ ဒီစစ်ပွဲတွေရဲ့သဘာဝကြောင့်၊ လူတွေထွက်ပြေးကြရာကာ၊ အစာအဟာရချို့တဲ့မူ၊ နေအိမ်အတည်တကျ မရှိမူ၊ ကျောင်းမတက်နိုင်မူစတာတွေ ခံစားလာရပြီး၊ ကလေးတွေမှာ ကိုယ်ရောစိတ်ပါ အညွန့်ချိုးခံရသလို ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ ကလေးငယ်ကြီးထွားဖွံဖြိုးမူ အရွယ်ကို အဓိက သုံးပိုင်းခွဲပြီး၊ သူတို့ရဲ့ ကြောင့်ကြစိုးရိမ်မူလက္ခဏာတွေကို သတိပြု၊ သိရှိုနိုင်ပါတယ်။ အငယ်ဆုံးအရွယ် (ကျောင်းမတက်ခင်အရွယ် - Pre-School) တွေမှာ ကြောက်လန့်စိတ် ပိုရှိတာကြောင့် မိဘတွေအပေါ်မှာ ပိုတွယ်တာပြီး၊ တွယ်ကပ်နေတာ၊ ညမအိပ်နိုင်ဘဲ လန့်ဖြန့်နေတာတွေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နောက် နည်းနည်းကြီးလာတဲ့ ကျောင်းတက်စအရွယ် (မူကြိုနဲ့ မူလတန်းအရွယ်) တွေမှာတော့၊ အမူအကျင့် (Behavior) စ ပြောင်းလာပြီး၊၊ နဂိုစရလာတဲ့ မိမိအပေါ်မိမိ ယုံကြည်မူ ပြန်ပျက်သွားကာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိးတိုးတက်မူ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ လက္ခဏာတွေအနေနဲ့ စိုးရိမ်လွန်မူတာဖြစ်တဲ့ လက်မစုပ်နေတာ၊ မိခင်ကို ပိုတွယ်လာတာ (Clinging Behavior)၊ ကျောင်းသွားဖို့ ငြင်းဆိုလာတာ၊ ညအမှောင်ကိုကြောက်တာ စတာတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ နောက် ဒီထက် နည်းနည်ထပ်ကြီးတဲ့ ကလေးတွေမှာတော့၊ တချို့က ဖြစ်လာတဲ့ စိတ်ခံစားမူတွေကို သတိပြု ဖွင့်ပြောလာနိုင်ပေမယ့် တချို့မှာတော့ သတိမပြုမိဘဲ၊ ပြောပြတဲ့အကျင့်လည်း မရှိသေးတာကြောင့်၊ အခြားလက္ခဏာတွေအဖြစ် ခေါင်းကိုက်တာ၊ ဗိုက်နာတာ စတာတွေနဲ့ ပြလာတတ်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးကလေးအဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သေးတဲ့၊ လူငယ်လူရွယ် စဝင်လာချိန် ၁၃-၁၄နှစ် (Adolescence) အရွယ်မှာလည်း၊ လိုအပ်တဲ့ အိပ်စက်မူ အနှောက်အယှက် ဖြစ်လာတာ၊ တချို့ကြောက်လန့်ပြီး မအိပ်နိုင်တာ၊ တချို့မှာတော့ အအိပ်လွန်ကဲသွားတာ (တစ်နေ့လုံး တစ်ညလုံးအိပ်နေတာ)၊ စိတ်လူပ်ရှားမူ အလွန်များနေတာ၊ အချင်းချင်း စကားများကြတာ၊ စိတ်ခံစားမူပြင်းထန်ပြီး မတည့်ကြတာ (Emotional Conflict) အပြင်၊ နောက်ဆုံးအဆင့်မှာ စိတ်ထဲခံစားရတာကို မဖွင့်ဟတတ်တာကြောင့်၊ ရုတ်တရက် ဖြစ်လာတဲ့ စိတ်ကိုယ်မထိန်းနိုင်ဘဲ၊ ဆိုးသွမ်းလူငယ်အမူအကျင့် (Delinquent Behavior) လုပ်မိတဲ့အဆင့်ထိ ရောက်သွားကာ၊ မူးယစ်ဆေးနဲ့ အရက်သောက်သုံးလာတာ၊ စွဲသွားတာတွေအထိကို ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်းအရာ ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက သြစတေးလျအခြေစိုက် စိတ်ကျန်းမာရေး အထူးကုသမားတော်ကြီးနဲ့၊ မြန်မာဆေးတက္ကသိုလ်တွေရဲ့ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ Dr. Raymond တင့်ဝေ ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==Unicode==
စဈအာဏာသိမျး ဆန့ျကငြျဆန်ဒပွမူတှထေဲ အကွမျးဖကျ သတျဖွတျဖွိုခှငျးမူတှကွေောင့ျ၊ ကလေးတှလေညျး စိတျဒဏျရာ ရနိုငျတယျလို့၊ စိတျကနြျးမာရေး ပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။
လကျနကျရှိသူတှကေ လကျနကျမဲ့သူတှကေို အကွမျးဖကျနှိမျနငျးနရောမှာ၊ မိဘနဲ့ဆှမြေိုးသားခငြျးတှဆေီကတဆင့ျ ခံစားရတာအပွငျ၊ အခွားကလေးငယျတှလေညျး လမျးပေါျမှာရော အိမျထဲ၊ မိဘရငျခှငျထဲမှာပါ၊ ပဈသတျခံရတာတှေ ရှိလာခြိနျမှာ၊ အထူးသဖွင့ျ တိုကျရိုကျမကြျဝါးထငျထငျ ကွုံရတဲ့ ကလေးတခြို့လညျး စိတျဒဏျရာ ရသှားနိုငျပါတယျ။ အခုအကွမျးဖကျမူတှကေ၊ မကွုံစဖူး ကမ်ဘာစဈ (World War) ဖွဈသလို၊ စဈမွတေလငျးမှာ ရကျရကျစကျစကျ စဈဆငျတာ (Killing Field) မြိုးလို၊ နိုငျငံအနှံ့မှာ ခံစားနရေတာမို့၊၊ ဒီ လူကွောင့ျဖွဈရတဲ့ ကပျဘေးမြိုးကနေ၊ ကလေးငယျတခြို့ ပွငျးပွငျးထနျထနျ စိတျဒဏျရာရနိုငျတာပါလို့၊ ကြှမျးကငြျသူတှကေ ဆိုပါတယျ။
ကလေးသူငယျ လူမမယျအရှယျသဘာဝအရ၊ လူရောစိတျပါ ကွီးထှားဖှံဖွိုးပွီး ယုံကွညျမူရလာဖို့အတှကျ၊ မိဘအုပျထိနျးသူရဲ့ အနီးကပျ စောင့ျရှောကျမူအပေါျ မှီခိုရလေ့ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုဖွဈနတေဲ့ ပွငျးထနျတဲ့ အကွမျးဖကျမူတှကွေောင့ျ၊ မိသားစုနဲ့ မွနျမာ့လူ့အသိုငျးအဝိုငျးကို ထိခိုကျပကြျစီးစပွေီး၊ ကလေးငယျတှရေဲ့ မှီခိုအားထားရာကိုပါ၊ စထိခိုကျလာနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ မိဘဆှမြေိုးတှေ ပဈသတျ၊ နှိပျစကျ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတာ၊ ငိုယိုပူဆှေး ယူကွုံးမရဖွဈနကွေတာ၊ ထှကျပွေးနရေတာ၊ ကလေးတခြို့ကိုယျတိုငျလညျး မိဘတှနေဲ့အတူ လိုကျပါထှကျပွေး နရေောပွောငျးရှေ့နရေတာတှနေဲ့ ရငျဆိုငျလာရကွာင့ျ၊ ကလေးတှရေဲ့ ဒီမှီခိုရာ ထိခိုကျပကြျစီးလာတာပါ။ ဒါကွောင့ျ ကလေးတှရေဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ လုံခွုံမူထိခိုကျပကြျစီးသှားစပွေီး၊၊ မိမိကိုယျကိုယျ ယုံကွညျမူ ဆုံးရုံးသှားနိုငျကာ၊ ခန်ဓာကိုယျကနြျးမာရေးဆိုငျရာ (Physical Health)၊ စိတျကနြျးမာရေးဆိုငျရာ (Mental Health) နဲ့ စိတျခံစားမူပိုငျးဆိုငျရာ (Emotional Health) ကွီးထှားဖှံ့ဖွိုးမူ ပွူနာ တှကွေုံလာနိုငျပါတယျ။ အညှှန့ျတလူလူနဲ့ ကွီးထှားဖှံ့ဖွိုးရမယ့ျ ကလေးအရှယျမှာ၊ ဒီစဈပှဲတှရေဲ့သဘာဝကွောင့ျ၊ လူတှထှေကျပွေးကွရာကာ၊ အစာအဟာရခြို့တဲ့မူ၊ နအေိမျအတညျတကြ မရှိမူ၊ ကြောငျးမတကျနိုငျမူစတာတှေ ခံစားလာရပွီး၊ ကလေးတှမှော ကိုယျရောစိတျပါ အညှန့ျခြိုးခံရသလို ဖွဈသှားနိုငျပါတယျ။
ဒီနရောမှာ ကလေးငယျကွီးထှားဖှံဖွိုးမူ အရှယျကို အဓိက သုံးပိုငျးခှဲပွီး၊ သူတို့ရဲ့ ကွောင့ျကွစိုးရိမျမူလက်ခဏာတှကေို သတိပွု၊ သိရှိုနိုငျပါတယျ။ အငယျဆုံးအရှယျ (ကြောငျးမတကျခငျအရှယျ - Pre-School) တှမှော ကွောကျလန့ျစိတျ ပိုရှိတာကွောင့ျ မိဘတှအေပေါျမှာ ပိုတှယျတာပွီး၊ တှယျကပျနတော၊ ညမအိပျနိုငျဘဲ လန့ျဖွန့ျနတောတှေ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ နောကျ နညျးနညျးကွီးလာတဲ့ ကြောငျးတကျစအရှယျ (မူကွိုနဲ့ မူလတနျးအရှယျ) တှမှောတော့၊ အမူအကငြ့ျ (Behavior) စ ပွောငျးလာပွီး၊၊ နဂိုစရလာတဲ့ မိမိအပေါျမိမိ ယုံကွညျမူ ပွနျပကြျသှားကာ၊ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ဖှံ့ဖွိးတိုးတကျမူ နောကျပွနျဆုတျသှားတာ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ လက်ခဏာတှအေနနေဲ့ စိုးရိမျလှနျမူတာဖွဈတဲ့ လကျမစုပျနတော၊ မိခငျကို ပိုတှယျလာတာ (Clinging Behavior)၊ ကြောငျးသှားဖို့ ငွငျးဆိုလာတာ၊ ညအမှောငျကိုကွောကျတာ စတာတှေ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။ နောကျ ဒီထကျ နညျးနညျထပျကွီးတဲ့ ကလေးတှမှောတော့၊ တခြို့က ဖွဈလာတဲ့ စိတျခံစားမူတှကေို သတိပွု ဖှင့ျပွောလာနိုငျပမေယ့ျ တခြို့မှာတော့ သတိမပွုမိဘဲ၊ ပွောပွတဲ့အကငြ့ျလညျး မရှိသေးတာကွောင့ျ၊ အခွားလက်ခဏာတှအေဖွဈ ခေါငျးကိုကျတာ၊ ဗိုကျနာတာ စတာတှနေဲ့ ပွလာတတျပါတယျ။ နောကျဆုံးကလေးအဆင့ျအဖွဈ သတျမှတျနိုငျသေးတဲ့၊ လူငယျလူရှယျ စဝငျလာခြိနျ ၁၃-၁၄နှဈ (Adolescence) အရှယျမှာလညျး၊ လိုအပျတဲ့ အိပျစကျမူ အနှောကျအယှကျ ဖွဈလာတာ၊ တခြို့ကွောကျလန့ျပွီး မအိပျနိုငျတာ၊ တခြို့မှာတော့ အအိပျလှနျကဲသှားတာ (တဈနေ့လုံး တဈညလုံးအိပျနတော)၊ စိတျလူပျရှားမူ အလှနျမြားနတော၊ အခငြျးခငြျး စကားမြားကွတာ၊ စိတျခံစားမူပွငျးထနျပွီး မတည့ျကွတာ (Emotional Conflict) အပွငျ၊ နောကျဆုံးအဆင့ျမှာ စိတျထဲခံစားရတာကို မဖှင့ျဟတတျတာကွောင့ျ၊ ရုတျတရကျ ဖွဈလာတဲ့ စိတျကိုယျမထိနျးနိုငျဘဲ၊ ဆိုးသှမျးလူငယျအမူအကငြ့ျ (Delinquent Behavior) လုပျမိတဲ့အဆင့ျထိ ရောကျသှားကာ၊ မူးယဈဆေးနဲ့ အရကျသောကျသုံးလာတာ၊ စှဲသှားတာတှအေထိကို ဖွဈသှားနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျးအရာ ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက သွစတေးလအြခွစေိုကျ စိတျကနြျးမာရေး အထူးကုသမားတောျကွီးနဲ့၊ မွနျမာဆေးတက်ကသိုလျတှရေဲ့ ဂုဏျထူးဆောငျပါမောက်ခ Dr. Raymond တင့ျဝေ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
