ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္ဆလင္ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲေရာက္သြားေအာင္ႏွင္ထုတ္္လိုက္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲ ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ICC ႏိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈခံုရံုးမွာ ၾကားနာစစ္ေဆးမႈလုပ္ေဆာင္ဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တရားလိုေရွ႕ေနရဲ႕ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို ဇူလိုင္လကုန္ပိုင္းမွာ ေနာက္ဆံုးထားၿပီး တုံ႔ျပန္ဖို႔ ICCတရားသူႀကီးေတြက ျမန္မာအစိုးရကို ေနာက္ဆံုးရက္သတ္မွတ္ ေပးထားတာရွိပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန အတင္း ေမာင္းထုတ္တာမ်ိဳးမရွိဘူးလို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ေျပာေနတာပါ။ ICC တရားရံုးမွာ ဒီအမႈရဲ႕အလားအလာက ဘယ္လိုရွိႏိုင္မလဲ ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုေက်ာ္ေအာင္လြင္က ဆက္ၿပီးေျပာျပပါလိမ့္မယ္။
ရိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြနယ္စပ္ကိုျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲေရာက္သြားရတဲ့အေျခအေနေတြနဲ႔ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ ဘယ္လိုရွိႏိုင္မလဲဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တရားလိုေရွ႕ေန Fatou Bensouda ရဲ႕ေမတၱာ ရပ္ခံခ်က္ကို ဇူလိုင္လ ၂၇ရက္ေနာက္ဆံုး ထားၿပီးတုန္႔ျပန္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို ICC ႏိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈခံုရံုးက ၿပီးခဲ့တဲ့ ဧၿပီလတုန္းက အသိေပးထားတဲ့အေၾကာင္း ဇြန္လ၂၁ရက္ေန႔ထုတ္ Reuters သတင္းမွာေဖၚျပထားပါတယ္။ ျမန္မာ ဘက္က ICC ကို တုံ႔ျပန္ခ်က္ေပးထားၿပီလား မေပးရေသးဘူးလားဆိုတာေတာ့ မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဧၿပီလ၁၃ ရက္ေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံရံုးကထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ေၾကညာခ်က္အရ ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္ဘက္ကိုထြက္သြား ေအာင္ ဘယ္သူ႔ကိုမွေမာင္းထုတ္ခဲ့တာမရွိတဲ့အေၾကာင္း၊ တရားလို သက္ေသရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို ေက်ာ္လြန္ရာေရာက္တဲ့အေၾကာင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဘက္ကိုထြက္သြားတဲ့သူေတြ ရခိုင္ျပည္နယ္ျပန္လာေရး ကိုလည္းစီစဥ္ထားတဲ့အေၾကာင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံနဲ႔လည္းအေသအခ်ာပူးေဆာင္လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အေၾကာင္း ေဖၚျပ ထားပါတယ္။ ျမန္မာအစိုး ရကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့အသံုးအႏႈန္းကို အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး။
ဒီအမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးအေရး ႀကီးတဲ့အခ်က္တခုကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ Rome Statute လို႔ေခၚတဲ့ ICC ကိုစတင္ခဲ့တဲ့ သေဘာ တူစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးတားတဲ့ႏိုင္ငံ မဟုတ္ဘူးဆိုတာပါပဲ။ ျမန္မာက လက္မွတ္မထိုးေပမဲ့လည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေရာက္ေနတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကေတာ့ Rome Statute ကိုလက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ႏိုင္ငံပါ။ အဲဒါေၾကာင့္လည္းရိုဟင္ဂ်ာ ပဋိပကၡနဲ႔ပတ္ သက္လို႔ ဘဂၤလား ေဒ့ခ်္ ဘက္ကေန တရားစြဲဆိုႏိုင္မလားဆိုၿပီး တရားလိုေရွ႕ေနက ICCကိုေတာင္းဆိုထား တာပါ။
အခုလို ICC ကေနအေရး ယူႏိုင္ဖို႔ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ကိစၥဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ကိစၥလဲဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ AHRC အာရွလူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဥပေဒအႀကံေပး ေရွ႕ေနဦးမင္းလြင္ဦးကို ေမးၾကည့္ပါတယ္။
"ေမး။ ။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ေရာက္သြားတဲ့ကိစၥက အတင္းအဓမၼေမာင္းထုတ္မႈ ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္ရာ ေရာက္ပါသလားခင္ဗ် ဘယ္လိုထင္ပါသလဲ ေရွ႕ေနတဦးအေနနဲ႔။
ေရွ႕ေနဦးမင္းလြင္ဦး။ ။" ဒီဟာေျပာရမယ္ဆိုရင္ နည္းနည္းေတာ့ ရႈပ္ေထြးတာေပါ့ေနာ္ ဒါေပမယ့္ ရႈပ္ေထြးတာကို က်ေနာ္တို႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒီ ARSA အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္တဲ့အခါမွာ ရပ္ရြာက မျငိမ္မသက္ျဖစ္တယ္။ ရပ္ရြာ မျငိမ္မသက္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ အမ်ားျပည္သူက က်ီးလန္႔စာျဖစ္မိတဲ့အခ်ိန္မွာ ARSAအဖြဲ႔၀င္ေတြကေနၿပီးေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ထြက္ေျပးဖို႔ေဆာ္ၾသတယ္။ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ထြက္သြားတဲ့လူေတြကိုယ္တိုင္ကလည္း အဲဒီလိုေၾကာက္လန္႔ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ထြက္ေျပးရင္ သက္သာရာရမယ္၊ အခြင့္အေရးေတြပိုရလိမ့္မယ္ ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြနဲ႔ သူတို႔ကိုယ္တိုင္သြားၾကတာျဖစ္တယ္။ အဲဒီလိုသြားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြကေနၿပီးေတာ့ လမ္းမွာ တားျမစ္တယ္။ မသြားဖို႔ ေဖာ်င္းဖ်တယ္။ စားစရာအဆင္မေျပရင္ ရိကၡာေထာက္ပံ႔တာေတြရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ Forced Deportation လို႔ေျပာရေအာင္ သက္ေသျပဖို႔ ေတာ္ေတာ္ခဲယဥ္းတဲ့ ကိစၥတခုျဖစ္တယ္။ လူေတြေၾကာက္လန္႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီလိုေဘးကေန ေဆာ္ၾသတဲ့အတြက္ အခြင့္အေရးကို ေမွ်ာ္ကိုးၿပီးေတာ့ ထြက္သြားၾကတဲ့ဟာေတြ က ကိုယ့္စိတ္သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္လည္းထြက္သြားတာမ်ိဳးလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အတင္းအဓမၼ ႏွင္ထုတ္ေမာင္းထုတ္လိုက္တာမ်ိဳးကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကို စြပ္စြဲေနတဲ့ ေျပာဆိုေနတာေတြက သက္ေသျပဖို႔ ခဲယဥ္းလိမ့္မယ္လုိ႔ ျမင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဟာကေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ထိုင္းျမန္မာနယ္စပ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တုန္းကလည္း အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ထြက္ေျပးၾကတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ထိုင္းႏိုင္ငံအစိုးရကေနၿပီး ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရကို အဲလိုမ်ိဳး ေမာင္းထုတ္ပါတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ တိုင္တာတန္းတာမရွိပါဘူး။"
ေမး။ ။ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာခံုရံုးကိုတင္ၿပီးေတာ့ တရားစြဲဆိုတဲ့ ကိစၥဟာ ဘယ္ေလာက္အထိျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥလဲခင္ဗ်။ ဘယ္ေလာက္အထိေအာင္ျမင္ႏိုင္မယ့္ အမႈလို႔ထင္ပါသလဲခင္ဗ်။
ေရွ႕ေနဦးမင္းလြင္ဦး။ ။" ေအာင္ျမင္ႏိုင္တယ္ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူးဆိုတာထက္ကို ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္လိုက္ရင္ ႏုိင္ငံတကာက အာရံုစူးစိုက္မႈပိုရမယ္။ ႏုိင္ငံတကာဖိအားေတြပိုမ်ားလာမယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚမွာ။ ဒုကၡသည္ေတြကို ျပန္လည္လက္ခံဖို႔အတြက္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ဒုကၡသည္ေတြ ေတာင္းဆိုတဲ့အတိုင္း ျဖစ္ေအာင္ ဖိအားေတြ ေပးႏိုင္ဖို႔အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္တယ္လို႔ပဲ ျမင္တယ္။ ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံု႐ုံးကိုေတာ့ တင္ႏိုင္ဖို႔ရန္အတြက္က Forced Deportation/ Relocation ေၾကာင့္မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တခါ လူသားခ်င္မစာနာတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျဖစ္ႏိုင္ဖို႔ သိပ္မလြယ္ေသးဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။"
AHRC အာရွလူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဥပေဒအႀကံေပး ေရွ႕ေနဦးမင္းလြင္ဦးရွင္းျပခဲ့တာပါ။
