(Zawgyi/Unicode)
ရိုဟင်ဂျာ မူဆလင်တွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွတ်စွဲချက်နဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ လျှောက်ထားချက်ကို ICJ ခေါ် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက ဒီနေ့ စတင်လက်ခံကြားနာပါတယ်။
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က ရှေ့နေတွေ လျှောက်လဲချက်ပေးတဲ့ ကြားနာပွဲကို VOA မြန်မာပိုင်းအစီအစဉ်က အယ်ဒီတာ ဦးကျော်ဇံသာ ကိုယ်တိုင် ICJ တရား ရုံးအတွင်းမှာ တက်ရောက် သတင်းယူခဲ့တာပါ။ ကြားနာပွဲပြီးပြီးချင်း သဟိတ်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေးနန်းတော် Peace Palace ရှေ့မှာ ရောက်နေတဲ့ ဦးကျော်ဇံသာကို မမြသဇင်အောင် က တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ဦးကျော်ဇံသာရှင့်။ တရားခွင် ပထမနေ့မှာ တွေ့ရတဲ့ အခင်းအကျင်းကို အရင်ဆုံး ပြောပြပေးပါ့လား။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ဒီနေ့မနက် ၁၀ နာရီမှာ စပြီးတော့ ဖွင့်ပါတယ်။ မြန်မာအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကတော့ ညာဘက်အခြမ်းမှာထိုင်ပြီး၊ ဘယ်ဘက်မှာတော့ ဂမ်ဘီယာက ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ထိုင်ပါတယ်။ တရားသူကြီး ၁၇ ဦးက စင်မြင့်ပေါ်မှာ ရှိနေပါတယ်။ ပထမဦးဆုံးad hoc judge လို့ခေါ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ခန့်တဲ့ တရားသူကြီးနဲ့ ဂမ်ဘီယာကခန့်တဲ့ တရားသူကြီး နှစ်ဦးကို မိတ်ဆက်ပေးပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့နိုင်ငံက ဥပဒေနဲ့ ကိုယ်စားပြုပြီးတော့ ပြောဆိုမယ့် သူတို့နိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကို နားလည်တဲ့ တရားသူကြီး မပါလို့ဆိုပြီးတော့ သူတို့ နှစ်ယောက်ကို ခန့်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က မေတ္တာရပ်ခံချက်ကို လျှောက်လဲဖို့ အခွင့်ပေးပါတယ်။ အဲဒီမှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်ကလျှောက်လဲတာက လူ ၇ ယောက်အထိ လျှောက်လဲပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ကနေ စပြီးပြောပါတယ်။ သူပြောတာကတော့ သီအိုရီ သဘောတရားပိုင်းကို ပြောပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် Genocide လို့ ခေါ်တဲ့ လူသားမျိုးတုံးအောင်သတ်ဖြတ်တဲ့ကိစ္စ ဟာ dehumanization လူကို လူလိုမဆက်ဆံတဲ့ ကိစ္စ ၊ အဆင့်နှိမ့်ချခြင်းဖြစ်တယ်။ အဲဒီလို လုပ်ခြင်းဖြင့် ပိုပြီးတော့ အဆင့်နိမ့်ကျသွားမယ်ဆိုတဲ့ သဘောပြောပါတယ်။ ကျန်တဲ့ ၆ ယောက်ကတော့ တရားဥပဒေ အချက်အလက်နဲ့ လျှောက်လဲပါတယ်။ အဲလို လျှောက်လဲတဲ့နေရာမှာ လူတွေအတွက် အန္တရာယ် တကယ်ရှိနေတယ် ဆိုတဲ့အကြောင်းကို ပြောတာရှိပါတယ်။ နောက်တချို့ကလည်း ဒီလူတွေကို Genocide ပြုလုပ်ဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ရည်ရွယ်ချက်ရှိခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အထောက်အထားတွေကို ပေါ်လွင်အောင် ပြောပါတယ်။ နောက်ပြီး ဒီလူတွေကို ခုခံကာကွယ်ပေးရမယ်၊ အကာအကွယ် ပေးရမယ်၊ အကာအကွယ် လိုနေတယ်ဆိုတာကို အလေးထားပြောပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ခိုင်မာတဲ့အထောက်အထားတွေ တရားရုံးက စီရင်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ အထောက်အထားတွေPrima facie evidence တွေရှိတယ်ဆိုပြီးတော့ နောက်ဆုံးလူကတော့ အဲဒီအတွက်ကြောင့်provisional measures ခေါ် ယာယီလုပ်ဆောင်ရမယ့် ကိစ္စကို အမိန့်ချမှတ်ပေးပါလို့ သူတို့ အဲဒီလို ဥပဒေဘက်က ပိုင်းဖြတ်ပြီးတော့ အဆင့်ဆင့် ကဏ္ဍအလိုက် ခွဲခြားပြီးတော့ ဆောင်ရွက်သွားတာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ဒီကနေ့ တရားရုံးမှာ တွေ့ရတဲ့ ပထမဦးဆုံး အခင်းအကျင်းပါပဲ။
မေး။ ။ ဒီကနေ့ တရားခွင်မှာ တရားလို လုပ်တိုင်ကြားထားတဲ့ ဂန်ဘီယာနိုင်ငံက အကျိုးဆာင်ရှေ့နေတွေ လျှောက်လဲချက်တွေ ပေးတာတွေ့ရပါတယ်။ သူတို့က ဘယ်အချက်တွေကို အဓိက ထောက်ပြသွားတာ တေ့ွရပါသလဲရှင်။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ အဓိကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကုလသမဂ္ဂ က အစီရင်ခံစာတွေ၊ OIC က အစီရင်ခံစာတွေ ၊ မကြာခဏ ကြားနေရပြီဖြစ်တဲ့ အစီရင်ခံစာက အချက်တွေပါပဲ သူတို့ ထောက်ပြပါတယ်။ အဲဒီ ရိုဟင်ဂျာ စခန်းတွေကိုရောက်ခဲ့သူတွေ ကလည်း ရောက်ခဲ့တယ် ရောက်တဲ့အခါမှာ ဒုက္ခသည်တွေ နဲ့ ဘယ်လိုတွေ့ခဲ့တယ်၊ သူတို့ ပြောကြားချက်က ဘယ်လို ၊ ရွာကို ဘယ်လို မီးရှို့တယ်၊ ဘယ်လို မုဒိမ်းကျင့်တယ်၊ ဘယ်လို လူသတ်ဖြတ်တယ်၊ ဆွေမျိုးတွေ ဘယ်လို အသတ်ခံလိုက်ရတယ်ဆိုတာတွေ ဒုက္ခသည်တွေ ဘယ်လို ပြန်ပြောတဲ့အကြောင်း အဲဒါတွေကို ပြောပါတယ်။ ပြီးတော့ ဂြိုဟ်တု က ရိုက်ထားတဲ့ မီးရှို့နေတဲ့ မြင်ကွင်းတွေကို သူတို့ တွေ့ရတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း အဲဒါတွေကိုပဲ အဓိကအထောက်အထားအဖြင့် တင်ပြသွားတာတွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီတော့ စကားမစပ် ပြောရရင် ဂန်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ အဖွဲ့ထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ၃-၄ ယောက်လည်း ပါဝင်တာ တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးခြင်း၊ တင်ပြခြင်း မရှိပါဘူး။
မေး။ ။ ခုခံချေပမယ့် မြန်မာဘက်က ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်ပြီး တက်ရောက်လာတာလည်း တွေ့ရပါတယ်။ ဒီနေ့ ဂမ်ဘီယာဘက်က လျှောက်လဲတဲ့အပေါ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် မြန်မာဘက်က တရားရုံးပြင်ပမှာ တုံ့ပြန်တာမျိုးရော ရှိပါသလား၊
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ တစုံတရာ တုံ့ပြန်တာကတော့ မတွေ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သူူတို့ဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် မြန်မာဘက်က ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွေကတော့ အာရုံစူးစိုက်ပြီးတော့ နားထောင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ပြန်ပြောခြင်း ၊ ရေးပြီးတော့ မှတ်သားတာလည်း တစုံတရာမတွေ့ရပါဘူးခင်ဗျ။ ဒီလိုပဲ စိတ်ဝင်တစား နားနဲ့ နားထောင်နေတယ်ဆိုတာတော့ တွေ့ရပါတယ်။ လူတွေ စိတ်ဝင်စားတာကလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဘယ်လို ခုခံပြောကြားလာမလဲဆိုတာကို ပိုပြီးတော့ အာရုံစိုက်နေကြတယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။”
ကြားနာပွဲပြီးပြီးချင်း သဟိတ်မြို့ ငြိမ်းချမ်းရေးနန်းတော် Peace Palace ရှေ့မှာ ရောက်နေတဲ့ ဦးကျော်ဇံသာကို Skype ကနေ မမြသဇင်အောင် က တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
..............
ICJ တရားရုံး ကွားနာပှဲ Skype က ဆကျသှယျမေးမွနျးခကြျ
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာ မူဆလငျတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျနိုငျတဲ့အခွအေနကေို မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တယျဆိုတဲ့ စှတျစှဲခကြျနဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ လြှောကျထားခကြျကို ICJ ခေါျ နိုငျငံတကာ တရားရုံးက ဒီနေ့ စတငျလကျခံကွားနာပါတယျ။ ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက ရှေ့နတှေေ လြှောကျလဲခကြျပေးတဲ့ ကွားနာပှဲကို VOA မွနျမာပိုငျးအစီအစဉျက အယျဒီတာ ဦးကြောျဇံသာ ကိုယျတိုငျ ICJ တရား ရုံးအတှငျးမှာ တကျရောကျ သတငျးယူခဲ့တာပါ။ ကွားနာပှဲပွီးပွီးခငြျး သဟိတျမွို့ ငွိမျးခမြျးရေးနနျးတောျ Peace Palace ရှေ့မှာ ရောကျနတေဲ့ ဦးကြောျဇံသာကို Skype ကနေ မမွသဇငျအောငျ က တိုကျရိုကျဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး။ ။ ဟုတျကဲ့ ဦးကြောျဇံသာရှင့ျ။ တရားခှငျ ပထမနေ့မှာ တှေ့ရတဲ့ အခငျးအကငြျးကို အရငျဆုံး ပွောပွပေးပါ့လား။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ဒီနေ့မနကျ ၁၀ နာရီမှာ စပွီးတော့ ဖှင့ျပါတယျ။ မွနျမာအဖှဲ့ ကိုယျစားလှယျတှကေတော့ ညာဘကျအခွမျးမှာထိုငျပွီး၊ ဘယျဘကျမှာတော့ ဂမျဘီယာက ပုဂ်ဂိုလျတှေ ထိုငျပါတယျ။ တရားသူကွီး ၁၇ ဦးက စငျမွင့ျပေါျမှာ ရှိနပေါတယျ။ ပထမဦးဆုံးad hoc judge လို့ခေါျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက ခန့ျတဲ့ တရားသူကွီးနဲ့ ဂမျဘီယာကခန့ျတဲ့ တရားသူကွီး နှဈဦးကို မိတျဆကျပေးပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ သူတို့နိုငျငံက ဥပဒနေဲ့ ကိုယျစားပွုပွီးတော့ ပွောဆိုမယ့ျ သူတို့နိုငျငံရဲ့ အခွအေနကေို နားလညျတဲ့ တရားသူကွီး မပါလို့ဆိုပွီးတော့ သူတို့ နှဈယောကျကို ခန့ျထားတာဖွဈပါတယျ။ ပွီးတော့ ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက မတေ်တာရပျခံခကြျကို လြှောကျလဲဖို့ အခှင့ျပေးပါတယျ။ အဲဒီမှာ ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျကလြှောကျလဲတာက လူ ၇ ယောကျအထိ လြှောကျလဲပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ခေါငျးဆောငျကနေ စပွီးပွောပါတယျ။ သူပွောတာကတော့ သီအိုရီ သဘောတရားပိုငျးကို ပွောပါတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ Genocide လို့ ခေါျတဲ့ လူသားမြိုးတုံးအောငျသတျဖွတျတဲ့ကိစ်စ ဟာ dehumanization လူကို လူလိုမဆကျဆံတဲ့ ကိစ်စ ၊ အဆင့ျနှိမ့ျခခြွငျးဖွဈတယျ။ အဲဒီလို လုပျခွငျးဖွင့ျ ပိုပွီးတော့ အဆင့ျနိမ့ျကသြှားမယျဆိုတဲ့ သဘောပွောပါတယျ။ ကနြျတဲ့ ၆ ယောကျကတော့ တရားဥပဒေ အခကြျအလကျနဲ့ လြှောကျလဲပါတယျ။ အဲလို လြှောကျလဲတဲ့နရောမှာ လူတှအေတှကျ အန်တရာယျ တကယျရှိနတေယျ ဆိုတဲ့အကွောငျးကို ပွောတာရှိပါတယျ။ နောကျတခြို့ကလညျး ဒီလူတှကေို Genocide ပွုလုပျဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ရညျရှယျခကြျရှိခဲ့တယျ ဆိုတဲ့ အထောကျအထားတှကေို ပေါျလှငျအောငျ ပွောပါတယျ။ နောကျပွီး ဒီလူတှကေို ခုခံကာကှယျပေးရမယျ၊ အကာအကှယျ ပေးရမယျ၊ အကာအကှယျ လိုနတေယျဆိုတာကို အလေးထားပွောပါတယျ။ နောကျပွီးတော့ ခိုငျမာတဲ့အထောကျအထားတှေ တရားရုံးက စီရငျဖို့အတှကျ လုံလောကျတဲ့ အထောကျအထားတှေPrima facie evidence တှရှေိတယျဆိုပွီးတော့ နောကျဆုံးလူကတော့ အဲဒီအတှကျကွောင့ျprovisional measures ခေါျ ယာယီလုပျဆောငျရမယ့ျ ကိစ်စကို အမိန့ျခမြှတျပေးပါလို့ သူတို့ အဲဒီလို ဥပဒဘေကျက ပိုငျးဖွတျပွီးတော့ အဆင့ျဆင့ျ ကဏ်ဍအလိုကျ ခှဲခွားပွီးတော့ ဆောငျရှကျသှားတာဖွဈပါတယျ။ အဲဒါကတော့ ဒီကနေ့ တရားရုံးမှာ တှေ့ရတဲ့ ပထမဦးဆုံး အခငျးအကငြျးပါပဲ။
မေး။ ။ ဒီကနေ့ တရားခှငျမှာ တရားလို လုပျတိုငျကွားထားတဲ့ ဂနျဘီယာနိုငျငံက အကြိုးဆာငျရှေ့နတှေေ လြှောကျလဲခကြျတှေ ပေးတာတှေ့ရပါတယျ။ သူတို့က ဘယျအခကြျတှကေို အဓိက ထောကျပွသှားတာ တှေ့ရပါသလဲရှငျ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ အဓိကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကုလသမဂ်ဂ က အစီရငျခံစာတှေ၊ OIC က အစီရငျခံစာတှေ ၊ မကွာခဏ ကွားနရေပွီဖွဈတဲ့ အစီရငျခံစာက အခကြျတှပေါပဲ သူတို့ ထောကျပွပါတယျ။ အဲဒီ ရိုဟငျဂြာ စခနျးတှကေိုရောကျခဲ့သူတှေ ကလညျး ရောကျခဲ့တယျ ရောကျတဲ့အခါမှာ ဒုက်ခသညျတှေ နဲ့ ဘယျလိုတှေ့ခဲ့တယျ၊ သူတို့ ပွောကွားခကြျက ဘယျလို ၊ ရှာကို ဘယျလို မီးရှို့တယျ၊ ဘယျလို မုဒိမျးကငြ့ျတယျ၊ ဘယျလို လူသတျဖွတျတယျ၊ ဆှမြေိုးတှေ ဘယျလို အသတျခံလိုကျရတယျဆိုတာတှေ ဒုက်ခသညျတှေ ဘယျလို ပွနျပွောတဲ့အကွောငျး အဲဒါတှကေို ပွောပါတယျ။ ပွီးတော့ ဂွိုဟျတု က ရိုကျထားတဲ့ မီးရှို့နတေဲ့ မွငျကှငျးတှကေို သူတို့ တှေ့ရတယျဆိုတဲ့အကွောငျး အဲဒါတှကေိုပဲ အဓိကအထောကျအထားအဖွင့ျ တငျပွသှားတာတှေ့ရပါတယျ။ အဲဒီတော့ စကားမစပျ ပွောရရငျ ဂနျဘီယာနိုငျငံရဲ့ အဖှဲ့ထဲမှာ ရိုဟငျဂြာအရေး တကျကွှလှုပျရှားသူ ၃-၄ ယောကျလညျး ပါဝငျတာ တှေ့ရတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ ဝငျရောကျဆှေးနှေးခွငျး၊ တငျပွခွငျး မရှိပါဘူး။
မေး။ ။ ခုခံခြပေမယ့ျ မွနျမာဘကျက ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ကို နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျပွီး တကျရောကျလာတာလညျး တှေ့ရပါတယျ။ ဒီနေ့ ဂမျဘီယာဘကျက လြှောကျလဲတဲ့အပေါျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပါအဝငျ မွနျမာဘကျက တရားရုံးပွငျပမှာ တုံ့ပွနျတာမြိုးရော ရှိပါသလား၊
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ တစုံတရာ တုံ့ပွနျတာကတော့ မတှေ့ပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ သူူတို့ဟာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပါအဝငျ မွနျမာဘကျက ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့တှကေတော့ အာရုံစူးစိုကျပွီးတော့ နားထောငျနတောကို တှေ့ရပါတယျ။ ပွနျပွောခွငျး ၊ ရေးပွီးတော့ မှတျသားတာလညျး တစုံတရာမတှေ့ရပါဘူးခငျဗြ။ ဒီလိုပဲ စိတျဝငျတစား နားနဲ့ နားထောငျနတေယျဆိုတာတော့ တှေ့ရပါတယျ။ လူတှေ စိတျဝငျစားတာကလညျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဘယျလို ခုခံပွောကွားလာမလဲဆိုတာကို ပိုပွီးတော့ အာရုံစိုကျနကွေတယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။”
ကွားနာပှဲပွီးပွီးခငြျး သဟိတျမွို့ ငွိမျးခမြျးရေးနနျးတောျ Peace Palace ရှေ့မှာ ရောကျနတေဲ့ ဦးကြောျဇံသာကို Skype ကနေ မမွသဇငျအောငျ က တိုကျရိုကျဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
