(Zawgyi/Unicode)
ရွာလုံးကျွတ်နီးပါး မီးလောင်ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းက ကင်းမရွာကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့ ICRC ကအကူအညီပေးဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ICRC နဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။ စစ်တပ်နဲ့ တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ မင်းတပ် စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေမှာတော့ စားနပ်ရိက္ခာ အခက်အခဲရှိနေပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံ ရန်ကုန်ကလာတဲ့ သတင်းကို ကိုအောင်မြတ်သူက ပြောပြပါမယ်။
စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံ PDF တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် ရွာလုံးကျွတ်နီးပါး မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့ မကွေးတိုင်း ပေါက်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းက ကင်းမရွာကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့ ICRC က လူအသုံးအဆောင် ပစ္စည်းတွေ ထောက်ပံ့ပေးဖို့ စီစဉ်နေတာပါ။
ဒီကနေ့မှာ ကျေးရွာသားတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ရွာသားတွေဘက်က ICRC လာရောက်လှူဒါန်းချိန်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေပါဝင်လာမှာ စိုးရိမ်နေပြီး ICRC ဘက်ကတော့ စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေမပါဘဲ လာရောက်လှူဒါန်းမှာဖြစ်တယ်လို့ တွေ့ဆုံပွဲမှာ ပါဝင်ခဲ့သူ တဦးက ပြောပါတယ်။
“သူတို့က ဒီရွာကို ICRC နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကြက်ခြေနီအဖွဲ့နဲ့ ၂ ဖွဲ့ပေါင်းပြီးတော့ လာမယ်။ ရွာသားတွေအနေနဲ့ကလည်း သူတို့လုံခြုံရေးအတွက် လုံခြုံရေးအတွက်ဆိုတာ စစ်ကောင်စီဘက်ကပေါ့နော် ပါလာမလား ရဲကပါလာမလားဆိုတဲ့ အတွေးမျိုးနဲ့ ကြောက်နေတာတွေရှိတယ်။ ရွာကနေပြီး သူတို့ဆီကို တောင်းဆိုတာကတော့ ရဲတို့ စစ်တပ်တို့ မပါရင်ပေးလာမယ်ပေါ့။ ပါခဲ့မယ်ဆိုရင်ပေးမလာဘူးပေါ့ ရွာသူရွာသားတွေက ကြောက်တယ်။ ကြောက်တဲ့အခါ ညှိနှိုင်းတဲ့အခါကျတော့ သူတို့က မပါပါဘူးတဲ့ လှူချင်တာကတော့ အိမ်အသုံးဆောင်ပစ္စည်းရယ် မိန်းမတွေရဲ့ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေရယ် အဲ့ဒါတွေ လှူချင်တယ်တဲ့ အခုသူတို့ကတော့ ၂၆ ရက်နေ့မှာ ပြောထားတယ်။ ရွာအနေနဲ့လည်း လက်ခံထားတာ ရှိတာပေါ့။ လက်ရှိကင်းမရွာသူရွာသားတွေ နေရတာကတော့ တောတွေထဲမှာ ဒီလိုမျိုး မိုးကာတဲကြီးတွေ အကုန်လုံး စုပြုံပြီးနေကြတယ်။ ယာခင်းရှိတဲ့သူတွေက ယာခင်းထဲမှာ တဲထိုးပြီးနေကြတယ်။ ရွာထဲမှာတော့ မီးမလောင်တဲ့အိမ်ကတော့ ရွာထဲမှာပဲနေကြတာပေါ့။”
ဇွန် ၁၅ ရက်က စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံ PDF တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကင်းမရွာမှာ မီးလောင်ကျွမ်းမှု ဖြစ်ခဲ့ကာ နေအိမ် ၁၀၀ ခန့်မီးလောင်ကျွမ်းပြီး အဖိုးအဖွား နှစ်ဦး မီးလောင်ဒဏ်ရာနဲ့ သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ စစ်ကောင်စီဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒေသခံ PDF တွေဘက်ကတော့ ကင်းမရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေက မီးရှို့တာသာ ဖြစ်တယ်လို့ အခိုင်အမာပြောပါတယ်။
ဒီအတောအတွင်းမှာပဲ တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေတဲ့ ချင်းပြည်နယ် မင်းတပ်မြို့က စစ်ဘေးရှောင်တွေကတော့ စားနပ်ရိက္ခတွေ လိုအပ်နေပါတယ်။ မင်းတပ်မြို့ပေါ်မှာ ဖွင့်ထားတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းက ဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ တပတ်စာလောက်ပဲ ကျန်တော့ပြီး ဒုက္ခသည်စခန်းကနေ နေအိမ်ကို ပြန်သွားသူတွေနဲ့ မြို့ပြင်က ဒုက္ခသည်တွေမှာတော့ စားနပ်ရိက္ခာတွေ လိုနေလို့ ကူညီပေးနေသူတဦးက ပြောပါတယ်။
“ဒုက္ခသည်တွေကတော့ လောလောဆယ် Camp မှာရှိတဲ့ဟာတွေကတော့ အခုလောလောဆယ် အဆင်ပြေတယ်။ ဟိုတနေ့ မကြာခင်ကပဲ WFP က ထောက်ပံ့ဖို့လာတယ်။ အခုတပတ်ကတော့ ရှိသေးတယ်။ အဓိက IDP Camp ကနေ မြို့ပေါ် မိမိနေအိမ်ကို ပြန်ရောက်တဲ့သူတွေက ပိုပြီးမှ စားနပ်ရိက္ခာပြတ်နေတယ်။ အဲ့ဒါက ကြိုက်သလို သယ်ယူပို့ဆောင်လို့မရဘူး။ ကုန်သည်တွေကလည်း ကုန်တင်လို့မရ စားနပ်ရိက္ခာကို ကိုယ်လိုချင်သလို သယ်လို့မရဘူးပေါ့။ မြို့ပြင်တွေကတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ သူတို့ မြို့ရဲ့အပြင်ဘက်မှာ ဘာမှ သယ်လို့မရ ယူလို့မရ ထမ်းလို့မရ ဂိတ်မှာလည်း အစစ်အဆေးတွေများ ကိုဗစ်ကြောက်တာတမျိုး တပ်မတော် ကြောက်တာတမျိုး လူငယ်တွေကို ကြောက်တာတဖုံ ကြောက် ၃ ကြောက်နဲ့ ဘယ်သူမှ မလာကြတော့ဘူး။”
စစ်တပ်နဲ့ မင်းတပ် CDF တို့ အပစ်ရပ် သဘောတူခဲ့တဲ့အချိန်မှာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့အပြင် ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး UNHCR ကပါ လူနေ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေကို ထောက်ပံ့ခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီအချိန်ကတော့ မြို့ပေါ်မှာ စစ်ကောင်စီက ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ စခန်းတွေမှာသာ လှူဒါန်းခွင့်ရခဲ့ပြီး မြို့ပြင်မှာရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကိုတော့ လှူဒါန်းခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။ စစ်တပ်နဲ့ မင်းတပ် CDF တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် မြို့ခံအများစုဟာ မြို့ပြင်က တောတောင်တွေထဲမှာ ထွက်ပြေး ပုန်းအောင်း တိမ်းရှောင်နေပြီး စစ်ကောင်စီက ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ မြို့ပေါ်က ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ လာရောက်ခိုလှုံသူ အနည်းငယ်သာ ရှိခဲ့ပါတယ်။
..........................................................................................
ကငျးမရှာအတှကျ ICRC အကူအညီပေးဖို့ ပွငျဆငျနေ
(Unicode)
ရှာလုံးကြှတျနီးပါး မီးလောငျဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ မကှေးတိုငျး၊ ပေါကျမွို့နယျတောငျပိုငျးက ကငျးမရှာကို အပွညျပွညျဆိုငျရာ ကွကျခွနေီအဖှဲ့ ICRC ကအကူအညီပေးဖို့ ပွငျဆငျနတေယျလို့ ICRC နဲ့ ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ ဒသေခံတှကေပွောပါတယျ။ စဈတပျနဲ့ တကြော့ပွနျတိုကျပှဲပွငျးထနျနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ မငျးတပျ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှမှောတော့ စားနပျရိက်ခာ အခကျအခဲရှိနပေါတယျ။ ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံ ရနျကုနျကလာတဲ့ သတငျးကို ကိုအောငျမွတျသူက ပွောပွပါမယျ။
စဈတပျနဲ့ ဒသေခံ PDF တို့ တိုကျပှဲဖွဈပှားပွီးနောကျ ရှာလုံးကြှတျနီးပါး မီးလောငျကြှမျးခဲ့တဲ့ မကှေးတိုငျး ပေါကျမွို့နယျတောငျပိုငျးက ကငျးမရှာကို အပွညျပွညျဆိုငျရာ ကွကျခွနေီအဖှဲ့ ICRC က လူအသုံးအဆောငျ ပစ်စညျးတှေ ထောကျပံ့ပေးဖို့ စီစဉျနတောပါ။
ဒီကနေ့မှာ ကြေးရှာသားတှနေဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးခဲ့ပွီး ရှာသားတှဘေကျက ICRC လာရောကျလှူဒါနျးခြိနျမှာ စဈကောငျစီတပျသားတှပေါဝငျလာမှာ စိုးရိမျနပွေီး ICRC ဘကျကတော့ စဈကောငျစီတပျသားတှမေပါဘဲ လာရောကျလှူဒါနျးမှာဖွဈတယျလို့ တှေ့ဆုံပှဲမှာ ပါဝငျခဲ့သူ တဦးက ပွောပါတယျ။
“သူတို့က ဒီရှာကို ICRC နဲ့ မွနျမာနိုငျငံကွကျခွနေီအဖှဲ့နဲ့ ၂ ဖှဲ့ပေါငျးပွီးတော့ လာမယျ။ ရှာသားတှအေနနေဲ့ကလညျး သူတို့လုံခွုံရေးအတှကျ လုံခွုံရေးအတှကျဆိုတာ စဈကောငျစီဘကျကပေါ့နောျ ပါလာမလား ရဲကပါလာမလားဆိုတဲ့ အတှေးမြိုးနဲ့ ကွောကျနတောတှရှေိတယျ။ ရှာကနပွေီး သူတို့ဆီကို တောငျးဆိုတာကတော့ ရဲတို့ စဈတပျတို့ မပါရငျပေးလာမယျပေါ့။ ပါခဲ့မယျဆိုရငျပေးမလာဘူးပေါ့ ရှာသူရှာသားတှကေ ကွောကျတယျ။ ကွောကျတဲ့အခါ ညှိနှိုငျးတဲ့အခါကတြော့ သူတို့က မပါပါဘူးတဲ့ လှူခငြျတာကတော့ အိမျအသုံးဆောငျပစ်စညျးရယျ မိနျးမတှရေဲ့ အသုံးအဆောငျပစ်စညျးတှရေယျ အဲ့ဒါတှေ လှူခငြျတယျတဲ့ အခုသူတို့ကတော့ ၂၆ ရကျနေ့မှာ ပွောထားတယျ။ ရှာအနနေဲ့လညျး လကျခံထားတာ ရှိတာပေါ့။ လကျရှိကငျးမရှာသူရှာသားတှေ နရေတာကတော့ တောတှထေဲမှာ ဒီလိုမြိုး မိုးကာတဲကွီးတှေ အကုနျလုံး စုပွုံပွီးနကွေတယျ။ ယာခငျးရှိတဲ့သူတှကေ ယာခငျးထဲမှာ တဲထိုးပွီးနကွေတယျ။ ရှာထဲမှာတော့ မီးမလောငျတဲ့အိမျကတော့ ရှာထဲမှာပဲနကွေတာပေါ့။”
ဇှနျ ၁၅ ရကျက စဈတပျနဲ့ ဒသေခံ PDF တို့ တိုကျပှဲဖွဈပှားပွီးနောကျ ကငျးမရှာမှာ မီးလောငျကြှမျးမှု ဖွဈခဲ့ကာ နအေိမျ ၁၀၀ ခန့ျမီးလောငျကြှမျးပွီး အဖိုးအဖှား နှဈဦး မီးလောငျဒဏျရာနဲ့ သဆေုံးခဲ့တယျလို့ စဈကောငျစီဘကျက သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။ ဒသေခံ PDF တှဘေကျကတော့ ကငျးမရှာကို စဈကောငျစီတပျတှကေ မီးရှို့တာသာ ဖွဈတယျလို့ အခိုငျအမာပွောပါတယျ။
ဒီအတောအတှငျးမှာပဲ တကြော့ပွနျတိုကျပှဲတှဖွေဈနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျ မငျးတပျမွို့က စဈဘေးရှောငျတှကေတော့ စားနပျရိက်ခတှေ လိုအပျနပေါတယျ။ မငျးတပျမွို့ပေါျမှာ ဖှင့ျထားတဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးက ဒုက်ခသညျတှအေနနေဲ့ စားနပျရိက်ခာ တပတျစာလောကျပဲ ကနြျတော့ပွီး ဒုက်ခသညျစခနျးကနေ နအေိမျကို ပွနျသှားသူတှနေဲ့ မွို့ပွငျက ဒုက်ခသညျတှမှောတော့ စားနပျရိက်ခာတှေ လိုနလေို့ ကူညီပေးနသေူတဦးက ပွောပါတယျ။
“ဒုက်ခသညျတှကေတော့ လောလောဆယျ Camp မှာရှိတဲ့ဟာတှကေတော့ အခုလောလောဆယျ အဆငျပွတေယျ။ ဟိုတနေ့ မကွာခငျကပဲ WFP က ထောကျပံ့ဖို့လာတယျ။ အခုတပတျကတော့ ရှိသေးတယျ။ အဓိက IDP Camp ကနေ မွို့ပေါျ မိမိနအေိမျကို ပွနျရောကျတဲ့သူတှကေ ပိုပွီးမှ စားနပျရိက်ခာပွတျနတေယျ။ အဲ့ဒါက ကွိုကျသလို သယျယူပို့ဆောငျလို့မရဘူး။ ကုနျသညျတှကေလညျး ကုနျတငျလို့မရ စားနပျရိက်ခာကို ကိုယျလိုခငြျသလို သယျလို့မရဘူးပေါ့။ မွို့ပွငျတှကေတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ သူတို့ မွို့ရဲ့အပွငျဘကျမှာ ဘာမှ သယျလို့မရ ယူလို့မရ ထမျးလို့မရ ဂိတျမှာလညျး အစဈအဆေးတှမြေား ကိုဗဈကွောကျတာတမြိုး တပျမတောျ ကွောကျတာတမြိုး လူငယျတှကေို ကွောကျတာတဖုံ ကွောကျ ၃ ကွောကျနဲ့ ဘယျသူမှ မလာကွတော့ဘူး။”
စဈတပျနဲ့ မငျးတပျ CDF တို့ အပဈရပျ သဘောတူခဲ့တဲ့အခြိနျမှာ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ကွကျခွနေီအဖှဲ့အပွငျ ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီးရုံး UNHCR ကပါ လူနေ အသုံးအဆောငျပစ်စညျးတှကေို ထောကျပံ့ခဲ့ပါတယျ။
အဲဒီအခြိနျကတော့ မွို့ပေါျမှာ စဈကောငျစီက ဖှင့ျလှဈထားတဲ့ စခနျးတှမှောသာ လှူဒါနျးခှင့ျရခဲ့ပွီး မွို့ပွငျမှာရှိတဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေိုတော့ လှူဒါနျးခှင့ျမရခဲ့ပါဘူး။ စဈတပျနဲ့ မငျးတပျ CDF တို့ တိုကျပှဲဖွဈပှားပွီးနောကျ မွို့ခံအမြားစုဟာ မွို့ပွငျက တောတောငျတှထေဲမှာ ထှကျပွေး ပုနျးအောငျး တိမျးရှောငျနပွေီး စဈကောငျစီက ဖှင့ျလှဈထားတဲ့ မွို့ပေါျက ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ လာရောကျခိုလှုံသူ အနညျးငယျသာ ရှိခဲ့ပါတယျ။
