(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံက ထင်ရှားတဲ့ ၁၉၈၈ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင် ကိုမင်းကိုနိုင်နဲ့ ကိုဂျင်မီ အပါအဝင် သြဇာရှိသူတချို့ကို ဖမ်းဆီးနိုင်ရေး သတင်းပေးကြဖို့ စစ်အာဏာသိမ်းအဖွဲ့က မနေ့က ကြေညာချက်ထုတ်တဲ့အပေါ် ကိုဂျင်မီက ထိရောက်မှာမဟုတ်ဘဲ အခု စစ်အာဏာသိမ်း ဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားမှုကြီးက စစ်အုပ်စု အကြမ်းဖက်လှုံ့ဆော်မှုတွေကြားက အရင်နဲ့မတူ အရှိန်ဆက်မြှင့်သွားဖို့ပဲ ရှိတယ်လို့ တုံ့ပြန်လိုက်ပါတယ်။ ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံက ထင်ရှားတဲ့ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင် ကိုမင်းကိုနိုင်နဲ့ ကိုဂျင်မီ အပါအဝင် သြဇာရှိသူတချို့ကို ဖမ်းဆီးနိုင်ရေး သတင်းပေးကြဖို့ စစ်အာဏာသိမ်းအဖွဲ့က မနေ့က ကြေညာချက်ထုတ်တဲ့အပေါ် ထိရောက်မှာမဟုတ်ဘဲ အခု စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုကြီးက စစ်အုပ်စု အကြမ်းဖက် လှုံ့ဆော်မှုတွေကြားထဲက အရင်နဲ့မတူ အရှိန်ဆက်မြှင့်သွားဖို့ပဲ ရှိတယ်လို့ ကိုဂျင်မီက ပြောပါတယ်။
အခု စစ်အုပ်စုမှာ ဖိနှိပ်ရေး အကန့်အသတ် ရှိနေတာကြောင့် လှုပ်ရှားမှုအတွက် အခွင့်အလမ်း ရှိနေတယ်လို့ ခုလို ပြောပါတယ်။
ကိုဂျင်မီ - “၅၀၅(ခ) ဆိုတဲ့ ပုဒ်မက ကျနော်တို့ ရှက်စရာတောင် ကောင်းနေသေးတယ်။ ကျနော်တို့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြုံခဲ့ရတဲ့ အထဲမှာ အဲဒီလောက် အသေးအဖွဲပုဒ်မတွေ တခါမှ အတပ်မခံခဲ့ရဘူး။ အဲဒီတော့ နည်းနည်း ထူးထူးခြားခြား သွားတွေ့ရတယ်။ ဒီ အခု အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီဟာ သူတို့ရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ သူတို့ ပိတ်မိနေတယ်လို့ ကျနော် အဲဒီလို ခံစားရတယ်။ လုပ်ပုံကိုင်ပုံတွေကလည်း ဘောင်မဝင်ဘူးဖြစ်နေတာ သွားတွေ့ရတယ်။ အဲဒါ သူတို့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို လေးစားတယ် ဆိုတဲ့အခါမှာ တနှစ်ပဲ သက်တမ်းရှိတယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ပေါ့။ အဲဒီတော့ အရေးပေါ်စီမံတဲ့ အခြေအနေနဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့က မတူဘူးခင်ဗျ။ အဲဒီတော့ သူတို့က အရေးပေါ် စီမံတဲ့ကာလမှာ သူတို့က တည်ဆဲဥပဒေတွေကို ကိုင်ပြီး ကျင့်သုံးရတယ်။ အဲတော့ ကျနော်တို့က အရင်တုန်းက ကြုံခဲ့ရတာကတော့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ တောက်လျှောက် ကြုံခဲ့ရတာကိုးဗျ။ အခုဖြစ်နေတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေ အကုန်လုံးက ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေအတွက်က အခွင့်အရေးက အများကြီးရတယ်။ အများကြီးသာတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - အဲဒီတော့ အခု ဖမ်းဖို့ သတင်းပေးရေးပေါ့နော်။ ကြေညာချက် ထုတ်လိုက်တာက ဘယ်လိုဆက်ဖြစ်လာမယ်လို့ ထင်ထားလဲ။
ကိုဂျင်မီ - “တရားဝင်အစိုးရ မဟုတ်တဲ့လူတွေက ဒီဥပဒေ ဒါမျိုးကြီးထုတ်ပေမယ့် သူတို့ကို အသိအမှတ်မပြုဘူး။ သူတို့ ကြိုက်သလောက် အမိန့်တွေထုတ်၊ ကြိုက်သလောက် ပုဒ်မတွေထုတ် ကျနော်တို့ပြည်သူက အသိအမှတ်မပြုဘူး။ ဒါက လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီတွေကလည်း မကြာခင်မှာ ကြေညာချက် ထွက်လာပါလိမ့်မယ်နော်။ ဒါသည် တကယ်တမ်းပြောရင် သူတို့ကိုယ်သူတို့ ယုံကြည်မှုမရှိတဲ့ အခါကျတော့ အဲဒီလို သတင်းပေးတို့ ဘာတို့နဲ့။ ဘယ်သူက ပေးမှာလည်းဗျာ။ နဂိုကတည်းက ကျနော်တို့က ပြည်သူနဲ့ပဲ ကြီးပြင်းလာတာ။ ကျနော်တို့ ၁၉၈၈ ဒီမိုကရေစီ အရေးတော်ပုံ စတင်ကတည်းကိုက ကျနော်တို့က ပြေးရင်းလွှားရင်း အိမ်တခုထဲကို ပြေးဝင်တယ်။ ကျနော်တို့က ကျောင်းသားတွေပါ ဆိုကတည်းက ကျနော်တို့ကို ဖွက်တာရော၊ နောက်ဆုံး အဝတ်အစားလဲတာ၊ ကျွေးတာမွေးတာရော အစ ကနေ့အချိန်အထိ ပြည်သူလူထုက ကျနော်တို့ကို တာဝန်ယူတယ်။ ယူတဲ့အတွက် တချို့ ဘယ်တော့မှလည်း သတင်းရမှာ မဟုတ်သလို ပြည်သူလူထုကြားမှာ ကျနော်တို့နေရတာ ပိုပြီးတော့ လုံခြုံတယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။ သူတို့ တပ်မတော်က သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးရဲ့ (ဖေ့စ်ဘုတ်စာမျက်နှာ) အောက်မှာ ကျနော်တို့ သွားကြည့်ဖူးတယ်။ အဲဒီမှာ အောက်ကနေပြီးတော့ သူတို့ကို ဟ ဟ ပေးတဲ့သူတွေက သူတို့လူတွေထက် အများကြီးကို ပိုနေတာ တွေ့ရတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - “ဒီနေရာမှာ ဖမ်းဆီးမှုတွေက ညဘက်မှာ ရှိလာတာအတွက် ပြည်သူတွေနဲ့ အတူ လုံခြုံရေးတွေ ဖွဲ့ဖို့ စီစဉ်နေတဲ့ အနေထားကရော။
ကိုဂျင်မီ - “ဟုတ်ကဲ့။ ကျနော်တို့ အခု ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့တွေ ဖွဲ့တယ်ဆိုတာ၊ အခု လမ်းအလိုက် လုံခြုံရေးတွေ ထားမယ် ဘာမယ် ဆိုတာ အမှန်အတိုင်း ပြောရင်တော့ ပြည်သူကို ပြည်သူက ကာကွယ်ဆိုတဲ့ အစီအစဉ်နဲ့ လုပ်ကြတာပါ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ တဖက်က အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ထုံးစံအတိုင်း သူတို့ရဲ့ ရှေးရိုးအစဉ်အတိုင်း အင်မတန်မှ ယုတ်ညံ့တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ရှိတယ်။ လူတွေကိုလွှတ်ပြီးတော့ မီးရှို့ခိုင်းတာတို့၊ အဆိပ်ခတ်ခိုင်းတာတို့၊ ကျနော်တို့ ၁၉၈၈ တုန်းကလည်း ကြုံခဲ့ရပြီးပြီ။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ ပြည်သူလူထုက ပိုပြီးတော့ ညီညွတ်ရမယ့်အချိန်ကို ရောက်နေပြီ။ တည်ငြိမ်ရမယ့် အချိန်ကိုလည်း ရောက်နေပြီ။ နောက် အမှားနဲ့အမှန် ခွဲခြားရမယ်။ သတင်းအမှန်တွေ ခွဲခြားသိဖို့ လိုတယ်။ ကောလာဟလတွေက ဒီကာလမှာ အများကြီး ရှိနိုင်ပေမယ့် ကျနော်တို့ ၈၈ နဲ့က မတူဘူးခင်ဗျ။ ကျနော်တို့မှာ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းတွေ ရှိတယ်ဗျာ။ နောက် အင်တာနက်ရှိတယ်ဗျာ။ သတင်းကို အမြန်စစ်ထုတ်လို့ရတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်သွားပြီပေါ့ဗျာ။”
ကိုဝင်းမင်း - ဒီနေရာမှာ အခု ဒီလှုပ်ရှားမှုကြီးက အရင်လှုပ်ရှားမှုတွေ အထူးသဖြင့် ၁၉၈၈ နဲ့ မတူတဲ့ နောက်ထပ် ကွာခြားတာတွေ ရှိပါသေးလား။
ကိုဂျင်မီ - “တရားဝင်အစိုးရနဲ့ အာဏာသိမ်းအစိုးရ ၂ ခု ဖြစ်သွားပြီခင်ဗျ။ အဲဒီတော့ ဒီမှာက ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ လွှတ်တော်တွေက အထင်အရှား ပေါ်လာပြီ။ အခု ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ ဆိုတာကလည်း သူတို့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် နယ်ပယ်ထဲကနေပြီးတော့ အများကြီးကို လုပ်လို့ရတယ်။ အလားတူပဲ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်အလိုက်လည်း လွှတ်တော်တွေ ခေါ်ယူပြီး ကိုယ်စားပြု ကော်မတီတွေ ရှိနေပြီ။ ဥပမာ ရန်ကုန်တိုင်းဆိုရင် ရန်ကုန်တိုင်းလွှတ်တော် ခေါ်ထားပြီးပြီ။ ရန်ကုန်တိုင်းလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီဆိုတာ ပေါ်နေပြီ။ အဲဒီတော့ အဲဒီ ကိုယ်စားပြုကော်မတီတွေက အမှန်အတိုင်း ပြောလို့ရှိရင်တော့ အစိုးရတရပ်သဖွယ် သူက လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ၊ ဥပဒေတွေ ပြုပြီးတော့ သူတို့ထုတ်ခွင့် ရှိနေပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက ကြိုက်တဲ့ ခန့်ထားတဲ့ တိုင်းဘာညာ အဆင့်ဆင့်ကို လက်ခံမှာမဟုတ်ဘူး။ အဲဒီတော့ ပြည်သူလူထုက အဓိကပဲ၊ ပြည်သူလူထုကသာ ဒီ တိုင်းလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ် ဆိုလို့ရှိရင် အခု စစ်ကောင်စီက ခန့်ထားတဲ့ လူတွေက အလကားဖြစ်သွားမယ်။ အခု အများစုကြီးကတော့ ဝန်ထမ်း သိန်းနဲ့ချီပြီးတော့သာ ပြည်သူတွေဘက်က ရပ်ကြတာ၊ ကျနော်တို့ CDM movement လှုပ်ရှားမှု ပေါ့ဗျာ။”
ကိုဝင်းမင်း - ဟုတ်ကဲ့ အဲဒီတော့ အခု ဒီလို တရားဝင်မှု ပိုရှိလာတဲ့ အနေအထားမှာ ပြည်သူတွေနဲ့ လုံခြုံရေးအဖွဲ့တွေ ဖွ့ဲမယ့်အနေထားကရော ဘယ်လိုမျိုး ရှိလာမလဲ။
ကိုဂျင်မီ - “အဲဒီတော့ ကျနော်တို့က ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ ပြည်သူလူထုဟာ ခုန ပြည်သူရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ အစုအဖွဲ့ရဲ့ သူတို့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ဥပဒေနဲ့အညီ ကျနော်တို့က ဒါတွေကို ဆောင်ရွက်တာ။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ အရပ်ဘက် လူ့အဖွဲ့အစည်းက လူတွေ၊ အဲဒါတွေကို ကျနော်တို့က ဖွဲ့ထားမှာ။ ဒီနေရာမှာ စစ်ကောင်စီကနေပြီးတော့ ဒီရပ်ကွက် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေကို ရာထူးကနေ ဖယ်ရှားတယ်ဆိုတဲ့ ကြေညာချက် ထွက်တာပေါ့ဗျာ။ အဲဒီက ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေ ဆိုတာက ပြည်သူတွေက ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားတာ ခင်ဗျ။ အဲဒါကို ဒီ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီနဲ့ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီး ကိုယ်စားပြုကော်မတီ ကနေပြီးတော့ အရင်ရှိပြီးသား ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေက အတည်ဖြစ်တယ် ဆိုတာကို သူတို့က အတည်ပြုကြလိမ့်မယ်။ ကျနော်တို့က ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ပြည်သူလူထုဘက်က ရပ်တည်တဲ့ ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေနဲ့ ပြည်သူလူထုနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ကိုယ့်ရပ်ကွက်၊ ကိုယ့်လမ်းကို ကိုယ် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရမယ့် အခြေနေတခုပဲ။ ဆိုတော့ ရပ်မိရပ်ဖတွေ ပါမှာပေါ့ဗျာ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားတဲ့ လူငယ်တွေ ပါမယ်။ နောက် လူမှုရေး အသင်းအဖွဲ့တွေ ပါမယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - ဟုတ်ကဲ့။ ဒီနေရာမှာ တခုစိုးရိမ်ရတာက ၁၉၈၈ တုန်းကလိုပေါ့ဗျာ။ ထောင်တွေခါပြီးတော့ ဒီ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်လာအောင် ဖန်တီးနေတဲ့ အနေထားတွေ အပေါ်မှာရော ဘယ်လိုမျိုး ကျော်လွှားဖို့ ပြင်ဆင်ထားလဲ။
ကိုဂျင်မီ - “ပြည်သူက အတွေ့အကြုံ ရှိပြီးသားပဲ။ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ ကျနော်တို့ဘက်ကနေ မှန်မှန်ကန်ကန် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရတယ်။ ကျနော် ဒီမှာ ဗွီဒီယိုဖိုင်တွေ တွေ့တယ်။ မိတဲ့သူတွေ အကုန်လုံးကို အေးအေးဆေးဆေး ချိုချိုသာသာနဲ့ မေးတာ။ ဥပမာ ကျနော် ဗွီဒီယိုဖိုင်တခု ကြည့်လိုက်ရတယ်။ ဦးပိန်တံတား မန္တလေးမှာပေါ့နော်၊ အဲဒီနားက စစ်တပ်ကနေ ကလေးတယောက်ကို ပိုက်ဆံ ၅ သိန်း ပေးပြီးတော့ မီးရှို့ခိုင်းတယ် ဆိုတဲ့ဟာမျိုးဆို ကျနော်တို့ပြည်သူက တော်တော်လေးကို သိမ်သိမ်မွေ့မွေ့နဲ့ ကိုင်တွယ်တတ်နေပြီ။ ၁၉၈၈ တုန်းကနဲ့ မတူဘူးပေါ့ဗျာ။ ၁၉၈၈ တုန်းကတော့ စစ်အာဏာရှင်ကနေပြီးတော့ အမှောင်ပိတ် ဖိသိပ်ချိတ်ပိတ်ထားတဲ့ အခါကျတော့ အမှန်တိုင်းပြောရရင်တော့ ကျနော်တို့တွေလည်း ဒေါသအပေါ် တုံ့ပြန်တာမျိုးတွေ ရှိတယ်။ တခုခုဆို ဆွပေးလိုက်လို့ရှိရင် ဝုန်းဝုန်းဝုန်းနဲ့ ဖြစ်ပြီးတော့မှ သူတို့ခေါ်တဲ့ လမ်းကြောင်းကို ပါသွားတာပေါ့နော်။ အဲ အခု ၂၀၂၁ ပြည်သူလူထုကတော့ အဲဒီလို မဟုတ်တော့ဘူးဗျ။ အဲ မိပြီဆိုလို့ရှိရင် တကယ်လည်းပဲ သူတို့ရင်ထဲကနေ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်တယ်။ တချို့ဆိုလို့ရှိရင် ကျနော်တွေ့နေတာက ရဲစခန်းကို သွားအပ်တယ်။ ရဲစခန်းမှာ အမှုဖွင့်တယ်။ အဲတော့ ဒီဘက်မှာ ကျနော်တို့ ပြည်သူက သတ္တိလည်းရှိလာတယ်။ ဥပဒေကြောင်းကိုလည်း နားလည်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ လုပ်နည်းကိုင်နည်းလည်း ပိုပြီးတော့ အတွေ့အကြုံအရ ပိုပြီးတော့ ကျွမ်းကျင်လာတယ်။ တတ်မြောက်လာတယ်လို့ ကျနော်မြင်တယ်ဗျ။ ဒီ လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီတွေရယ်၊ နောက် CDM လို့ခေါ်တဲ့ ဝန်ထမ်းလှုပ်ရှားမှုရယ်၊ လူထုလှုပ်ရှားမှုရယ်နဲ့က ပေါင်းပြီးတော့ တသားတည်း ဖြစ်သွားချိန်မှာ ဒီ့ထက် ပိုပြီးတော့ အရှိန်ကောင်းလာမှာပဲ။”
ကိုဝင်းမင်း - ဟုတ်ကဲ့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ကိုဂျင်မီ ခင်ဗျား။
----------------------
(Unicode)
လူထုလှုပျရှားမှု ခေါငျးဆောငျတှကေို ဖမျးဝရမျးထုတျတာ ထိရောကျမညျမဟုတျ - ကိုဂငြျမီ
မွနျမာနိုငျငံက ထငျရှားတဲ့ ၁၉၈၈ ကြောငျးသားခေါငျးဆောငျ ကိုမငျးကိုနိုငျနဲ့ ကိုဂငြျမီ အပါအဝငျ သွဇာရှိသူတခြို့ကို ဖမျးဆီးနိုငျရေး သတငျးပေးကွဖို့ စဈအာဏာသိမျးအဖှဲ့က မနေ့က ကွညောခကြျထုတျတဲ့အပေါျ ကိုဂငြျမီက ထိရောကျမှာမဟုတျဘဲ အခု စဈအာဏာသိမျး ဆန့ျကငြျလှုပျရှားမှုကွီးက စဈအုပျစု အကွမျးဖကျလှုံ့ဆောျမှုတှကွေားက အရငျနဲ့မတူ အရှိနျဆကျမွှင့ျသှားဖို့ပဲ ရှိတယျလို့ တုံ့ပွနျလိုကျပါတယျ။ ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံက ထငျရှားတဲ့ ကြောငျးသားခေါငျးဆောငျ ကိုမငျးကိုနိုငျနဲ့ ကိုဂငြျမီ အပါအဝငျ သွဇာရှိသူတခြို့ကို ဖမျးဆီးနိုငျရေး သတငျးပေးကွဖို့ စဈအာဏာသိမျးအဖှဲ့က မနေ့က ကွညောခကြျထုတျတဲ့အပေါျ ထိရောကျမှာမဟုတျဘဲ အခု စဈအာဏာသိမျးဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုကွီးက စဈအုပျစု အကွမျးဖကျ လှုံ့ဆောျမှုတှကွေားထဲက အရငျနဲ့မတူ အရှိနျဆကျမွှင့ျသှားဖို့ပဲ ရှိတယျလို့ ကိုဂငြျမီက ပွောပါတယျ။
အခု စဈအုပျစုမှာ ဖိနှိပျရေး အကန့ျအသတျ ရှိနတောကွောင့ျ လှုပျရှားမှုအတှကျ အခှင့ျအလမျး ရှိနတေယျလို့ ခုလို ပွောပါတယျ။
ကိုဂငြျမီ - “၅၀၅(ခ) ဆိုတဲ့ ပုဒျမက ကနြောျတို့ ရှကျစရာတောငျ ကောငျးနသေေးတယျ။ ကနြောျတို့ နှဈပေါငျးမြားစှာ ကွုံခဲ့ရတဲ့ အထဲမှာ အဲဒီလောကျ အသေးအဖှဲပုဒျမတှေ တခါမှ အတပျမခံခဲ့ရဘူး။ အဲဒီတော့ နညျးနညျး ထူးထူးခွားခွား သှားတှေ့ရတယျ။ ဒီ အခု အာဏာသိမျးစဈကောငျစီဟာ သူတို့ရဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒနေဲ့ သူတို့ ပိတျမိနတေယျလို့ ကနြောျ အဲဒီလို ခံစားရတယျ။ လုပျပုံကိုငျပုံတှကေလညျး ဘောငျမဝငျဘူးဖွဈနတော သှားတှေ့ရတယျ။ အဲဒါ သူတို့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒကေို လေးစားတယျ ဆိုတဲ့အခါမှာ တနှဈပဲ သကျတမျးရှိတယျဆိုတဲ့ အဓိပ်ပါယျပေါ့။ အဲဒီတော့ အရေးပေါျစီမံတဲ့ အခွအေနနေဲ့ စဈအုပျခြုပျရေးနဲ့က မတူဘူးခငျဗြ။ အဲဒီတော့ သူတို့က အရေးပေါျ စီမံတဲ့ကာလမှာ သူတို့က တညျဆဲဥပဒတှေကေို ကိုငျပွီး ကငြ့ျသုံးရတယျ။ အဲတော့ ကနြောျတို့က အရငျတုနျးက ကွုံခဲ့ရတာကတော့ စဈအုပျခြုပျရေးနဲ့ တောကျလြှောကျ ကွုံခဲ့ရတာကိုးဗြ။ အခုဖွဈနတေဲ့ ဖွဈစဉျတှေ အကုနျလုံးက ကနြောျတို့ ပွညျသူတှအေတှကျက အခှင့ျအရေးက အမြားကွီးရတယျ။ အမြားကွီးသာတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - အဲဒီတော့ အခု ဖမျးဖို့ သတငျးပေးရေးပေါ့နောျ။ ကွညောခကြျ ထုတျလိုကျတာက ဘယျလိုဆကျဖွဈလာမယျလို့ ထငျထားလဲ။
ကိုဂငြျမီ - “တရားဝငျအစိုးရ မဟုတျတဲ့လူတှကေ ဒီဥပဒေ ဒါမြိုးကွီးထုတျပမေယ့ျ သူတို့ကို အသိအမှတျမပွုဘူး။ သူတို့ ကွိုကျသလောကျ အမိန့ျတှထေုတျ၊ ကွိုကျသလောကျ ပုဒျမတှထေုတျ ကနြောျတို့ပွညျသူက အသိအမှတျမပွုဘူး။ ဒါက လှှတျတောျကိုယျစားပွု ကောျမတီတှကေလညျး မကွာခငျမှာ ကွညောခကြျ ထှကျလာပါလိမ့ျမယျနောျ။ ဒါသညျ တကယျတမျးပွောရငျ သူတို့ကိုယျသူတို့ ယုံကွညျမှုမရှိတဲ့ အခါကတြော့ အဲဒီလို သတငျးပေးတို့ ဘာတို့နဲ့။ ဘယျသူက ပေးမှာလညျးဗြာ။ နဂိုကတညျးက ကနြောျတို့က ပွညျသူနဲ့ပဲ ကွီးပွငျးလာတာ။ ကနြောျတို့ ၁၉၈၈ ဒီမိုကရစေီ အရေးတောျပုံ စတငျကတညျးကိုက ကနြောျတို့က ပွေးရငျးလှှားရငျး အိမျတခုထဲကို ပွေးဝငျတယျ။ ကနြောျတို့က ကြောငျးသားတှပေါ ဆိုကတညျးက ကနြောျတို့ကို ဖှကျတာရော၊ နောကျဆုံး အဝတျအစားလဲတာ၊ ကြှေးတာမှေးတာရော အစ ကနေ့အခြိနျအထိ ပွညျသူလူထုက ကနြောျတို့ကို တာဝနျယူတယျ။ ယူတဲ့အတှကျ တခြို့ ဘယျတော့မှလညျး သတငျးရမှာ မဟုတျသလို ပွညျသူလူထုကွားမှာ ကနြောျတို့နရေတာ ပိုပွီးတော့ လုံခွုံတယျလို့ ယုံကွညျတယျ။ သူတို့ တပျမတောျက သတငျးမှနျပွနျကွားရေးရဲ့ (ဖေ့ဈဘုတျစာမကြျနှာ) အောကျမှာ ကနြောျတို့ သှားကွည့ျဖူးတယျ။ အဲဒီမှာ အောကျကနပွေီးတော့ သူတို့ကို ဟ ဟ ပေးတဲ့သူတှကေ သူတို့လူတှထေကျ အမြားကွီးကို ပိုနတော တှေ့ရတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဒီနရောမှာ ဖမျးဆီးမှုတှကေ ညဘကျမှာ ရှိလာတာအတှကျ ပွညျသူတှနေဲ့ အတူ လုံခွုံရေးတှေ ဖှဲ့ဖို့ စီစဉျနတေဲ့ အနထေားကရော။
ကိုဂငြျမီ - “ဟုတျကဲ့။ ကနြောျတို့ အခု ပွညျသူ့လုံခွုံရေးအဖှဲ့တှေ ဖှဲ့တယျဆိုတာ၊ အခု လမျးအလိုကျ လုံခွုံရေးတှေ ထားမယျ ဘာမယျ ဆိုတာ အမှနျအတိုငျး ပွောရငျတော့ ပွညျသူကို ပွညျသူက ကာကှယျဆိုတဲ့ အစီအစဉျနဲ့ လုပျကွတာပါ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ တဖကျက အာဏာသိမျးစဈကောငျစီ အနနေဲ့ သူတို့ရဲ့ ထုံးစံအတိုငျး သူတို့ရဲ့ ရှေးရိုးအစဉျအတိုငျး အငျမတနျမှ ယုတျညံ့တဲ့ လုပျရပျတှေ ရှိတယျ။ လူတှကေိုလှှတျပွီးတော့ မီးရှို့ခိုငျးတာတို့၊ အဆိပျခတျခိုငျးတာတို့၊ ကနြောျတို့ ၁၉၈၈ တုနျးကလညျး ကွုံခဲ့ရပွီးပွီ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ ပွညျသူလူထုက ပိုပွီးတော့ ညီညှတျရမယ့ျအခြိနျကို ရောကျနပွေီ။ တညျငွိမျရမယ့ျ အခြိနျကိုလညျး ရောကျနပွေီ။ နောကျ အမှားနဲ့အမှနျ ခှဲခွားရမယျ။ သတငျးအမှနျတှေ ခှဲခွားသိဖို့ လိုတယျ။ ကောလာဟလတှကေ ဒီကာလမှာ အမြားကွီး ရှိနိုငျပမေယ့ျ ကနြောျတို့ ၈၈ နဲ့က မတူဘူးခငျဗြ။ ကနြောျတို့မှာ မိုဘိုငျးလျဖုနျးတှေ ရှိတယျဗြာ။ နောကျ အငျတာနကျရှိတယျဗြာ။ သတငျးကို အမွနျစဈထုတျလို့ရတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈသှားပွီပေါ့ဗြာ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဒီနရောမှာ အခု ဒီလှုပျရှားမှုကွီးက အရငျလှုပျရှားမှုတှေ အထူးသဖွင့ျ ၁၉၈၈ နဲ့ မတူတဲ့ နောကျထပျ ကှာခွားတာတှေ ရှိပါသေးလား။
ကိုဂငြျမီ - “တရားဝငျအစိုးရနဲ့ အာဏာသိမျးအစိုးရ ၂ ခု ဖွဈသှားပွီခငျဗြ။ အဲဒီတော့ ဒီမှာက ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ၊ လှှတျတောျတှကေ အထငျအရှား ပေါျလာပွီ။ အခု ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီ ဆိုတာကလညျး သူတို့ရဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျ နယျပယျထဲကနပွေီးတော့ အမြားကွီးကို လုပျလို့ရတယျ။ အလားတူပဲ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျအလိုကျလညျး လှှတျတောျတှေ ခေါျယူပွီး ကိုယျစားပွု ကောျမတီတှေ ရှိနပွေီ။ ဥပမာ ရနျကုနျတိုငျးဆိုရငျ ရနျကုနျတိုငျးလှှတျတောျ ခေါျထားပွီးပွီ။ ရနျကုနျတိုငျးလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီဆိုတာ ပေါျနပွေီ။ အဲဒီတော့ အဲဒီ ကိုယျစားပွုကောျမတီတှကေ အမှနျအတိုငျး ပွောလို့ရှိရငျတော့ အစိုးရတရပျသဖှယျ သူက လုပျပိုငျခှင့ျတှေ၊ ဥပဒတှေေ ပွုပွီးတော့ သူတို့ထုတျခှင့ျ ရှိနပွေီ ဖွဈတဲ့အတှကျ အာဏာသိမျးစဈကောငျစီက ကွိုကျတဲ့ ခန့ျထားတဲ့ တိုငျးဘာညာ အဆင့ျဆင့ျကို လကျခံမှာမဟုတျဘူး။ အဲဒီတော့ ပွညျသူလူထုက အဓိကပဲ၊ ပွညျသူလူထုကသာ ဒီ တိုငျးလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမယျ ဆိုလို့ရှိရငျ အခု စဈကောငျစီက ခန့ျထားတဲ့ လူတှကေ အလကားဖွဈသှားမယျ။ အခု အမြားစုကွီးကတော့ ဝနျထမျး သိနျးနဲ့ခြီပွီးတော့သာ ပွညျသူတှဘေကျက ရပျကွတာ၊ ကနြောျတို့ CDM movement လှုပျရှားမှု ပေါ့ဗြာ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဟုတျကဲ့ အဲဒီတော့ အခု ဒီလို တရားဝငျမှု ပိုရှိလာတဲ့ အနအေထားမှာ ပွညျသူတှနေဲ့ လုံခွုံရေးအဖှဲ့တှေ ဖှ့ဲမယ့ျအနထေားကရော ဘယျလိုမြိုး ရှိလာမလဲ။
ကိုဂငြျမီ - “အဲဒီတော့ ကနြောျတို့က ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ ပွညျသူလူထုဟာ ခုန ပွညျသူရှေးခယြျတငျမွှောကျထားတဲ့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျမြား အစုအဖှဲ့ရဲ့ သူတို့ရဲ့ ထုတျပွနျထားတဲ့ ဥပဒနေဲ့အညီ ကနြောျတို့က ဒါတှကေို ဆောငျရှကျတာ။ တကျကွှလှုပျရှားသူတှေ၊ အရပျဘကျ လူ့အဖှဲ့အစညျးက လူတှေ၊ အဲဒါတှကေို ကနြောျတို့က ဖှဲ့ထားမှာ။ ဒီနရောမှာ စဈကောငျစီကနပွေီးတော့ ဒီရပျကှကျ အုပျခြုပျရေးမှူးတှကေို ရာထူးကနေ ဖယျရှားတယျဆိုတဲ့ ကွညောခကြျ ထှကျတာပေါ့ဗြာ။ အဲဒီက ရပျကှကျအုပျခြုပျရေးမှူးတှေ ဆိုတာက ပွညျသူတှကေ ရှေးခယြျတငျမွှောကျထားတာ ခငျဗြ။ အဲဒါကို ဒီ ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီနဲ့ သကျဆိုငျရာ တိုငျးဒသေကွီး ကိုယျစားပွုကောျမတီ ကနပွေီးတော့ အရငျရှိပွီးသား ရပျကှကျအုပျခြုပျရေးမှူးတှကေ အတညျဖွဈတယျ ဆိုတာကို သူတို့က အတညျပွုကွလိမ့ျမယျ။ ကနြောျတို့က ဘာပဲဖွဈဖွဈ ပွညျသူလူထုဘကျက ရပျတညျတဲ့ ရပျကှကျအုပျခြုပျရေးမှူးတှနေဲ့ ပွညျသူလူထုနဲ့ ပူးပေါငျးပွီးတော့ ကိုယ့ျရပျကှကျ၊ ကိုယ့ျလမျးကို ကိုယျ ကာကှယျစောင့ျရှောကျရမယ့ျ အခွနေတေခုပဲ။ ဆိုတော့ ရပျမိရပျဖတှေ ပါမှာပေါ့ဗြာ၊ တကျကွှလှုပျရှားတဲ့ လူငယျတှေ ပါမယျ။ နောကျ လူမှုရေး အသငျးအဖှဲ့တှေ ပါမယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဟုတျကဲ့။ ဒီနရောမှာ တခုစိုးရိမျရတာက ၁၉၈၈ တုနျးကလိုပေါ့ဗြာ။ ထောငျတှခေါပွီးတော့ ဒီ အကွမျးဖကျမှုတှေ ဖွဈလာအောငျ ဖနျတီးနတေဲ့ အနထေားတှေ အပေါျမှာရော ဘယျလိုမြိုး ကြောျလှှားဖို့ ပွငျဆငျထားလဲ။
ကိုဂငြျမီ - “ပွညျသူက အတှေ့အကွုံ ရှိပွီးသားပဲ။ တညျတညျငွိမျငွိမျနဲ့ ကနြောျတို့ဘကျကနေ မှနျမှနျကနျကနျ ဆောငျရှကျနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျရတယျ။ ကနြောျ ဒီမှာ ဗှီဒီယိုဖိုငျတှေ တှေ့တယျ။ မိတဲ့သူတှေ အကုနျလုံးကို အေးအေးဆေးဆေး ခြိုခြိုသာသာနဲ့ မေးတာ။ ဥပမာ ကနြောျ ဗှီဒီယိုဖိုငျတခု ကွည့ျလိုကျရတယျ။ ဦးပိနျတံတား မန်တလေးမှာပေါ့နောျ၊ အဲဒီနားက စဈတပျကနေ ကလေးတယောကျကို ပိုကျဆံ ၅ သိနျး ပေးပွီးတော့ မီးရှို့ခိုငျးတယျ ဆိုတဲ့ဟာမြိုးဆို ကနြောျတို့ပွညျသူက တောျတောျလေးကို သိမျသိမျမှေ့မှေ့နဲ့ ကိုငျတှယျတတျနပွေီ။ ၁၉၈၈ တုနျးကနဲ့ မတူဘူးပေါ့ဗြာ။ ၁၉၈၈ တုနျးကတော့ စဈအာဏာရှငျကနပွေီးတော့ အမှောငျပိတျ ဖိသိပျခြိတျပိတျထားတဲ့ အခါကတြော့ အမှနျတိုငျးပွောရရငျတော့ ကနြောျတို့တှလေညျး ဒေါသအပေါျ တုံ့ပွနျတာမြိုးတှေ ရှိတယျ။ တခုခုဆို ဆှပေးလိုကျလို့ရှိရငျ ဝုနျးဝုနျးဝုနျးနဲ့ ဖွဈပွီးတော့မှ သူတို့ခေါျတဲ့ လမျးကွောငျးကို ပါသှားတာပေါ့နောျ။ အဲ အခု ၂၀၂၁ ပွညျသူလူထုကတော့ အဲဒီလို မဟုတျတော့ဘူးဗြ။ အဲ မိပွီဆိုလို့ရှိရငျ တကယျလညျးပဲ သူတို့ရငျထဲကနေ ကာကှယျစောင့ျရှောကျတယျ။ တခြို့ဆိုလို့ရှိရငျ ကနြောျတှေ့နတောက ရဲစခနျးကို သှားအပျတယျ။ ရဲစခနျးမှာ အမှုဖှင့ျတယျ။ အဲတော့ ဒီဘကျမှာ ကနြောျတို့ ပွညျသူက သတ်တိလညျးရှိလာတယျ။ ဥပဒကွေောငျးကိုလညျး နားလညျတယျ။ နောကျပွီးတော့ လုပျနညျးကိုငျနညျးလညျး ပိုပွီးတော့ အတှေ့အကွုံအရ ပိုပွီးတော့ ကြှမျးကငြျလာတယျ။ တတျမွောကျလာတယျလို့ ကနြောျမွငျတယျဗြ။ ဒီ လှှတျတောျကိုယျစားပွု ကောျမတီတှရေယျ၊ နောကျ CDM လို့ခေါျတဲ့ ဝနျထမျးလှုပျရှားမှုရယျ၊ လူထုလှုပျရှားမှုရယျနဲ့က ပေါငျးပွီးတော့ တသားတညျး ဖွဈသှားခြိနျမှာ ဒီ့ထကျ ပိုပွီးတော့ အရှိနျကောငျးလာမှာပဲ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဟုတျကဲ့ ကြေးဇူးတငျပါတယျ ကိုဂငြျမီ ခငျဗြား။
