စီးပွါးရေး အကျပ်အတည်း နှင့် လက်ရှိနိုင်ငံရေး အခြေအနေ

(Zawgyi/Unicode)

မေး ။ ။ ဆရာဦးစိန်ဌေး .. ဒီနေ့ ကျနော်ဆွေးနွေးချင်တာကတော့ အခက်ကြုံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးကို အခုကြုံတွေ့နေရတဲ့ စီးပွားရေးအခက်အခဲက ဘယ်လောက်အထိ ထိခိုက်စေမလဲ။ ဘယ်လောက်အထိ ပိုမိုဆိုးဝါးစေမလဲဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို မပြောခင်၊ အခုစီးပွားရေးအခက်အခဲက ဘယ်လောက်အထိ နက်ရှိုင်းသလဲ။ ပြဿနာ ဘယ်လောက်အထိ ကြီးမားသလဲဆိုတာကို ပြောပြပါ။

ဖြေ ။ ။ အခုလက်ရှိ အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ကစပြီးတော့ တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးက စကားတစ်လုံးတည်းနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ချောက်ထဲကို ရောက်သွားပါပြီ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ပြဿနာက တိုင်းပြည်က ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို သွားနေပြီ။ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ စီးပွားရေးအားဖြင့်၊ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် Open လုပ်ပြီးတော့မှ ဆက်ဆံနေတဲ့ အခြေအနေအားလုံးကို ပိတ်လိုက်တဲ့ အကျိုးဆက်သည် ငွေရေးကြေးရေးတစ်ခုတည်း မဟုတ်ပါဘူး။ တိုင်းပြည်ရဲ့ ထုတ်လုပ်မှုတွေ ကုန်သွယ်မှုတွေ။ ကုန်သွယ်မှုဆိုတာ ပြည်တွင်း-ပြည်ပ ကုန်သွယ်မှုအပါအဝင် နိုင်ငံတကာနဲ့ ဆက်သွယ်တဲ့ ငွေကြေးစီးဆင်းမှုကအစ ပြည်တွင်းဝင်ငွေသုံး အားလုံးသည် အနုတ်လက္ခဏာကို ဆောင်သွားမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးက အချုပ်ပြောရရင် ချောက်ထဲကို ထိုးဆင်းသွားတဲ့အတွက် ပြည်သူလူထုကတော့ အလွန်တရာ အတိုင်းအဆ သိပ်ကြီးမားတဲ့ စီးပွားရေးဒဏ်ကို ခံရပြီလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။

မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့လဲ တချိန်တုန်းကလည်း စစ်အစိုးရအဆက်ဆက် တနည်းအားဖြင့် စစ်တပ်ကျောထောက်နောက်ခံပြုတဲ့ အစိုးရအဆက်ဆက် ပြောခဲ့တာက ဘယ်လိုပဲဖြစ်ပါစေ မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံ၊ သားငါးပုဇွန်တွေ ရှိတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တွေ ရှိတယ်အတွက်ကြောင့် ပြည်သူတွေက ငတ်ပြတ်တဲ့အဆင့်တော့ မရောက်ဘူး။ ငါတို့ ဆက်လက်ပြီးတော့ survive သက်ရှင်နိုင်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ အဲဒီစကားကော ဘယ်လောက်မှန်ပါသလဲ။ အခုအချိန်မှာ။

ဖြေ ။ ။ အဲဒါကတော့ သူတို့အာဏာ တည်မြဲဖို့အတွက် မှန်ပါတယ် ဆရာ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဦးနေဝင်းခေတ်က စပြီးတော့မှ ၆၂ ခုနှစ် မတိုင်မီက ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်ရဲ့ တိုင်းပြည်က အလွန်မတန် အရှေ့တောင်အာရှမှာ အချမ်းသာဆုံး။ သဘာဝသံယံဇာတ အပေါဆုံးဆိုတော့ အဲဒီကထောက်ပေးခဲ့တဲ့အားနဲ့ သူက တောင့်ခံနိုင်ခဲ့တယ်။ သက်ရှင် survive ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာကြီးနဲ့ သူက အထီးကျန် isolate လုပ်ခဲ့။ အကုန်ဖြတ်ခဲ့တာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ အကုန်ဖြတ်ခဲ့တော့ အဲဒီဒဏ်က အချမ်းသာဆုံးကနေ နောက်ဆုံး LDC အဆင်းရဲနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ နောက် ဆရာပြောခဲ့တဲ့အထဲမှာ စစ်အာဏာရှင် ဒုတိယမျိုးဆက်က ၈၈ အာဏာသိမ်းတော့လဲ ဦးနေဝင်းရဲ့ တိုင်းပြည်က မချမ်းသာတော့ဘူး။ သို့သော် သဘာဝသံယံဇာတတွေ ရှိသေးတယ်။ သစ်တွေ၊ ဂတ်စ်တွေ၊ ရေနံတွေ ရှိတယ်ဆိုတော့ အဲဒါတွေအားလုံးက သူတို့အသက်ရှင်ဖို့အတွက် မသေရုံတမယ် သက်ဆက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါဘာလဲဆိုတော့ ပြည်သူတွေကတော့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံတဲ့ ကိုယ့်ဝမ်းစာကိုယ် ဖူလုံတဲ့အဆင့်ကနေ မတက်တဲ့အပြင်၊ ပြန်ကျကျလာတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ သူတို့က ဘာလုပ်သလဲဆိုတော့ - ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ စီးပွားရေးသဘောအရပြောရင် အဲဒီဒုတိယ စစ်အာဏာရှင်အုပ်စုက သူတို့အကျိုးစီးပွားလည်းကြည့်တယ်၊ နည်းနည်းလည်း လူရယ်လည်တာပေါ့ - ကမ္ဘာကြီးက ပြောင်းလာတယ်ဆိုတော့။ လူရည်လည်တယ်ဆိုတာ တော်တယ်လို့ပြောတာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့က ခရိုနီလူတန်းစားကို မွေးပေးလိုက်တယ်။ အဲဒီတော့ ခရိုနီတွေက တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ပြီးမှ အသက်ဆက်နိုင်ဖို့အတွက် ဦးပိုင်လီမီတက်နဲ့ စီးပွားရေးကော်ပိုရှင်းတွေက joint venture လုပ်ပြီးတော့မှ တဘက်ကလဲ သူတို့ချမ်းသာအောင်လုပ်တယ်။ ခရိုနီလူတန်းစားကိုလည်း မွေးထုတ်လိုက်တယ်။ အဲဒီလိုလုပ်ခဲ့ပေမယ့် ပြည်သူတွေက ငတ်တဲ့လူတွေက ယိုးဒယားမှာ သုံးလေးသန်း၊ မလေးရှားမှာ သုံးလေးသန်း သွားပြီးတော့မှ ကျနော်တို့တိုင်းပြည်ရဲ့ တကယ့်အရင်းအမြစ်ဖြစ်တဲ့ လူူစွမ်းအားအရင်းနဲ့ သွားရောင်းရတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် သူတို့ သက်ရှင်နိုင်ခဲ့တာပါ။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ပထမမျိုးဆက် ဦးနေဝင်း၊ ဒုတိယမျိုးဆက် သူတို့တွေက ဘယ်လို survive ဖြစ်အောင် လုပ်ခဲ့တယ်ဆိုတော့ အခု ဆရာ့အသုံးအနှုန်းနဲ့ဆိုရင် တတိယမျိုးဆက်လို့ ခေါ်ရမလား အခုစစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို။ ဆိုတော့ ဒီလူတွေရဲ့ အခြေအနေက သူတို့နဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင် ဘယ်လိုရှိလဲ။

ဖြေ ။ ။ အဲဒီလူတွေရဲ့ မျိုးဆက်ကတော့ နောက်ဆုံးမျိုးဆက် ဖြစ်သွားပြီ။ မနိုင်နိုင်တော့ပြီ။ ပထမမျိုးဆက်မှာတော့ ဦးနေဝင်းကြီးက လည်လည်းလည်တယ်။ လှည့်ပတ်တော့ ပြည်သူတွေက ဦးနေဝင်းကြီးကို ကောင်းမယ်လို့ ထင်ခဲ့ကြတယ်။ စောင့်ကြည့်ကြတယ်။ ဆယ်နှစ်ဆယ်မိုးလောက် စောင့်ကြည့်တော့ ဦးနေဝင်းလည်း အခုန ကျနော်တင်ပြခဲ့တဲ့ ဒီမိုကရေစီပါလီမန်ခေတ်က လက်ကျန်လေးတွေနဲ့ တောင့်ခံပြီးတော့ ထောက်တိုင်လေးတွေနဲ့ ရခဲ့ကြတဲ့အခါကြတော့ လူတွေက မျက်စိလည်ခဲ့တယ်။ ဒါတောင် ၈၈ ရောက်တဲ့အခါ သူဒုက္ခရောက်သွားခဲ့တယ်။ ဆင်းပေးခဲ့ လှည့်ပေးခဲ့တယ်။ ဒုတိယအကြိမ်ကြတော့ ဒီအပေါ်မျာပဲ အခြေခံတာပဲ။ သံယံဇာတတွေ ထုတ်ရောင်းပြီးတော့ ရှင်သန်ခဲ့တာ။ ဒီမျိုးဆက်ကြတော့ ပြည်သူလူထုဘက်က မယုံတော့ဘူး။ ဒုတိယမျိုးဆက်မှာတင် ပြည်သူလူထုက မယုံခဲ့တာ။ အခုကတော့ လူတစ်ရာရှိရင် ကိုးဆယ်လောက်က လုံးဝလက်မခံတော့ဘူး။ ဆယ်ရာခိုင်နှုန်းလောက်က စစ်တပ်နဲ့ သူတို့အပေါင်းအပါ ခရိုနီတွေပဲ ရှိတယ်။ ခရိုနီတချို့တော့ ထွက်လာပြီ။ လူထုလူတန်းစားအားလုံးက အထူးသဖြင့် ပညာတတ်တော်တော်များများက - ပညာတတ်လူတန်းစားကတော့ တက်လာတဲ့ အစိုးရကို ဝန်ထမ်းညဉ်နဲ့ ပံ့ပိုးတာလေးတွေ ရှိတယ်အခါမှာ အခုက CDM ကိုကြည့်ပါ။ ၈၈ မှာတုန်းက CDM လုပ်ခဲ့တာ မအောင်မြင်ခဲ့ဘူး။ အခုက အားလုံးက CDM။ သူတို့ဘက်မှာ မရှိတော့လို့ ယန္တရားတွေ ရပ်ကုန်တာတစ်ချက်။
နောက်တစ်ခုက တောင်သူတွေမှာ အရင်တုန်းက မျိုးဆက်နှစ်ခုစလုံးမှာ တောင်သူလယ်သမားက တော်လှန်ရေးမှာ မပါခဲ့ဘူး။ အခုက တောင်သူလယ်သမားက ရွာတွေတောတွေမှာ အားလုံးမြင်တဲ့အတိုင်း အဲဒါက လုံးဝမရတော့ပါဘူး။ အဲဒါကတစ်ချက်။ နောက်တစ်ချက်က သူတို့ ဒုတိယမျိုးဆက်မှာ ထောက်တိုင်လုပ်ခဲ့တဲ့ စစ်တပ်ပိုင်စီးပွားရေး ခရိုနီနဲ့ စစ်တပ်စီးပွားရေးကို ပြည်သူလူထုက ‘ဘူးသပိတ်’ ထောင်ပြီးတော့ လုံးဝကန့်ကွက် boycott လုပ်သွားနေပြီ။ အဲဒီတော့ သူတို့မျိုးဆက်ကြောက ပြတ်သွားပြီ။ နောက်တစ်ချက်က နိုင်ငံတကာကပါ သူတို့တွေကို targeted sanction ချခဲ့ပြီးပြီ။ သို့သော် အထဲထဲအခြေအနေက နည်းနည်းပြောင်းသွားပြီးတော့ သူတို့စစ်တပ်ပိုင်တဲ့ စီးပွားရေးတွေကို လုံးဝဆက်ဆံမလုပ်တော့ဘူး။ သပိတ်မှောက်တဲ့အပြင် အဲဒီအစိုးရယန္တရားကြီးကို လည်ပတ်နိုင်အောင် ဘတ်ဂျက် - အကြမ်းမျဉ်းပြောမယ်ဆိုရင် ငွေကြေးရနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေက မရတော့ဘူး။ ဒီ (၈) လအတွင်းမှာ သိပ်သိသာတယ်။ သူတို့ဝင်ငွေ အခွန်အကောက်ကရတာတွေကော အကုန်ပြတ်သွားတဲ့အါမှာ သူတို့ကတော့ လုံးဝအရင်မျိုးဆက်လို တောင့်ခံနိုင်တဲ့ အခြေအနေ မရှိတော့ပါဘူး။

မေး ။ ။ ဒီလိုစီးပွားရေး ဆုတ်ယုတ်ကျဆင်းလာမှုဟာ အခုလောလောဆယ် နိုင်ငံရေးကို ဘယ်လောက်အထိ နိုင်ငံရေးကို ရိုက်ခတ်လာနိုင်ပါသလဲ။ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးကို ပြည်ပဖိအားတွေ ဘာတွေဖယ်ထားလိုက်ပေါ့။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ။ ကျပ်ငွေတန်းဖိုး ကျဆင်းတာ။ လောလောဆယ်မှာ လူတွေ သိပ်ညည်းတွားနေကြတဲ့ကိစ္စသည် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေကို ဘယ်လောက်အထိ ရိုက်ခတ်နိုင်မယ် ထင်ပါသလဲ။ ဒီစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ အချိန်ဆက်ပြီး ဆွဲပြီးတော့ တိုင်းပြည်က မငြိမ်မသက်သေးဘူး၊ ငါတို့ ဆက်နေရမယ်လို့ အကြောင်းပြစရာ ဖြစ်လာမလား။ သို့တည်းမဟုတ် သူတို့ အုပ်ချုပ်လို့မရတော့တဲ့ အခြေအနေကို လုံးဝကျဆင်းသွားနိုင်သလား။ ဆရာရဲ့ သုံးသပ်ချက်ကို ကြားချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်ကတော့ အစောကပြောခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေးအနေနဲ့ NUG ဦးဆောင်မှုနဲ့ ပြည်သူတွေ ထောက်ခံအားနဲ့ နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုနဲ့ တစ်ဝက်လောက် ရှိမယ်ဆိုရင် စီးပွားရေး ဒုက္ခရောက်တဲ့ဟာက အဲဒါကို ပံ့ပိုးတဲ့ … လာပါလိမ့်မယ်။ ဒါလေးကို ကျနော် နည်းနည်းလေးချဲ့ပြောပါမယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ၈၈၊ ၉၀ နောက်ပိုင်း ဦးပိုင်လီမီတက်နဲ့ စီးပွားရေးကော်ပိုးရေးရှင်း ဖွဲ့စည်းပြီးတော့ တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးကို ခရိုနီတွေက လက်ဝါးကြီးအုပ်ခဲ့တာ ကျနော် လွန်ခဲ့တဲ့ (၁၅) နှစ်လောက်က တွက်တာပေါ့။ အဲဒီတုန်းက ဂျာနယ်ဒေတာတွေက ရခဲ့တဲ့အပေါ်မှာ တွက်ရင် တိုင်းပြည်ရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံလောက်ကို သူတို့က လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားတာ။ နောက်ပိုင်း ကျနော်ထင်တယ် ပိုများလိမ့်မယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဦးပိုင်တို့၊ USCCI တို့ဆိုတာ သူတို့လူတွေပဲ။ ဒီလူတွေက တိုင်းပြည်စီးပွားရေးမှာ လေးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းလောက် ထားရင်တော့ အဲဒါက ‘ဘူးသပိတ်’ နဲ့ ထိပြီ။ နောက်တစ်ပိုင်းက နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေး။ တရုတ်ကို အားပြုတာ။ ကျနော်တို့ထွက်ကုန်က လယ်ယာထုတ်ကုန်ကိုပဲ အားပြုတာ။ စပါး၊ ပဲ၊ မကွေးဘက်မှာဆို နွားတောင်ပို့တာ။ တရုတ်နဲ့က အခုက ကိုဗစ်ရောဂါလည်းပါတော့ ကုန်သွယ်ရေးက ပျက်နေတယ်။ ထိုင်း၊ စင်္ကာပူတို့ ဒီကုန်သွယ်ရေးတွေလည်း မကောင်းတော့ဘူး။ အိန္ဒိယဘက်ကလည်း ပဲပို့တာ အဲဒါကလဲ မဟုတ်တော့ဘူးဆိုတော့ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးက တော်တော်ဒုက္ခရောက်နေပြီ။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး အပါဝင်။
နောက်တစ်ချက်က ပြည်တွင်းကုန်သွယ်ရေးမှာ လူတွေစားဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာနဲ့ ကုန်သွယ်မှုမှာ လယ်ယာကဏ္ဍကထွက်တဲ့ ကုန်တွေ စပါးအပါအဝင် အသီးအနံှတွေက စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်း၊ အဲဒီနေရာတွေမှာရှိတဲ့ လယ်သမားတွေက သီးနံှလည်း မသိမ်းနိုင်တော့ဘူး။ ထွက်ပြေးနေရပြီ။ ရွာကိုပြန်လာလို့လည်း မရတော့၊ အဲဒီထုတ်လုပ်မှုက ကျနေပြီ။ အဲဒါဆို ပြည်တွင်းကုန်သွယ်ရေးလည်း ကျမယ်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလည်း ကျလာမယ့်အခါမှာ ပြဿနာပေါင်းစုံ တက်လာရင် သူ ဘယ်လောက်တောင့်ခံနိုင်မလဲ။ ဒါကြောင့်မို့ ဒီအချိန်မှာ စီးပွားရေးအားဖြင့် ထိုးနှက်ချက်ပဲပြောပြော သူတို့ရဲ့ တောင့်ခံနိုင်မှုက လုံးဝမရှိတော့ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး ဆက်နွှယ်နေမှုအပိုင်းမှာ စီးပွားရေးပြဿနာ ပိုဆိုးသွားမယ်။ ပြီးတော့ အဲဒီနေရာမှာ မီးလောင်းရာလေပင့် စတက်လာကတည်းက ငွေအကျပ်အတည်းနဲ့ ဘဏ်တွေနဲ့ ကစားတာတွေကို သိတဲ့အတိုင်းပဲ၊ ဗဟိုဘဏ်ကို လက်ကိုင်တုတ်လုပ်၊ လုပ်ပြီးမှ ဘဏ်တွေကို ဘယ်လောက်လာဘ်ထိုးရမယ်ဆိုတဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေ လုပ်လာတဲ့အပြင် အခု ဒေါ်လာတွေ ထုတ်ရောင်းနေတယ်လို့သာ ပြောတာ၊ တကယ်တော့ ကျနော်တို့ ကြားနေရတဲ့ သတင်းတွေအရ သူတို့ ခရိုနီနဲ့ စစ်တပ်က ရှိတဲ့ငွေတွေကို လဲလှယ်နေတဲ့သဘော ရှိတယ်။ အဲဒီအတွက် တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးက ဆိုးသထက်ဆိုးလာပြီတော့ သူတို့ပြုတ်ကျဖို့အတွက် ပထမမျိုးဆက်၊ ဒုတိယမျိုးဆက်လို တောင့်ခံနိုင်စရာ လမ်းမရှိတော့ဘူးဆိုတာကို အကြမ်းမျဉ်းတင်ပြတာပါ။

မေး ။ ။ ဒီနေရာမှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ပြောခွင့်ရဖြစ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတော့ သူတို့ခေတ်မှာဖြစ်တဲ့ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းကို သူတို့တာဝန်ယူတယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောသွားပါတယ်။ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ပဲ။ တချိန်တည်းမှာပဲ သူတို့က သိပ်နားလည်တာ မဟုတ်ဘူး၊ လေ့လာနေပါတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ စီးပွားရေးကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ဆိုတော့ ဒီနှစ်ခုကို ဆရာ ဘယ်လိုတုံ့ပြန်ပြောကြားလိုပါသလဲ။ သူတို့နောက်ကွယ်မှာ နားလည်တဲ့ စီးပွားရေးပညာရှင်တွေ မရှိဘူးလား။

ဖြေ ။ ။ သိတဲ့အတိုင်းပဲ တိုင်းပြည်စီးပွားရေး နည်းနည်းကမောက်ကမ ဖြစ်လာပြီ၊ ဦးနေဝင်းခေတ်က ကုန်သည်လက်ညှိုးထိုးတာပဲ။ ကုန်သည်တွေကြောင့် ကုန်ဈေးနှုန်း တက်ပါတယ်။ ဗိုလ်ခင်ညွှန့်တို့လည်း အတူူတူပဲ။ ဒီလိုလုပ်ခဲ့တယ်။ အခုဟာကတော့ အဲဒီလမ်းက မရတော့ဘူး။ မရတော့ စကားလှည့်တာလဲပါမှာပေါ့။ ဓါတ်ပြားဟောင်းကြီး မသုံးချင်တော့ ကျနော်တို့ တာဝန်ယူပါမယ်။ ကျနော်တို့ကြောင့်ပါဆိုတာ သုံးတယ်။ ဒါလေးကတော့ နည်းနည်းလေး ပုံစံပြောင်းတယ်လို့ ကျနော်မြင်တာ။ သူတို့စိတ်ထဲရှိလို့ မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ပြဿနာက ဘာလဲဆိုတော့ သူတို့နောက်မှာရှိတဲ့ စီးပွားရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အကူအညီပေးတဲ့လူတွေ။ တချို့ကလဲ လက်တွန့်ကုန်ပြီ။ တချို့ကလဲ သူတို့ရဲ့ စစ်အာဏာရှင်စရိုက်အတိုင်း ထင်ရာလုပ်တာဖြစ်တော့ သူတို့ရဲ့ သြဇာလည်းရှိမှာ မဟုတ်ဘူး။ နောက်တစ်ခုက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် တကယ်ကျွမ်းကျင်တဲ့၊ တကယ့်နိုင်ငံတကာအဆင့်မီတဲ့ ပညာရှင်တွေက သူတို့ဘက်မှာ မရှိတော့ဘူး။ သူတို့ လက်ကိုင်တုတ်ပဲ ကျန်တော့တယ်။ အဲဒါကြောင့် သူတို့က ပေါ်လစီပိုင်းလည်း အားနည်းတယ်။ ဒါကို ဘာကြောင့် ကျနော်က ပြောလဲဆိုရင် ဥပမာတစ်ခု ထောက်ပြမယ်။ ဒေါ်လာဈေးတွေတက်တယ်။ ဘာလို့တက်သလဲဆိုတော့ ဒေါ်လာဈေးတက်တဲ့ အခြေခံအကြောင်းရင်းက သူတို့က ဘဏ်တွေကိုသွားပြီးတော့ လာဘ်ပေးလုပ်တာ။ ဘဏ်တွေက ငွေအားကျပ်လာတဲ့အခါကြတော့ ဒီလောက်ပဲထုတ်၊ ဒါထက်မထုတ်ရဆိုတော့ အဲဒါဆိုရင် ဗဟိုဘဏ်ကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခိုင်းတယ်။ အဲဒါကိုက မှားနေပြီ။ ပညာရှင်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ မရှိတော့ဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဗဟိုဘဏ်တာဝန်က တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးကို stable ဖြစ်အောင် ထိန်းရတာ။ ဘယ်လိုထိန်းမလဲ။ သူက monetary policy လို့ခေါ်တဲ့ ငွေကြေးပေါ်လစီနဲ့ ထိန်းရတယ်။ အချုပ်ပြောရရင် တိုင်းပြည်မှာရှိတဲ့ money supply ငွေကြေးပမာဏ များလို့ရှိရင် ကုန်ဈေးနှုန်းမတက်အောင် ဘာလုပ်ရမလဲ။ money supply ကို လျှော့ချတဲ့နည်းကို သုံးရတယ်။ Bond တွေ ဘာတွေထုတ်ရောင်းရတယ်။ နောက်တစ်ခါ ဘယ်လိုလုပ်လဲဆိုရင် ငွေကြေးကျပ်လာလို့ရှိရင် ငွေကိုရိုက်ပြီးတော့ထုတ်။ ဘယ်လောက်ထုတ်ရမလဲဆိုတာ technically သွားရမှာ ရှိတယ်။ အဲဒီအတိုင်း သူတို့မလုပ်ဘူး။ အဲဒါ သူတို့ရဲ့ ပညာရှင်တွေ အားနည်းချက်နဲ့ သူတို့လုပ်ချင်ရာလုပ်တာ ပေါ်လွင်တာပဲ။ အဲဒီအချက်တွေကြောင့် အခုန သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သူတို့ပြောခဲ့တာတွေက စကားအရာနဲ့ ကြည့်ကောင်းအောင် ပြောတာလို့ပဲ မြင်ပါတယ်။ တစ်ခွန်းတည်းနဲ့ ပြောရရင်တော့ mismanagement ပြဿနာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဒုက္ခရောက်နေတာပါ။
............................

(Unicode)

မွနျမာနိုငျငံမှာ တနေ့တခွား ကပြျတညျးလာတဲ့ ငှကွေေးပွူနာနဲ့ ကဆြငျလာတဲ့ စီးပှါးရေးအခွအေနဟော ဘယျအထိ ကယြျဝနျးနကျရှိုငျးနပေါသလဲ။ မတညျမငွိမျဖွဈနတေဲ့ လကျရှိနိုငျငံရေး အခွအေနအေပေါျမှာကော ဘယျလို ရိုကျခတျလာနိုငျပါသလဲ။ စီးပှားရေးပညာရှငျ ဦးစိနျဌေး နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။

မေး ။ ။ ဆရာဦးစိနျဌေး .. ဒီနေ့ ကနြောျဆှေးနှေးခငြျတာကတော့ အခကျကွုံနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံရေးကို အခုကွုံတှေ့နရေတဲ့ စီးပှားရေးအခကျအခဲက ဘယျလောကျအထိ ထိခိုကျစမေလဲ။ ဘယျလောကျအထိ ပိုမိုဆိုးဝါးစမေလဲဆိုတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို မပွောခငျ၊ အခုစီးပှားရေးအခကျအခဲက ဘယျလောကျအထိ နကျရှိုငျးသလဲ။ ပွူနာ ဘယျလောကျအထိ ကွီးမားသလဲဆိုတာကို ပွောပွပါ။

ဖွေ ။ ။ အခုလကျရှိ အာဏာသိမျးလိုကျတဲ့ ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ကစပွီးတော့ တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးက စကားတဈလုံးတညျးနဲ့ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ ခြောကျထဲကို ရောကျသှားပါပွီ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ပွူနာက တိုငျးပွညျက ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးကို သှားနပွေီ။ ကမ်ဘာကွီးရဲ့ စီးပှားရေးအားဖွင့ျ၊ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျ Open လုပျပွီးတော့မှ ဆကျဆံနတေဲ့ အခွအေနအေားလုံးကို ပိတျလိုကျတဲ့ အကြိုးဆကျသညျ ငှရေေးကွေးရေးတဈခုတညျး မဟုတျပါဘူး။ တိုငျးပွညျရဲ့ ထုတျလုပျမှုတှေ ကုနျသှယျမှုတှေ။ ကုနျသှယျမှုဆိုတာ ပွညျတှငျး-ပွညျပ ကုနျသှယျမှုအပါအဝငျ နိုငျငံတကာနဲ့ ဆကျသှယျတဲ့ ငှကွေေးစီးဆငျးမှုကအစ ပွညျတှငျးဝငျငှသေုံး အားလုံးသညျ အနုတျလက်ခဏာကို ဆောငျသှားမှာ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးက အခြုပျပွောရရငျ ခြောကျထဲကို ထိုးဆငျးသှားတဲ့အတှကျ ပွညျသူလူထုကတော့ အလှနျတရာ အတိုငျးအဆ သိပျကွီးမားတဲ့ စီးပှားရေးဒဏျကို ခံရပွီလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။

မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့လဲ တခြိနျတုနျးကလညျး စဈအစိုးရအဆကျဆကျ တနညျးအားဖွင့ျ စဈတပျကြောထောကျနောကျခံပွုတဲ့ အစိုးရအဆကျဆကျ ပွောခဲ့တာက ဘယျလိုပဲဖွဈပါစေ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးရေးနိုငျငံ၊ သားငါးပုဇှနျတှေ ရှိတယျ။ စိုကျပြိုးရေးထှကျကုနျတှေ ရှိတယျအတှကျကွောင့ျ ပွညျသူတှကေ ငတျပွတျတဲ့အဆင့ျတော့ မရောကျဘူး။ ငါတို့ ဆကျလကျပွီးတော့ survive သကျရှငျနိုငျတယျလို့ ပွောကွပါတယျ။ အဲဒီစကားကော ဘယျလောကျမှနျပါသလဲ။ အခုအခြိနျမှာ။

ဖွေ ။ ။ အဲဒါကတော့ သူတို့အာဏာ တညျမွဲဖို့အတှကျ မှနျပါတယျ ဆရာ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ဦးနဝေငျးခတျေက စပွီးတော့မှ ၆၂ ခုနှဈ မတိုငျမီက ပါလီမနျဒီမိုကရစေီခတျေရဲ့ တိုငျးပွညျက အလှနျမတနျ အရှေ့တောငျအာရှမှာ အခမြျးသာဆုံး။ သဘာဝသံယံဇာတ အပေါဆုံးဆိုတော့ အဲဒီကထောကျပေးခဲ့တဲ့အားနဲ့ သူက တောင့ျခံနိုငျခဲ့တယျ။ သကျရှငျ survive ဖွဈခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမ်ဘာကွီးနဲ့ သူက အထီးကနြျ isolate လုပျခဲ့။ အကုနျဖွတျခဲ့တာ နိုငျငံရေး၊ စီးပှားရေး၊ အကုနျဖွတျခဲ့တော့ အဲဒီဒဏျက အခမြျးသာဆုံးကနေ နောကျဆုံး LDC အဆငျးရဲနိုငျငံ ဖွဈခဲ့တယျ။ နောကျ ဆရာပွောခဲ့တဲ့အထဲမှာ စဈအာဏာရှငျ ဒုတိယမြိုးဆကျက ၈၈ အာဏာသိမျးတော့လဲ ဦးနဝေငျးရဲ့ တိုငျးပွညျက မခမြျးသာတော့ဘူး။ သို့သောျ သဘာဝသံယံဇာတတှေ ရှိသေးတယျ။ သဈတှေ၊ ဂတျဈတှေ၊ ရနေံတှေ ရှိတယျဆိုတော့ အဲဒါတှအေားလုံးက သူတို့အသကျရှငျဖို့အတှကျ မသရေုံတမယျ သကျဆကျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒါဘာလဲဆိုတော့ ပွညျသူတှကေတော့ လယျယာစိုကျပြိုးရေးကို အခွခေံတဲ့ ကိုယ့ျဝမျးစာကိုယျ ဖူလုံတဲ့အဆင့ျကနေ မတကျတဲ့အပွငျ၊ ပွနျကကြလြာတယျ။ အဲဒီအခြိနျမှာ သူတို့က ဘာလုပျသလဲဆိုတော့ - ပွောရမယျဆိုရငျတော့ စီးပှားရေးသဘောအရပွောရငျ အဲဒီဒုတိယ စဈအာဏာရှငျအုပျစုက သူတို့အကြိုးစီးပှားလညျးကွည့ျတယျ၊ နညျးနညျးလညျး လူရယျလညျတာပေါ့ - ကမ်ဘာကွီးက ပွောငျးလာတယျဆိုတော့။ လူရညျလညျတယျဆိုတာ တောျတယျလို့ပွောတာ မဟုတျဘူး။ သူတို့က ခရိုနီလူတနျးစားကို မှေးပေးလိုကျတယျ။ အဲဒီတော့ ခရိုနီတှကေ တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးကို လကျဝါးကွီးအုပျပွီးမှ အသကျဆကျနိုငျဖို့အတှကျ ဦးပိုငျလီမီတကျနဲ့ စီးပှားရေးကောျပိုရှငျးတှကေ joint venture လုပျပွီးတော့မှ တဘကျကလဲ သူတို့ခမြျးသာအောငျလုပျတယျ။ ခရိုနီလူတနျးစားကိုလညျး မှေးထုတျလိုကျတယျ။ အဲဒီလိုလုပျခဲ့ပမေယ့ျ ပွညျသူတှကေ ငတျတဲ့လူတှကေ ယိုးဒယားမှာ သုံးလေးသနျး၊ မလေးရှားမှာ သုံးလေးသနျး သှားပွီးတော့မှ ကနြောျတို့တိုငျးပွညျရဲ့ တကယ့ျအရငျးအမွဈဖွဈတဲ့ လူူစှမျးအားအရငျးနဲ့ သှားရောငျးရတဲ့ အခွအေနဖွေဈခဲ့တာကွောင့ျ သူတို့ သကျရှငျနိုငျခဲ့တာပါ။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ ပထမမြိုးဆကျ ဦးနဝေငျး၊ ဒုတိယမြိုးဆကျ သူတို့တှကေ ဘယျလို survive ဖွဈအောငျ လုပျခဲ့တယျဆိုတော့ အခု ဆရာ့အသုံးအနှုနျးနဲ့ဆိုရငျ တတိယမြိုးဆကျလို့ ခေါျရမလား အခုစဈအာဏာသိမျးတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှကေို။ ဆိုတော့ ဒီလူတှရေဲ့ အခွအေနကေ သူတို့နဲ့နှိုငျးယှဉျရငျ ဘယျလိုရှိလဲ။

ဖွေ ။ ။ အဲဒီလူတှရေဲ့ မြိုးဆကျကတော့ နောကျဆုံးမြိုးဆကျ ဖွဈသှားပွီ။ မနိုငျနိုငျတော့ပွီ။ ပထမမြိုးဆကျမှာတော့ ဦးနဝေငျးကွီးက လညျလညျးလညျတယျ။ လှည့ျပတျတော့ ပွညျသူတှကေ ဦးနဝေငျးကွီးကို ကောငျးမယျလို့ ထငျခဲ့ကွတယျ။ စောင့ျကွည့ျကွတယျ။ ဆယျနှဈဆယျမိုးလောကျ စောင့ျကွည့ျတော့ ဦးနဝေငျးလညျး အခုန ကနြောျတငျပွခဲ့တဲ့ ဒီမိုကရစေီပါလီမနျခတျေက လကျကနြျလေးတှနေဲ့ တောင့ျခံပွီးတော့ ထောကျတိုငျလေးတှနေဲ့ ရခဲ့ကွတဲ့အခါကွတော့ လူတှကေ မကြျစိလညျခဲ့တယျ။ ဒါတောငျ ၈၈ ရောကျတဲ့အခါ သူဒုက်ခရောကျသှားခဲ့တယျ။ ဆငျးပေးခဲ့ လှည့ျပေးခဲ့တယျ။ ဒုတိယအကွိမျကွတော့ ဒီအပေါျမြာပဲ အခွခေံတာပဲ။ သံယံဇာတတှေ ထုတျရောငျးပွီးတော့ ရှငျသနျခဲ့တာ။ ဒီမြိုးဆကျကွတော့ ပွညျသူလူထုဘကျက မယုံတော့ဘူး။ ဒုတိယမြိုးဆကျမှာတငျ ပွညျသူလူထုက မယုံခဲ့တာ။ အခုကတော့ လူတဈရာရှိရငျ ကိုးဆယျလောကျက လုံးဝလကျမခံတော့ဘူး။ ဆယျရာခိုငျနှုနျးလောကျက စဈတပျနဲ့ သူတို့အပေါငျးအပါ ခရိုနီတှပေဲ ရှိတယျ။ ခရိုနီတခြို့တော့ ထှကျလာပွီ။ လူထုလူတနျးစားအားလုံးက အထူးသဖွင့ျ ပညာတတျတောျတောျမြားမြားက - ပညာတတျလူတနျးစားကတော့ တကျလာတဲ့ အစိုးရကို ဝနျထမျးညဉျနဲ့ ပံ့ပိုးတာလေးတှေ ရှိတယျအခါမှာ အခုက CDM ကိုကွည့ျပါ။ ၈၈ မှာတုနျးက CDM လုပျခဲ့တာ မအောငျမွငျခဲ့ဘူး။ အခုက အားလုံးက CDM။ သူတို့ဘကျမှာ မရှိတော့လို့ ယန်တရားတှေ ရပျကုနျတာတဈခကြျ။
နောကျတဈခုက တောငျသူတှမှော အရငျတုနျးက မြိုးဆကျနှဈခုစလုံးမှာ တောငျသူလယျသမားက တောျလှနျရေးမှာ မပါခဲ့ဘူး။ အခုက တောငျသူလယျသမားက ရှာတှတေောတှမှော အားလုံးမွငျတဲ့အတိုငျး အဲဒါက လုံးဝမရတော့ပါဘူး။ အဲဒါကတဈခကြျ။ နောကျတဈခကြျက သူတို့ ဒုတိယမြိုးဆကျမှာ ထောကျတိုငျလုပျခဲ့တဲ့ စဈတပျပိုငျစီးပှားရေး ခရိုနီနဲ့ စဈတပျစီးပှားရေးကို ပွညျသူလူထုက ‘ဘူးသပိတျ’ ထောငျပွီးတော့ လုံးဝကန့ျကှကျ boycott လုပျသှားနပွေီ။ အဲဒီတော့ သူတို့မြိုးဆကျကွောက ပွတျသှားပွီ။ နောကျတဈခကြျက နိုငျငံတကာကပါ သူတို့တှကေို targeted sanction ခခြဲ့ပွီးပွီ။ သို့သောျ အထဲထဲအခွအေနကေ နညျးနညျးပွောငျးသှားပွီးတော့ သူတို့စဈတပျပိုငျတဲ့ စီးပှားရေးတှကေို လုံးဝဆကျဆံမလုပျတော့ဘူး။ သပိတျမှောကျတဲ့အပွငျ အဲဒီအစိုးရယန်တရားကွီးကို လညျပတျနိုငျအောငျ ဘတျဂကြျ - အကွမျးမဉြျးပွောမယျဆိုရငျ ငှကွေေးရနိုငျမယ့ျ နညျးလမျးတှကေ မရတော့ဘူး။ ဒီ (၈) လအတှငျးမှာ သိပျသိသာတယျ။ သူတို့ဝငျငှေ အခှနျအကောကျကရတာတှကေော အကုနျပွတျသှားတဲ့အါမှာ သူတို့ကတော့ လုံးဝအရငျမြိုးဆကျလို တောင့ျခံနိုငျတဲ့ အခွအေနေ မရှိတော့ပါဘူး။

မေး ။ ။ ဒီလိုစီးပှားရေး ဆုတျယုတျကဆြငျးလာမှုဟာ အခုလောလောဆယျ နိုငျငံရေးကို ဘယျလောကျအထိ နိုငျငံရေးကို ရိုကျခတျလာနိုငျပါသလဲ။ ပွညျတှငျးနိုငျငံရေးကို ပွညျပဖိအားတှေ ဘာတှဖေယျထားလိုကျပေါ့။ မွနျမာနိုငျငံမှာ စားဝတျနရေေး အခကျအခဲ။ ကပြျငှတေနျးဖိုး ကဆြငျးတာ။ လောလောဆယျမှာ လူတှေ သိပျညညျးတှားနကွေတဲ့ကိစ်စသညျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံရေးအခွအေနကေို ဘယျလောကျအထိ ရိုကျခတျနိုငျမယျ ထငျပါသလဲ။ ဒီစဈကောငျစီအနနေဲ့ အခြိနျဆကျပွီး ဆှဲပွီးတော့ တိုငျးပွညျက မငွိမျမသကျသေးဘူး၊ ငါတို့ ဆကျနရေမယျလို့ အကွောငျးပွစရာ ဖွဈလာမလား။ သို့တညျးမဟုတျ သူတို့ အုပျခြုပျလို့မရတော့တဲ့ အခွအေနကေို လုံးဝကဆြငျးသှားနိုငျသလား။ ဆရာရဲ့ သုံးသပျခကြျကို ကွားခငြျပါတယျ။

ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျကတော့ အစောကပွောခဲ့တဲ့ နိုငျငံရေးအနနေဲ့ NUG ဦးဆောငျမှုနဲ့ ပွညျသူတှေ ထောကျခံအားနဲ့ နိုငျငံတကာထောကျခံမှုနဲ့ တဈဝကျလောကျ ရှိမယျဆိုရငျ စီးပှားရေး ဒုက်ခရောကျတဲ့ဟာက အဲဒါကို ပံ့ပိုးတဲ့ … လာပါလိမ့ျမယျ။ ဒါလေးကို ကနြောျ နညျးနညျးလေးခြဲ့ပွောပါမယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ၈၈၊ ၉၀ နောကျပိုငျး ဦးပိုငျလီမီတကျနဲ့ စီးပှားရေးကောျပိုးရေးရှငျး ဖှဲ့စညျးပွီးတော့ တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးကို ခရိုနီတှကေ လကျဝါးကွီးအုပျခဲ့တာ ကနြောျ လှနျခဲ့တဲ့ (၁၅) နှဈလောကျက တှကျတာပေါ့။ အဲဒီတုနျးက ဂြာနယျဒတောတှကေ ရခဲ့တဲ့အပေါျမှာ တှကျရငျ တိုငျးပွညျရဲ့ လေးပုံတဈပုံလောကျကို သူတို့က လကျဝါးကွီးအုပျထားတာ။ နောကျပိုငျး ကနြောျထငျတယျ ပိုမြားလိမ့ျမယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ဦးပိုငျတို့၊ USCCI တို့ဆိုတာ သူတို့လူတှပေဲ။ ဒီလူတှကေ တိုငျးပွညျစီးပှားရေးမှာ လေးဆယျရာခိုငျနှုနျးလောကျ ထားရငျတော့ အဲဒါက ‘ဘူးသပိတျ’ နဲ့ ထိပွီ။ နောကျတဈပိုငျးက နိုငျငံတကာ ကုနျသှယျရေး။ တရုတျကို အားပွုတာ။ ကနြောျတို့ထှကျကုနျက လယျယာထုတျကုနျကိုပဲ အားပွုတာ။ စပါး၊ ပဲ၊ မကှေးဘကျမှာဆို နှားတောငျပို့တာ။ တရုတျနဲ့က အခုက ကိုဗဈရောဂါလညျးပါတော့ ကုနျသှယျရေးက ပကြျနတေယျ။ ထိုငျး၊ စငျ်ကာပူတို့ ဒီကုနျသှယျရေးတှလေညျး မကောငျးတော့ဘူး။ အိန်ဒိယဘကျကလညျး ပဲပို့တာ အဲဒါကလဲ မဟုတျတော့ဘူးဆိုတော့ ပွညျပကုနျသှယျရေးက တောျတောျဒုက်ခရောကျနပွေီ။ နယျစပျကုနျသှယျရေး အပါဝငျ။
နောကျတဈခကြျက ပွညျတှငျးကုနျသှယျရေးမှာ လူတှစေားဖို့အတှကျ နိုငျငံတကာနဲ့ ကုနျသှယျမှုမှာ လယျယာကဏ်ဍကထှကျတဲ့ ကုနျတှေ စပါးအပါအဝငျ အသီးအနံှတှကေ စဈကိုငျးတိုငျး၊ မကှေးတိုငျး၊ အဲဒီနရောတှမှောရှိတဲ့ လယျသမားတှကေ သီးနံှလညျး မသိမျးနိုငျတော့ဘူး။ ထှကျပွေးနရေပွီ။ ရှာကိုပွနျလာလို့လညျး မရတော့၊ အဲဒီထုတျလုပျမှုက ကနြပွေီ။ အဲဒါဆို ပွညျတှငျးကုနျသှယျရေးလညျး ကမြယျ။ နယျစပျကုနျသှယျရေးလညျး ကလြာမယ့ျအခါမှာ ပွူနာပေါငျးစုံ တကျလာရငျ သူ ဘယျလောကျတောင့ျခံနိုငျမလဲ။ ဒါကွောင့ျမို့ ဒီအခြိနျမှာ စီးပှားရေးအားဖွင့ျ ထိုးနှကျခကြျပဲပွောပွော သူတို့ရဲ့ တောင့ျခံနိုငျမှုက လုံးဝမရှိတော့ နိုငျငံရေးနဲ့ စီးပှားရေး ဆကျနှှယျနမှေုအပိုငျးမှာ စီးပှားရေးပွူနာ ပိုဆိုးသှားမယျ။ ပွီးတော့ အဲဒီနရောမှာ မီးလောငျးရာလပေင့ျ စတကျလာကတညျးက ငှအေကပြျအတညျးနဲ့ ဘဏျတှနေဲ့ ကစားတာတှကေို သိတဲ့အတိုငျးပဲ၊ ဗဟိုဘဏျကို လကျကိုငျတုတျလုပျ၊ လုပျပွီးမှ ဘဏျတှကေို ဘယျလောကျလာဘျထိုးရမယျဆိုတဲ့ ကန့ျသတျခကြျတှေ လုပျလာတဲ့အပွငျ အခု ဒေါျလာတှေ ထုတျရောငျးနတေယျလို့သာ ပွောတာ၊ တကယျတော့ ကနြောျတို့ ကွားနရေတဲ့ သတငျးတှအေရ သူတို့ ခရိုနီနဲ့ စဈတပျက ရှိတဲ့ငှတှေကေို လဲလှယျနတေဲ့သဘော ရှိတယျ။ အဲဒီအတှကျ တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးက ဆိုးသထကျဆိုးလာပွီတော့ သူတို့ပွုတျကဖြို့အတှကျ ပထမမြိုးဆကျ၊ ဒုတိယမြိုးဆကျလို တောင့ျခံနိုငျစရာ လမျးမရှိတော့ဘူးဆိုတာကို အကွမျးမဉြျးတငျပွတာပါ။

မေး ။ ။ ဒီနရောမှာ စဈကောငျစီရဲ့ ပွောခှင့ျရဖွဈတဲ့ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးကတော့ သူတို့ခတျေမှာဖွဈတဲ့ စီးပှားရေးအကပြျအတညျးကို သူတို့တာဝနျယူတယျဆိုပွီးတော့ ပွောသှားပါတယျ။ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ပဲ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ သူတို့က သိပျနားလညျတာ မဟုတျဘူး၊ လေ့လာနပေါတယျလို့ ပွောပါတယျ။ စီးပှားရေးကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ဆိုတော့ ဒီနှဈခုကို ဆရာ ဘယျလိုတုံ့ပွနျပွောကွားလိုပါသလဲ။ သူတို့နောကျကှယျမှာ နားလညျတဲ့ စီးပှားရေးပညာရှငျတှေ မရှိဘူးလား။

ဖွေ ။ ။ သိတဲ့အတိုငျးပဲ တိုငျးပွညျစီးပှားရေး နညျးနညျးကမောကျကမ ဖွဈလာပွီ၊ ဦးနဝေငျးခတျေက ကုနျသညျလကျညှိုးထိုးတာပဲ။ ကုနျသညျတှကွေောင့ျ ကုနျဈေးနှုနျး တကျပါတယျ။ ဗိုလျခငျညှှန့ျတို့လညျး အတူူတူပဲ။ ဒီလိုလုပျခဲ့တယျ။ အခုဟာကတော့ အဲဒီလမျးက မရတော့ဘူး။ မရတော့ စကားလှည့ျတာလဲပါမှာပေါ့။ ဓါတျပွားဟောငျးကွီး မသုံးခငြျတော့ ကနြောျတို့ တာဝနျယူပါမယျ။ ကနြောျတို့ကွောင့ျပါဆိုတာ သုံးတယျ။ ဒါလေးကတော့ နညျးနညျးလေး ပုံစံပွောငျးတယျလို့ ကနြောျမွငျတာ။ သူတို့စိတျထဲရှိလို့ မဟုတျဘူး။ ဒါပမေဲ့ ပွူနာက ဘာလဲဆိုတော့ သူတို့နောကျမှာရှိတဲ့ စီးပှားရေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အကူအညီပေးတဲ့လူတှေ။ တခြို့ကလဲ လကျတှန့ျကုနျပွီ။ တခြို့ကလဲ သူတို့ရဲ့ စဈအာဏာရှငျစရိုကျအတိုငျး ထငျရာလုပျတာဖွဈတော့ သူတို့ရဲ့ သွဇာလညျးရှိမှာ မဟုတျဘူး။ နောကျတဈခုက ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျး ပွောရရငျ တကယျကြှမျးကငြျတဲ့၊ တကယ့ျနိုငျငံတကာအဆင့ျမီတဲ့ ပညာရှငျတှကေ သူတို့ဘကျမှာ မရှိတော့ဘူး။ သူတို့ လကျကိုငျတုတျပဲ ကနြျတော့တယျ။ အဲဒါကွောင့ျ သူတို့က ပေါျလစီပိုငျးလညျး အားနညျးတယျ။ ဒါကို ဘာကွောင့ျ ကနြောျက ပွောလဲဆိုရငျ ဥပမာတဈခု ထောကျပွမယျ။ ဒေါျလာဈေးတှတေကျတယျ။ ဘာလို့တကျသလဲဆိုတော့ ဒေါျလာဈေးတကျတဲ့ အခွခေံအကွောငျးရငျးက သူတို့က ဘဏျတှကေိုသှားပွီးတော့ လာဘျပေးလုပျတာ။ ဘဏျတှကေ ငှအေားကပြျလာတဲ့အခါကွတော့ ဒီလောကျပဲထုတျ၊ ဒါထကျမထုတျရဆိုတော့ အဲဒါဆိုရငျ ဗဟိုဘဏျကို ဝငျရောကျစှကျဖကျခိုငျးတယျ။ အဲဒါကိုက မှားနပွေီ။ ပညာရှငျရဲ့ အခနျးကဏ်ဍ မရှိတော့ဘူး။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ဗဟိုဘဏျတာဝနျက တိုငျးပွညျရဲ့ စီးပှားရေးကို stable ဖွဈအောငျ ထိနျးရတာ။ ဘယျလိုထိနျးမလဲ။ သူက monetary policy လို့ခေါျတဲ့ ငှကွေေးပေါျလစီနဲ့ ထိနျးရတယျ။ အခြုပျပွောရရငျ တိုငျးပွညျမှာရှိတဲ့ money supply ငှကွေေးပမာဏ မြားလို့ရှိရငျ ကုနျဈေးနှုနျးမတကျအောငျ ဘာလုပျရမလဲ။ money supply ကို လြှော့ခတြဲ့နညျးကို သုံးရတယျ။ Bond တှေ ဘာတှထေုတျရောငျးရတယျ။ နောကျတဈခါ ဘယျလိုလုပျလဲဆိုရငျ ငှကွေေးကပြျလာလို့ရှိရငျ ငှကေိုရိုကျပွီးတော့ထုတျ။ ဘယျလောကျထုတျရမလဲဆိုတာ technically သှားရမှာ ရှိတယျ။ အဲဒီအတိုငျး သူတို့မလုပျဘူး။ အဲဒါ သူတို့ရဲ့ ပညာရှငျတှေ အားနညျးခကြျနဲ့ သူတို့လုပျခငြျရာလုပျတာ ပေါျလှငျတာပဲ။ အဲဒီအခကြျတှကွေောင့ျ အခုန သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ သူတို့ပွောခဲ့တာတှကေ စကားအရာနဲ့ ကွည့ျကောငျးအောငျ ပွောတာလို့ပဲ မွငျပါတယျ။ တဈခှနျးတညျးနဲ့ ပွောရရငျတော့ mismanagement ပွူနာ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒုက်ခရောကျနတောပါ။