(Zawgyi/Unicode)
အများပြည်သူနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများတဲ့ အစိုးရဌာန ၂၉ ကျော်မှာ အဂတိလိုက်စားမှု တားဆီးကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေဖွဲ့ပြီး လုပ်ဆောင်နေပေမယ့်လည်း ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူမှုတွေ လိုအပ်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကို ဦးစားပေးလုပ်မယ်ဆိုတဲ့ NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ အဂတိလိုက်စားမှုတွေဟာ အရင်အတိုင်း ဆိုးရွားနေဆဲလို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက် မေးမြန်းပေးပို့ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အဂတိလိုက်စားမှု အခြေအနေဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ မှာ အဆင့် ၁၃၂ရှိနေပြီး ဒါက အရင်စစ်တမ်းထက် နှစ်ဆင့်နိမ့်ကျသွားတာ ဖြစ်ကြောင်း တကမ္ဘာလုံးက အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး အခြေအနေတွေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ Transparency International အဖွဲ့က ဒီနှစ်ဆန်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။ တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်မယ်လို့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်က သူ နိုင်ငံတော်တာဝန်ယူကတည်းက ပြောခဲ့တာပါ။ ပြောတဲ့အတိုင်းလည်း အဂတိလိုက်စားမှုတွေကို ဖော်ထုတ်အရေးယူတာတွေ ရှိနေပေမဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုတွေကတော့ သိသိသာသာ ကျမသွားဘူးလို့ လေ့လာသူတွေက သုံးသပ်ပါတယ်။
NLD အစိုးရသက်တမ်း သုံးနှစ်ကျော်ကာလမှာ အစိုးရဌာနတွေအတွင်း အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကို ပိုပြီးလုပ်ဆောင်လာပေမယ့်လို့ ပြဿနာရဲ့ အရင်းခံ အကြောင်းရင်းတွေကိုပါ ရှာဖွေ ဖြေရှင်းသွားဖို့ လိုတယ်လို့ တနင်္သာရီတိုင်း တရားမျှတမှု ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်နိုင်ဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“အခုနေရာတကာမှာ ကြိုးနီစနစ်က ရှိတုန်းဆိုတော့ ဥပမာ ဌာနအတွင်း သွားတဲ့ လာတဲ့အခါကျရင် မပေးရင်လည်း ဘာမှမလုပ်ဘူးဆိုတဲ့ တချို့ တချို့သော သူတွေက ရှိနေတယ်ဗျာ။ အဲဒီတော့ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေမှာ ပေးတဲ့သူကိုပါ ဖမ်းမယ်ဆိုတဲ့ဟာကိုပြင် မဟုတ်ဘူးဆိုရင် မပေးလို့ မလုပ်ဘူးဆိုတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို သေသေချာချာ အရေးယူဖို့လိုတယ်၊ ဘယ်နေရာမှာဖြစ်ဖြစ် ကျနော်ပြောတာက။ အထူးသဖြင့် ပြည်သူတွေနဲ့ ဆက်ဆံရတဲ့ အများဆုံးသော ဌာနတွေမှာ ဘယ်နှစ်ရက်အတွင်းမှာ အပြီးလုပ်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ အိမ်ဂရမ်တစောင် ထွက်လာဖို့ဆိုရင် ဘယ်နှစ်ရက်အတွင်းမှာ ပြည်သူကို အပြီးလုပ်ရမယ်။ မပြီးရင် အရေးယူမယ့် ကိစ္စလေးတွေ ကျနော်တို့က လုပ်ပေးနိုင်မလားပေါ့။ တဘက်က ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ မလောက်ငှဘူးလို့ အော်နေတဲ့ လစာတိုးမြင့်ရေးအတွက် ကျနော်တို့ တခြား ဘာအစီအစဉ်တွေ လုပ်နိုင်မလဲ၊ စဉ်းစားဖို့လည်း လိုတယ်။ လုပ်ပေးဖို့လည်း လိုတယ်လို့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ပြောချင်တယ်။”
အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင်ဟာ ဝန်ကြီးဌာနအတွင်းက အကျင့်ပျက်ချစားတာတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပေမဲ့ ကော်မရှင်ရဲ့ ၂၀၁၈ နှစ်ကုန်ပိုင်း မြန်မာတနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ကောက်ယူခဲ့တဲ့ လူထုစစ်တမ်းအရဆိုရင် အဂတိ လိုက်စားမှုအခြေအနေက တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုနဲ့ အရေးယူတာ အားနည်းတာကြောင့် အရင်အတိုင်း ဆိုးရွားနေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်ကြည်က ၂၀၁၉ ဧပြီလ ၂၉ ရက် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
Transparency International အဖွဲ့ရဲ့ အကြံပြုချက်နဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေဟာ ပျမ်းမျှတွက်ချက်မှုသာဖြစ်ပြီး၊ အဂတိလိုက်စားမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကြိုးစားဆောင်ရွက်နေကြောင်း အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင် ပြောရေဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးကျော်စိုးက ပြောပါတယ်။
“TI (Transparency International) ကနေ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ CPI index က ဘယ်လိုကိစ္စရပ်တွေပါလဲလို့ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ သူတို့ကတော့ နိုင်ငံတနိုင်ငံ အတွင်းမှာပေါ့နော် အဂတိလိုက်စားမှု တခုတည်းကိုပဲ တိုင်းတာတာ မဟုတ်ပါဘူးတဲ့။ သူက ကဏ္ဍတွေ အများကြီးကွဲပါတယ်တဲ့။ ကျနော်တို့ ဒီအစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်မှု ကဏ္ဍ၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကိစ္စ အဲဒီလိုမျိုး ကဏ္ဍဆယ်ခု၊ တချို့နိုင်ငံကျ ၇ခု၊ ကောက်ပြီးတော့မှ ကျနော်တို့ average (ပျမ်းမျှ) ပြန်လုပ်ပြီးတော့မှ အမှတ်ပေးတာပေါ့နော်။ Corruption (အဂတိလိုက်စားမှု) တခုတည်းအတွက်တော့ မဟုတ်ပါဘူးတဲ့။”
အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေကို ၂၀၁၃၊ စက်တင်ဘာ ၁၇ရက်မှာ အတည်ပြုခဲ့ပြီး ရာထူး၊ တာဝန် အလွဲသုံးစားလုပ်ပြီး လာဘ်ပေး၊ လာဘ်ယူ တာတွေကို အရေးယူနိုင်ဖို့ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တာပါ။ အဲဒီနောက် ၂၀၁၇၊ နိုဝင်ဘာ ၂၃ မှာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၈ အတွင်းမှာ ပြည်သူလူထုကနေ ကော်မရှင်ကို တိုင်ကြားလာတဲ့ တိုင်ကြားစာပေါင်း ၁သောင်းခွဲကျော် ရရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အစိုးရအဖွဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်တဦးအပါအဝင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဆင့် အထိ အဂတိလိုက်စားမှုစွဲချက်တွေနဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးတာတွေလုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း နှစ်ပေါင်းများစွာ အောက်ခြေအဆင့်ဆင့် အမြစ်တွယ်နေတဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုတွေကို တိုက်ဖျက်ရေးမှာ ဒီထက် ပိုတဲ့ ဥပဒေစိုမိုးရေး အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ လိုဦးမယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။
[Unicode Version]
အဂတိတိုကျဖကြျရေး တိုးပွီးဆောငျရှကျဖို့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျး တိုကျတှနျး
အမြားပွညျသူနဲ့ ထိတှေ့ဆကျဆံမှုမြားတဲ့ အစိုးရဌာန ၂၉ ကြောျမှာ အဂတိလိုကျစားမှု တားဆီးကာကှယျရေးအဖှဲ့တှဖှေဲ့ပွီး လုပျဆောငျနပေမေယ့ျလညျး ထိထိရောကျရောကျ အရေးယူမှုတှေ လိုအပျနဆေဲဖွဈတယျလို့ လေ့လာသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေးကို ဦးစားပေးလုပျမယျဆိုတဲ့ NLD အစိုးရလကျထကျမှာ အဂတိလိုကျစားမှုတှဟော အရငျအတိုငျး ဆိုးရှားနဆေဲလို့လညျး ပွောပါတယျ။ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျ မေးမွနျးပေးပို့ထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အဂတိလိုကျစားမှု အခွအေနဟော နိုငျငံပေါငျး ၁၈၀ မှာ အဆင့ျ ၁၃၂ရှိနပွေီး ဒါက အရငျစဈတမျးထကျ နှဈဆင့ျနိမ့ျကသြှားတာ ဖွဈကွောငျး တကမ်ဘာလုံးက အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး အခွအေနတှေကေို စောင့ျကွည့ျလေ့လာနတေဲ့ Transparency International အဖှဲ့က ဒီနှဈဆနျး ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖောျပွပါတယျ။ တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျး တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးနဲ့ အဂတိလိုကျစားမှုတိုကျဖကြျရေးကို ဦးစားပေးဆောငျရှကျမယျလို့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျက သူ နိုငျငံတောျတာဝနျယူကတညျးက ပွောခဲ့တာပါ။ ပွောတဲ့အတိုငျးလညျး အဂတိလိုကျစားမှုတှကေို ဖောျထုတျအရေးယူတာတှေ ရှိနပေမေဲ့ အဂတိလိုကျစားမှုတှကေတော့ သိသိသာသာ ကမြသှားဘူးလို့ လေ့လာသူတှကေ သုံးသပျပါတယျ။
NLD အစိုးရသကျတမျး သုံးနှဈကြောျကာလမှာ အစိုးရဌာနတှအေတှငျး အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေးကို ပိုပွီးလုပျဆောငျလာပမေယ့ျလို့ ပွူနာရဲ့ အရငျးခံ အကွောငျးရငျးတှကေိုပါ ရှာဖှေ ဖွရှေငျးသှားဖို့ လိုတယျလို့ တနငျ်သာရီတိုငျး တရားမြှတမှု ပေါငျးစပျညှိနှိုငျးရေးအဖှဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးအောငျနိုငျဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“အခုနရောတကာမှာ ကွိုးနီစနဈက ရှိတုနျးဆိုတော့ ဥပမာ ဌာနအတှငျး သှားတဲ့ လာတဲ့အခါကရြငျ မပေးရငျလညျး ဘာမှမလုပျဘူးဆိုတဲ့ တခြို့ တခြို့သော သူတှကေ ရှိနတေယျဗြာ။ အဲဒီတော့ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ဥပဒမှော ပေးတဲ့သူကိုပါ ဖမျးမယျဆိုတဲ့ဟာကိုပွငျ မဟုတျဘူးဆိုရငျ မပေးလို့ မလုပျဘူးဆိုတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှကေို သသေခြောခြာ အရေးယူဖို့လိုတယျ၊ ဘယျနရောမှာဖွဈဖွဈ ကနြောျပွောတာက။ အထူးသဖွင့ျ ပွညျသူတှနေဲ့ ဆကျဆံရတဲ့ အမြားဆုံးသော ဌာနတှမှော ဘယျနှဈရကျအတှငျးမှာ အပွီးလုပျပေးရမယျဆိုတဲ့ အိမျဂရမျတစောငျ ထှကျလာဖို့ဆိုရငျ ဘယျနှဈရကျအတှငျးမှာ ပွညျသူကို အပွီးလုပျရမယျ။ မပွီးရငျ အရေးယူမယ့ျ ကိစ်စလေးတှေ ကနြောျတို့က လုပျပေးနိုငျမလားပေါ့။ တဘကျက ဝနျထမျးတှရေဲ့ မလောကျငှဘူးလို့ အောျနတေဲ့ လစာတိုးမွင့ျရေးအတှကျ ကနြောျတို့ တခွား ဘာအစီအစဉျတှေ လုပျနိုငျမလဲ၊ စဉျးစားဖို့လညျး လိုတယျ။ လုပျပေးဖို့လညျး လိုတယျလို့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ ပွောခငြျတယျ။”
အဂတိလိုကျစားမှုတိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျဟာ ဝနျကွီးဌာနအတှငျးက အကငြ့ျပကြျခစြားတာတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျနိုငျခဲ့ပမေဲ့ ကောျမရှငျရဲ့ ၂၀၁၈ နှဈကုနျပိုငျး မွနျမာတနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာနဲ့ ကောကျယူခဲ့တဲ့ လူထုစဈတမျးအရဆိုရငျ အဂတိ လိုကျစားမှုအခွအေနကေ တရားဥပဒစေိုးမိုးမှုနဲ့ အရေးယူတာ အားနညျးတာကွောင့ျ အရငျအတိုငျး ဆိုးရှားနဆေဲဖွဈတယျလို့ ကောျမရှငျဥက်ကဋ်ဌ ဦးအောငျကွညျက ၂၀၁၉ ဧပွီလ ၂၉ ရကျ ပွညျထောငျစု လှှတျတောျမှာ ပွောခဲ့ပါတယျ။
Transparency International အဖှဲ့ရဲ့ အကွံပွုခကြျနဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှဟော ပမြျးမြှတှကျခကြျမှုသာဖွဈပွီး၊ အဂတိလိုကျစားမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ကွိုးစားဆောငျရှကျနကွေောငျး အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျ ပွောရဆေိုခှင့ျရှိသူ ဦးကြောျစိုးက ပွောပါတယျ။
“ TI ( Transparency International) ကနေ ထုတျပွနျထားတဲ့ CPI index က ဘယျလိုကိစ်စရပျတှပေါလဲလို့ ဆိုတဲ့အခါကတြော့ သူတို့ကတော့ နိုငျငံတနိုငျငံ အတှငျးမှာပေါ့နောျ အဂတိလိုကျစားမှု တခုတညျးကိုပဲ တိုငျးတာတာ မဟုတျပါဘူးတဲ့။ သူက ကဏ်ဍတှေ အမြားကွီးကှဲပါတယျတဲ့။ ကနြောျတို့ ဒီအစိုးရရဲ့ အုပျခြုပျမှု ကဏ်ဍ၊ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုကိစ်စ အဲဒီလိုမြိုး ကဏ်ဍဆယျခု၊ တခြို့နိုငျငံကြ ၇ခု၊ ကောကျပွီးတော့မှ ကနြောျတို့ average (ပမြျးမြှ) ပွနျလုပျပွီးတော့မှ အမှတျပေးတာပေါ့နောျ။ Corruption (အဂတိလိုကျစားမှု) တခုတညျးအတှကျတော့ မဟုတျပါဘူးတဲ့။”
အဂတိလိုကျစားမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒကေို ၂၀၁၃၊ စကျတငျဘာ ၁၇ရကျမှာ အတညျပွုခဲ့ပွီး ရာထူး၊ တာဝနျ အလှဲသုံးစားလုပျပွီး လာဘျပေး၊ လာဘျယူ တာတှကေို အရေးယူနိုငျဖို့ ပွဋ်ဌာနျးခဲ့တာပါ။ အဲဒီနောကျ ၂၀၁၇၊ နိုဝငျဘာ ၂၃ မှာ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေးကောျမရှငျကို ဖှဲ့စညျးခဲ့ပွီး ၂၀၁၈ အတှငျးမှာ ပွညျသူလူထုကနေ ကောျမရှငျကို တိုငျကွားလာတဲ့ တိုငျကွားစာပေါငျး ၁သောငျးခှဲကြောျ ရရှိခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အစိုးရအဖှဲ့ ဝနျကွီးခြုပျတဦးအပါအဝငျ ပွညျထောငျစုဝနျကွီးအဆင့ျ အထိ အဂတိလိုကျစားမှုစှဲခကြျတှနေဲ့ စုံစမျးစဈဆေးတာတှလေုပျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး နှဈပေါငျးမြားစှာ အောကျခွအေဆင့ျဆင့ျ အမွဈတှယျနတေဲ့ အဂတိလိုကျစားမှုတှကေို တိုကျဖကြျရေးမှာ ဒီထကျ ပိုတဲ့ ဥပဒစေိုမိုးရေး အရေးယူဆောငျရှကျမှုတှေ လိုဦးမယျလို့ လေ့လာသူတှကေ ပွောပါတယျ။
