(Zawgyi / Unicode)
သောတရှင်များရှင် ကျမ သိင်္ဂ ီထိုက်ပါ။ အပတ်စဉ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်ကို တင်ပြပါမယ်။ COVID 19 ကြောင့် လူစုလူဝေး မလုပ်ရ၊ ခရီးသွားလာရေးကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် ဟင်းသီး ဟင်းရွက် သစ်သီးဝလံ ထုတ်လုပ်သူတွေ ဆုံးရှုံးမှု များခဲ့ပါတယ်။ ပြည်တွင်း ပြည်ပ ဈေးကွက်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်၊ ပြည်တွင်း စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ နည်းပါးတဲ့ ကုန်စိမ်း ဈေးကွက်ကို လေလွင့်မှုနည်းအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့ အခွင့်အရေးရော ရှိနေပါသလား။ မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမာန်နဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများ အသင်းရဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်သူကတော့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူတွေရဲ့ ဆုံးရှုံးရမှုနဲ့ ဒါတွေကို ဘယ်လို ပြုပြင်နိုင်မလဲ ဆိုတာကို ဆွေးနွေးထားပါတယ်။
ဦးကျော်သူ ။ ။ သင်္ကြန် မတိုင်ခင်လောက်က စပြီး ထွက်လာတဲ့ သီးနှံကတော့ ခရမ်းချဉ်သီးနဲ့ ဂေါ်ဖီထုပ် ဖြစ်ပါတယ်။ အများဆုံး ထွက်လာတာ။ မနှစ်ကဆိုရင် ဒီ ဂေါ်ဖီထုပ်တွေက တထုပ်ကို (၁,၀၀၀) ကျပ် ဈေးရတယ်။ အဲဒါကြောင့် တောင်သူတွေက ဒီနှစ်မှာ အဲဒါကို မျှော်ကိုးပြီး စိုက်ကြတာ ပေါ့နော် တကယ်လည်း ထွက်လာတဲ့ အချိန်မှာ (၁,၀၀၀) မပြောနဲ့ (၁၀၀) တောင် မရတော့တဲ့ အနေအထားပေါ့။ အခင်းတွေ ပစ်လိုက်ရတဲ့ အနေအထားမျိုး ဖြစ်တယ်။
ဖြစ်တာကလည်း အားလုံး သိပြီးသားဘဲပေါ့နော် COVID 19 ကြောင့် ဒီ ကျနော်တို့ စားသောက်ဆိုင်တွေ အကုန်လုံး ပိတ်ခိုင်းတယ်။ စားသောက်ဆိုင်တွေ မရှိတော့ဘူး။ လူစုလူဝေး မလုပ်ရဘူး ဆိုတော့ အလှူအတန်းတွေလည်း မရှိတော့ဘူးပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ မြန်မာပြည် အနေအထား အရတော့ အလှူအတန်းတွေမှာ ဒီ ဂေါ်ဖီထုပ်တို့ ခရမ်းချဉ်သီးတို့ အရမ်းသုံးတယ်ပေါ့နော်။ စားသောက်ဆိုင်တွေရဲ့ ခေါက်ဆွဲကြော် ကြာဇံကြော် စတဲ့ ဒီ ပစ္စည်းတွေမှာ အသုပ်တွေမှာ ဒီ ခရမ်းချဉ်သီးတို့ ဂေါ်ဖီတို့က အများဆုံး သုံးတော့ စားသောက်ဆိုင်တွေ ပိတ်တယ်၊ ဟိုတယ်တွေ ပိတ်တယ် အလှူအတန်းတွေ မလုပ်ရဘူးဆိုတော့ ဝယ်လိုအား ကျသွားတယ်။
သိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ ဟင်းသီး ဟင်းရွက် ဈေးကွက်က လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကြောင့် ပျက်သွားတဲ့ အနေအထားလို့များ ပြောလို့ ရပါသလား။
ဦးကျော်သူ ။ ။ ၂ ခုလုံး ပါတယ်ဗျ။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း ပါတယ်။ ဈေးကွက်ကြောင့်လည်း ပါတယ်။ ပထမ စစချင်း ဖြစ်တာကတော့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးပါ။ ကျနော်တို့ သင်္ကြန် မတိုင်ခင်လောက် စလိုက်တာမှာ သင်္ကြန်တွင်း ကာလ ကားတွေ မသွားနိုင်တော့ဘူး။ နောက် ကျနော်တို့ မြန်မာပြည်မှာ ညမထွက်ရ အမိန့်တွေ ထုတ်လိုက်တယ်ပေါ့နော်။ စ ထုတ်ထုတ်ခြင်း တုန်းကတော့ ည ၁၀ နာရီကနေ မနက် ၄ နာရီ ဆိုတော့၊ နောက် လူမစုရတို့ လူ ၅ ယောက်ထက် ပိုမစုရတို့ ဘာတို့ လုပ်လိုက်တယ်။ လုပ်လိုက်တဲ့ အချိန်မှာ အမိန့်ကတော့ ပြည်ထောင်စု အစိုးရက ထုတ်တာ တခုတည်းပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်း အားလုံး ပြန့်သွားတဲ့ အချိန်မှာ အောက်ခြေမှာ ရပ်ကျေး တွေကို ရောက်သွားတဲ့ အချိန်မှာ ရပ်ကွက်တွေ၊ ကျေးရွာတွေရဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုက တကျောင်းတဂါထာ တရွာ တပုဒ်ဆန်းဘဲ။
တချို့ နေရာတွေကလည်း လွယ်လွယ်ကူကူ လျင်လျင် မြန်မြန်နဲ့ဘဲ လွှတ်လိုက်တယ်။ တချို့ နေရာတွေကလည်း မလွှတ်ဘူးပေါ့။ ကားသမား ဘယ်ကလဲ။ ရန်ကုန်ကလား ဘယ်ကလား ဘာလား စစ်တဲ့ဟာတွေ ရှိတော့ စစချင်းမှာ အဲလို ပြသနာတွေ တက်တယ်ပေါ့နော်။
ပုံမှန် တရက်နဲ့ လာရတဲ့ဟာက ၄ ရက်လောက် ဖြစ်သွားတယ် ပေါ့နော်။ နောက် အခင်းတွေထဲမှာ ခူးရတဲ့ ဟာမှာလည်း ပြသနာ တက်တယ်ပေါ့။ လူ ၅ ယောက်ထက် မပိုရ ဆိုတဲ့ဟာကို တချို့တွေက ဒီ စိုက်ခင်းဆိုတာက ဧကတွေ ရာနဲ့ ထောင်နဲ့ချီတာ လူတဦးနဲ့ တဦးခြား အကွာအဝေး ခြားဖို့ ၆ ပေ မပြောနဲ့ ပေ ၆၀ ခြားပြီး ခုတ်ရင်တောင် ရတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ အဆင်ပြေတဲ့ နေရာတွေလည်း ရှိတယ်။ တချို့ နေရာတွေက ကျတော့ လုံး၀ စာအုပ် အတိုင်းဘဲ ၅ ယောက်ထက် ပိုရင် လုံး၀ မရဘူးဆိုပြီးတော့မှ ငရုတ်သီးတို့ ဘာတို့မှာ ဒုက္ခရောက်သွားတဲ့ ဟာမျိုးတွေလည်း ရှိပါတယ်။
သိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ အခုလို မထင်မှတ်ဘဲနဲ့ COVID 19 ဖြစ်လိုက်တဲ့ အတွက် ဈေးကွက်မှာ အတော်လေး ကမောက်ကမ ဖြစ်တာပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီ COVID 19 အလွန် ကာလမှာရော ဒီ ဟင်းသီး ဟင်းရွက် ဈေးကွက် အပြောင်းအလဲပေါ့နော်။ ဆရာတို့ ဘာတွေ လုပ်ဖို့ မြင်ပါသလဲရှင့်။
ဦးကျော်သူ ။ ။ ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်ရမယ့်ဟာတော့ အများကြီးဘဲပေါ့နော်။ ပြောင်းလဲရမယ့်ဟာတွေလည်း အများကြီးဘဲပေါ့။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ COVID 19 ပြီးသွားရင်လည်း COVID 19 မတိုင်ခင် ကာလက ပုံစံမျိုးတော့ ပြန်မရောက်တော့ဘူး။ ဈေးကွက်ကလည်း အဲဒီ ပုံစံမျိုး မဖြစ်တော့ဘူး။ အသစ် ပုံစံ ဖြစ်သွားမယ်ပေါ့။ ရန်ကုန်မြို့မှာတော့ ထူးထူးခြားခြား ဘာတွေ့ရလဲ ဆိုတော့ သင်္ကြန်ကာလမှာ အကုန်လုံး အပြင်မထွက်ကြနဲ့ ဆိုပြီး နေလိုက်တဲ့ အချိန်မှာ လူတွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုက ဘယ်လို ဖြစ်သွားလဲ ဆိုတော့ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ ဈေးဝယ်တယ်၊ စားတယ်၊ ဥပမာ Delivery နဲ့ ပို့တဲ့ဟာကို ကျေနပ်တယ်။ အဲဒီ ယဉ်ကျေးမှုလေး ဖြစ်သွားတယ်။
အခု ပြီးတဲ့အချိန်မှာလည်း အားလုံးလည်း ကြားကြမှာပါ။ Delivery Service တွေ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဖြစ်လာတယ်။ အွန်လိုင်းက ရောင်းနေတဲ့ဟာတွေ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဖြစ်နေတယ်ပေါ့နော်။ ဒါ ကလည်း တပိုင်း။ အဲဒီ အတွက်လည်း ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်ထားတာ ရှိပါတယ်။ အသင်း အနေနဲ့ မိုလ်ဘိုင်း APP လေး တခု လုပ်ထားတာ ရှိပါတယ်။
သိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာက ဈေးကွက် ဆိုင်ရာ အချက်အလက်ပေါ့နော်။ ပြည်တွင်း စားသုံးမှု ဘယ်လောက် ရှိတယ် ဆိုတဲ့ ဈေးကွက် စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အထူးသဖြင့် ဟင်းသီး ဟင်းရွက် ကုန်စိမ်း ဈေးကွက်မှာ အထူး လိုအပ်လာမယ် ထင်ပါတယ်။ ဆရာတို့ ဘယ်လို မြင်ပါလဲရှင့်။
ဦးကျော်သူ ။ ။ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်တွေ သစ်သီး ဝလံတွေ ဈေးကွက်မှာ ဝယ်လိုအား ဘယ်လောက် ရှိလဲ ဘယ်လောက် စိုက်ရမလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒေတာ အချက်အလက် ကတော့ တကယ်လိုပါတယ်။ လိုပါတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ဟာက ဘာလဲ ဆိုတော့ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ဒိုင်ဗင်စီးပွားရေးလို့ ခေါ်တာပေါ့နော်။ ဒီနှစ် ပဲ ကောင်းတယ်ဆိုရင် ပဲကို လူတွေ အကုန် လိုက်စိုက်ကြတယ်။ ဖရဲ ကောင်းတယ်ဆို ဖရဲကို လိုက်စိုက်ကြတယ် ပေါ့နော်။
နောက်ဆုံး ပဲက အိမ်နီးချင်းက မဝယ်တော့ဘူးလည်း ဆိုရော ပဲ သမားတွေ ဖရဲ လိုက်စိုက်လို့ ဖရဲ ဈေးကွက် ပျက်တဲ့ ပြသနာ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ဂေါ်ဖီထုပ် ကောင်းတယ်ဆို ဂေါ်ဖီထုပ် လိုက်စိုက်တဲ့ ပြသနာမျိုး ရှိတယ်။ သွားတဲ့ ပုံစံက သီးနှံတွေကို စိုက်။ ကောင်းတယ်လို့ ကြားတဲ့ဟာကို စိုက်၊ ထွက်လာတော့မှ ဈေးကွက်ကိုရှာ ဆိုတဲ့ စနစ်မျိုး ဖြစ်နေတယ်။ အဲဒီ အစား ဘာလုပ်သင့်တာလဲ ဆိုတော့ ဈေးကွက်မှာ ဝယ်လိုအား ရှိတဲ့ဟာကို လိုချင်တဲ့ ပမာဏလောက်နဲ့ ချိန်ဆပြီးတော့မှ စိုက်တဲ့ စနစ်မျိုး လုပ်ရမှာ ပေါ့နော်။ အဲဒီ အတွက် ဘာတွေ လိုလာ မလဲ ဆိုတော့ Contract Farming လိုဟာတွေ လိုလာမယ်။
ဒီမှာ ကုမ္ပဏီ တခုက ကြားခံပြီးတော့မှ ဈေးနှုန်း တခုနဲ့ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် ဝယ်ပေးမယ်။ ဘယ်လောက်ဘဲ စိုက် ပြီးလို့ ရှိရင် ပြန်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ဟာ။ နှစ်ဦး နှစ်ဘက် ယုံကြည်မှုကလည်း လိုပါတယ်။
သိင်္ဂ ီထိုက်။ ။ ဆရာ ခုန ပြောသလို Contract Farming ပေါ့နော်။ ကုမ္ပဏီ တခုက ဝယ်မယ်၊ ဈေးကွက်ကို သူ့ဟာသူ ရှာမယ်ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုး တခု တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ပေါ်လာဖို့ရော ဆရာတို့ ဘာတွေ လုပ်နိုင်ပါမလဲရှင့်။ ဒါမျိုး ပုံစံမျိုး ပေါ်လာရင်တော့ ဆရာတို့ အတော် အဆင်ပြေမယ့် သဘော ရှိပါတယ်။
ဦးကျော်သူ ။ ။ သူများနိုင်ငံတွေကတော့ အဲလို မဟုတ်ဘဲနဲ့ စိုက်တဲ့သူက စိုက်တဲ့ အလုပ်ဘဲ လုပ်တယ်။ ထွက်လာရင် Processing လုပ်ချင်တယ် ဆိုလည်း Processer က သီးသန့် စက်ရုံတွေ ထောင်ထားပြီး လုပ်တယ်။ ဈေးကွက်မှာ ရောင်းချင်တယ်ဆိုလည်း ပွဲစားတွေက သပ်သပ်ရှိတယ်။ Exporter တွေ သပ်သပ် ရှိတယ်ပေါ့။ သူ့ဟာနဲ့သူ။ ပြည်တွင်းရောင်းမယ်ဆို ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ပို့မယ်ဆို ပြည်ပ ၊ သူ့လူတွေနဲ့ သူ လုပ်ကြတယ်ပေါ့။ ကျနေ်ာတို့ ဆီမှာက လုပ်ငန်းစဉ်ကြီး တခုလုံးမှာ နေရာအသီးသီးမှာ တယောက်တည်းက ယူပြီး လုပ်နေတဲ့ အခါမှာ ဒီ ပြသနာတွေ ဖြစ်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
နောက်တခုက ကုမ္ပဏီတွေက ဒီဟာမှာ ဘာကြောင့် ထဲထဲဝင်ဝင် မဝင်လည်းဆိုတော့ ခုနက ကျနော် ပြောခဲ့တဲ့ ရှေ့မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နမူနာ ပြသနာတွေပေါ့နော် အဲဒီ ပြသနာတွေကြောင့် နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ယုံကြည်မှု ပျောက်နေတာ အဓိက ကတော့။ Contract Farming လုပ်မယ်ဆိုရင် တောင်သူကလည်း မယုံဘူး။ ကုမ္ပဏီကလည်း မယုံဘူးပေါ့။ ဘာဖြစ်လဲ ဆိုတော့ တောင်သူကလည်း ခုန ပြောသလို လူတိုင်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တချို့တွေက ဈေးကောင်းတယ်ဆိုရင် စာချုပ် ချုပ်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီကို မရောင်းဘဲနဲ့ နည်းနည်းပါးပါးလောက် ပေးပြီး ကျန်တဲ့ဟာတွေ အပြင်ကို ရောင်းတယ်။
နောက်ဆုံး ပေးရင်တောင်မှ ခေါင်သီးတွေ ခေါင်ထွက်တဲ့ သီးနှံတွေကို အပြင်ကို ရောင်းပြီးတော့မှ အညံ့သီးတွေကို စာချုပ်ချုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီကို ပေးတယ်ပေါ့။ ကုမ္ပဏီ ဘက်ကလည်း တခါတလေ ပျက်ကွက်တဲ့ဟာတွေ ရှိတယ်ပေါ့။ ဈေးနိမ့်သွားလို့ ရှိရင် မဝယ်တော့တာတို့ အကြောင်းအမျိုးမျိုး ပြတာတို့ ဒီလိုမျိုးတွေ ရှိတဲ့အခကျတော့ ပျောက်နေတယ်ပေါ့။
(Unicode)
COVID 19 အလှနျ အသီးအနှံနဲ့ ကုနျစိမျး ဈေးကှကျ အပွောငျးအလဲ
သောတရှငျမြားရှငျ ကမြ သိငျ်ဂ ီထိုကျပါ။ အပတျစဉျ စီးပှားရေး အစီအစဉျကို တငျပွပါမယျ။ COVID 19 ကွောင့ျ လူစုလူဝေး မလုပျရ၊ ခရီးသှားလာရေးကန့ျသတျခကြျတှကွေောင့ျ ဟငျးသီး ဟငျးရှကျ သဈသီးဝလံ ထုတျလုပျသူတှေ ဆုံးရှုံးမှု မြားခဲ့ပါတယျ။ ပွညျတှငျး ပွညျပ ဈေးကှကျဆိုငျရာ အခကြျအလကျ၊ ပွညျတှငျး စိုကျပြိုးထုတျလုပျမှုဆိုငျရာ အခကြျအလကျတှေ နညျးပါးတဲ့ ကုနျစိမျး ဈေးကှကျကို လလှေင့ျမှုနညျးအောငျ ပွုပွငျပွောငျးလဲနိုငျဖို့ အခှင့ျအရေးရော ရှိနပေါသလား။ မွနျမာနိုငျငံ သဈသီးဝလံ၊ ပနျးမာနျနဲ့ ဟငျးသီးဟငျးရှကျ စိုကျပြိုးထုတျလုပျ တငျပို့ရောငျးခသြူမြား အသငျးရဲ့ အတှငျးရေးမှူး ဦးကြောျသူကတော့ စိုကျပြိုးထုတျလုပျသူတှရေဲ့ ဆုံးရှုံးရမှုနဲ့ ဒါတှကေို ဘယျလို ပွုပွငျနိုငျမလဲ ဆိုတာကို ဆှေးနှေးထားပါတယျ။
ဦးကြောျသူ ။ ။ သငျ်ကွနျ မတိုငျခငျလောကျက စပွီး ထှကျလာတဲ့ သီးနှံကတော့ ခရမျးခဉြျသီးနဲ့ ဂေါျဖီထုပျ ဖွဈပါတယျ။ အမြားဆုံး ထှကျလာတာ။ မနှဈကဆိုရငျ ဒီ ဂေါျဖီထုပျတှကေ တထုပျကို (၁,၀၀၀) ကပြျ ဈေးရတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ တောငျသူတှကေ ဒီနှဈမှာ အဲဒါကို မြှောျကိုးပွီး စိုကျကွတာ ပေါ့နောျ တကယျလညျး ထှကျလာတဲ့ အခြိနျမှာ (၁,၀၀၀) မပွောနဲ့ (၁၀၀) တောငျ မရတော့တဲ့ အနအေထားပေါ့။ အခငျးတှေ ပဈလိုကျရတဲ့ အနအေထားမြိုး ဖွဈတယျ။
ဖွဈတာကလညျး အားလုံး သိပွီးသားဘဲပေါ့နောျ COVID 19 ကွောင့ျ ဒီ ကနြောျတို့ စားသောကျဆိုငျတှေ အကုနျလုံး ပိတျခိုငျးတယျ။ စားသောကျဆိုငျတှေ မရှိတော့ဘူး။ လူစုလူဝေး မလုပျရဘူး ဆိုတော့ အလှူအတနျးတှလေညျး မရှိတော့ဘူးပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့ မွနျမာပွညျ အနအေထား အရတော့ အလှူအတနျးတှမှော ဒီ ဂေါျဖီထုပျတို့ ခရမျးခဉြျသီးတို့ အရမျးသုံးတယျပေါ့နောျ။ စားသောကျဆိုငျတှရေဲ့ ခေါကျဆှဲကွောျ ကွာဇံကွောျ စတဲ့ ဒီ ပစ်စညျးတှမှော အသုပျတှမှော ဒီ ခရမျးခဉြျသီးတို့ ဂေါျဖီတို့က အမြားဆုံး သုံးတော့ စားသောကျဆိုငျတှေ ပိတျတယျ၊ ဟိုတယျတှေ ပိတျတယျ အလှူအတနျးတှေ မလုပျရဘူးဆိုတော့ ဝယျလိုအား ကသြှားတယျ။
သိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ ဟငျးသီး ဟငျးရှကျ ဈေးကှကျက လမျးပနျး ဆကျသှယျရေး၊ သယျယူပို့ဆောငျရေးကွောင့ျ ပကြျသှားတဲ့ အနအေထားလို့မြား ပွောလို့ ရပါသလား။
ဦးကြောျသူ ။ ။ ၂ ခုလုံး ပါတယျဗြ။ သယျယူပို့ဆောငျရေးလညျး ပါတယျ။ ဈေးကှကျကွောင့ျလညျး ပါတယျ။ ပထမ စစခငြျး ဖွဈတာကတော့ သယျယူပို့ဆောငျရေးပါ။ ကနြောျတို့ သငျ်ကွနျ မတိုငျခငျလောကျ စလိုကျတာမှာ သငျ်ကွနျတှငျး ကာလ ကားတှေ မသှားနိုငျတော့ဘူး။ နောကျ ကနြောျတို့ မွနျမာပွညျမှာ ညမထှကျရ အမိန့ျတှေ ထုတျလိုကျတယျပေါ့နောျ။ စ ထုတျထုတျခွငျး တုနျးကတော့ ည ၁၀ နာရီကနေ မနကျ ၄ နာရီ ဆိုတော့၊ နောကျ လူမစုရတို့ လူ ၅ ယောကျထကျ ပိုမစုရတို့ ဘာတို့ လုပျလိုကျတယျ။
လုပျလိုကျတဲ့ အခြိနျမှာ အမိန့ျကတော့ ပွညျထောငျစု အစိုးရက ထုတျတာ တခုတညျးပေါ့နောျ။ ဒါပမေယ့ျ ပွညျနယျနဲ့ တိုငျး အားလုံး ပွန့ျသှားတဲ့ အခြိနျမှာ အောကျခွမှော ရပျကြေး တှကေို ရောကျသှားတဲ့ အခြိနျမှာ ရပျကှကျတှေ၊ ကြေးရှာတှရေဲ့ စီမံခန့ျခှဲမှုက တကြောငျးတဂါထာ တရှာ တပုဒျဆနျးဘဲ။
တခြို့ နရောတှကေလညျး လှယျလှယျကူကူ လငြျလငြျ မွနျမွနျနဲ့ဘဲ လှှတျလိုကျတယျ။ တခြို့ နရောတှကေလညျး မလှှတျဘူးပေါ့။ ကားသမား ဘယျကလဲ။ ရနျကုနျကလား ဘယျကလား ဘာလား စဈတဲ့ဟာတှေ ရှိတော့ စစခငြျးမှာ အဲလို ပွသနာတှေ တကျတယျပေါ့နောျ။
ပုံမှနျ တရကျနဲ့ လာရတဲ့ဟာက ၄ ရကျလောကျ ဖွဈသှားတယျ ပေါ့နောျ။ နောကျ အခငျးတှထေဲမှာ ခူးရတဲ့ ဟာမှာလညျး ပွသနာ တကျတယျပေါ့။ လူ ၅ ယောကျထကျ မပိုရ ဆိုတဲ့ဟာကို တခြို့တှကေ ဒီ စိုကျခငျးဆိုတာက ဧကတှေ ရာနဲ့ ထောငျနဲ့ခြီတာ လူတဦးနဲ့ တဦးခွား အကှာအဝေး ခွားဖို့ ၆ ပေ မပွောနဲ့ ပေ ၆၀ ခွားပွီး ခုတျရငျတောငျ ရတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ အဆငျပွတေဲ့ နရောတှလေညျး ရှိတယျ။ တခြို့ နရောတှကေ ကတြော့ လုံး၀ စာအုပျ အတိုငျးဘဲ ၅ ယောကျထကျ ပိုရငျ လုံး၀ မရဘူးဆိုပွီးတော့မှ ငရုတျသီးတို့ ဘာတို့မှာ ဒုက်ခရောကျသှားတဲ့ ဟာမြိုးတှလေညျး ရှိပါတယျ။
သိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ အခုလို မထငျမှတျဘဲနဲ့ COVID 19 ဖွဈလိုကျတဲ့ အတှကျ ဈေးကှကျမှာ အတောျလေး ကမောကျကမ ဖွဈတာပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ဒီ COVID 19 အလှနျ ကာလမှာရော ဒီ ဟငျးသီး ဟငျးရှကျ ဈေးကှကျ အပွောငျးအလဲပေါ့နောျ။ ဆရာတို့ ဘာတှေ လုပျဖို့ မွငျပါသလဲရှင့ျ။
ဦးကြောျသူ ။ ။ ကနြောျတို့ ပွငျဆငျရမယ့ျဟာတော့ အမြားကွီးဘဲပေါ့နောျ။ ပွောငျးလဲရမယ့ျဟာတှလေညျး အမြားကွီးဘဲပေါ့။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ COVID 19 ပွီးသှားရငျလညျး COVID 19 မတိုငျခငျ ကာလက ပုံစံမြိုးတော့ ပွနျမရောကျတော့ဘူး။ ဈေးကှကျကလညျး အဲဒီ ပုံစံမြိုး မဖွဈတော့ဘူး။ အသဈ ပုံစံ ဖွဈသှားမယျပေါ့။ ရနျကုနျမွို့မှာတော့ ထူးထူးခွားခွား ဘာတှေ့ရလဲ ဆိုတော့ သငျ်ကွနျကာလမှာ အကုနျလုံး အပွငျမထှကျကွနဲ့ ဆိုပွီး နလေိုကျတဲ့ အခြိနျမှာ လူတှရေဲ့ ယဉျကြေးမှုက ဘယျလို ဖွဈသှားလဲ ဆိုတော့ အှနျလိုငျးပေါျကနေ ဈေးဝယျတယျ၊ စားတယျ၊ ဥပမာ Delivery နဲ့ ပို့တဲ့ဟာကို ကြနေပျတယျ။ အဲဒီ ယဉျကြေးမှုလေး ဖွဈသှားတယျ။
အခု ပွီးတဲ့အခြိနျမှာလညျး အားလုံးလညျး ကွားကွမှာပါ။
Delivery Service တှေ တှငျတှငျကယြျကယြျ ဖွဈလာတယျ။ အှနျလိုငျးက ရောငျးနတေဲ့ဟာတှေ တှငျတှငျကယြျကယြျ ဖွဈနတေယျပေါ့နောျ။ ဒါ ကလညျး တပိုငျး။ အဲဒီ အတှကျလညျး ကနြောျတို့ ပွငျဆငျထားတာ ရှိပါတယျ။ အသငျး အနနေဲ့ မိုလျဘိုငျး APP လေး တခု လုပျထားတာ ရှိပါတယျ။
သိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ မွနျမာနိုငျငံမှာက ဈေးကှကျ ဆိုငျရာ အခကြျအလကျပေါ့နောျ။ ပွညျတှငျး စားသုံးမှု ဘယျလောကျ ရှိတယျ ဆိုတဲ့ ဈေးကှကျ စီမံခန့ျခှဲမှုနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အထူးသဖွင့ျ ဟငျးသီး ဟငျးရှကျ ကုနျစိမျး ဈေးကှကျမှာ အထူး လိုအပျလာမယျ ထငျပါတယျ။ ဆရာတို့ ဘယျလို မွငျပါလဲရှင့ျ။
ဦးကြောျသူ ။ ။ ဟငျးသီး ဟငျးရှကျတှေ သဈသီး ဝလံတှေ ဈေးကှကျမှာ ဝယျလိုအား ဘယျလောကျ ရှိလဲ ဘယျလောကျ စိုကျရမလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျလို့ ဒတော အခကြျအလကျ ကတော့ တကယျလိုပါတယျ။
လိုပါတယျဆိုတာ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျမှာ လကျရှိ ဖွဈနတေဲ့ဟာက ဘာလဲ ဆိုတော့ ပွောမယျဆိုရငျတော့ ဒိုငျဗငျစီးပှားရေးလို့ ခေါျတာပေါ့နောျ။ ဒီနှဈ ပဲ ကောငျးတယျဆိုရငျ ပဲကို လူတှေ အကုနျ လိုကျစိုကျကွတယျ။ ဖရဲ ကောငျးတယျဆို ဖရဲကို လိုကျစိုကျကွတယျ ပေါ့နောျ။ နောကျဆုံး ပဲက အိမျနီးခငြျးက မဝယျတော့ဘူးလညျး ဆိုရော ပဲ သမားတှေ ဖရဲ လိုကျစိုကျလို့ ဖရဲ ဈေးကှကျ ပကြျတဲ့ ပွသနာ ရှိတယျပေါ့နောျ။ ဂေါျဖီထုပျ ကောငျးတယျဆို ဂေါျဖီထုပျ လိုကျစိုကျတဲ့ ပွသနာမြိုး ရှိတယျ။ သှားတဲ့ ပုံစံက သီးနှံတှကေို စိုကျ။ ကောငျးတယျလို့ ကွားတဲ့ဟာကို စိုကျ၊ ထှကျလာတော့မှ ဈေးကှကျကိုရှာ ဆိုတဲ့ စနဈမြိုး ဖွဈနတေယျ။
ဒီ အစား ဘာလုပျသင့ျတာလဲ ဆိုတော့ ဈေးကှကျမှာ ဝယျလိုအား ရှိတဲ့ဟာကို လိုခငြျတဲ့ ပမာဏလောကျနဲ့ ခြိနျဆပွီးတော့မှ စိုကျတဲ့ စနဈမြိုး လုပျရမှာ ပေါ့နောျ။ အဲဒီ အတှကျ ဘာတှေ လိုလာ မလဲ ဆိုတော့ Contract Farming လိုဟာတှေ လိုလာမယျ။ ဒီမှာ ကုမ်ပဏီ တခုက ကွားခံပွီးတော့မှ ဈေးနှုနျး တခုနဲ့ တညျတညျငွိမျငွိမျ ဝယျပေးမယျ။ ဘယျလောကျဘဲ စိုကျ ပွီးလို့ ရှိရငျ ပွနျပေးမယျဆိုတဲ့ဟာ။ နှဈဦး နှဈဘကျ ယုံကွညျမှုကလညျး လိုပါတယျ။
သိငျ်ဂ ီထိုကျ။ ။ ဆရာ ခုန ပွောသလို Contract Farming ပေါ့နောျ။
ကုမ်ပဏီ တခုက ဝယျမယျ၊ ဈေးကှကျကို သူ့ဟာသူ ရှာမယျဆိုတဲ့ ပုံစံမြိုး တခု တှငျတှငျကယြျကယြျ ပေါျလာဖို့ရော ဆရာတို့ ဘာတှေ လုပျနိုငျပါမလဲရှင့ျ။ ဒါမြိုး ပုံစံမြိုး ပေါျလာရငျတော့ ဆရာတို့ အတောျ အဆငျပွမေယ့ျ သဘော ရှိပါတယျ။
ဦးကြောျသူ ။ ။ သူမြားနိုငျငံတှကေတော့ အဲလို မဟုတျဘဲနဲ့ စိုကျတဲ့သူက စိုကျတဲ့ အလုပျဘဲ လုပျတယျ။ ထှကျလာရငျ Processing လုပျခငြျတယျ ဆိုလညျး Processer က သီးသန့ျ စကျရုံတှေ ထောငျထားပွီး လုပျတယျ။ ဈေးကှကျမှာ ရောငျးခငြျတယျဆိုလညျး ပှဲစားတှကေ သပျသပျရှိတယျ။ Exporter တှေ သပျသပျ ရှိတယျပေါ့။ သူ့ဟာနဲ့သူ။ ပွညျတှငျးရောငျးမယျဆို ပွညျတှငျး၊ ပွညျပ ပို့မယျဆို ပွညျပ ၊ သူ့လူတှနေဲ့ သူ လုပျကွတယျပေါ့။ ကနြေျာတို့ ဆီမှာက လုပျငနျးစဉျကွီး တခုလုံးမှာ နရောအသီးသီးမှာ တယောကျတညျးက ယူပွီး လုပျနတေဲ့ အခါမှာ ဒီ ပွသနာတှေ ဖွဈတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
နောကျတခုက ကုမ်ပဏီတှကေ ဒီဟာမှာ ဘာကွောင့ျ ထဲထဲဝငျဝငျ မဝငျလညျးဆိုတော့ ခုနက ကနြောျ ပွောခဲ့တဲ့ ရှေ့မှာ ဖွဈခဲ့တဲ့ နမူနာ ပွသနာတှပေေါ့နောျ အဲဒီ ပွသနာတှကွေောင့ျ နှဈဦး နှဈဖကျ ယုံကွညျမှု ပြောကျနတော အဓိက ကတော့။ Contract Farming လုပျမယျဆိုရငျ တောငျသူကလညျး မယုံဘူး။ ကုမ်ပဏီကလညျး မယုံဘူးပေါ့။ ဘာဖွဈလဲ ဆိုတော့ တောငျသူကလညျး ခုန ပွောသလို လူတိုငျးတော့ မဟုတျပါဘူး။
တခြို့တှကေ ဈေးကောငျးတယျဆိုရငျ စာခြုပျ ခြုပျထားတဲ့ ကုမ်ပဏီကို မရောငျးဘဲနဲ့ နညျးနညျးပါးပါးလောကျ ပေးပွီး ကနြျတဲ့ဟာတှေ အပွငျကို ရောငျးတယျ။ နောကျဆုံး ပေးရငျတောငျမှ ခေါငျသီးတှေ ခေါငျထှကျတဲ့ သီးနှံတှကေို အပွငျကို ရောငျးပွီးတော့မှ အညံ့သီးတှကေို စာခြုပျခြုပျတဲ့ ကုမ်ပဏီကို ပေးတယျပေါ့။ ကုမ်ပဏီ ဘကျကလညျး တခါတလေ ပကြျကှကျတဲ့ဟာတှေ ရှိတယျပေါ့။ ဈေးနိမ့ျသှားလို့ ရှိရငျ မဝယျတော့တာတို့ အကွောငျးအမြိုးမြိုး ပွတာတို့ ဒီလိုမြိုးတှေ ရှိတဲ့အခကတြော့ ပြောကျနတေယျပေါ့။
