(Zawgyi/ Unicode)
ရုရှား ရူဘဲလ်နဲ့ မြန်မာကျပ်ငွေ တိုက်ရိုက် ပေးချေနိုင်ရေး စစ်ကောင်စီ မျှော်လင့်
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နိုင်ငံတကာရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မြန်မာ စစ်ကောင်စီက ရုရှား ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ Mir ငွေပေးချေမှု စနစ် နဲ့ ကဒ်ကို အသုံးပြုနိုင်ရေး ဆွေးနွေးနေကြောင်းပြောပါတယ်။ မြန်မာ ကျပ်ငွေနဲ့ ရုရှား ရူဘဲလ်ငွေကို တိုက်ရိုက် ပေးချေနိုင်ရေး ကိုလည်း စစ်ကောင်စီက မျှော်လင့်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာဘဲ အမေရိကန်ရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုနောက်ပိုင်းမှာ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒ် ငွေပေးချေမှုကို နိုင်ငံတကာ ဘဏ်တချို့ကလည်း ရပ်ဆိုင်းနေကြပါတယ်။ ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ယူကရိန်းရဲ့ ခရိုင်းမီးယား ဒေသကို ရုရှားတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်ပိုင်း အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုကို ရှောင်ရှားနိုင်ရေး ၂၀၁၅ ခုနှစ် အတွင်းမှာ ရုရှားက Mir ငွေပေးချေမှု စနစ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။ အမေရိကန်ရဲ့ ငွေပေးချေမှု လုပ်ငန်းကြီးတွေ ဖြစ်တဲ့ Visa နဲ့ Mastercard လုပ်ငန်းတို့က ရုရှားနိုင်ငံတွင်းက လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ကြတဲ့ ဒီနှစ် အတွင်းမှာဘဲ ရုရှားရဲ့ ငွေပေးချေစနစ် Mir ဘဏ်ကဒ်က ပိုပြီး အရေးပါလာပါတယ်။ ကျူးဘား၊ တောင်ကိုရီးယား၊ တူရကီ၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ အရင် ဆိုဗီယက် ဟောင်း နိုင်ငံ တချို့မှာ Mir ဘဏ်ကဒ်နဲ့ ငွေပေးချေမှုကို လက်ခံကြပါတယ်။
ယူကရိန်း ကျူးကျော်စစ်မှာ ရုရှားအစိုးရဘက်က တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှု အတွက်ဆိုပြီး စက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ ကြာသပတေးနေ့မှာ အမေရိကန်က ရုရှားဗဟိုဘဏ် ၊ အမျိုးသား ငွေပေးချေမှု စနစ် NSPK ရဲ့ အမှုဆောင် အရာရှိချုပ်ကို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့လိုက်ပါတယ်။ NSPK က ရုရှားရဲ့ Mir ငွေပေးချေမှု စနစ်ကို ဆောင်ရွက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှား အစိုးရ အပေါ် ဘဏ္ဍာရေး အရ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကို ကျော်လွှားနိုင်အောင် ကူညီပေးနေတယ်လို့ စွပ်စွဲပြီး လူပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ လုပ်ငန်းကြီးတွေကို အမေရိကန်ဘက်က ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုသစ်တွေ ထပ်မံချမှတ်ပြီးနောက်နေ့ စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့ သောကြာနေ့မှာတော့ ရုရှား ဗဟိုဘဏ်က သူ့ရဲ့ Mir ဘဏ်ကဒ်ကို လက်ခံတဲ့ နိုင်ငံတွေ ဆက်လက် တိုးချဲ့မယ့် အကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
စက်တင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့ အင်္ဂါနေ့မှာတော့ မြန်မာ စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရုရှားရဲ့ Mir ဘဏ်ကဒ် သုံးနိုင်ရေး ဆွေးနွေးနေကြောင်း သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ စီးပွားရေးနဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဆိုင်ရာ ဆက်စပ် လုပ်ငန်းတွေမှာ ရုရှား ရူဘဲလ်နဲ့ မြန်မာကျပ်ငွေတို့ တိုက်ရိုက်ပေးချေနိုင်ရေး ၊ ပြီးရင်တော့ ကျနော်တို့ ငွေပေးချေမှု စနစ်ကို ဆောလျင်စွာ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ရန် အတွက် ရုရှား နိုင်ငံက ပြုလုပ်တဲ့ Mir ကဒ်ပေါ့။ Mir ကဒ် ဆိုတာ ဒါကို ပြောခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ Mir ကဒ်ကို လျင်မြန်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရေး အတွက် ရုရှား ငွေရေးကြေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေက ကူညီ ဆောင်ရွက်ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပြီး ရုရှား နိုင်ငံရဲ့ Mir ကဒ်ကို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငွေပေးချေမှု စနစ်မှာ အသုံးပြုနိုင်ရေး အတွက် ဆွေးနွေးလျက် ရှိပါတယ်။ ”
အမေရိကန်ရဲ့ ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုထွက်ပေါ်လာပြီး နောက် ရက်ပိုင်းအကြာ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့ တနလာၤနေ့မှာတော့ တူရကီရဲ့ Isbank နဲ့ Denizbank တို့က ရုရှားရဲ့ Mir ကဒ် ငွေပေးချေမှုကို အသုံးပြုတာ ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒ်ကို အသုံးပြုနေတဲ့ တူရကီ ဘဏ် ၅ ခုထဲမှာ ဘဏ် ၂ ခုက ရပ်ဆိုင်းတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ Mir ငွေပေးချေမှု စနစ်ကို ရပ်ဆိုင်းပြီး အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုသစ်ကို သုံးသပ်နေကြောင်း၊ နိုင်ငံနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေနဲ့ စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်တွေကို လိုက်နာဆောင်ရွက်လိုကြောင်းလည်း တူရကီရဲ့ Isbank က ပြောဆိုထားပါတယ်။
ရုရှားရဲ့ ငွေပေးချေမှု စနစ် Mir အသုံးပြုနေတဲ့ နိုင်ငံတချို့ အနေနဲ့ အသုံးပြုတာကို ရပ်ဆိုင်းဖို့ အမေရိကန်က ဖိအားပေးနေတဲ့ အချိန်မှာဘဲ စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ဥဇဘက္ကစ္စတန် နိုင်ငံက ရုရှားရဲ့ Mir ငွေပေးချေမှု စနစ်ကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းကတော့ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒ် အသုံးပြုခွင့် အတွက် အမြန်ဆုံး ဆောင်ရွက်မယ့် အကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ လာမယ့် နိုဝင်ဘာလမှာ ရုရှား မြန်မာ အစိုးရ အချင်းချင်း ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ကော်မရှင် အစည်းအဝေး ရှိပါတယ်။ အဲဒီ အစည်းအဝေး မတိုင်ခင်မှာ ရုရှား နိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ် စာတိုပို့ စနစ် SBSF စတဲ့ ရုရှား နိုင်ငံရဲ့ Mir ကဒ်သုံးစွဲ နိုင်ရေး အတွက် အမြန်ဆုံး ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ အချိန်မှာ ရူဘဲလ်နဲ့ ကျပ် တိုက်ရိုက်ပေးချေနိုင်ရေး ပြုလုပ်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ”
ရုရှား ရူဘဲလ်နဲ့ ကျပ် တိုက်ရိုက် ပေးချေရေး အတွက် မြန်မာ ဘဏ်တွေ ဘက်က အဆင်သင့် ရှိနေဖို့လည်း စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
“ ဒီလို တိုက်ရိုက် ပေးချေမှု ပြုလုပ်နိုင်ရန် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘဏ်တွေ အနေဖြင့် ရုရှား ဘဏ်တွေမှာ အကောင့်တွေ ဖွင့်လှစ်ဖို့နဲ့ SBSF အသုံးပြုရန် အရေးပါလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရူဘဲလ်နဲ့ ကျပ် တိုက်ရိုက်ပေးချေရာမှာ ဘဏ်ရဲ့ လုံခြုံရေး စနစ်နဲ့ နည်းပညာ သတင်းအချက်အလက် စနစ်တွေကို အသင့် အနေအထား ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ”
စစ်ကောင်စီ မျှော်လင့်ထားသလို မြန်မာ ကျပ်ငွေနဲ့ ရုရှား ရူဘဲလ် ငွေကြေး တိုက်ရိုက် ပေးချေနိုင်ရေး ဆိုတဲ့ အပေါ်မှာတော့ စီးပွားရေး ပညာရှင် ဦးစိန်ဌေးက အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ကျပ်ကနေ ရူဘဲလ်ကို ဒါရိုက် လက်ခံဖို့ ဆိုတာက မြန်မာကျပ်ကို ရုရှားက ဘယ်နေရာမှာ သွားသုံးမှာလဲ။ အဲဒါက အခက်အခဲ တခု။”
စိုက်ပျိုး ထုတ်ကုန် အဓိက ပြည်ပ တင်ပို့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့ ရုရှားကို ပေါင်းဆန် အနည်းငယ် တင်ပို့ဖူးတာက လွဲလို့ ကြီးကြီးမားမား တရားဝင် ကုန်သွယ်မှု သိပ်မရှိဘူးလို့ ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းရှင် တချို့ကလည်း ပြောကြပါတယ်။ ရုရှားဟာ ကမ ္ဘာမှာ စားနပ်ရိက္ခာ ထုတ်လုပ်မှု အဓိက နိုင်ငံ တခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီ ဘက်ကတော့ ရုရှားထံက လောင်စာဆီ ဝယ်ယူနိုင်ရေး ပြင်ဆင်နေကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့ လတွေ အတွင်း ပြောဆိုထားပါတယ်။ စီးပွားရေး ပညာရှင် ဦးစိန်ဌေးကတော့
“ မြန်မာကျပ်ငွေကို ကုန်စည်နဲ့ သွားတာမျိုးလည်း Convert လုပ်လို့ ရနိုင်တယ်။ အတိုင်းအတာ တခု အထိတော့ ရမယ်။ ဒါပေမယ့် ပေးချေပြီ ဆိုရင် ဆီဝယ်မယ်၊ ရုရှားက ဆီဝယ်ပြီ ဆိုရင် ကျနော်တို့က ပေးချေတဲ့ အခါမှာ ကျနော်တို့ ငွေက နိုင်ငံတကာ သုံးငွေမှ မဟုတ်တာကိုး။ အဲဒါက နံပတ် ၁ အခက်အခဲ။ ”
“ ဖြစ်နိုင်ခြေ မှန်းကြည့်တာတော့ ရလာတဲ့ နိုင်ငံခြားငွေက ဒေါ်လာနဲ့ ရမယ်။ ရလာတဲ့ ဒေါ်လာကို သူတို့က ရုရှားကို ပြန်လဲ ပေးရမယ်။ ဒါက တနည်းပေါ့။ နောက် ဒေါ်လာ မဟုတ်တဲ့ ဟာတွေ ရှိတယ်။ တရုတ် ယွမ်ငွေပေါ့။ တရုတ်နဲ့ လည်း ကုန်သွယ်တာကို ကျနော်တို့ ဗမာက။ အဲဒါကိုလည်း တဆင့် ပြန်လုပ်တာတော့ ဖြစ်နိုင်တယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ လက်ရှိ ဘဏ်အပ်ငွေ ပြန်ထုတ်ရေးနဲ့ မိုလ်ဘိုင်း ငွေလွှဲတွေမှာပါ အခက်တွေ့နေကြရပါတယ်။ မြန်မာ ဗဟိုဘဏ်ကလည်း လုံခြုံပြီး စွမ်းအင် ပြည့်ဝတဲ့ အမျိုးသား ငွေပေးချေရေး စနစ်တရပ် ပေါ်ပေါက်ရေး ဆောင်ရွက်နေကြောင်းလည်း စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရက ပြောပါတယ်။ Wave Money နဲ့ KBZPay လိုမျိုး Mobile Payment နဲ့ Mobile Banking စတဲ့ ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေကို စိစစ်ပြီး ကိုယ်ရေး အချက်အလက် တိတိကျကျမဖေါ်ပြဘူးဆိုရင် အကောင့်ပိတ်တဲ့ အထိအရေးယူမယ်လို့ စစ်ကောင်စီက သတိပေးထားပါတယ်။ စီးပွားရေး သမားတဦးက ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ဘဏ်ကလည်း သူတို့နဲ့ မဆိုင်ဘူး ဆိုတာချည်းဘဲ။ အခုဟာ ကျနော်က ကျနော့် ပိုက်ဆံ ပြန်ရဖို့ စာတင်ရ၊ ဘဏ်ကို အခေါက်ခေါက် အခါခါ သွားရ၊ အဆင်မပြေဘူးဗျ။ ”
ကမ ္ဘာတလွှား ခရီးသွားကြတဲ့ ရုရှားတွေ ငွေကြေး အခက်အခဲတွေကို ဖြေလျှော့ပေးနိုင်တဲ့ Mir ကဒ် စနစ်ကို ရုရှားနိုင်ငံဘက်ကတော့ ကမ ္ဘာတလွှားမှာ လက်ခံဖို့ လိုလားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာတလွှားကို တိုးချဲ့ရေးမှာ ရုရှား အတွက် အခက်အခဲနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း ရုရှား ဗဟိုဘဏ် အကြီးအကဲ Elvira Nabiullina ကလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ် အတွင်းမှာ ပြောဆိုထားပါတယ်။ ကဒ်ပြား ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ စာရင်းတွေ အရ ပြီးခဲ့တဲ့ ၇ နှစ်တာ အတွင်း Mir ကဒ် သန်း ၁၀၀ ကျော် ထုတ်ထားပြီး ဒါဟာဆိုရင် ရုရှား လူဦးရေရဲ့ ထက်ဝက်ကျော်မှာ ကဒ်တွေ ရှိနေတဲ့ သဘောလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
(Unicode)
ရုရှားရဲ့ Mir ကဒျ အသုံးပွုနိုငျရေး စဈကောငျစီ ဆှေးနှေး
စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျ နိုငျငံတကာရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ မွနျမာ စဈကောငျစီက ရုရှား ဗဟိုဘဏျရဲ့ Mir ငှပေေးခြမှေု စနဈ နဲ့ ကဒျကို အသုံးပွုနိုငျရေး ဆှေးနှေးနကွေောငျးပွောပါတယျ။ မွနျမာ ကပြျငှနေဲ့ ရုရှား ရူဘဲလျငှကေို တိုကျရိုကျ ပေးခြနေိုငျရေး ကိုလညျး စဈကောငျစီက မြှောျလင့ျထားတာ ဖွဈပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာဘဲ အမရေိကနျရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုနောကျပိုငျးမှာ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒျ ငှပေေးခြမှေုကို နိုငျငံတကာ ဘဏျတခြို့ကလညျး ရပျဆိုငျးနကွေပါတယျ။ ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ယူကရိနျးရဲ့ ခရိုငျးမီးယား ဒသေကို ရုရှားတို့ သိမျးပိုကျပွီးနောကျပိုငျး အနောကျနိုငျငံတှရေဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုကို ရှောငျရှားနိုငျရေး ၂၀၁၅ ခုနှဈ အတှငျးမှာ ရုရှားက Mir ငှပေေးခြမှေု စနဈကို တညျဆောကျခဲ့တာပါ။ အမရေိကနျရဲ့ ငှပေေးခြမှေု လုပျငနျးကွီးတှေ ဖွဈတဲ့ Visa နဲ့ Mastercard လုပျငနျးတို့က ရုရှားနိုငျငံတှငျးက လုပျငနျးတှကေို ရပျဆိုငျးခဲ့ကွတဲ့ ဒီနှဈ အတှငျးမှာဘဲ ရုရှားရဲ့ ငှပေေးခြစေနဈ Mir ဘဏျကဒျက ပိုပွီး အရေးပါလာပါတယျ။ ကြူးဘား၊ တောငျကိုရီးယား၊ တူရကီ၊ ဗီယကျနမျနဲ့ အရငျ ဆိုဗီယကျ ဟောငျး နိုငျငံ တခြို့မှာ Mir ဘဏျကဒျနဲ့ ငှပေေးခြမှေုကို လကျခံကွပါတယျ။
ယူကရိနျး ကြူးကြောျစဈမှာ ရုရှားအစိုးရဘကျက တာဝနျယူမှု တာဝနျခံမှု အတှကျဆိုပွီး စကျတငျဘာလ ၁၅ ရကျနေ့ ကွာသပတေးနေ့မှာ အမရေိကနျက ရုရှားဗဟိုဘဏျ ၊ အမြိုးသား ငှပေေးခြမှေု စနဈ NSPK ရဲ့ အမှုဆောငျ အရာရှိခြုပျကို ဒဏျခတျပိတျဆို့လိုကျပါတယျ။ NSPK က ရုရှားရဲ့ Mir ငှပေေးခြမှေု စနဈကို ဆောငျရှကျနတော ဖွဈပါတယျ။ ရုရှား အစိုးရ အပေါျ ဘဏ်ဍာရေး အရ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှကေို ကြောျလှှားနိုငျအောငျ ကူညီပေးနတေယျလို့ စှပျစှဲပွီး လူပုဂ်ဂိုလျတှနေဲ့ လုပျငနျးကွီးတှကေို အမရေိကနျဘကျက ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုသဈတှေ ထပျမံခမြှတျပွီးနောကျနေ့ စကျတငျဘာလ ၁၆ ရကျနေ့ သောကွာနေ့မှာတော့ ရုရှား ဗဟိုဘဏျက သူ့ရဲ့ Mir ဘဏျကဒျကို လကျခံတဲ့ နိုငျငံတှေ ဆကျလကျ တိုးခြဲ့မယ့ျ အကွောငျး အခိုငျအမာ ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
စကျတငျဘာလ ၂၀ ရကျနေ့ အငျ်ဂါနေ့မှာတော့ မွနျမာ စဈကောငျစီ ပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက မွနျမာနိုငျငံမှာ ရုရှားရဲ့ Mir ဘဏျကဒျ သုံးနိုငျရေး ဆှေးနှေးနကွေောငျး သတငျးစာ ရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“ စီးပှားရေးနဲ့ ကုနျသှယျမှု ဆိုငျရာ ဆကျစပျ လုပျငနျးတှမှော ရုရှား ရူဘဲလျနဲ့ မွနျမာကပြျငှတေို့ တိုကျရိုကျပေးခြနေိုငျရေး ၊ ပွီးရငျတော့ ကနြောျတို့ ငှပေေးခြမှေု စနဈကို ဆောလငြျစှာ အကောငျအထညျ ဖောျနိုငျရနျ အတှကျ ရုရှား နိုငျငံက ပွုလုပျတဲ့ Mir ကဒျပေါ့။ Mir ကဒျ ဆိုတာ ဒါကို ပွောခွငျး ဖွဈပါတယျ။ Mir ကဒျကို လငြျမွနျစှာ အသုံးပွုနိုငျရေး အတှကျ ရုရှား ငှရေေးကွေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှကေ ကူညီ ဆောငျရှကျပေးသှားမှာ ဖွဈပွီး ရုရှား နိုငျငံရဲ့ Mir ကဒျကို မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ငှပေေးခြမှေု စနဈမှာ အသုံးပွုနိုငျရေး အတှကျ ဆှေးနှေးလကြျ ရှိပါတယျ။ ”
အမရေိကနျရဲ့ ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှုထှကျပေါျလာပွီး နောကျ ရကျပိုငျးအကွာ စကျတငျဘာလ ၁၉ ရကျနေ့ တနလာၤနေ့မှာတော့ တူရကီရဲ့ Isbank နဲ့ Denizbank တို့က ရုရှားရဲ့ Mir ကဒျ ငှပေေးခြမှေုကို အသုံးပွုတာ ရပျဆိုငျးခဲ့ပါတယျ။ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒျကို အသုံးပွုနတေဲ့ တူရကီ ဘဏျ ၅ ခုထဲမှာ ဘဏျ ၂ ခုက ရပျဆိုငျးတာ ဖွဈပါတယျ။ ရုရှားရဲ့ Mir ငှပေေးခြမှေု စနဈကို ရပျဆိုငျးပွီး အမရေိကနျ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုသဈကို သုံးသပျနကွေောငျး၊ နိုငျငံနဲ့ နိုငျငံတကာ ဥပဒတှေေ၊ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှနေဲ့ စီးပှားရေး ဆိုငျရာ ကငြ့ျဝတျတှကေို လိုကျနာဆောငျရှကျလိုကွောငျးလညျး တူရကီရဲ့ Isbank က ပွောဆိုထားပါတယျ။ ရုရှားရဲ့ ငှပေေးခြမှေု စနဈ Mir အသုံးပွုနတေဲ့ နိုငျငံတခြို့ အနနေဲ့ အသုံးပွုတာကို ရပျဆိုငျးဖို့ အမရေိကနျက ဖိအားပေးနတေဲ့ အခြိနျမှာဘဲ စကျတငျဘာလ ၂၃ ရကျနေ့မှာ ဥဇဘက်ကစ်စတနျ နိုငျငံက ရုရှားရဲ့ Mir ငှပေေးခြမှေု စနဈကို ရပျဆိုငျးခဲ့ပါတယျ။ စဈကောငျစီ ပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးကတော့ ရုရှားရဲ့ Mir ကဒျ အသုံးပွုခှင့ျ အတှကျ အမွနျဆုံး ဆောငျရှကျမယ့ျ အကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလမှာ ရုရှား မွနျမာ အစိုးရ အခငြျးခငြျး ကုနျသှယျရေးနဲ့ စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ကောျမရှငျ အစညျးအဝေး ရှိပါတယျ။ အဲဒီ အစညျးအဝေး မတိုငျခငျမှာ ရုရှား နိုငျငံ ဗဟိုဘဏျ စာတိုပို့ စနဈ SBSF စတဲ့ ရုရှား နိုငျငံရဲ့ Mir ကဒျသုံးစှဲ နိုငျရေး အတှကျ အမွနျဆုံး ခြိတျဆကျ ဆောငျရှကျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီ အခြိနျမှာ ရူဘဲလျနဲ့ ကပြျ တိုကျရိုကျပေးခြနေိုငျရေး ပွုလုပျနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ ”
ရုရှား ရူဘဲလျနဲ့ ကပြျ တိုကျရိုကျ ပေးခြရေေး အတှကျ မွနျမာ ဘဏျတှေ ဘကျက အဆငျသင့ျ ရှိနဖေို့လညျး စဈကောငျစီ ပွောခှင့ျရက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
“ ဒီလို တိုကျရိုကျ ပေးခြမှေု ပွုလုပျနိုငျရနျ အတှကျ မွနျမာနိုငျငံရှိ ဘဏျတှေ အနဖွေင့ျ ရုရှား ဘဏျတှမှော အကောင့ျတှေ ဖှင့ျလှဈဖို့နဲ့ SBSF အသုံးပွုရနျ အရေးပါလာမှာ ဖွဈပါတယျ။ ရူဘဲလျနဲ့ ကပြျ တိုကျရိုကျပေးခြရောမှာ ဘဏျရဲ့ လုံခွုံရေး စနဈနဲ့ နညျးပညာ သတငျးအခကြျအလကျ စနဈတှကေို အသင့ျ အနအေထား ရှိရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ”
စဈကောငျစီ မြှောျလင့ျထားသလို မွနျမာ ကပြျငှနေဲ့ ရုရှား ရူဘဲလျ ငှကွေေး တိုကျရိုကျ ပေးခြနေိုငျရေး ဆိုတဲ့ အပေါျမှာတော့ စီးပှားရေး ပညာရှငျ ဦးစိနျဌေးက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ကပြျကနေ ရူဘဲလျကို ဒါရိုကျ လကျခံဖို့ ဆိုတာက မွနျမာကပြျကို ရုရှားက ဘယျနရောမှာ သှားသုံးမှာလဲ။ အဲဒါက အခကျအခဲ တခု။”
စိုကျပြိုး ထုတျကုနျ အဓိက ပွညျပ တငျပို့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံ အနနေဲ့ ရုရှားကို ပေါငျးဆနျ အနညျးငယျ တငျပို့ဖူးတာက လှဲလို့ ကွီးကွီးမားမား တရားဝငျ ကုနျသှယျမှု သိပျမရှိဘူးလို့ ပွညျတှငျး လုပျငနျးရှငျ တခြို့ကလညျး ပွောကွပါတယျ။ ရုရှားဟာ ကမ ်ဘာမှာ စားနပျရိက်ခာ ထုတျလုပျမှု အဓိက နိုငျငံ တခုလညျး ဖွဈပါတယျ။ စဈကောငျစီ ဘကျကတော့ ရုရှားထံက လောငျစာဆီ ဝယျယူနိုငျရေး ပွငျဆငျနကွေောငျး ပွီးခဲ့တဲ့ လတှေ အတှငျး ပွောဆိုထားပါတယျ။ စီးပှားရေး ပညာရှငျ ဦးစိနျဌေးကတော့
“ မွနျမာကပြျငှကေို ကုနျစညျနဲ့ သှားတာမြိုးလညျး Convert လုပျလို့ ရနိုငျတယျ။ အတိုငျးအတာ တခု အထိတော့ ရမယျ။ ဒါပမေယ့ျ ပေးခြပွေီ ဆိုရငျ ဆီဝယျမယျ၊ ရုရှားက ဆီဝယျပွီ ဆိုရငျ ကနြောျတို့က ပေးခြတေဲ့ အခါမှာ ကနြောျတို့ ငှကေ နိုငျငံတကာ သုံးငှမှေ မဟုတျတာကိုး။ အဲဒါက နံပတျ ၁ အခကျအခဲ။ ”
“ ဖွဈနိုငျခွေ မှနျးကွည့ျတာတော့ ရလာတဲ့ နိုငျငံခွားငှကေ ဒေါျလာနဲ့ ရမယျ။ ရလာတဲ့ ဒေါျလာကို သူတို့က ရုရှားကို ပွနျလဲ ပေးရမယျ။ ဒါက တနညျးပေါ့။ နောကျ ဒေါျလာ မဟုတျတဲ့ ဟာတှေ ရှိတယျ။ တရုတျ ယှမျငှပေေါ့။ တရုတျနဲ့ လညျး ကုနျသှယျတာကို ကနြောျတို့ ဗမာက။ အဲဒါကိုလညျး တဆင့ျ ပွနျလုပျတာတော့ ဖွဈနိုငျတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ လကျရှိ ဘဏျအပျငှေ ပွနျထုတျရေးနဲ့ မိုလျဘိုငျး ငှလှေှဲတှမှောပါ အခကျတှေ့နကွေရပါတယျ။ မွနျမာ ဗဟိုဘဏျကလညျး လုံခွုံပွီး စှမျးအငျ ပွည့ျဝတဲ့ အမြိုးသား ငှပေေးခြရေေး စနဈတရပျ ပေါျပေါကျရေး ဆောငျရှကျနကွေောငျးလညျး စဈကောငျစီ ပွောခှင့ျရက ပွောပါတယျ။ Wave Money နဲ့ KBZPay လိုမြိုး Mobile Payment နဲ့ Mobile Banking စတဲ့ ငှကွေေးဝနျဆောငျမှု လုပျငနျးတှကေို စိစဈပွီး ကိုယျရေး အခကြျအလကျ တိတိကကြမြဖေါျပွဘူးဆိုရငျ အကောင့ျပိတျတဲ့ အထိအရေးယူမယျလို့ စဈကောငျစီက သတိပေးထားပါတယျ။ စီးပှားရေး သမားတဦးက ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ဘဏျကလညျး သူတို့နဲ့ မဆိုငျဘူး ဆိုတာခညြျးဘဲ။ အခုဟာ ကနြောျက ကနြော့ျ ပိုကျဆံ ပွနျရဖို့ စာတငျရ၊ ဘဏျကို အခေါကျခေါကျ အခါခါ သှားရ၊ အဆငျမပွဘေူးဗြ။ ”
ကမ ်ဘာတလှှား ခရီးသှားကွတဲ့ ရုရှားတှေ ငှကွေေး အခကျအခဲတှကေို ဖွလြှေော့ပေးနိုငျတဲ့ Mir ကဒျ စနဈကို ရုရှားနိုငျငံဘကျကတော့ ကမ ်ဘာတလှှားမှာ လကျခံဖို့ လိုလားနတော ဖွဈပါတယျ။ ကမ်ဘာတလှှားကို တိုးခြဲ့ရေးမှာ ရုရှား အတှကျ အခကျအခဲနဲ့ ရငျဆိုငျနရေကွောငျး ရုရှား ဗဟိုဘဏျ အကွီးအကဲ Elvira Nabiullina ကလညျး ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျ အတှငျးမှာ ပွောဆိုထားပါတယျ။ ကဒျပွား ထုတျလုပျတဲ့ ကုမ်ပဏီရဲ့ စာရငျးတှေ အရ ပွီးခဲ့တဲ့ ၇ နှဈတာ အတှငျး Mir ကဒျ သနျး ၁၀၀ ကြောျ ထုတျထားပွီး ဒါဟာဆိုရငျ ရုရှား လူဦးရရေဲ့ ထကျဝကျကြောျမှာ ကဒျတှေ ရှိနတေဲ့ သဘောလညျး ဖွဈပါတယျ။
