[Zawgyi/Unicode]
ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ၁ ပတ်ကျော်လောက်သာ လိုတော့တဲ့ အချိန်မှာ မဲဆန္ဒနယ်မြေ အပြောင်းအလဲတွေ အပါအဝင် ပြင်ဆင်မှုတွေအပေါ် အကဲခတ်တွေက စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိနေတဲ့အေကြာင်း ပြောျပပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မမေခက သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
လွတ်လပ်မျှတတဲ့ အခြေအနေတွေ မရှိတာကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပဖို့ အစောပိုင်းမှာ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က သတ်မှတ်ထားတဲ့ မဲဆန္ဒနယ်မြေ တချို့နဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ အစောပိုင်းမှာ သတ်မှတ်ထားပေမဲ့ တချို့နေရာတွေကို ပယ်ဖျက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပေမဲ့ အချိန်နီးခါမှ ပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်ခဲ့တဲ့အပေါ် စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေ အများစု အပါအဝင် ကော်မရှင်က ပြန်လည်စိစစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ့် နေရာတွေနဲ့ ပယ်ဖျက်လိုက်တဲ့ နေရာတွေကို ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အပေါ်မှာတော့ ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့် အကဲခတ်နေတဲ့ Open Myanmar Initiative (OMI) က အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ဦးအေးကျော်က အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
"မကျင်းပဖြစ်ဘူးလို့ ပြောတာမျိုး၊ ရက်ကပ်ပြီးတော့ ပြန်ပြီးတော့ ကျင်းပမယ်လို့ပြောတာမျိုးကတော့ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ကိုယ်စားလောင်းတွေ၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေရော၊ နောက်တခါ ရွေးကောက်ပွဲလေ့လာစောင့်ကြည့်ရေး လုပ်မယ့်သူတွေအတွက်ရောကတော့ သိပ်အဆင်မပြေဘူးဗျ။ ပြင်ဆင်ရတာတွေ အပိုင်းမှာ အခက်အခဲလေးတွေ အနှောက်အယှက်လေးတွေ ဖြစ်တာမျိုးတော့ သေချာပေါက် ရှိမှာပဲလေ။ ကိုယ်မလုပ်တော့ဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးမှ လုပ်မယ်လို့ ပြန်ပြောရတာထက် ဒါကတော့ မကောင်းဘူးခင်ဗျ။ အဲဒီတော့ မလုပ်ဖြစ်ဘူးလို့ မသတ်မှတ်ခင်မှာ တကယ့်ကို recommend ပေးဖို့ လိုအပ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ စနစ်တကျ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုအပိုင်းမှာ အားနည်းတာက ပေါ်လွင်သွားတယ်ဆိုတဲ့ဟာမျိုး ဖြစ်တာပေါ့နော်။ ဒါကတော့ အားနည်းချက်တခုအနေနဲ့တော့ သမိုင်းအဖြစ်ကျန်ခဲ့တော့မယ့်သဘောတော့ ဖြစ်သွားတာပေါ့။"
အစောပိုင်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ရခိုင်၊ ရှမ်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ မွန်ပြည်နယ်တွေနဲ့ ပဲခူးတိုင်းအတွင်းက မြို့နယ်တွေနဲ့ ကျေးရွာအုပ်စုတွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေ မကျင်းပဖို့ ကြေညာခဲ့သလို၊ တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ AA တို့ကြား တိုက်ပွဲတွေ မကြာခဏဖြစ်ပွားနေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်ကိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာကြောင့် ဝေဖန္မှုတြေလည်း ထွက်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။
အင်္ဂါနေ့က အသစ်ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ ပလက်ဝမြို့နယ်က မဲဆန္ဒနယ်မြေ တော်တော်များများကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်ခဲ့တာပါ။ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပဖို့ ပြင်ဆင်ဆုံးဖြတ်လိုက်တဲ့အထဲမှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူနဲ့ အမ်းမြို့နယ်တွေထဲက ကျေးရွာအုပ်စုတချို့နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မှာတော့ မူဆယ်၊ လားရှိုးမြို့နယ်တွေက ကျေးရွာအုပ်စုတွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒီလိုအပြောင်းအလဲတွေ လုပ်ခဲ့တဲ့အပေါ်မှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့က ဦးခိုင်ကောင်းစံက အခုလို မြင်ပါတယ်။
"ဒီ တုံ့ပြန်ချက်ကလည်း UEC က အရမ်း အလုပ်လုပ်တဲ့ဟာက နည်းနည်းများလွဲနေသလားပေါ့လေ။ လွဲနေတယ်ဆိုတာက ၁၆ ရက်နေ့မှာ ထုတ်တယ်၊ ပြီးရင် သိပ်မကြာဘူး ၂၀ ကျော်လောက်မှာ ထုတ်တယ်ပေါ့လေ။ အဲဒီတော့ တခါ ... ပလက်ဝမှာ နဂိုက ကျင်းပမယ်လို့ ကြေငြာရှိတယ်၊ အခု မကျင်းပနိုင်တော့ဘူး... စသည်အားဖြင့်ပေါ့။ ဒါမျိုးတွေက အလေးအနက်ထားပြီးတော့ ထုတ်ပြန်ဖို့လိုအပ်တာပေါ့နော်။ ပြီးစလွယ် ချက်ချင်း လူတချို့၊ လူတစု ဒါမှမဟုတ် အကြံပေးတာပြုရင် ပြုသလို လုပ်တာထက် တကယ့်ကို စနစ်တကျ လုပ်ဖို့ စဉ်းစားဖို့ လိုအပ်တယ်။ တကယ်တမ်းက အစိုးရအနေနဲ့ကလည်း ဘာလိုမျိုးလုပ်သင့်လည်းဆိုတော့ ဥပမာ... အစိုးရအနေနဲ့ ဒီတပ်မတော်အနေနဲ့ အထူးသဖြင့်ပေါ့ ဒီရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမယ်ဆိုရင် တိုက်ပွဲရပ်ဖို့ ကြေငြာသင့်တာပေါ့။ အဲဒီလို ကြေငြာလိုက်ရင်တော့ ပိုပြီးတော့ ချောမွေ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့ သေချာတာပေါ့လေ။"
တိုင်းရင်းသား နယ်မြေတချို့မှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပနိုင်မယ့် အခြေအနေတွေမရှိတာကြောင့် အစီအစဉ်တွေ ဖျက်သိမ်းကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ကြေညာခဲ့တဲ့အပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီးရုံးကလည်း အင်္ဂါနေ့တုန်းကပဲ ပြောဆိုထားပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ဒေးဗစ်ဟေးကလည်း နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အားလုံးပါဝင်ခွင့်ရှိပြီး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရှိနဲ့ အများလက်ခံနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ အင်္ဂါနေ့မှာပဲ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ဆက်သွယ်ပြောဆိုရာမှာ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ ၁ ပတျကြောျလောကျသာ လိုတော့တဲ့ အခြိနျမှာ မဲဆန်ဒနယျမွေ အပွောငျးအလဲတှေ အပါအဝငျ ပွငျဆငျမှုတှအေပေါျ အကဲခတျတှကေ စိုးရိမျမှုတှေ ရှိနတေဲ့အကွောငျး ပွောပြပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မမခေက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
လှတျလပျမြှတတဲ့ အခွအေနတှေေ မရှိတာကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပဖို့ အစောပိုငျးမှာ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက သတျမှတျထားတဲ့ မဲဆန်ဒနယျမွေ တခြို့နဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ အစောပိုငျးမှာ သတျမှတျထားပမေဲ့ တခြို့နရောတှကေို ပယျဖကြျဖို့ ဆုံးဖွတျလိုကျပမေဲ့ အခြိနျနီးခါမှ ပွငျဆငျမှုတှေ လုပျခဲ့တဲ့အပေါျ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ စဈရေးတငျးမာမှုတှေ ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုငျးရငျးသား ဒသေတှေ အမြားစု အပါအဝငျ ကောျမရှငျက ပွနျလညျစိစဈပွီး ရှေးကောကျပှဲကငြျးပမယ့ျ နရောတှနေဲ့ ပယျဖကြျလိုကျတဲ့ နရောတှကေို ပွငျဆငျထုတျပွနျခဲ့တဲ့ အပေါျမှာတော့ ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျ အကဲခတျနတေဲ့ Open Myanmar Initiative (OMI) က အမှုဆောငျ ဒါရိုကျတာ ဦးအေးကြောျက အခုလို သုံးသပျပါတယျ။
"မကငြျးပဖွဈဘူးလို့ ပွောတာမြိုး၊ ရကျကပျပွီးတော့ ပွနျပွီးတော့ ကငြျးပမယျလို့ပွောတာမြိုးကတော့ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလောငျးတှေ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှရေော၊ နောကျတခါ ရှေးကောကျပှဲလေ့လာစောင့ျကွည့ျရေး လုပျမယ့ျသူတှအေတှကျရောကတော့ သိပျအဆငျမပွဘေူးဗြ။ ပွငျဆငျရတာတှေ အပိုငျးမှာ အခကျအခဲလေးတှေ အနှောကျအယှကျလေးတှေ ဖွဈတာမြိုးတော့ သခြောပေါကျ ရှိမှာပဲလေ။ ကိုယျမလုပျတော့ဘူးလို့ ဆုံးဖွတျပွီးမှ လုပျတယျလို့ ပွနျပွောရတာထကျ ဒါကတော့ မကောငျးဘူးခငျဗြ။ အဲဒီတော့ မလုပျဖွဈဘူးလို့ မသတျမှတျခငျမှာ တကယ့ျကို recommend ပေးဖို့ လိုအပျတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ စနဈတကြ ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျမှုအပိုငျးမှာ အားနညျးတာက ပေါျလှငျသှားတယျဆိုတဲ့ဟာမြိုး ဖွဈတာပေါ့နောျ။ ဒါကတော့ အားနညျးခကြျတခုအနနေဲ့တော့ သမိုငျးအဖွဈကနြျခဲ့တော့မယ့ျသဘောတော့ ဖွဈသှားတာပေါ့။"
အစောပိုငျးမှာ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ရခိုငျ၊ ရှမျး၊ ကခငြျ၊ ကရငျ၊ မှနျပွညျနယျတှနေဲ့ ပဲခူးတိုငျးအတှငျးက မွို့နယျတှနေဲ့ ကြေးရှာအုပျစုတှမှော ရှေးကောကျပှဲတှေ မကငြျးပဖို့ ကွညောခဲ့သလို၊ တပျမတောျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ AA တို့ကွား တိုကျပှဲတှေ မကွာခဏဖွဈပှားနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမွို့နယျကိုတော့ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ ဆုံးဖွတျခဲ့တာကွောင့ျ ဝဖေန်မှုတွလေညျး ထှကျပေါျခဲ့ပါတယျ။
အငျ်ဂါနေ့က အသဈထုတျပွနျခကြျမှာတော့ ပလကျဝမွို့နယျက မဲဆန်ဒနယျမွေ တောျတောျမြားမြားကို ပွနျလညျပယျဖကြျခဲ့တာပါ။ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ရှေးကောကျပှဲတှေ ကငြျးပဖို့ ပွငျဆငျဆုံးဖွတျလိုကျတဲ့အထဲမှာတော့ ရခိုငျပွညျနယျ ကြောကျဖွူနဲ့ အမျးမွို့နယျတှထေဲက ကြေးရှာအုပျစုတခြို့နဲ့ ရှမျးပွညျနယျမှာတော့ မူဆယျ၊ လားရှိုးမွို့နယျတှကေ ကြေးရှာအုပျစုတှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။ ဒီလိုအပွောငျးအလဲတှေ လုပျခဲ့တဲ့အပေါျမှာတော့ ရခိုငျပွညျနယျ ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့က ဦးခိုငျကောငျးစံက အခုလို မွငျပါတယျ။
"ဒီ တုံ့ပွနျခကြျကလညျး UEC က အရမျး အလုပျလုပျတဲ့ဟာက နညျးနညျးမြားလှဲနသေလားပေါ့လေ။ လှဲနတေယျဆိုတာက ၁၆ ရကျနေ့မှာ ထုတျတယျ၊ ပွီးရငျ သိပျမကွာဘူး ၂၀ ကြောျလောကျမှာ ထုတျတယျပေါ့လေ။ အဲဒီတော့ တခါ ... ပလကျဝမှာ နဂိုက ကငြျးပမယျလို့ ကွငွောရှိတယျ၊ အခု မကငြျးပနိုငျတော့ဘူး... စသညျအားဖွင့ျပေါ့။ ဒါမြိုးတှကေ အလေးအနကျထားပွီးတော့ ထုတျပွနျဖို့လိုအပျတာပေါ့နောျ။ ပွီးစလှယျ ခကြျခငြျး လူတခြို့၊ လူတစု ဒါမှမဟုတျ အကွံပေးတာပွုရငျ ပွုသလို လုပျတာထကျ တကယ့ျကို စနဈတကြ လုပျဖို့ စဉျးစားဖို့ လိုအပျတယျ။ တကယျတမျးက အစိုးရအနနေဲ့ကလညျး ဘာလိုမြိုးလုပျသင့ျလညျးဆိုတော့ ဥပမာ... အစိုးရအနနေဲ့ ဒီတပျမတောျအနနေဲ့ အထူးသဖွင့ျပေါ့ ဒီရှေးကောကျပှဲကို ကငြျးပမယျဆိုရငျ တိုကျပှဲရပျဖို့ ကွငွောသင့ျတာပေါ့။ အဲဒီလို ကွငွောလိုကျရငျတော့ ပိုပွီးတော့ ခြောမှေ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈဖို့ သခြောတာပေါ့လေ။"
တိုငျးရငျးသား နယျမွတေခြို့မှာ ရှေးကောကျပှဲတှေ ကငြျးပနိုငျမယ့ျ အခွအေနတှေမေရှိတာကွောင့ျ အစီအစဉျတှေ ဖကြျသိမျးကွောငျး ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ကွညောခဲ့တဲ့အပေါျ စိုးရိမျကွောငျး လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ မဟာမငျးကွီးရုံးကလညျး အငျ်ဂါနေ့တုနျးကပဲ ပွောဆိုထားပါတယျ။ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန အမွဲတမျးအတှငျးဝနျ ဒေးဗဈဟေးကလညျး နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အားလုံးပါဝငျခှင့ျရှိပွီး ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရှိနဲ့ အမြားလကျခံနိုငျအောငျ ဆောငျရှကျဖို့ အငျ်ဂါနေ့မှာပဲ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ ဆကျသှယျပွောဆိုရာမှာ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
