[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေအပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်တချို့ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ တပ်မတော်က အရေးယူဖို့ စီစဉ်နေတဲ့အပေါ် လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ အမြင်တွေကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက်စုစုက တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တောဒေသမှာ ၂၀၁၇ တုန်းက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ခုံရုံးဖွဲ့ စစ်ဆေးမယ့်အကြောင်း တပ်မတော်ရဲ့ ကြေညာချက်အပေါ်မှာတော့ အပေါင်းလက္ခဏာဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းအဖြစ် လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက ကြိုဆိုလိုက်ကြပါတယ်။
ARSA ရိုဟင်ဂျာအစွန်းရောက်အဖွဲ့ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ဆက်စပ်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ချွတ်ပြင်နဲ့ မောင်နုကျေးရွာတွေက ဖြစ်ရပ်တွေအတွက် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့ကပဲ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ခုံရုံးဖွဲ့လိုက်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အပေါ်မှာတော့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အကြံပေးကော်မရှင် အဖွဲ့ဝင် ဦးအေးလွင်က မှန်ကန်တဲ့ ခြေလှမ်းတရပ်အဖြစ် ကြိုဆိုလိုက်ပါတယ်။
“တချို့သောပုဂ္ဂိုလ်တွေကတော့ တင်းပြည့်ကျပ်ပြည့် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းနဲ့ ကြည့်ပြီးတော့ ဒါတွေဟာ အပေါ်ယံလုပ်တာပါ၊ ပြည်ပဖိအားကိုရှောင်ချင်လို့ လုပ်တာပါ။ ဒါတွေကိုမဟုတ်ဘူးလို့တော့ မပြောချင်ဘူး။ သို့သော်လည်းပဲ အရင်ကထက်စာရင် ကျနော်နှိုင်းယှဉ်ပြီးတော့ ဒီလုပ်ငန်းတွေသည် မှန်ကန်သောလမ်းကြောင်းကို ဦးတည်နေတဲ့အတွက် ကျနော်ကတော့ အားပေးချင်တယ် သူတို့ကို။ ဆက်လက်ပြီးတော့ ဒါကိုလုပ်တာကို အားပေးချင်တဲ့အတွက် ကျနော်ကြိုဆိုတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်က လူ့အခွင့်ရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေအတွက် ခုံရုံးဖွဲ့စုံစမ်းမယ့် ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်မလာခင်မှာပဲ လူပေါင်း ၁၇၀ ကျောက်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့တဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်ဒေသ ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်က မြေပြိုမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း တပ်မတော် အဆင့်မြင့် အရာရှိ ၂ ဦးကို အရေးယူလိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့တာပါ။
ဒီလို တပ်မတော်ဘက်က အရေးယူဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ထွက်ပေါ်လာနေတဲ့ အပေါ်မှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ ညီမျှခြင်းမြန်မာအဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းကလည်း ကြိုဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း စုံစမ်းစစ်ဆေးတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေဟာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိဖို့လိုတယ်လို့လည်း ထောက်ပြခဲ့တာပါ။
“ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အရေးယူတယ်ပြောပေမဲ့ ဘယ်လောက်ထိအရေးယူနေလဲ။ နောက် အရေးယူခံထိတဲ့သူတွေက ဘယ်သူတွေလည်းဆိုတာကို တိတိကျကျ ဖော်ပြခြင်းမရှိခြင်းက စိုးရိမ်စရာတခုဖြစ်ပါတယ်။ တပ်မတော်ရဲ့ စည်းကမ်းအရ ဒီကိစ္စတွေက အများသိခွင့်မရှိဘူးဆိုပေမယ့် ဒါကနိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို အရေးယူတဲ့အရာမျိုး ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် အများပြည်သူ သိရှိသင့်သလို နောက်ထပ်မကျူးလွန်ဖို့အတွက် တပ်မတော်အတွင်းမှာလည်း ထိရောက်စွာ သတိပေးသလို ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့အတွက် ဒီထက်ပိုပြီးတော့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီးတော့ အများပြည်သူ သိသင့်သိထိုက်သောအချက်တွေကို ထုတ်ပြန်ပေးရင်တော့ ပိုမိုကောင်းပါလိမ့်မယ်ခင်ဗျ။”
ရခိုင်ပြည်နယ် အင်းဒင်ကျေးရွာမှာ ၂၀၁၇ တုန်းက ရိုဟင်ဂျာတွေကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနဲ့ ဆက်နွယ်ပြီး တပ်မတော်သား ၇ ဦးကို ထောင်ဒဏ် ၁၀ နှစ်စီ ချမှတ်ခဲ့ဖူးပေမဲ့ တနှစ်လောက်အကြာမှာပဲ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တဲ့အတွက် ဝေဖန်မှုတွေလည်း ထွက်ပေါ်ခဲ့တာပါ။
၂၀၁၇ သြဂုတ်လထဲ ရခိုင်ပြည်နယ်က လုံခြုံရေးကင်းစခန်းတွေကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟင်ဂျာအစွန်းရောက်အုပ်စုကို လိုက်လံရှင်းလင်းရာမှာ မြန်မာလုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေက လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ဆိုးဆိုးရွားရွား ကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက စွပ်စွဲထားပြီး၊ ကျုးလွန်သူတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ဖို့လည်း တိုက်တွန်းနေကြတာပါ။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို တရားဝင် အသိအမှတ်မပြုတဲ့ မြန်မာအစိုးရနဲ့ တပ်မတော်ဘက်ကတော့ နိုင်ငံတကာနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက စွပ်စွဲနေသလောက် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ မကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း ပြောဆိုထားသလို၊ ကျုးလွန်ခဲ့တာတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ် အရေးယူတာတွေ ရှိကြောင်းလည်း ပြောဆိုထားကြပါတယ်။
[Unicode Version]
တပျမတောျစုံစမျးရေးခုံရုံးဖှဲ့မှု လူ့အခှင့ျအရေးသမားတှေ ကွိုဆို
ရခိုငျပွညျနယျမှာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှအေပါအဝငျ တပျဖှဲ့ဝငျတခြို့ရဲ့ လုပျရပျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ တပျမတောျက အရေးယူဖို့ စီစဉျနတေဲ့အပေါျ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှရေဲ့ အမွငျတှကေို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျစုစုက တငျဆကျပေးမှာပါ။
ရခိုငျပွညျနယျ၊ ဘူးသီးတောငျ၊ မောငျတောဒသေမှာ ၂၀၁၇ တုနျးက ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ခုံရုံးဖှဲ့ စဈဆေးမယ့ျအကွောငျး တပျမတောျရဲ့ ကွညောခကြျအပေါျမှာတော့ အပေါငျးလက်ခဏာဆောငျတဲ့ ခွလှေမျးအဖွဈ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှကေ ကွိုဆိုလိုကျကွပါတယျ။
ARSA ရိုဟငျဂြာအစှနျးရောကျအဖှဲ့ရဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှနေဲ့ ဆကျစပျဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ခြှတျပွငျနဲ့ မောငျနုကြေးရှာတှကေ ဖွဈရပျတှအေတှကျ ဇူလိုငျလ ၂ ရကျနေ့ကပဲ အထူးစုံစမျးစဈဆေးရေး ခုံရုံးဖှဲ့လိုကျကွောငျး သတငျးထုတျပွနျခဲ့တဲ့ အပေါျမှာတော့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျဟောငျး ကိုဖီအာနနျ ဦးဆောငျတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျအကွံပေးကောျမရှငျ အဖှဲ့ဝငျ ဦးအေးလှငျက မှနျကနျတဲ့ ခွလှေမျးတရပျအဖွဈ ကွိုဆိုလိုကျပါတယျ။
“တခြို့သောပုဂ်ဂိုလျတှကေတော့ တငျးပွည့ျကပြျပွည့ျ ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးနဲ့ ကွည့ျပွီးတော့ ဒါတှဟော အပေါျယံလုပျတာပါ၊ ပွညျပဖိအားကိုရှောငျခငြျလို့ လုပျတာပါ။ ဒါတှကေိုမဟုတျဘူးလို့တော့ မပွောခငြျဘူး။ သို့သောျလညျးပဲ အရငျကထကျစာရငျ ကနြောျနှိုငျးယှဉျပွီးတော့ ဒီလုပျငနျးတှသေညျ မှနျကနျသောလမျးကွောငျးကို ဦးတညျနတေဲ့အတှကျ ကနြောျကတော့ အားပေးခငြျတယျ သူတို့ကို။ ဆကျလကျပွီးတော့ ဒါကိုလုပျတာကို အားပေးခငြျတဲ့အတှကျ ကနြောျကွိုဆိုတယျလို့ ပွောခငြျပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျက လူ့အခှင့ျရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှအေတှကျ ခုံရုံးဖှဲ့စုံစမျးမယ့ျ ကွညောခကြျ ထှကျပေါျမလာခငျမှာပဲ လူပေါငျး ၁၇၀ ကြောကျထကျမနညျး သဆေုံးခဲ့တဲ့ ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျဒသေ ကြောကျစိမျးလုပျကှကျက မွပွေိုမှုနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး တပျမတောျ အဆင့ျမွင့ျ အရာရှိ ၂ ဦးကို အရေးယူလိုကျကွောငျး ကွညောခဲ့တာပါ။
ဒီလို တပျမတောျဘကျက အရေးယူဖို့ ကွိုးပမျးမှုတှေ ဆကျတိုကျဆိုသလို ထှကျပေါျလာနတေဲ့ အပေါျမှာတော့ လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူ ညီမြှခွငျးမွနျမာအဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးကလညျး ကွိုဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး စုံစမျးစဈဆေးတဲ့ လုပျငနျးစဉျတှဟော ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ရှိဖို့လိုတယျလို့လညျး ထောကျပွခဲ့တာပါ။
“ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အရေးယူတယျပွောပမေဲ့ ဘယျလောကျထိအရေးယူနလေဲ။ နောကျ အရေးယူခံထိတဲ့သူတှကေ ဘယျသူတှလေညျးဆိုတာကို တိတိကကြြ ဖောျပွခွငျးမရှိခွငျးက စိုးရိမျစရာတခုဖွဈပါတယျ။ တပျမတောျရဲ့ စညျးကမျးအရ ဒီကိစ်စတှကေ အမြားသိခှင့ျမရှိဘူးဆိုပမေယ့ျ ဒါကနိုငျငံတောျလုံခွုံရေးလညျး မဟုတျပါဘူး။ ဒီကြူးလှနျတဲ့သူတှကေို အရေးယူတဲ့အရာမြိုး ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျ အမြားပွညျသူ သိရှိသင့ျသလို နောကျထပျမကြူးလှနျဖို့အတှကျ တပျမတောျအတှငျးမှာလညျး ထိရောကျစှာ သတိပေးသလို ဖွဈသှားနိုငျတဲ့အတှကျ ဒီထကျပိုပွီးတော့ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိပွီးတော့ အမြားပွညျသူ သိသင့ျသိထိုကျသောအခကြျတှကေို ထုတျပွနျပေးရငျတော့ ပိုမိုကောငျးပါလိမ့ျမယျခငျဗြ။”
ရခိုငျပွညျနယျ အငျးဒငျကြေးရှာမှာ ၂၀၁၇ တုနျးက ရိုဟငျဂြာတှကေို အစုလိုကျအပွုံလိုကျ သတျဖွတျမှုနဲ့ ဆကျနှယျပွီး တပျမတောျသား ၇ ဦးကို ထောငျဒဏျ ၁၀ နှဈစီ ခမြှတျခဲ့ဖူးပမေဲ့ တနှဈလောကျအကွာမှာပဲ ပွနျလှှတျပေးလိုကျတဲ့အတှကျ ဝဖေနျမှုတှလေညျး ထှကျပေါျခဲ့တာပါ။
၂၀၁၇ သွဂုတျလထဲ ရခိုငျပွညျနယျက လုံခွုံရေးကငျးစခနျးတှကေို စီးနငျးတိုကျခိုကျခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟငျဂြာအစှနျးရောကျအုပျစုကို လိုကျလံရှငျးလငျးရာမှာ မွနျမာလုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှကေ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ဆိုးဆိုးရှားရှား ကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးက စှပျစှဲထားပွီး၊ ကြုးလှနျသူတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျဖို့လညျး တိုကျတှနျးနကွေတာပါ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို တရားဝငျ အသိအမှတျမပွုတဲ့ မွနျမာအစိုးရနဲ့ တပျမတောျဘကျကတော့ နိုငျငံတကာနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ စှပျစှဲနသေလောကျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ မကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး ပွောဆိုထားသလို၊ ကြုးလှနျခဲ့တာတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျ အရေးယူတာတှေ ရှိကွောငျးလညျး ပွောဆိုထားကွပါတယျ။
