(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာသီးခြား လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းရေးအဖွဲ့ (IIMM) က အဖွဲ့ရဲ့ တစ်နှစ်တာ ကာလအတွင်းရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတက်မှုတွေကို ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီကို အစီရင်ခံ တင်ပြရင်း ကုလ အဖွဲ့ ဝင် နိုင်ငံတွေ အနေနဲ့ IIMM အဖွဲ့ကို ဆက်လက် ထောက်ခံ အားပေး ဖို့ကို IIMM အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ထပ်မံ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
IIMMအဖွဲ့အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်မှုတွေမှာ တာဝန်ခံမှုတွေရှိလာစေဖို့ အချက် အရေးကြီးတာကို နားလည် ကြောင်း၊ ဒါပေမဲ့ IIMM အဖွဲ့တစ်ခုတည်းအနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို ဆောင်ရွက်လို့ မရတာကြောင့် အဖွဲ့ တည်ထောင်ရခြင်းရဲ့ ရည်မှန်းချက် ပြည့်မီစေဖို့အရေးနိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းနဲ့ ဒေသတွင်းက နိုင်ငံတွေရဲ့ အကူအညီလိုအပ်ကြောင်း အဖွဲ့ရဲ့ ဥက္ကဌ Nicholas Koumjian က အဖွဲ့ရဲ့ ဒုတိယအကြိမ် အစီရင်ခံစာကို တင်သွင်းရာမှာ ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
IIMM အဖွဲ့ဟာ ခေတ်မီ နည်းပညာတွေနဲ့ အထောက်အထားတွေ ကောက်ယူနေဆဲမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရဆီကလည်း သတင်း အချက်အလက်တွေ ရရှိဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြောင်း၊ အထောက်အထားတွေ ရယူရာမှာ ဒီအထောက်အထားတွေကြောင့် ပြစ်မှု ကျူးလွန် သူတွေကလွဲရင် ကျန်တဲ့ သူတွေ စိတ်ပူပင် ကြောက်ရွံ့စရာ မလိုတဲ့ အကြောင်းကိုလည်း အသိပေးထားကြောင်း ပြောပါတယ်။
IIMM အဖွဲ့က ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီရဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လ ၂၂ ရက်စွဲပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၄၃/၂၆ ကို ရည်ညွှန်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဲဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်က နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) နဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားရုံး (ICJ) အပါအဝင် အမျိုးသားအဆင့်၊ ဒေသအဆင့်နဲ့ နိုင်ငံတကာ အဆင့် တရားရုံးတွေနဲ့ IIMM ယန္တယားအဖွဲ့ကြား စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေမှာ အပြန်အလှန် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ကြဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်အရ IIMM ကနေ ICJ မှာ တရား ရင်ဆိုင်နေတဲ့ ဂမ်ဘီယာနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ တွေဆီကို သတင်းအချက်အလက်တွေ ပေးပို့ပေးခဲ့တယ် လို့ IIMM ဥက္ကဌ Mr. Koumjian က ပြောပါတယ်။
IIMM အဖွဲ့ ရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတက်မှုတွေထဲ ၂၀၁၁ ခုနှစ်ကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ ချိုးဖောက်ပြီး နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု ကျူး လွန်တာတွေနဲ့ ဆက်နွယ်တဲ့ အထောက်အထားတွေ ရယူ စုဆောင်း သိမ်ဆည်းထားနိုင်ဖို့အတွက် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်း နိုင်ခဲ့တာ ပါဝင်တယ်လို့လည်း Mr. Koumjian က အစီရင်ခံထားပါတယ်။
IIMM နဲ့ လုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်နေတုန်း သူ့အတွက် မေ့မရနိုင်ဆုံး အချက်ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလတုန်းက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ် က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေက ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို တွေ့ဆုံရတဲ့ အချိန် ဖြစ်တယ်လို့လည်း Mr. Koumjian က ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ရိုဟင်ဂျာနဲ့ အခြားလူနည်းစု လူမျိုးတွေအပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ် အရေးယူနိုင်ဖို့ ဒီအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းမှုကို ၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်နေ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကနေ အတည်ပြု ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံတွင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ် ခိုင်မာတဲ့အချက်အလက်တွေ စုံစမ်းရယူပြီး အမှုတည်ဆောက်ထားဖို့ဆိုတဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးထားပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရကတော့ ရိုဟင်ဂျာ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံသလို IIMM ကို ဖွဲ့စည်းတာဟာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာကို ကျော်လွန်နေတယ်ဆိုပြီး IIMM အဖွဲ့ တည်ရှိမှုကိုလည်း လက်မခံပဲ ပယ်ချထားပါတယ်။
............
ICJ တရားရုံးမှာ အမှုရငျဆိုငျနရေတဲ့ မွနျမာကိစ်စ IIMM ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနေ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာသီးခွား လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးရေးအဖှဲ့ (IIMM) က အဖှဲ့ရဲ့ တဈနှဈတာ ကာလအတှငျးရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတကျမှုတှကေို ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီကို အစီရငျခံ တငျပွရငျး ကုလ အဖှဲ့ ဝငျ နိုငျငံတှေ အနနေဲ့ IIMM အဖှဲ့ကို ဆကျလကျ ထောကျခံ အားပေး ဖို့ကို IIMM အဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျက ထပျမံ တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
IIMMအဖှဲ့အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး ရာဇဝတျမှုကြူးလှနျမှုတှမှော တာဝနျခံမှုတှရှေိလာစဖေို့ အခကြျ အရေးကွီးတာကို နားလညျ ကွောငျး၊ ဒါပမေဲ့ IIMM အဖှဲ့တဈခုတညျးအနနေဲ့ ဒီကိစ်စကို ဆောငျရှကျလို့ မရတာကွောင့ျ အဖှဲ့ တညျထောငျရခွငျးရဲ့ ရညျမှနျးခကြျ ပွည့ျမီစဖေို့အရေးနိုငျငံတကာ အသိုကျအဝနျးနဲ့ ဒသေတှငျးက နိုငျငံတှရေဲ့ အကူအညီလိုအပျကွောငျး အဖှဲ့ရဲ့ ဥက်ကဌ Nicholas Koumjian က အဖှဲ့ရဲ့ ဒုတိယအကွိမျ အစီရငျခံစာကို တငျသှငျးရာမှာ ထည့ျသှငျး ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
IIMM အဖှဲ့ဟာ ခတျေမီ နညျးပညာတှနေဲ့ အထောကျအထားတှေ ကောကျယူနဆေဲမှာပဲ မွနျမာနိုငျငံ အစိုးရဆီကလညျး သတငျး အခကြျအလကျတှေ ရရှိဖို့ ကွိုးစားခဲ့ကွောငျး၊ အထောကျအထားတှေ ရယူရာမှာ ဒီအထောကျအထားတှကွေောင့ျ ပွဈမှု ကြူးလှနျ သူတှကေလှဲရငျ ကနြျတဲ့ သူတှေ စိတျပူပငျ ကွောကျရှံ့စရာ မလိုတဲ့ အကွောငျးကိုလညျး အသိပေးထားကွောငျး ပွောပါတယျ။
IIMM အဖှဲ့က ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီရဲ့ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ ဇှနျလ ၂၂ ရကျစှဲပါ ဆုံးဖွတျခကြျအမှတျ ၄၃/၂၆ ကို ရညျညှှနျး ဖောျပွထားပါတယျ။ အဲဒီ ဆုံးဖွတျခကြျက နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျခုံရုံး (ICC) နဲ့ နိုငျငံတကာ တရားရုံး (ICJ) အပါအဝငျ အမြိုးသားအဆင့ျ၊ ဒသေအဆင့ျနဲ့ နိုငျငံတကာ အဆင့ျ တရားရုံးတှနေဲ့ IIMM ယန်တယားအဖှဲ့ကွား စုံစမျးစဈဆေးမှုတှမှော အပွနျအလှနျ ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျကွဖို့ တောငျးဆိုထားပါတယျ။ ဒီဆုံးဖွတျခကြျအရ IIMM ကနေ ICJ မှာ တရား ရငျဆိုငျနတေဲ့ ဂမျဘီယာနဲ့ မွနျမာနိုငျငံ တှဆေီကို သတငျးအခကြျအလကျတှေ ပေးပို့ပေးခဲ့တယျ လို့ IIMM ဥက်ကဌ Mr. Koumjian က ပွောပါတယျ။
IIMM အဖှဲ့ ရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတကျမှုတှထေဲ ၂၀၁၁ ခုနှဈကစလို့ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး အပွညျပွညျဆိုငျရာ ဥပဒေ ခြိုးဖောကျပွီး နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျမှု ကြူး လှနျတာတှနေဲ့ ဆကျနှယျတဲ့ အထောကျအထားတှေ ရယူ စုဆောငျး သိမျဆညျးထားနိုငျဖို့အတှကျ အဖှဲ့တဈဖှဲ့ဖှဲ့စညျး နိုငျခဲ့တာ ပါဝငျတယျလို့လညျး Mr. Koumjian က အစီရငျခံထားပါတယျ။
IIMM နဲ့ လုပျငနျး လုပျဆောငျနတေုနျး သူ့အတှကျ မေ့မရနိုငျဆုံး အခကြျကတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာလတုနျးက ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျ က ဒုက်ခသညျ စခနျးတှကေ ကိုယျစားလှယျတှနေဲ့ ဒုက်ခသညျတှကေို တှေ့ဆုံရတဲ့ အခြိနျ ဖွဈတယျလို့လညျး Mr. Koumjian က ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံတှငျး ရိုဟငျဂြာနဲ့ အခွားလူနညျးစု လူမြိုးတှအေပေါျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှအေပေါျ အရေးယူနိုငျဖို့ ဒီအဖှဲ့ ဖှဲ့စညျးမှုကို ၂၀၁၈ ခုနှဈ စကျတငျဘာ ၂၇ ရကျနေ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကနေ အတညျပွု ဆုံးဖွတျခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၁ ခုနှဈကတညျးက မွနျမာနိုငျငံတှငျးဖွဈခဲ့တဲ့ ရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ နိုငျငံတကာဥပဒခြေိုးဖောကျမှုတှအေပေါျ ခိုငျမာတဲ့အခကြျအလကျတှေ စုံစမျးရယူပွီး အမှုတညျဆောကျထားဖို့ဆိုတဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျပေးထားပါတယျ။
မွနျမာအစိုးရကတော့ ရိုဟငျဂြာ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံသလို IIMM ကို ဖှဲ့စညျးတာဟာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျ အာဏာကို ကြောျလှနျနတေယျဆိုပွီး IIMM အဖှဲ့ တညျရှိမှုကိုလညျး လကျမခံပဲ ပယျခထြားပါတယျ။
