[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပေမဲ့ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ၇၀ ကျော်က လွှတ်တော်သစ် စတင်ကြောင်း ပြသတဲ့အနေနဲ့ ကတိသစ္စာပြု လက်မှတ် ရေးထိုးလိုက်ကြပါတယ်။ NLD အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ဦးဆောင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုမှာ တခြားလွှတ်တော်အမတ်တွေပါ ပါဝင်လာအောင် ဆက်လက် ကြိုးပမ်းနေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုမိုးဇော်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ရွေးကောက်ပွဲအပြီး လွှတ်တော်သစ် ကျင်းပမယ့် အချိန်မှာပဲ တပ်မတော်က အာဏာသိမ်းလိုက်တာကြောင့် ရွေးကောက်ခံ ကိုယ်စားလှယ်တွေ တရားဝင်ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပြီး လွှတ်တော်မတက်နိုင်ဘဲ ဖြစ်ခဲ့ကြတာပါ။
လွှတ်တော်မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပေမဲ့လည်း လူထုကရွေးချယ်ထားတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေအဖြစ် တရားဝင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုဖို့ ဒီကနေ့ မနက်ပိုင်းမှာပဲ နေပြည်တော်၊ စည်ပင်ရိပ်သာမှာ ကျန်ရှိနေသူ ကိုယ်စားလှယ် ၇၀ ကျော်က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း ရန်ကုန်းတိုင်းဒေသကြီး မင်္ဂလာတောင်ညွှန်မြို့နယ်က ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်ဖြူဖြူသင်းက VOA ကို ပြောပါတယ်။
"ပြည်သူတွေကနေပြီး ကျမတို့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေကို နောက် NLD ပါတီကို ပြတ်ပြတ်သားသား မဲပေးထားတယ်။ ဒီမဲပေးတဲ့ ရလဒ်က ဘယ်လို အကြောင်းကြောင်းနဲ့မှ ဆုံးရှုံးသွားစရာအကြောင်း မရှိဘူး။ ဒါက ကျမတို့ရဲ့ အခိုင်မာဆုံး Legitimacy ပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ လွှတ်တော်မှာကျတော့ ကျမ်းကျိန်ပြီးမှသာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် သတ်မှတ်လို့ ရတာဖြစ်တဲ့အတွက် ကျမတို့ ရှိတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ အကုန်လုံး စုပေါင်းပြီးတော့ ကျမ်းကျိန်လွှာမှာ လက်မှတ် ထိုးပြီးတော့ ကျမတို့ ကတိသစ္စာပြုခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ရှိတဲ့နေရာဟာ လွှတ်တော်ကျင်းပခွင့်ရတယ်ဆိုတဲ့ပုံစံနဲ့ ကျမတို့က ကတိသစ္စာပြုတာပေါ့နော်။ ”
လက်မှတ်ရေးထိုးရာမှာ ပါဝင်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ နေပြည်တော်၊ ပုဗ္ဗသီရိမြို့နယ်က ဦးရည်မွန်ခေါ် ဦးတင်သစ်ကလည်း ကျမ်းကျိန်လွှာမှာ လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့အပေါ် အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒါ ကျနော်တို့ လွှတ်တော်စတင်တယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်လည်း ယူလို့ ရတယ်။ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် တစ်ဦးချင်းအနေနဲ့လည်း ဒါ တရားဝင်ပေါ့။ ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ခံထားရတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်များအနေနဲ့လည်း ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပြီးတော့ ကျမ်းသစ္စာမှာ လက်မှတ် ရေးထိုးကြတယ်ဆိုတော့ ကျနော်တို့က ဒါ တတိယအကြိမ် လွှတ်တော်သက်တမ်းရဲ့ တရားဝင် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များအဖြစ် စတင်ဆောင်ရွက်ကြဖို့ပါပဲ။”
ကျန်နေသေးတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေကိုလည်း online ကနေ လက်မှတ် ဆက်လက်ကောက်ယူနေပြီး နောက်ထပ် လက်မှတ်ရေးထိုး ပါဝင်လာသူ အများအပြား ရှိနေတယ်လို့လည်းပြောပါတယ်။
“မနက်က စာရင်းအရတော့ လူ ၇၀ ကျော်လောက်၊ ဒါကျနော်တို့ စည်ပင်ရိပ်သာမှာ ကျန်ရှိတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေပေါ့။ ကျန်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကလည်း အွန်လိုင်းကနေ ပြန်ပြီးတော့ လက်မှတ်ထိုးတွေ ပေးပို့နေတယ်ဆိုတော့ ကျနော်တို့ ထင်ပါတယ်။ ရာဂဏန်းအထက်တော့ ကျနော်တို့ ရှိလောက်ပြီထင်ပါတယ်။ အတိအကျတော့ မသိသေးဘူးပေါ့နော်။”
၁၉၉၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲအပြီးမှာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ ရန်ကုန်မြို့ ဂန္ဒီခန်းမမှာ စုဝေးပြီး လွှတ်တော်အစည်းအဝေးကျင်းပဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ဖူးသလို နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေး ခေါ် စစ်အစိုးရက အမိန့်အမှတ် ၁/၉၀ ထုတ်ပြန်ပြီး ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။
နောက်ပိုင်းမှာ အစိုးရဖွဲ့စည်းဖို့ ပြင်ဆင်ချိန်မှာတော့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အချို့ ဖမ်းဆီးခံရသလို အချို့က နယ်စပ်ဒေသကို ထွက်ခွာပြီး စင်ပြိုင်အစိုးရဖွဲ့စည်းတာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။
၁၉၉၀ ခုနှစ် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ဟင်္သာတနယ်မြေ ၂ က ရွေးခြယ်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာဇော်မြင့်ကတော့ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုအပေါ် အာဏာပိုင်တွေက အရေးယူတာမျိုး ကြုံရလေ့ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဆိုတော့ အခု လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေက ကျနော်တို့ လုပ်သွားတဲ့ ပုံစံလိုပဲ။ ကျနော်တို့ ၅(ည)နဲ့ ဆွဲတယ်။ ဒေါက်တာစိန်ဝင်းတို့ ဘာတို့က ဟိုဘက်ကို ထွက်သွားတယ် အစိုးရဖွဲ့လိုက်တဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့ ၅(ည)ကနေပြီးတော့ နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှုဖြစ်သွားတယ်။ ၂၅ နှစ် ထောင်ချခံရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်မထွက်ဘူး။ ဗမာပြည်ရဲ့နိုင်ငံရေးက ရန်ကုန်မှာပဲ ရှိတယ်။ အခုချိန်လည်း ဒီတိုင်းပဲ။ အခုလူတွေက အဲဒီဟာကို သူတို့မျက်စိထဲကို မြင်နေဖို့ ကောင်းတယ်။ သိနေဖို့ ကောင်းတယ်။ ဘယ်ဟာပဲ လုပ်လုပ် ဓာရဏပရိတ်ထဲမှာ ဘာပြောလဲ၊ ကိုယ်နဲ့ လုပ်တဲ့အလုပ်ဖြစ်ဖြစ်၊ ပါးစပ်နဲ့ လုပ်တဲ့အလုပ်ဖြစ်ဖြစ်၊ စိတ်နဲ့ လုပ်တဲ့အလုပ်ဖြစ်ဖြစ် ဉာဏ်က ရှေ့က သွားပါ။ ပညာသားအပါဆုံး ဘာဖြစ်နိုင်မလဲဆိုတာကို သူတို့ စဉ်းစားရမယ်။”
လောလောဆယ် အချိန်ထိတော့ တတိယအကြိမ်လွှတ်တော်ခေါ်ယူကြောင်း လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်အတော်များများဟာ မိမိတို့ နေအိမ်ကို ပြန်နေကြပြီး ဖမ်းဆီးတာ၊ စစ်ဆေးမေးမြန်းတာမျိုး မကြားသိရသေးပါဘူး။ နေပြည်တော် စည်ပင်ရိပ်သာမှာ ရှိနေကြတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေကိုတော့ မနေ့တုန်းက နောက်ဆုံးထား နေရပ်ပြန်ဖို့လည်း အာဏာပိုင်တွေက ညွှန်ကြားထားပါတယ်။
[Unicode Version]
NLD လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ လှှတျတောျသဈစတငျဖို့ ကတိပွုလကျမှတျထိုး
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးလိုကျပမေဲ့ ရှေးကောကျခံ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ၇၀ ကြောျက လှှတျတောျသဈ စတငျကွောငျး ပွသတဲ့အနနေဲ့ ကတိသစ်စာပွု လကျမှတျ ရေးထိုးလိုကျကွပါတယျ။ NLD အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျက လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ ဦးဆောငျတဲ့ လှုပျရှားမှုမှာ တခွားလှှတျတောျအမတျတှပေါ ပါဝငျလာအောငျ ဆကျလကျ ကွိုးပမျးနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုမိုးဇောျက တငျပွပေးပါမယျ။
ရှေးကောကျပှဲအပွီး လှှတျတောျသဈ ကငြျးပမယ့ျ အခြိနျမှာပဲ တပျမတောျက အာဏာသိမျးလိုကျတာကွောင့ျ ရှေးကောကျခံ ကိုယျစားလှယျတှေ တရားဝငျကမြျးသစ်စာကြိနျဆိုပွီး လှှတျတောျမတကျနိုငျဘဲ ဖွဈခဲ့ကွတာပါ။
လှှတျတောျမကငြျးပနိုငျခဲ့ပမေဲ့လညျး လူထုကရှေးခယြျထားတဲ့ ကိုယျစားလှယျတှအေဖွဈ တရားဝငျ ကမြျးသစ်စာကြိနျဆိုဖို့ ဒီကနေ့ မနကျပိုငျးမှာပဲ နပွေညျတောျ၊ စညျပငျရိပျသာမှာ ကနြျရှိနသေူ ကိုယျစားလှယျ ၇၀ ကြောျက လကျမှတျရေးထိုးခဲ့တာဖွဈကွောငျး ရနျကုနျးတိုငျးဒသေကွီး မငျ်ဂလာတောငျညှှနျမွို့နယျက ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဒေါျဖွူဖွူသငျးက VOA ကို ပွောပါတယျ။
"ပွညျသူတှကေနပွေီး ကမြတို့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေို နောကျ NLD ပါတီကို ပွတျပွတျသားသား မဲပေးထားတယျ။ ဒီမဲပေးတဲ့ ရလဒျက ဘယျလို အကွောငျး ကွောငျးနဲ့မှ ဆုံးရှုံးသှားစရာအကွောငျး မရှိဘူး။ ဒါက ကမြတို့ရဲ့ အခိုငျမာဆုံး Legitimacy ပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ လှှတျတောျမှာကတြော့ ကမြျးကြိနျပွီးမှသာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျအဖွဈ သတျမှတျလို့ ရတာဖွဈတဲ့အတှကျ ကမြတို့ ရှိတဲ့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ အကုနျလုံး စုပေါငျးပွီးတော့ ကမြျးကြိနျလှှာမှာ လကျမှတျ ထိုးပွီးတော့ ကမြတို့ ကတိသစ်စာပွုခဲ့တယျပေါ့နောျ။ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှေ ရှိတဲ့နရောဟာ လှှတျတောျကငြျးပခှင့ျရတယျဆိုတဲ့ပုံစံနဲ့ ကမြတို့က ကတိသစ်စာပွုတာပေါ့နောျ။ ”
လကျမှတျရေးထိုးရာမှာ ပါဝငျခဲ့သူတဈဦးဖွဈတဲ့ နပွေညျတောျ၊ ပုဗ်ဗသီရိမွို့နယျက ဦးရညျမှနျခေါျ ဦးတငျသဈကလညျး ကမြျးကြိနျလှှာမှာ လကျမှတျရေးထိုးတဲ့အပေါျ အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒါ ကနြောျတို့ လှှတျတောျစတငျတယျဆိုတဲ့ အဓိပ်ပါယျလညျး ယူလို့ ရတယျ။ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ တဈဦးခငြျးအနနေဲ့လညျး ဒါ တရားဝငျပေါ့။ ကနြောျတို့ ရှေးကောကျခံထားရတဲ့ ကိုယျစားလှယျမြားအနနေဲ့လညျး ကမြျးသစ်စာကြိနျဆိုပွီးတော့ ကမြျးသစ်စာမှာ လကျမှတျ ရေးထိုးကွတယျဆိုတော့ ကနြောျတို့က ဒါ တတိယအကွိမျ လှှတျတောျသကျတမျးရဲ့ တရားဝငျ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျမြားအဖွဈ စတငျဆောငျရှကျကွဖို့ပါပဲ။”
ကနြျနသေေးတဲ့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေိုလညျး online ကနေ လကျမှတျ ဆကျလကျကောကျယူနပွေီး နောကျထပျ လကျမှတျရေးထိုး ပါဝငျလာသူ အမြားအပွား ရှိနတေယျလို့လညျးပွောပါတယျ။
“မနကျက စာရငျးအရတော့ လူ ၇၀ ကြောျလောကျ၊ ဒါကနြောျတို့ စညျပငျရိပျသာမှာ ကနြျရှိတဲ့ ကိုယျစားလှယျတှပေေါ့။ ကနြျတဲ့ ကိုယျစားလှယျတှကေလညျး အှနျလိုငျးကနေ ပွနျပွီးတော့ လကျမှတျထိုးတှေ ပေးပို့နတေယျဆိုတော့ ကနြောျတို့ ထငျပါတယျ။ ရာဂဏနျးအထကျတော့ ကနြောျတို့ ရှိလောကျပွီထငျပါတယျ။ အတိအကတြော့ မသိသေးဘူးပေါ့နောျ။”
၁၉၉၀ ပွည့ျရှေးကောကျပှဲအပွီးမှာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှဟော ရနျကုနျမွို့ ဂန်ဒီခနျးမမှာ စုဝေးပွီး လှှတျတောျအစညျးအဝေးကငြျးပဖို့ တောငျးဆိုခဲ့ဖူးသလို နိုငျငံတောျ ငွိမျဝပျပိပွားမှုတညျဆောကျရေး ခေါျ စဈအစိုးရက အမိန့ျအမှတျ ၁/၉၀ထုတျပွနျပွီး ငွငျးပယျခဲ့ပါတယျ။
နောကျပိုငျးမှာ အစိုးရဖှဲ့စညျးဖို့ ပွငျဆငျခြိနျမှာတော့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျအခြို့ ဖမျးဆီးခံရသလို အခြို့က နယျစပျဒသေကို ထှကျခှာပွီး စငျပွိုငျအစိုးရဖှဲ့စညျးတာတှေ ရှိခဲ့ပါတယျ။
၁၉၉၀ ခုနှဈ ဧရာဝတီတိုငျး၊ ဟငျ်သာတနယျမွေ ၂ က ရှေးခွယျခံ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဒေါကျတာဇောျမွင့ျကတော့ လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျတှရေဲ့ လှုပျရှားမှုအပေါျ အာဏာပိုငျတှကေ အရေးယူတာမြိုး ကွုံရလေ့ရှိတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဆိုတော့ အခု လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေ ကနြောျတို့ လုပျသှားတဲ့ ပုံစံလိုပဲ။ ကနြောျတို့ ၅(ည)နဲ့ ဆှဲတယျ။ ဒေါကျတာစိနျဝငျးတို့ ဘာတို့က ဟိုဘကျကို ထှကျသှားတယျ အစိုးရဖှဲ့လိုကျတဲ့အခါကတြော့ ကနြောျတို့ ၅(ည)ကနပွေီးတော့ နိုငျငံတောျပုနျကနျမှုဖွဈသှားတယျ။ ၂၅ နှဈ ထောငျခခြံရတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျမထှကျဘူး။ ဗမာပွညျရဲ့နိုငျငံရေးက ရနျကုနျမှာပဲ ရှိတယျ။ အခုခြိနျလညျး ဒီတိုငျးပဲ။ အခုလူတှကေ အဲဒီဟာကို သူတို့မကြျစိထဲကို မွငျနဖေို့ ကောငျးတယျ။ သိနဖေို့ ကောငျးတယျ။ ဘယျဟာပဲ လုပျလုပျ ဓာရဏပရိတျထဲမှာ ဘာပွောလဲ၊ ကိုယျနဲ့ လုပျတဲ့အလုပျဖွဈဖွဈ၊ ပါးစပျနဲ့ လုပျတဲ့အလုပျဖွဈဖွဈ၊ စိတျနဲ့ လုပျတဲ့အလုပျဖွဈဖွဈ ဉာဏျက ရှေ့က သှားပါ။ ပညာသားအပါဆုံး ဘာဖွဈနိုငျမလဲဆိုတာကို သူတို့ စဉျးစားရမယျ။”
လောလောဆယျ အခြိနျထိတော့ တတိယအကွိမျလှှတျတောျခေါျယူကွောငျး လကျမှတျရေးထိုးတဲ့ ကိုယျစားလှယျအတောျမြားမြားဟာ မိမိတို့ နအေိမျကို ပွနျနကွေပွီး ဖမျးဆီးတာ၊ စဈဆေးမေးမွနျးတာမြိုး မကွားသိရသေးပါဘူး။ နပွေညျတောျ စညျပငျရိပျသာမှာ ရှိနကွေတဲ့ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျတှကေိုတော့ မနေ့တုနျးက နောကျဆုံးထား နရေပျပွနျဖို့လညျး အာဏာပိုငျတှကေ ညှှနျကွားထားပါတယျ။
