(Zawgyi/Unicode)
ကုလသမဂ္ဂက မြန်မာအရေးကျွမ်းကျင်သူ ၃ ဦးပေါင်းဖွဲ့လိုက်တဲ့ မြန်မာ့အရေးအထူးအကြံပေးကောင်စီက ပထမဆုံး သတင်းစာရှင်းပွဲလုပ်ပြီး၊ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ဖိနှိပ်မူဟာ လူသားထုအပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ရာဇဝတ်မူမြောက်တာသေချာတယ်လို့၊ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။
ခုလိုအကြမ်းဖက်ခံနေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ အကာအကွယ်ပေးဖို့ တာဝန်ရှိနေပြီး၊ စစ်အုပ်စုရဲ.ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းကို အမြန်ဆုံးဖြတ်တောက်ပစ်ဖို့၊ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး CDM လူပ်ရှားသူတစ်ဦးလည်းပါတဲ့၊ မနေ့က On-line သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ၊ အကြံပြုလိုက်ပါတယ်။ ကိုဝင်းမင်းကပြောပြထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂမှာ မြန်မာ့အရေးအရေးကိုင်တွယ်ပေးခဲ့ကြတဲ့ ဒီကျွမ်းကျင်သူတွေထဲကတစ်ဦးဖြစ်တဲ့၊ မြန်မာ့လူအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလအထူးကိုယ်စာလှယ်ဟောင်း ပါမောက္ခ Yanghee Lee က -
“မြန်မာနိုင်ငံက စစ်တပ်နဲ့လုံခြုံအရေးတပ်တွေအနေနဲ့၊ လူသားတွေအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မူ Crime Against Humanity ကို သူ့ပြည်သူတွေအပေါ်မှာကိုယ်တိုင် ကျူးလွန်ရာရောက်တာ အသေအချာပါပဲ။ အခုပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်နေတာတွေက၊ အရပ်သားလူထုတစ်ခုလုံးအပေါ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နဲ့ စနစ်တကျကို လုပ်နေတာ ဖြစ်နေပါပြီ။”
ဒါ့အပြင် FFM လို့ အတိုကောက်ခေါ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက် ရှာဖွေရေးမစ်ရှင် ဥက္ကဌဟောင်း Marzuki Darusman ကလည်း
“အခုဖြစ်နေတဲ့ ရိုက်နှက်ညှဉ်းပန်းမူတွေ၊ သတ်ဖြတ်မူတွေက နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်ခုံရုံးဆိုင်ရာ ရောမစာချုပ်က အဓိကအချက်တွေကို ချိုးဖောက်ရာ ရောက်ပါတယ်။ အင်မတန်မှ သိသာတာ နောက်တစ်ခုကလည်း အဖမ်းခံရသူတွေ နောက် ဘယ်ပျောက်သွားမှန်းမသိ၊ သတင်းအချက်မလက် မရတော့တာတေ ွရှိနေပါတယ်။ အခုစစ်အုပ်စုရဲ့ လုပ်ရပ်တွေက အရပ်သားအသိုင်းအဝိုင်းကို ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်နေတာ ရှင်းနေပြီး၊ ဒါက အသေအချာကို Crime Against Humanity လူသားထုအပေါ်ကျုးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မူ မြောက်ပါတယ်။”
ဒီအပေါ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တုန်းက ကုလအချက်အလက်စုံစမ်းရေးအဖွဲ့ဝင် Chris Sidoti ကပါ၊ မြန်မာစစ်တပ် အနေနဲ့ ဒီအကြမ်းဖက်မူတွေကို အခုမှ ရုတ်တရက် ထလုပ်တာမဟုတ်ဘဲ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီ၊ မျိုးဆက်တွေအဆက်ဆက်ကို ဖိနှိပ်ခဲ့တာပါလို့ ဆိုပါတယ်။
“ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှာဖြစ်လိုက်တဲ့ အပြောင်းအလဲက မြန်မာတပ်မတော်ရဲ့ တကယ့်အစစ်အမှန်ကို ရှေ့မှာ ထွက်ပြလိုက်တာပါ။ ဒါက နိုင်ငံတော်နဲ့ပြည်သူကို ကာကွယ်တဲ့ စစ်တပ်မဟုတ်ဘူး၊ အာဏာရှင်ကို ကာကွယ်တဲ့စစ်တပ်၊ မတရားမူတွေ ဖိနှိပ်မူတွေကျူးလွန်တဲ့စစ်တပ် ဆိုတာကို မြင်သာအောင် ပြလိုက်တာပါပဲ။ ဒါကို အရင်ခံစားခဲ့ရဖူးတဲ့ တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုတွေတင်မက၊ မြန်မာပြည်သူအားလုံး နဖူးတွေ့ဒူးတွေကြုံလိုက်ရပါပြီ။ စစ်တပ်က သူ့အရောင်အသွေးအစစ်အမှန်ကို မြန်မာပြည်သူတွေကိုအပြင် နိုင်ငံတကာကိုလည်း ပြလိုက်တာပါ။”
မြန်မာဆိုင်ရာ ကုလစုံစမ်းစစ်ဆေးသူ ၃ ဦးပါတဲ့အဖွဲ့ရဲ့ အခုသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံကနေပါဝင်ခဲ့တဲ့ အမည်မဖော်လိုသူ CDM လူပ်ရှားသူ ဆရာဝန်ကလည်း
“ဒီ ရက်စက်မူတချို့ကို ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် မြင်ခဲ့ရပါတယ်။ တချို့ကိုလည်း လူမူမီဒီယာတွေမှာ တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ တချို့ကလေးငယ်တွေ ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေပါ အဖမ်းခံရတာ၊ ရိုက်နှက်ခံရတာတွေ တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ဒဏ်ရာရသွားသူတွေလည်း ချက်ချင်းလိုအပ်တဲ့ ကုသခွင့် မရခဲ့ကြပါဘူး။ တချို့ထောင်ထဲမှာ ဆေးကုသခွင့် ငြင်းဆန်ခံရပြီး သေဆုံးခဲ့ ရပါတယ်။ မိသားစုတွေလည်း ဖမ်းခံထားရသူတွေကို တွေ့ခွင့်မရပါဘူး။”
ဒီ CDM ဆရာဝန်ကပဲ ရက်ရက်စက်စက်အကြမ်းဖက်ခံနေရမူအောက်မှာ မြန်မာပြည်သူတွေ နောက်ထပ်ဘယ်လောက်ထပ်သေကျေပေးရဦးမှာလဲ၊ အချိန်ဆိုင်းမနေဘဲ၊ နိုင်ငံတကာအကူအညီ အမြန်လိုနေပြီလို့ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
ပါမောက္ခ Yanghee Lee ကလည်း အခုလို မြန်မာပြည်သူတွေ အကူအညီအမြန်လိုနေချိန်မှာ လိုအပ်လာရင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မူအထိပါ စဉ်းစားပေးသင့်တယ်လို့ ဆိုလိုက်ချိန်မှာ၊ Chris Sidoti ကတော့ မြန်မာပြည်သူတွေကို ကာကွယ်ပေးဖို့ တာဝန်ရှိတာကို ခံစားနေရပေမဲ့၊ စစ်ရေးအရ စွက်ဖက်တာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမျိုးမှာ စစ်ပွဲသံသရာရှည်စေနိုင်တာမို့၊ တခြားနည်းနဲ့ အပြင်းထန်ဆုံး ဖိအားပေးသင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူက -
“စစ်အုပ်စု ဝင်ငွေတွေကို ရှင်းရှင်းလေး ဖြတ်တောက်ပစ်ရမှာပါ။ ဒါက အမြန်ဆုံး ဦးစားပေးလုပ်ရမယ့်ကိစ္စပါ။ ဒါ့အပြင် မြန်မာ နိုင်ငံ ပြင်ပမှာ ရှိနေသူတွေအနေနဲ့ အလွယ်တကူနဲ့ ချက်ချင်း စလုပ်ပေးနိုင်တာမျိုးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။”
Marzuki Darusman ကလည်း ဒီနေ့လုပ်မယ့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးမှာဖြစ်လာနိုင်တာကို -
“လုံးဝမထင်မှတ်ထားတာ ရုတ်တရုက်ထဖြစ်တာမျိုး ကလွဲရင်ပေါ့လေ၊ ကျွန်တော်တို့ ပုံမှန်မျှော်လင့်နိုင်တာကတော့၊ လုံခြုံရေးကောင်စီအနေနဲ့ လက်ရှိ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ်ကိုပဲ ဆက်အသိအမှတ်ပြုထောက်ခံမှာကို လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ အတည်ပြုပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
Chris Sidoti ကတော့ တရုတ်အနေနဲ့ တကယ်တမ်း မြန်မာနိုင်ငံမှာလုံခြုံတည်ငြိမ်ရေးကို အလေးထားတယ်ဆိုရင် ဒါကိုအခုဖျက်ဆီးလိုက်တဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို လုံခြုံရေးကောင်စီကနေ ဝိုင်းအရေးယူဖိအားပေးဖို့ ပြောင်းစဉ်းစားချိန်တန်နေပြီလို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ် ။
..........
မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှေ လူသားထုအပေါျ ရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျ (ကုလမွနျမာ့အရေးအကွံပေးကောငျစီ)
(Unicode)
ကုလသမဂ်ဂက မွနျမာအရေးကြှမျးကငြျသူ ၃ ဦးပေါငျးဖှဲ့လိုကျတဲ့ မွနျမာ့အရေးအထူးအကွံပေးကောငျစီက ပထမဆုံး သတငျးစာရှငျးပှဲလုပျပွီး၊ စဈခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ဖိနှိပျမူဟာ လူသားထုအပေါျကြူးလှနျတဲ့ရာဇဝတျမူမွောကျတာသခြောတယျလို့၊ ပွငျးပွငျးထနျထနျဝဖေနျလိုကျပါတယျ။
ခုလိုအကွမျးဖကျခံနရေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှကေို နိုငျငံတကာအနနေဲ့ အကာအကှယျပေးဖို့ တာဝနျရှိနပွေီး၊ စဈအုပျစုရဲ.ဝငျငှလေမျးကွောငျးကို အမွနျဆုံးဖွတျတောကျပဈဖို့၊ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး CDM လူပျရှားသူတဈဦးလညျးပါတဲ့၊ မနေ့က On-line သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ၊ အကွံပွုလိုကျပါတယျ။ ကိုဝငျးမငျးကပွောပွထားပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂမှာ မွနျမာ့အရေးအရေးကိုငျတှယျပေးခဲ့ကွတဲ့ ဒီကြှမျးကငြျသူတှထေဲကတဈဦးဖွဈတဲ့၊ မွနျမာ့လူအခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလအထူးကိုယျစာလှယျဟောငျး ပါမောက်ခ Yanghee Lee က -
“မွနျမာနိုငျငံက စဈတပျနဲ့လုံခွုံအရေးတပျတှအေနနေဲ့၊ လူသားတှအေပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမူ Crime Against Humanity ကို သူ့ပွညျသူတှအေပေါျမှာကိုယျတိုငျ ကြူးလှနျရာရောကျတာ အသအေခြာပါပဲ။ အခုပဈခတျတိုကျခိုကျနတောတှကေ၊ အရပျသားလူထုတဈခုလုံးအပေါျ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျနဲ့ စနဈတကကြို လုပျနတော ဖွဈနပေါပွီ။”
ဒါ့အပွငျ FFM လို့ အတိုကောကျခေါျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျ ရှာဖှရေေးမဈရှငျ ဥက်ကဌဟောငျး Marzuki Darusman ကလညျး
“အခုဖွဈနတေဲ့ ရိုကျနှကျညှဉျးပနျးမူတှေ၊ သတျဖွတျမူတှကေ နိုငျငံတကာရာဇဝတျခုံရုံးဆိုငျရာ ရောမစာခြုပျက အဓိကအခကြျတှကေို ခြိုးဖောကျရာ ရောကျပါတယျ။ အငျမတနျမှ သိသာတာ နောကျတဈခုကလညျး အဖမျးခံရသူတှေ နောကျ ဘယျပြောကျသှားမှနျးမသိ၊ သတငျးအခကြျမလကျ မရတော့တာတေ ှရှိနပေါတယျ။ အခုစဈအုပျစုရဲ့ လုပျရပျတှကေ အရပျသားအသိုငျးအဝိုငျးကို ရညျရှယျလုပျဆောငျနတော ရှငျးနပွေီး၊ ဒါက အသအေခြာကို Crime Against Humanity လူသားထုအပေါျကြုးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမူ မွောကျပါတယျ။”
ဒီအပေါျ ၂၀၁၉ ခုနှဈတုနျးက ကုလအခကြျအလကျစုံစမျးရေးအဖှဲ့ဝငျ Chris Sidoti ကပါ၊ မွနျမာစဈတပျ အနနေဲ့ ဒီအကွမျးဖကျမူတှကေို အခုမှ ရုတျတရကျ ထလုပျတာမဟုတျဘဲ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီ၊ မြိုးဆကျတှအေဆကျဆကျကို ဖိနှိပျခဲ့တာပါလို့ ဆိုပါတယျ။
“ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျမှာဖွဈလိုကျတဲ့ အပွောငျးအလဲက မွနျမာတပျမတောျရဲ့ တကယ့ျအစဈအမှနျကို ရှေ့မှာ ထှကျပွလိုကျတာပါ။ ဒါက နိုငျငံတောျနဲ့ပွညျသူကို ကာကှယျတဲ့ စဈတပျမဟုတျဘူး၊ အာဏာရှငျကို ကာကှယျတဲ့စဈတပျ၊ မတရားမူတှေ ဖိနှိပျမူတှကြေူးလှနျတဲ့စဈတပျ ဆိုတာကို မွငျသာအောငျ ပွလိုကျတာပါပဲ။ ဒါကို အရငျခံစားခဲ့ရဖူးတဲ့ တိုငျးရငျးသား လူနညျးစုတှတေငျမက၊ မွနျမာပွညျသူအားလုံး နဖူးတှေ့ဒူးတှကွေုံလိုကျရပါပွီ။ စဈတပျက သူ့အရောငျအသှေးအစဈအမှနျကို မွနျမာပွညျသူတှကေိုအပွငျ နိုငျငံတကာကိုလညျး ပွလိုကျတာပါ။”
မွနျမာဆိုငျရာ ကုလစုံစမျးစဈဆေးသူ ၃ ဦးပါတဲ့အဖှဲ့ရဲ့ အခုသတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ မွနျမာနိုငျငံကနပေါဝငျခဲ့တဲ့ အမညျမဖောျလိုသူ CDM လူပျရှားသူ ဆရာဝနျကလညျး
“ဒီ ရကျစကျမူတခြို့ကို ကြှနျတောျကိုယျတိုငျ မွငျခဲ့ရပါတယျ။ တခြို့ကိုလညျး လူမူမီဒီယာတှမှော တှေ့ခဲ့ရပါတယျ။ တခြို့ကလေးငယျတှေ ၊ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျတှပေါ အဖမျးခံရတာ၊ ရိုကျနှကျခံရတာတှေ တှေ့ခဲ့ရပါတယျ။ ဒဏျရာရသှားသူတှလေညျး ခကြျခငြျးလိုအပျတဲ့ ကုသခှင့ျ မရခဲ့ကွပါဘူး။ တခြို့ထောငျထဲမှာ ဆေးကုသခှင့ျ ငွငျးဆနျခံရပွီး သဆေုံးခဲ့ ရပါတယျ။ မိသားစုတှလေညျး ဖမျးခံထားရသူတှကေို တှေ့ခှင့ျမရပါဘူး။”
ဒီ CDM ဆရာဝနျကပဲ ရကျရကျစကျစကျအကွမျးဖကျခံနရေမူအောကျမှာ မွနျမာပွညျသူတှေ နောကျထပျဘယျလောကျထပျသကြေပေေးရဦးမှာလဲ၊ အခြိနျဆိုငျးမနဘေဲ၊ နိုငျငံတကာအကူအညီ အမွနျလိုနပွေီလို့ တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
ပါမောက်ခ Yanghee Lee ကလညျး အခုလို မွနျမာပွညျသူတှေ အကူအညီအမွနျလိုနခြေိနျမှာ လိုအပျလာရငျ ဝငျရောကျစှကျဖကျမူအထိပါ စဉျးစားပေးသင့ျတယျလို့ ဆိုလိုကျခြိနျမှာ၊ Chris Sidoti ကတော့ မွနျမာပွညျသူတှကေို ကာကှယျပေးဖို့ တာဝနျရှိတာကို ခံစားနရေပမေဲ့၊ စဈရေးအရ စှကျဖကျတာကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံမြိုးမှာ စဈပှဲသံသရာရှညျစနေိုငျတာမို့၊ တခွားနညျးနဲ့ အပွငျးထနျဆုံး ဖိအားပေးသင့ျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ သူက -
“စဈအုပျစု ဝငျငှတှေကေို ရှငျးရှငျးလေး ဖွတျတောကျပဈရမှာပါ။ ဒါက အမွနျဆုံး ဦးစားပေးလုပျရမယ့ျကိစ်စပါ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာ နိုငျငံ ပွငျပမှာ ရှိနသေူတှအေနနေဲ့ အလှယျတကူနဲ့ ခကြျခငြျး စလုပျပေးနိုငျတာမြိုးလညျး ဖွဈပါတယျ။”
Marzuki Darusman ကလညျး ဒီနေ့လုပျမယ့ျ လုံခွုံရေးကောငျစီ အစညျးအဝေးမှာဖွဈလာနိုငျတာကို -
“လုံးဝမထငျမှတျထားတာ ရုတျတရုကျထဖွဈတာမြိုး ကလှဲရငျပေါ့လေ၊ ကြှနျတောျတို့ ပုံမှနျမြှောျလင့ျနိုငျတာကတော့၊ လုံခွုံရေးကောငျစီအနနေဲ့ လကျရှိ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတမျး ကိုယျစားလှယျကိုပဲ ဆကျအသိအမှတျပွုထောကျခံမှာကို လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ အတညျပွုပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။”
Chris Sidoti ကတော့ တရုတျအနနေဲ့ တကယျတမျး မွနျမာနိုငျငံမှာလုံခွုံတညျငွိမျရေးကို အလေးထားတယျဆိုရငျ ဒါကိုအခုဖကြျဆီးလိုကျတဲ့ စဈခေါငျးဆောငျတှကေို လုံခွုံရေးကောငျစီကနေ ဝိုငျးအရေးယူဖိအားပေးဖို့ ပွောငျးစဉျးစားခြိနျတနျနပွေီလို့ ထောကျပွခဲ့ပါတယျ ။
