(Zawgyi/Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဇ်ဘဇားက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းထဲ အိမ်ရာနဲ့ချီ မီးလောင်ကျွမ်းလို့ ထောင်ချီတဲ့ မီးဘေးဒဏ်သင့်ဒုက္ခသည်အများအပြား ရာသီဥတုဒဏ်နဲ့ နေထိုင်ရေး စားနပ်ရိက္ခာပိုင်း အတော့်ကို အခက်တွေ့နေကြတယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကပြောပါတယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မဆုမွန် ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ရခိုင်မြောက်ပိုင်းကနေ အိမ်နီးချင်းဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် သိန်းချီခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ ကော့ဇ်ဘာဇားခရိုင်တွင်း ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲက Nayapara Camp ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ဇန်နဝါရီလ ၁၄ရက်နေ့ ကြာသပတေးနေ့ မနက်ပိုင်းက မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခဲ့တာပါ။
ဒီမီးလောင်မှုကြောင့် ဒုက္ခသည်တွေ ခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ စင်တာတွေနဲ့ ယာယီတဲအိမ်လေးပေါင်း ၅၅၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၃၅၀၀ မီးဘေးဒဏ်သင့်ခဲ့ရတယ်လို့(UNHCR) ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးက သတင်းထုတ်ပြန်ထားပြီး မီးဘေးသင့် ဒုက္ခသည်တွေကို ကုလသမဂ္ဂ နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ကူညီစောင့်ရှောက်ပေးနေပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လို့ ကော့ဇ်ဘဇားမှာ ရာသီဥတုပြင်းတဲ့ ဆောင်းရာသီချိန် ခိုလှုံတဲ့နေရာတွေအကုန် မီးလောင်ပျက်စီးသွားလို့ ဒုက္ခသည်တွေ တော်တော်လေး နေထိုင်စားသောက်ရေးအခက်အခဲတွေနဲ့ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ် ၉ မှာနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးကျော်မြင့်ခေါ် ဦးအီစလံက သူသိထားသမျှ ပြောပြပါတယ်။
" အခုက သူတို့က မီးလောင်တဲ့နေရာမှာပဲ ယာယီတဲလေးတွေ ထိုးပြီးနေထိုင်နေကြတယ်ဆိုပြီးတော့ မီးလောင်ခံရတဲ့သူတဦးက ပြောပြပါတယ်။ သူတို့မှာ အရင်တုန်းကရှိခဲ့တဲ့ စုဆောင်းခဲ့တဲ့ အိမ်သုံးပစ္စည်းနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာတွေ အပါအဝင် အကုန်လုံးက မီးလောင်ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ပါတယ်ခင်ဗျ။ မီးဘေးမှာ အကုန်လုံးပါသွားပါတယ်။ အခုသူတို့ကြုံနေရတဲ့အခက်အခဲက နေအိမ်အဆောက်အဦးနဲ့ ပြန်လည်နေထိုင်ရေး အတွက်ရော နောက်စားနပ်ရိက္ခာပိုင်းရော နောက် ဆောင်းရာသီကာလဆိုတော့ သူတို့မှာ အဝတ်အထည်တွေလည်း မရှိဘူး စောင်လည်းမရှိဘူး အဲ့လို သူတို့တော်တော်လေး အခက်ကြုံနေကြရပါတယ်။ လတ်တလောတော့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး UNHCRနဲ့ တခြား NGOsတွေကတော့ အဲ့ဒီ့မီးဘေးသင့် ဒုက္ခသည်တွေကို စီစဉ်ဆောင်ရွက် ပေးနေတာတွေ့ရတယ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရဘက်ကလည်းပါဝင်ကူညီပေးနေပါတယ်။"
လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် ပြွတ်သိပ်နေထိုင်ရာ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲ နောက်ထပ် ဒီလိုမီးမတော်တဆလောင်ကျွမ်းမှု ထပ်မဖြစ်ပွားစေရအောင် အခုဆိုရင် စခန်းတိုင်းမှာ မီးသတိပေး နိုးဆော်ပေးနေတာတွေနဲ့ အရေးပေါ် မီးငြှိမ်းသတ်နိုင်ရေး မီးသတ်ဘူးတွေ လိုက်လံထားပေးပြီး စခန်းတာဝန်ခံတွေ နဲ့ စခန်းခေါင်းဆောင်တွေ က လိုက်လံပညာပေးနေကြတယ်လို့လည်း ဒုက္ခသည်ဦးကျော်မြင့်ကပြောပြပါတယ်။
" ကြာသပတေးနေ့ ဇန်နဝါရီ၁၄ မနက် ၂နာရီလောက်စပြီး မီးလောင်ကျွမ်းတာ နေအိမ်အလုံးပေါင်း ၅၅၀လောင်ကျွမ်းပျက်စီးသွားတယ်။ ဈေးဆိုင်တွေလည်း ၁၀၀ကျော်ပါဝင်တယ်။ နောက်စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ ဘာသာရေးအဆောက်အဦးတွေပါ ပါသွားပါတယ်။ အခု IOM ကနေ မတော်တဆ မီးလောင်မှုမဖြစ်အောင် စခန်းတိုင်းမှာ လိုက်ပြီး နိုးဆော်ပေးနေပါတယ်။မီးသတ်တဲ့ဗူးတွေ အခုအဆောင်တိုင်းမှာ လိုက်ကပ်ပေးတယ် နောက် အဆောင်တွေကိုလည်း လိုက်ပြီး မီးသတိပေးကြေညာချက်တွေ ကပ်ပေးတာရှိတယ်။ချက်ပြုတ်ချိန် ရယ် နေအိမ်ထဲမှာ မီးခွက်ထွန်းတာတို့ကိုလည်း နောက် မီးကို တခြားအသုံးပြုတာရှိရင် သတိရှိရှိနဲ့ မီးကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ဖို့ စခန်းတိုင်းက လူတွေကို လိုက်ပြီးနိုးဆော်နေကြပါတယ်။"
အိမ်တွေထဲက ဂတ်စ်အိုးတွေပါ ပေါက်ကွဲလောင်ကျွမ်းလို့ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများခဲ့တဲ့ ဒီဒုက္ခသည်စခန်းထဲ မီးလာင်ကျွမ်းမှု ဘာကြောင့်ဖြစ်သလဲဆိုတာကိုတော့ စခန်းလုံခြုံရေးတာဝန်ရှိသူတွေက စုံစမ်းနေပါတယ်။ ဒီမီးလောင်ကျွမ်းမှုက နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆင်းရဲဒုက္ခအခက်အခဲတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်တော့ နောက်ထပ် ဆိုးရွားတဲ့ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုကြီးဖြစ်တယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အခြေစိုက် Save the Children အဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒီဒုက္ခသည်တွေကို အမြန်ဆုံး နေရပ်ရင်းပြန်ခေါ်ပါလို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က တိုက်တွန်းနေပေမဲ့လို့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးကိုလက်ခံမထားတဲ့မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ပြန်လည်လက်ခံရေးနှောင့်နှေးနေဆဲအခြေအနေမှာရှိနေပါတယ်။
.............
မီးလောငျသှားတဲ့စခနျးထဲက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ စားဝတျနရေေးအခကျကွုံ
(Unicode)
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ကော့ဇျဘဇားက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးထဲ အိမျရာနဲ့ခြီ မီးလောငျကြှမျးလို့ ထောငျခြီတဲ့ မီးဘေးဒဏျသင့ျဒုက်ခသညျအမြားအပွား ရာသီဥတုဒဏျနဲ့ နထေိုငျရေး စားနပျရိက်ခာပိုငျး အတော့ျကို အခကျတှေ့နကွေတယျလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေပွောပါတယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မဆုမှနျ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
ရခိုငျမွောကျပိုငျးကနေ အိမျနီးခငြျးဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျလာကွတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ သိနျးခြီခိုလှုံနထေိုငျတဲ့ ကော့ဇျဘာဇားခရိုငျတှငျး ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲက Nayapara Camp ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ဇနျနဝါရီလ ၁၄ရကျနေ့ ကွာသပတေးနေ့ မနကျပိုငျးက မီးလောငျမှုဖွဈပှားခဲ့တာပါ။
ဒီမီးလောငျမှုကွောင့ျ ဒုက်ခသညျတှေ ခိုလှုံနထေိုငျတဲ့ စငျတာတှနေဲ့ ယာယီတဲအိမျလေးပေါငျး ၅၅၀ ကြောျ မီးလောငျကြှမျးခဲ့ပွီး လူပေါငျး ၃၅၀၀ မီးဘေးဒဏျသင့ျခဲ့ရတယျလို့(UNHCR) ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီးရုံးက သတငျးထုတျပွနျထားပွီး မီးဘေးသင့ျ ဒုက်ခသညျတှကေို ကုလသမဂ်ဂ နဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရ တာဝနျရှိသူတှဘေကျက ကူညီစောင့ျရှောကျပေးနပေါတယျ။
ဒါပမေဲ့လို့ ကော့ဇျဘဇားမှာ ရာသီဥတုပွငျးတဲ့ ဆောငျးရာသီခြိနျ ခိုလှုံတဲ့နရောတှအေကုနျ မီးလောငျပကြျစီးသှားလို့ ဒုက်ခသညျတှေ တောျတောျလေး နထေိုငျစားသောကျရေးအခကျအခဲတှနေဲ့ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျး အမှတျ ၉ မှာနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ဦးကြောျမွင့ျခေါျ ဦးအီစလံက သူသိထားသမြှ ပွောပွပါတယျ။
" အခုက သူတို့က မီးလောငျတဲ့နရောမှာပဲ ယာယီတဲလေးတှေ ထိုးပွီးနထေိုငျနကွေတယျဆိုပွီးတော့ မီးလောငျခံရတဲ့သူတဦးက ပွောပွပါတယျ။ သူတို့မှာ အရငျတုနျးကရှိခဲ့တဲ့ စုဆောငျးခဲ့တဲ့ အိမျသုံးပစ်စညျးနဲ့ စားနပျရိက်ခာတှေ အပါအဝငျ အကုနျလုံးက မီးလောငျဆုံးရှုံးသှားခဲ့ပါတယျခငျဗြ။ မီးဘေးမှာ အကုနျလုံးပါသှားပါတယျ။ အခုသူတို့ကွုံနရေတဲ့အခကျအခဲက နအေိမျအဆောကျအဦးနဲ့ ပွနျလညျနထေိုငျရေး အတှကျရော နောကျစားနပျရိက်ခာပိုငျးရော နောကျ ဆောငျးရာသီကာလဆိုတော့ သူတို့မှာ အဝတျအထညျတှလေညျး မရှိဘူး စောငျလညျးမရှိဘူး အဲ့လို သူတို့တောျတောျလေး အခကျကွုံနကွေရပါတယျ။ လတျတလောတော့ ကုလသမဂ်ဂ ဒုက်ခသညျမြားဆိုငျရာမဟာမငျးကွီးရုံး UNHCRနဲ့ တခွား NGOsတှကေတော့ အဲ့ဒီ့မီးဘေးသင့ျ ဒုက်ခသညျတှကေို စီစဉျဆောငျရှကျ ပေးနတောတှေ့ရတယျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရဘကျကလညျးပါဝငျကူညီပေးနပေါတယျ။"
လူအစုလိုကျအပွုံလိုကျ ပွှတျသိပျနထေိုငျရာ ဒုက်ခသညျစခနျးထဲ နောကျထပျ ဒီလိုမီးမတောျတဆလောငျကြှမျးမှု ထပျမဖွဈပှားစရေအောငျ အခုဆိုရငျ စခနျးတိုငျးမှာ မီးသတိပေး နိုးဆောျပေးနတောတှနေဲ့ အရေးပေါျ မီးငွှိမျးသတျနိုငျရေး မီးသတျဘူးတှေ လိုကျလံထားပေးပွီး စခနျးတာဝနျခံတှေ နဲ့ စခနျးခေါငျးဆောငျတှေ က လိုကျလံပညာပေးနကွေတယျလို့လညျး ဒုက်ခသညျဦးကြောျမွင့ျကပွောပွပါတယျ။
" ကွာသပတေးနေ့ ဇနျနဝါရီ၁၄ မနကျ ၂နာရီလောကျစပွီး မီးလောငျကြှမျးတာ နအေိမျအလုံးပေါငျး ၅၅၀လောငျကြှမျးပကြျစီးသှားတယျ။ ဈေးဆိုငျတှလေညျး ၁၀၀ကြောျပါဝငျတယျ။ နောကျစာသငျကြောငျးတှနေဲ့ ဘာသာရေးအဆောကျအဦးတှပေါ ပါသှားပါတယျ။ အခု IOM ကနေ မတောျတဆ မီးလောငျမှုမဖွဈအောငျ စခနျးတိုငျးမှာ လိုကျပွီး နိုးဆောျပေးနပေါတယျ။မီးသတျတဲ့ဗူးတှေ အခုအဆောငျတိုငျးမှာ လိုကျကပျပေးတယျ နောကျ အဆောငျတှကေိုလညျး လိုကျပွီး မီးသတိပေးကွညောခကြျတှေ ကပျပေးတာရှိတယျ။ခကြျပွုတျခြိနျ ရယျ နအေိမျထဲမှာ မီးခှကျထှနျးတာတို့ကိုလညျး နောကျ မီးကို တခွားအသုံးပွုတာရှိရငျ သတိရှိရှိနဲ့ မီးကို ကိုငျတှယျဆောငျရှကျဖို့ စခနျးတိုငျးက လူတှကေို လိုကျပွီးနိုးဆောျနကွေပါတယျ။"
အိမျတှထေဲက ဂတျဈအိုးတှပေါ ပေါကျကှဲလောငျကြှမျးလို့ ပကြျစီးဆုံးရှုံးမှုမြားခဲ့တဲ့ ဒီဒုက်ခသညျစခနျးထဲ မီးလာငျကြှမျးမှု ဘာကွောင့ျဖွဈသလဲဆိုတာကိုတော့ စခနျးလုံခွုံရေးတာဝနျရှိသူတှကေ စုံစမျးနပေါတယျ။ ဒီမီးလောငျကြှမျးမှုက နှဈပေါငျးမြားစှာ ဆငျးရဲဒုက်ခအခကျအခဲတှေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျတော့ နောကျထပျ ဆိုးရှားတဲ့ ထိခိုကျဆုံးရှုံးမှုကွီးဖွဈတယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအခွစေိုကျ Save the Children အဖှဲ့က သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။ ဒီဒုက်ခသညျတှကေို အမွနျဆုံး နရေပျရငျးပွနျခေါျပါလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက တိုကျတှနျးနပေမေဲ့လို့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးကိုလကျခံမထားတဲ့မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ပွနျလညျလကျခံရေးနှောင့ျနှေးနဆေဲအခွအေနမှောရှိနပေါတယျ။
