(Zawgyi/Unicode)
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၄၃ ကြိမ်မြောက် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ် ခန့်အပ်ဖို့ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း Tom Andrews ကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီဥက္ကဌက အင်္ဂါနေ့မှာ အမည်တင်သွင်းလိုက်ပါတယ်။
သက်တမ်းကုန်ဆုံးသွားပြီဖြစ်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Yanghee Lee နေရာမှာ Tom Andrews ကို ဘာကြောင့် အမည်စာရင်း တင်သွင်းခဲ့တာလဲဆိုတာနဲ့ သူ့အရင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ သူတွေနဲ့ ဘာကွာခြားချက်တွေ ရှိနိုင်သလဲဆိုတာကိုတော့ မအင်ကြင်းနိုင်က စုစည်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း Tom Andrews ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၂၀ ကျော်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးတိုးတက်လာအောင် ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့သူဖြစ်ပြီး မြန်မာအရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် သိထားသူတဦး ဖြစ်တာကြောင့် ကုလသမဂ္ဂမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် စုံစမ်းစစ်ဆေး ပြောဆိုနိုင်မယ့် အထူးကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် သူ့ကို ရွေးချယ်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ဥက္ကဌ Elisabeth Tichy-Fisslberger က အမည်တင်သွင်းခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် Burma Campaign UK အဖွဲ့ရဲ့ အမှုဆောင်ညွန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner ကပြောပါတယ်။
“Tom Andrews ဟာ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်းတဦးဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့အရေးကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကောင်းကောင်း နားလည်သူ တဦးပါ။ နောက်ပြီး ပြည်ပမှာဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ အမျိုးသားညွန့်ပေါင်းအစိုးရ NCGUB ရဲ့ အကြံပေးအဖြစ်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင် ရိုဟင်ဂျာအရေး ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် United to End Genocide အဖွဲ့မှာလည်း ကူညီပါဝင်လေ့ရှိသလို Fortify Rights အဖွဲ့ရဲ့ အကြံပေးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။”
ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၂၄ ရက်ကနေ မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပမယ့် လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီ ညီလာခံကနေ Tom Andrews ကို မဲပေးရွေးချယ် အတည်ပြုမှာဖြစ်ပါတယ်။ သက်တမ်းခြောက်နှစ် ကုန်ဆုံးပြီးဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် ယန်ဟီးလီနေရာမှာ ဝင်ရောက်လာသူဖြစ်မယ့် Tom Andrews နဲ့ ပတ်သက်လို့ Mark Farmaner ကသူ့ရဲ့အမြင်ကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ်ဖြစ်လာပြီ ဆိုရင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ချိန် အစပိုင်းမှာ ပျော့ပြောင်းတဲ့ ပုံစံမျိုး တွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အစိုးရနဲ့ အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးဖို့ နိုင်ငံထဲ လေ့လာစုံစမ်းဖို့ ပြည်ဝင်ခွင့် ဗီဇာရဖို့အတွက် ကြိုးစားတာဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ ပြည်တွင်း သွားလာခွင့်ရပြီး အခြေအနေတွေကို ကိုယ်တိုင်မြင်တွေ့ရပြီးနောက် လူ့အခွင့်အရေး တိုးတက်လာအောင် အစိုးရပိုင်းက ဆောင်ရွက်လိုစိတ် မရှိဘူးဆိုတာကို မြင်လာတဲ့အချိန်မှာ ဒီအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ ဖိအားပေးတဲ့ ပုံစံမျိုးဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ယန်ဟီးလီက ဒီလိုပုံစံမျိုးကို စတင်ပြောင်းလဲခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ သူစပြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်ချိန်မှာ တင်သွင်းတဲ့ အစီရင်ခံစာဆိုရင် ပြတ်ပြတ်သားသားတည့်တည့်မတ်မတ်နဲ့ လိုရင်းကို ထောက်ပြခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အခုလည်း Tom Andrews အနေနဲ့ ယန်ဟီလီ ပုံစံအတိုင်း အချိန်မဆွဲပဲ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေကို ပြတ်ပြတ်သားသား အစီရင်ခံလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် ယုံကြည်ပါတယ်။”
အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ်ခန့်အပ်ဖို့ အမည်စာရင်းပေါင်း ၁၅ ခုထဲက Tom Andrews နဲ့အတူ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အရင်စစ်အစိုးရက နေအိမ်မှာ အကျယ်ချုပ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိန်းသိမ်းထားခံရတဲ့အချိန်မှာ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံတကာရှေ့နေအဖြစ် လုပ်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်ရှေ့နေ Jared Genser နဲ့အတူ သုံးယောက် ကို စကာတင် အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့ကြောင်း Mark Farmaner ကပြောပါတယ်။ အဲဒီထဲကမှ Tom Andrews ကိုရွေးချယ်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
တကယ်လို့ Tom Andrews ကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီညီလာခံက အတည်ပြုလိုက်မယ်ဆိုရင် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေ ထဲမှာ ပထမဆုံး အမေရိကန်လူမျိုးဖြစ်လာမှာပါ။
မနက်ဖြန် ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်နာမင်းကြီး Michelle Bachelet ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအစီရင်ခံစာကို ညီလာခံမှာ တင်သွင်းဖို့ရှိပြီး၊ ယန်ဟီလီရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နောက်ဆုံး အစီရင်ခံစာကို မတ်လ ၉ ရက်နေ့မှာ တင်သွင်းမှာဖြစ်ပါတယ်။
---------------
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျသဈ အမညျစာရငျးတငျသှငျး
(Unicode)
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာမှာ ကငြျးပနတေဲ့ ၄၃ ကွိမျမွောကျ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ညီလာခံမှာ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျအသဈ ခန့ျအပျဖို့ အမရေိကနျ အောကျလှှတျတောျအမတျဟောငျး Tom Andrews ကို လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီဥက်ကဌက အငျ်ဂါနေ့မှာ အမညျတငျသှငျးလိုကျပါတယျ။
သကျတမျးကုနျဆုံးသှားပွီဖွဈတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Yanghee Lee နရောမှာ Tom Andrews ကို ဘာကွောင့ျ အမညျစာရငျး တငျသှငျးခဲ့တာလဲဆိုတာနဲ့ သူ့အရငျတာဝနျထမျးဆောငျခဲ့ သူတှနေဲ့ ဘာကှာခွားခကြျတှေ ရှိနိုငျသလဲဆိုတာကိုတော့ မအငျကွငျးနိုငျက စုစညျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
အမရေိကနျအောကျလှှတျတောျအမတျဟောငျး Tom Andrews ဟာ လှနျခဲ့တဲ့ အနှဈ ၂၀ ကြောျကတညျးက မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေးတိုးတကျလာအောငျ ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့သူဖွဈပွီး မွနျမာအရေးနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး ကြှမျးကြှမျးကငြျကငြျ သိထားသူတဦး ဖွဈတာကွောင့ျ ကုလသမဂ်ဂမှာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနကေို မွနျမွနျဆနျဆနျ စုံစမျးစဈဆေး ပွောဆိုနိုငျမယ့ျ အထူးကိုယျစားလှယျ အဖွဈ သူ့ကို ရှေးခယြျပွီး လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ဥက်ကဌ Elisabeth Tichy-Fisslberger က အမညျတငျသှငျးခဲ့တာဖွဈတယျလို့ ဗွိတိနျအခွစေိုကျ Burma Campaign UK အဖှဲ့ရဲ့ အမှုဆောငျညှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner ကပွောပါတယျ။
“Tom Andrews ဟာ အမရေိကနျ အောကျလှှတျတောျအမတျဟောငျးတဦးဖွဈပါတယျ။ မွနျမာ့အရေးကို နှဈပေါငျးမြားစှာ ကူညီဆောငျရှကျခဲ့သူဖွဈတဲ့အတှကျ မွနျမာနဲ့ ပတျသကျလို့ ကောငျးကောငျး နားလညျသူ တဦးပါ။ နောကျပွီး ပွညျပမှာဖှဲ့စညျးခဲ့တဲ့ အမြိုးသားညှန့ျပေါငျးအစိုးရ NCGUB ရဲ့ အကွံပေးအဖွဈလုပျခဲ့ပါတယျ။ ဒါအပွငျ ရိုဟငျဂြာအရေး ဆောငျရှကျနတေဲ့ ဝါရှငျတနျအခွစေိုကျ United to End Genocide အဖှဲ့မှာလညျး ကူညီပါဝငျလေ့ရှိသလို Fortify Rights အဖှဲ့ရဲ့ အကွံပေးလညျး ဖွဈပါတယျ။”
ဖဖေေါျဝါရီလ ၂၄ ရကျကနေ မတျလ ၂၀ ရကျနေ့ထိ ကငြျးပမယ့ျ လူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီ ညီလာခံကနေ Tom Andrews ကို မဲပေးရှေးခယြျ အတညျပွုမှာဖွဈပါတယျ။ သကျတမျးခွောကျနှဈ ကုနျဆုံးပွီးဖွဈတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးအထူးကိုယျစားလှယျ ယနျဟီးလီနရောမှာ ဝငျရောကျလာသူဖွဈမယ့ျ Tom Andrews နဲ့ ပတျသကျလို့ Mark Farmaner ကသူ့ရဲ့အမွငျကို အခုလိုပွောပါတယျ။
“အထူးကိုယျစားလှယျအသဈဖွဈလာပွီ ဆိုရငျ တာဝနျထမျးဆောငျခြိနျ အစပိုငျးမှာ ပြော့ပွောငျးတဲ့ ပုံစံမြိုး တှေ့ရလေ့ရှိပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အစိုးရနဲ့ အပွနျအလှနျဆှေးနှေးဖို့ နိုငျငံထဲ လေ့လာစုံစမျးဖို့ ပွညျဝငျခှင့ျ ဗီဇာရဖို့အတှကျ ကွိုးစားတာဖွဈပါတယျ။ သူတို့ ပွညျတှငျး သှားလာခှင့ျရပွီး အခွအေနတှေကေို ကိုယျတိုငျမွငျတှေ့ရပွီးနောကျ လူ့အခှင့ျအရေး တိုးတကျလာအောငျ အစိုးရပိုငျးက ဆောငျရှကျလိုစိတျ မရှိဘူးဆိုတာကို မွငျလာတဲ့အခြိနျမှာ ဒီအထူးကိုယျစားလှယျတှဟော ဖိအားပေးတဲ့ ပုံစံမြိုးဖွဈလာပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ယနျဟီးလီက ဒီလိုပုံစံမြိုးကို စတငျပွောငျးလဲခဲ့သူဖွဈပါတယျ။ သူစပွီး တာဝနျထမျးဆောငျခြိနျမှာ တငျသှငျးတဲ့ အစီရငျခံစာဆိုရငျ ပွတျပွတျသားသားတည့ျတည့ျမတျမတျနဲ့ လိုရငျးကို ထောကျပွခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ အခုလညျး Tom Andrews အနနေဲ့ ယနျဟီလီ ပုံစံအတိုငျး အခြိနျမဆှဲပဲ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနကေို ပွတျပွတျသားသား အစီရငျခံလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျ ယုံကွညျပါတယျ။”
အထူးကိုယျစားလှယျအသဈခန့ျအပျဖို့ အမညျစာရငျးပေါငျး ၁၅ ခုထဲက Tom Andrews နဲ့အတူ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အရငျစဈအစိုးရက နအေိမျမှာ အကယြျခြုပျ နှဈပေါငျးမြားစှာ ထိနျးသိမျးထားခံရတဲ့အခြိနျမှာ သူ့ရဲ့ နိုငျငံတကာရှေ့နအေဖွဈ လုပျခဲ့တဲ့ အမရေိကနျရှေ့နေ Jared Genser နဲ့အတူ သုံးယောကျ ကို စကာတငျ အဖွဈရှေးခယြျခဲ့ကွောငျး Mark Farmaner ကပွောပါတယျ။ အဲဒီထဲကမှ Tom Andrews ကိုရှေးခယြျခဲ့တာဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
တကယျလို့ Tom Andrews ကို လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီညီလာခံက အတညျပွုလိုကျမယျဆိုရငျ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေးအထူးကိုယျစားလှယျတှေ ထဲမှာ ပထမဆုံး အမရေိကနျလူမြိုးဖွဈလာမှာပါ။
မနကျဖွနျ ဖဖေေါျဝါရီလ ၂၇ ရကျနေ့မှာတော့ လူ့အခှင့ျအရေးကောျမရှငျနာမငျးကွီး Michelle Bachelet ရဲ့ မွနျမာနိုငျငံအစီရငျခံစာကို ညီလာခံမှာ တငျသှငျးဖို့ရှိပွီး၊ ယနျဟီလီရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ နောကျဆုံး အစီရငျခံစာကို မတျလ ၉ ရကျနေ့မှာ တငျသှငျးမှာဖွဈပါတယျ။
