(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ရခိုင်နဲ့ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ပြည်နယ်ကောင်စီက ကိုဗစ် ကာကွယ်ဆေးတွေ ထိုးပေးနေပြီး မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ် ဆေး ထိုးပေးနေတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး သတင်းယူခွင့်ကန့်သတ်ထားတယ်လို့ ရခိုင်အခြေစိုက် သတင်းထောက်တွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံကိုတော့ ရန်ကုန်က လာတဲ့ သတင်းကို ကိုအောင်မြတ်သူက တင်ပြပေးပါမယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေရှိတဲ့ အသက် ၄၅နှစ်အထက် မွတ်ဆလင်တွေကို ပြီးခဲ့သြဂုတ်လ ၂၈ရက်နေ့က စတင်ပြီး ကိုဗက်ကာကွယ်ဆေးတွေ ထိုးနေပေမယ့် သတင်းယူခွင့်တွေကန့်ခံထားရတယ်လို့ ရခိုင်သတင်းထောက် တွေကပြော ပါတယ်။
ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့ နေရာမှာ လုံခြုံရေးယူထားတဲ့ ရဲနဲ့ တပ်မတော်သားတွေကို ကိုဗက်ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့နေရာကို ဝင်ခွင့်မပေးဘူးလို့ ရခိုင်အခြေစိုက် Western News သတင်းဌာနာက လက်ထောက်အယ်ဒီတာ ကိုထွန်းသာပြောပါတယ်။
“ ဒုက္ခသည်တွေကို ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးမယ်ဆိုပြီးတော့ ကျနော်တို့က သတင်းယူဖို့ ရောက်သွားကြာတာ။ အဲဒီကို ရောက်တော့ ကာကွယ်ဆေးထိုးမယ့်နေရာမှာ အစောင့် တွေရှိတယ်။ စစ်သားတွေ ရဲသားတွေရှိတယ်။ အဲဒီမှာ ရဲတွေက သတင်းယူခွင့်မရှိဘူး သတင်းယူမယ်ဆိုရင် သတင်းယူမယ်ဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာခွင့်ပြုချက်ပါမှ ရမယ်ဆိုပြီး ကျနော်တို့ကို ပြောပါတယ်။”
မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ သတင်းယူဖို့အတွက် ပြည်နယ်ကောင်စီ ရဲ့ ခွင့်ပြုချက် ပါရမယ်ဆိုပြီး အာဏာပိုင်တွေဖက် ပြောဆိုထားတာကြောင့် ရခိုင်အခြေစိုက် သတင်း ထောက်တွေအနေနဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရဆီမှာ ခွင့်ပြုချက် တောင်းခဲ့ပေမယ့်လည်း ခွင့်ပြုချက် မရခဲ့ဘူးလို့ DMGသတင်းဌာနနဲ့ အကြီးတန်းသတင်းထောက် မခင်သရဖီဦးကပြောပါတယ်။
“ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းလောက်ကပေါ့နော် သက်ကယ်ပြင်ဒုက္ခသည်စခန်းကို ကိုဗစ်ကာကွယ် ဆေးထိုးတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး သတင်းသွားယူတာရှိတယ်။အဲဒီမှာသူတို့က ခွင့်ပြုချက်ပါမှ ယူရမယ်ဆိုပြီး ပြောတာရှိတယ်။ ခွင့်ပြုချင်မရှိရင် ရိုက်ခွင့်မရှိဘူးပေါ့ အဲလိုမျိုး အော်ငှောက်ပြီး တော့ ပြောတာရှိတယ်။ သူတို့က ခွင့်ပြုချက်ယူရမယ်လို့ ပြောလို့ ကျမတို့ကလည်း ပြည်နယ်ကောင်စီဖက်ကို ဖုန်းဆက်ပြီးတော့ အကြောင်းကြားဖို့လုပ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဖုန်းကလည်း ဆက်လို့မရဘူး စက်ပိတ်ထားတယ်။ တစ်ခြားသတင်းဌာနက လူတွေ ဆက်ပြီးတော့ မေးတော့ သူကဘယ်လိုပြောမလည်းပေါ့ ဒါနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး သူတို့ပြောလို့မရဘူးပေါ့။ ရိုက်ခွင့်ရှိတယ် မရှိဘူးဆိုတာ သူတို့ပြောလို့မရဘူးပေါ့။ ဘာမှမဆိုင်ဘူး အဲလိုမျိုးတုန့်ပြန်တဲ့အခါကျတော့ အခက်အခဲကြုံရတာပေါ့။ ဆိုတော့ ဘယ်က ခွင့်ပြုချက်နဲ့ ဘယ်လိုမျိုးလုပ်ရမလဲ အဲလိုဖြစ်တာ ရှိတယ်။”
ရခိုင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးတာကို သတင်းယူခွင့်ရသလို မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ဆေးထိုးတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး သတင်းယူခွင့်ပေးသင့်တယ်လို့ မခင်သရဖီဦးကဆက်ပြောပါတယ်။
“ ရခိုင်က IDPကန့်အချင်းချင်းမှာတောင် ရခိုင်စစ်ဘေးရှောင်ကန့်တွေကို သတင်းသွား ယူတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး အဲလိုမျိုးကန့်သတ်တာတွေ ချုပ်ခြယ်တာမျိုးမရှိ ဘူးပေါ့နော်။ ခွင့်မပြု တာလည်းမရှိဘူး။ ဒါက မွတ်ဆလင်တွေကို ကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ပထမဆုံး ကာကွယ် ဆေးထိုးတာလည်းဖြစ်တယ်။ သူတို့ပထဆုံး ထိုးတဲ့ ဟာကို သတို့အနေနဲ့ ခွင့်ပြုသင့်တယ်လို့ မြင်တယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ ဘာကြောင့် ဆိုပြီး အကြောင်းပြချက်ရယ်ရယ်ရာရာမရှိပဲနဲ့ သတင်းယူခွင့်မရှိဘူးလို့ ပထမဆုံးကန့်သတ်လိုက်တာ ဖြစ်တယ်လို့ထင်တယ်။”
အခုလို ရခိုင်စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ်သတင်းယူုခွင့်ရပေမယ့် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ သတင်းယူခွင့်မရတာဟာ ပြည်နယ် ကောင်စီအနေနဲ့ ရခိုင်နဲ့ မွတ်ဆလင်တွေကြား ခွဲခြားထားတာဖြစ်တယ်လို့လည်း Western News သတင်းဌာနာက လက်ထောက်အယ်ဒီတာ ကိုထွန်းသာပြောပါတယ်။
“ ရခိုင်မှာ ရခိုင်ရှိတယ်။နောက်ပြီးတော့ မွတ် ဆလင်အသိုင်းအဝိုင်းရှိတယ်။ ဒုက္ခသည်စ ခန်းတွေမှာ နေကြတဲ့ မွတ်ဆလင်တွေရှိတယ်။ ရခိုင်အသိုင်းအဝိုင်းကိုကျတော့ လွတ်လွတ် လပ်လပ်သတင်းယူခွင့်ရပြီးတော့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ရှိတဲ့ မွတ်ဆလင် တွေကိုကျတော့ အစိုးရခွင့်ပြုချက်နဲ့ပဲ သတင်းယူခွင့်ရမယ်ဆိုတော့ လူမှူအသိုင်းအဝိုင်းကြားမှာ သီခြား အစိုးရကနေလုပ်ထားတယ်လို့ပဲ ကျနော်တို့က မြင်တယ်လေ။ နောက်ပြီးတော့ သတင်း ထောက်တွေကို သတင်းယူခွင့်မပေးတာကလည်း သတင်း စီးဆင်းမှုတွေကို နှောင့်နှေးအောင် လုပ်တာလို့ ကျနော်တို့ အနေနဲ့ သုံးသပ်ပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်က မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်စခန်းတေမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးနေတဲ့အပေါ် သတင်းယူခွင့်ကန့်သတ်ထားတဲ့အပေါ် မေးမြန်းဖို့ ပြည်နယ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရ ဦးလှသိန်းကို ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် ဖုန်းလက်ခံဖြေဆိုခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး။
ဒါအပြင့် ရခိုင်အခြေစိုက် သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ ပြည်နယ်ကောင်စီရဲ့ အတည်ပြုချက်တွေ ရယူရမယ့် သတင်းတွေမှာ အတည်ပြုချက်တွေ အချက်အလတ်တွေရယူဖို့ အခက်အခဲတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း ရခိုင်အခြေစိုက် သတင်းထောက်တွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လက်ရှိအချိန်ထိ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် နှစ်သိန်းကျော်နဲ့ ရခိုင်စစ်ဘေး ဒုက္ခသည် တစ်သိန်းကျော်အထိရှိပါတယ်။ အဲဒီထဲက ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အသက်ပြည့်သူတွေကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးနေတာပါ။
ဒီသြဂုတ်လအတွင်းမှာပဲ ရခိုင်စစ်ဘေးရှောင် သုံးသောင်းနဲ့ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် နှစ်သောင်းတကို ကိုဗစ်-၁၉ ကာ ကွယ်ဆေးတွေ ထိုးပေးမယ်လို့ ပြည်နယ် ကောင်စီက ပြောကြားထားပါတယ်။
.........................................................................................
ရခိုငျပွညျနယျ မူဆလငျဒုက်ခသညျစခနျး ကိုဗဈကာကှယျဆေးသတငျးယူခှင့ျ ကန့ျသတျခံရ
(Unicode)
ရခိုငျပွညျနယျမှာရှိတဲ့ ရခိုငျနဲ့ မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ပွညျနယျကောငျစီက ကိုဗဈ ကာကှယျဆေးတှေ ထိုးပေးနပွေီး မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ကိုဗဈကာကှယျ ဆေး ထိုးပေးနတောနဲ့ ပတျသတျပွီး သတငျးယူခှင့ျကန့ျသတျထားတယျလို့ ရခိုငျအခွစေိုကျ သတငျးထောကျတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။ ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံကိုတော့ ရနျကုနျက လာတဲ့ သတငျးကို ကိုအောငျမွတျသူက တငျပွပေးပါမယျ။
ရခိုငျပွညျနယျထဲက မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှရှေိတဲ့ အသကျ ၄၅နှဈအထကျ မှတျဆလငျတှကေို ပွီးခဲ့သွဂုတျလ ၂၈ရကျနေ့က စတငျပွီး ကိုဗကျကာကှယျဆေးတှေ ထိုးနပေမေယ့ျ သတငျးယူခှင့ျတှကေန့ျခံထားရတယျလို့ ရခိုငျသတငျးထောကျ တှကေပွော ပါတယျ။
ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးတဲ့ နရောမှာ လုံခွုံရေးယူထားတဲ့ ရဲနဲ့ တပျမတောျသားတှကေို ကိုဗကျကာကှယျဆေးထိုးတဲ့နရောကို ဝငျခှင့ျမပေးဘူးလို့ ရခိုငျအခွစေိုကျ Western News သတငျးဌာနာက လကျထောကျအယျဒီတာ ကိုထှနျးသာပွောပါတယျ။
“ ဒုက်ခသညျတှကေို ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးမယျဆိုပွီးတော့ ကနြောျတို့က သတငျးယူဖို့ ရောကျသှားကွာတာ။ အဲဒီကို ရောကျတော့ ကာကှယျဆေးထိုးမယ့ျနရောမှာ အစောင့ျ တှရှေိတယျ။ စဈသားတှေ ရဲသားတှရှေိတယျ။ အဲဒီမှာ ရဲတှကေ သတငျးယူခှင့ျမရှိဘူး သတငျးယူမယျဆိုရငျ သတငျးယူမယျဆိုရငျ သကျဆိုငျရာခှင့ျပွုခကြျပါမှ ရမယျဆိုပွီး ကနြောျတို့ကို ပွောပါတယျ။”
မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော သတငျးယူဖို့အတှကျ ပွညျနယျကောငျစီ ရဲ့ ခှင့ျပွုခကြျ ပါရမယျဆိုပွီး အာဏာပိုငျတှဖေကျ ပွောဆိုထားတာကွောင့ျ ရခိုငျအခွစေိုကျ သတငျး ထောကျတှအေနနေဲ့ ပွညျနယျအစိုးရဆီမှာ ခှင့ျပွုခကြျ တောငျးခဲ့ပမေယ့ျလညျး ခှင့ျပွုခကြျ မရခဲ့ဘူးလို့ DMGသတငျးဌာနနဲ့ အကွီးတနျးသတငျးထောကျ မခငျသရဖီဦးကပွောပါတယျ။
“ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးလောကျကပေါ့နောျ သကျကယျပွငျဒုက်ခသညျစခနျးကို ကိုဗဈကာကှယျ ဆေးထိုးတာနဲ့ ပတျသတျပွီး သတငျးသှားယူတာရှိတယျ။အဲဒီမှာသူတို့က ခှင့ျပွုခကြျပါမှ ယူရမယျဆိုပွီး ပွောတာရှိတယျ။ ခှင့ျပွုခငြျမရှိရငျ ရိုကျခှင့ျမရှိဘူးပေါ့ အဲလိုမြိုး အောျငှောကျပွီး တော့ ပွောတာရှိတယျ။ သူတို့က ခှင့ျပွုခကြျယူရမယျလို့ ပွောလို့ ကမြတို့ကလညျး ပွညျနယျကောငျစီဖကျကို ဖုနျးဆကျပွီးတော့ အကွောငျးကွားဖို့လုပျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဖုနျးကလညျး ဆကျလို့မရဘူး စကျပိတျထားတယျ။ တဈခွားသတငျးဌာနက လူတှေ ဆကျပွီးတော့ မေးတော့ သူကဘယျလိုပွောမလညျးပေါ့ ဒါနဲ့ ပတျသတျပွီး သူတို့ပွောလို့မရဘူးပေါ့။ ရိုကျခှင့ျရှိတယျ မရှိဘူးဆိုတာ သူတို့ပွောလို့မရဘူးပေါ့။ ဘာမှမဆိုငျဘူး အဲလိုမြိုးတုန့ျပွနျတဲ့အခါကတြော့ အခကျအခဲကွုံရတာပေါ့။ ဆိုတော့ ဘယျက ခှင့ျပွုခကြျနဲ့ ဘယျလိုမြိုးလုပျရမလဲ အဲလိုဖွဈတာ ရှိတယျ။”
ရခိုငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးတာကို သတငျးယူခှင့ျရသလို မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ကိုဗဈဆေးထိုးတာနဲ့ ပတျသတျပွီး သတငျးယူခှင့ျပေးသင့ျတယျလို့ မခငျသရဖီဦးကဆကျပွောပါတယျ။
“ ရခိုငျက IDPကန့ျအခငြျးခငြျးမှာတောငျ ရခိုငျစဈဘေးရှောငျကန့ျတှကေို သတငျးသှား ယူတာနဲ့ ပတျသတျပွီး အဲလိုမြိုးကန့ျသတျတာတှေ ခြုပျခွယျတာမြိုးမရှိ ဘူးပေါ့နောျ။ ခှင့ျမပွု တာလညျးမရှိဘူး။ ဒါက မှတျဆလငျတှကေို ကိုဗဈနဲ့ ပတျသတျပွီး ပထမဆုံး ကာကှယျ ဆေးထိုးတာလညျးဖွဈတယျ။ သူတို့ပထဆုံး ထိုးတဲ့ ဟာကို သတို့အနနေဲ့ ခှင့ျပွုသင့ျတယျလို့ မွငျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ ဘာကွောင့ျ ဆိုပွီး အကွောငျးပွခကြျရယျရယျရာရာမရှိပဲနဲ့ သတငျးယူခှင့ျမရှိဘူးလို့ ပထမဆုံးကန့ျသတျလိုကျတာ ဖွဈတယျလို့ထငျတယျ။”
အခုလို ရခိုငျစဈဘေးရှောငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော လှတျလှတျလပျလပျသတငျးယူုခှင့ျရပမေယ့ျ မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော သတငျးယူခှင့ျမရတာဟာ ကောငျစီအနနေဲ့ ရခိုငျနဲ့ မှတျဆလငျတှကွေား ခှဲခွားထားတာဖွဈတယျလို့လညျး Western News သတငျးဌာနာက လကျထောကျအယျဒီတာ ကိုထှနျးသာပွောပါတယျ။
“ ရခိုငျမှာ ရခိုင်ရှိတယျ။နောကျပွီးတော့ မှတျ ဆလငျအသိုငျးအဝိုငျးရှိတယျ။ ဒုက်ခသညျစ ခနျးတှမှော နကွေတဲ့ မှတျဆလငျတှရှေိတယျ။ ရခိုငျအသိုငျးအဝိုငျးကိုကတြော့ လှတျလှတျ လပျလပျသတငျးယူခှင့ျရပွီးတော့ ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ရှိတဲ့ မှတျဆလငျ တှကေိုကတြော့ အစိုးရခှင့ျပွုခကြျနဲ့ပဲ သတငျးယူခှင့ျရမယျဆိုတော့ လူမှူအသိုငျးအဝိုငျးကွားမှာ သီခွား အစိုးရကနလေုပျထားတယျလို့ပဲ ကနြောျတို့က မွငျတယျလေ။ နောကျပွီးတော့ သတငျး ထောကျတှကေို သတငျးယူခှင့ျမပေးတာကလညျး သတငျး စီးဆငျးမှုတှကေို နှောင့ျနှေးအောငျ လုပျတာလို့ ကနြောျတို့ အနနေဲ့ သုံးသပျပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျက မှတျဆလငျဒုက်ခသညျစခနျးတမှော ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးပေးနတေဲ့အပေါျ သတငျးယူခှင့ျကန့ျသတျထားတဲ့အပေါျ မေးမွနျးဖို့ ပွညျနယျကောငျစီ ပွောခှင့ျရ ဦးလှသိနျးကို ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျခဲ့ပမေယ့ျ ဖုနျးလကျခံဖွဆေိုခဲ့ခွငျးမရှိပါဘူး။
ဒါအပွင့ျ ရခိုငျအခွစေိုကျ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ ပွညျနယျကောငျစီရဲ့ အတညျပွုခကြျတှေ ရယူရမယ့ျ သတငျးတှမှော အတညျပွုခကြျတှေ အခကြျအလတျတှရေယူဖို့ အခကျအခဲတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး ရခိုငျအခွစေိုကျ သတငျးထောကျတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ လကျရှိအခြိနျထိ မှတျဆလငျဒုက်ခသညျ နှဈသိနျးကြောျနဲ့ ရခိုငျစဈဘေး ဒုက်ခသညျ တဈသိနျးကြောျအထိရှိပါတယျ။ အဲဒီထဲက ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးဖို့ သတျမှတျထားတဲ့ အသကျပွည့ျသူတှကေို ကာကှယျဆေးထိုးပေးနတောပါ။
ဒီသွဂုတျလအတှငျးမှာပဲ ရခိုငျစဈဘေးရှောငျ သုံးသောငျးနဲ့ မှတျဆလငျဒုက်ခသညျ နှဈသောငျးတကို ကိုဗဈ-၁၉ ကာ ကှယျဆေးတှေ ထိုးပေးမယျလို့ ပွညျနယျ ကောငျစီက ပွောကွားထားပါတယျ။
