နိုင်ငံရေးပါတီများမှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေသစ်ပါစည်းကမ်းတွေကြောင့် နိုင်ငံရေးပါတီတော်တော်များများ မှတ်ပုံပြန်တင်ဖို့ အခက်တွေ့နေကြပါတယ်။ မှတ်ပုံတင်ဖို့သတ်မှတ်ရက် မကျော်ခင် နိုင်ငံရေးကို ဘယ်လိုရှေ့ဆက် ရပ်တည်မလဲဆိုတာ စဉ်းစားနေကြရပါတယ်။ အခုလိုနိုင်ငံရေးပါတီတွေ ဆုံးဖြတ်ရခက်နေတဲ့ အခြေအနေသတင်းပေးပို့ချက်ကို ကိုသိန်းထိုက်ဦးက ဆက်ပြောပြပါမယ်။
နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေသစ်အရ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ မှတ်ပုံတင်လျှောက်ထားဖို့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က အချိန် ၂ လပေးထားပါတယ်။ ပါတီဝင်အင်အား၊ စာရင်းပြရမယ့် ရန်ပုံငွေအပါအဝင် တင်းကြပ်တဲ့ သတ်မှတ်ချက်တွေပါတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေအောက်မှာ ပါတီမှတ်ပုံတင်နိုင်ဖို့ အခက်အခဲတွေ ရှိနေကြပါတယ်။ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေဟာ တင်းကျပ်တဲ့ ဥပဒေကြောင့် တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်မှာသာ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရတော့မယ့် အခြေအနေဖြစ်နေပါတယ်။ တအာင်း ပလောင် အမျိုးသားပါတီဆိုရင် ပါတီအနေနဲ့ပြန်လည် ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် ခက်ခဲနေသလို လက်ရှိအချိန်ထိ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ မှတ်ပုံပြန်တင် မတင် တိကျတဲ့အဖြေမပေးနိုင်သေးဘူးလို့ အတွင်းရေးမှုး ဦးကျော်အောင်က VOA ကိုပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့ မကြာခင်မှာဘဲ မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးမှာ ဆုံးဖြတ်မယ့်ကိစ္စပါ။ စဉ်းစားနေရတာက တော့ ခုနပြောသလိုပေါ့ လက်ရှိထုတ်လာတဲ့ အသစ်က နဂိုအဟောင်းဆိုရင် တပြည်လုံးကိုမှ ဝင်ယှဉ် ပြိုင်လို့ရတယ်လေ။ ခုအသစ်ဆိုရင်တပြည်လုံးကို မပါနိုင်တော့ဘူးပေါ့ဗျာ။ ဒီအနေအထားဆိုတော့ ကျနော်တို့လုပ်ဖို့က မလွယ်တော့ဘူးပေါ့လေ။ အချိန်ရယ် ရှိရမယ့်ပါတီဝင် အင်အားရယ်ကျတော့ ပြည်နယ်အတွင်းဘဲစဉ်းစားနိုင်တော့တာပေါ့။ အဲတော့တိုးမယ်မတိုးဘူးဆိုတာကျတော့ စောနကပြောသလိုပေါ့ မျက်နှာစုံညီပြောမှရတော့မှာပေါ့"
ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ဥပဒေအသစ်အရ ပါတီတွေမှတ်ပုံတင်လျှောက်ထားတဲ့အခါ ပြည်ထောင်စု တဝန်းလုံးမှာစည်းရုံးမယ့်ပါတီနဲ့ တိုင်းဒေသကြီး ဒါမှမဟုတ် ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာသာ စည်းရုံး ဆောင်ရွက်မယ့် ပါတီတွေ ဆိုပြီး နှစ်မျိုးသတ်မှတ်ထားပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားပါတီထဲ အင်အားကြီးပါတီတခုဖြစ်တဲ့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် SNLD က စိုင်းကျော်ညွှန့်ကတော့ ပါတီမှတ်ပုံတင်တာနဲ့ပတ်သတ်လို့ ပါတီတွင်းဆွေးနွေးမှု လုပ်ရဦးမယ်လို့ပြောပေမဲ့ ခုထိ ဆွေးနွေးမှုတွေမလုပ်နိုင်သေးဘူးလို့ VOA ကိုပြောပါတယ်။
တချို့နိုင်ငံရေးပါတီတွေကတော့ ပါတီဆက်လက် ရပ်တည်ရေး အတွက်အပြင်၊ စစ်ကောင်စီက ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ပြိုင်နိုင်ဖို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှာ ပါတီမှတ်ပုံတင်ခဲ့ကြပါတယ်။ လောလောဆယ် စာရင်းအရ နိုင်ငံရေးပါတီ ၉၁ ပါတီရှိတဲ့အနက် ၁၃ ပါတီ မှတ်ပုံပြန်တင်ထားပါတယ်။ အဲဒီအထဲ ပါတီအသစ်ထူထောင်ထားတဲ့ ၄ ပါတီ ပါပါတယ်။
ပြည်ထောင်စုတဝန်းလုံးမှာ စည်းရုံးမယ့်ပါတီတွေဟာ ကော်မရှင်က နိုင်ငံရေးပါတီအဖြစ် အသိ အမှတ်ပြုပြီးနောက် ရက်ပေါင်း ၉၀ အတွင်း ပါတီဝင် တသိန်းစည်းရုံးရမှာ ဖြစ်ပြီး တိုင်းဒေသကြီး ဒါမှမဟုတ် ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာသာ စည်းရုံးဆောင်ရွက်တဲ့ ပါတီတွေကတော့ ရက်ပေါင်း ၉၀ အတွင်း ပါတီဝင်ဦးရေ အနည်းဆုံး တစ်ထောင် စုစည်းရမှာဖြစ်ပါတယ်။
တချို့ပါတီတွေဟာ အရင်က ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံး ရွေးကောက်ပွဲဝင်နိုင်အောင် မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ပါတီတွေဖြစ်ပေမယ့် အခုအခါမှာတော့ တင်းကြပ်တဲ့စည်းမျဉ်းတွေကြောင့် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တစ်ခုအတွင်းမှာသာ စည်းရုံးဆောင်ရွက်မယ့် ပါတီတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲမှတ်ပုံတင်တာမျိုးတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။ တချို့ကလည်း ပါတီပေါင်စည်းမှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ ၈၈ မျိုးဆက်ခေါင်းဆောင် ဦးကိုကိုကြီးရဲ့ ပြည်သူ့ပါတီနဲ့ NLD ရဲ့ မအူပင်အမတ်ဟောင်း ဦးစိန်ဝင်းရဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီပေါင်းစည်းပြီး ပြည်သူ့ပါတီ အမည်နဲ့ ဆက်လက် ရပ်တည်သွားမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြည်သူ့ပါတီဘက်က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားနိုင်ငံရေး အဖွဲ့ချုပ်ပါတီ တွဲဖက် အထွေထွေအတွင်းရေးမှုး ဦးဌေးငွေကတော့ပါတီရပ်တည်ရေးအတွက် ခက်ခဲနေပေမယ့် ပါတီရပ်တည်ရေးအတွက် စဉ်းစားလုပ် ဆောင်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"နိုင်ငံရေးပါတီများဥပဒေသစ်ထွက်လာတော့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေအတွက်က နည်းနည်းတော့ အခြေအနေတော့ပြောင်းလဲတာပေါ့ ဘယ်ပါတီဘဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့နော်။ ၂၀၁၀ထဲက လုပ်လာတဲ့ ပါတီမို့ကိုယ့်မှာ လုပ်ကွက်လဲရှိတယ် လုပ်စာလဲရှိတယ်ပေါ့။ သို့သော် ကန့်သတ်ချက်တွေ မရှိလာတဲ့အနေအထားကနေ ကန့်သတ်ချက်တွေရှိလာတဲ့အခြေအနေမှာမဂှိတဲ့ အနေအထားကတော့ free ဖြစ်တာပေါ့ ရှိလာတဲ့ အခါကျတော့ သူသူကိုယ်ကိုယ်ကြပ်လာတာပေါ့။ ကျနော်တို့မှာဥပဒေနဲ့အညီသွားရတာဆိုတော့ ဥပဒေအတိုင်းသွားတဲ့အခါကျတော့ပိုခက်ခဲတာပေါ့ ဗျာ။ အဲလိုအနေအထားတွေသွားရတော့ အခုအခြေအနေတွေကနည်းနည်းခက်ခဲလာတာပေါ့။ "
ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ လက်ရှိထုတ်ပြန်ချက်အရ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ရက်နေ့အထိ ပါတီမှတ်ပုံတင် လျှောက်ထားတဲ့ ပါတီတွေထဲမှာ ပြည်ထောင်စု တစ်ဝန်းလုံးမှာ စည်းရုံးမယ့်ပါတီက ၅ ပါတီ ရှိပြီး တိုင်းဒေသကြီး ဒါမှမဟုတ် ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာသာ စည်းရုံးဆောင်ရွက်မယ့် ပါတီက ၈ ပါတီ အထိ ရှိနေတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
{Unicode}
နိုငျငံရေးပါတီတှေ မှတျပုံပွနျတငျဖို့ အခကျအခဲရှိနေ
နိုငျငံရေးပါတီမြားမှတျပုံတငျခွငျးဥပဒသေဈပါစညျးကမျးတှကွေောင့ျ နိုငျငံရေးပါတီတောျတောျမြားမြား မှတျပုံပွနျတငျဖို့ အခကျတှေ့နကွေပါတယျ။ မှတျပုံတငျဖို့သတျမှတျရကျ မကြောျခငျ နိုငျငံရေးကို ဘယျလိုရှေ့ဆကျ ရပျတညျမလဲဆိုတာ စဉျးစားနကွေရပါတယျ။ အခုလိုနိုငျငံရေးပါတီတှေ ဆုံးဖွတျရခကျနတေဲ့ အခွအေနသေတငျးပေးပို့ခကြျကို ကိုသိနျးထိုကျဦးက ဆကျပွောပွပါမယျ။
နိုငျငံရေးပါတီမြား မှတျပုံတငျခွငျးဥပဒသေဈအရ နိုငျငံရေးပါတီတှေ မှတျပုံတငျလြှောကျထားဖို့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက အခြိနျ ၂ လပေးထားပါတယျ။ ပါတီဝငျအငျအား၊ စာရငျးပွရမယ့ျ ရနျပုံငှအေပါအဝငျ တငျးကွပျတဲ့ သတျမှတျခကြျတှပေါတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီမြား မှတျပုံတငျခွငျးဥပဒအေောကျမှာ ပါတီမှတျပုံတငျနိုငျဖို့ အခကျအခဲတှေ ရှိနကွေပါတယျ။ တနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာနဲ့ ရှေးကောကျပှဲဝငျဖို့ ပွငျဆငျထားတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီတှဟော တငျးကပြျတဲ့ ဥပဒကွေောင့ျ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျမှာသာ ရှေးကောကျပှဲဝငျရတော့မယ့ျ အခွအေနဖွေဈနပေါတယျ။ တအာငျး ပလောငျ အမြိုးသားပါတီဆိုရငျ ပါတီအနနေဲ့ပွနျလညျ ရပျတညျနိုငျရေးအတှကျ ခကျခဲနသေလို လကျရှိအခြိနျထိ ရှေးကောကျပှဲဝငျဖို့ မှတျပုံပွနျတငျ မတငျ တိကတြဲ့အဖွမေပေးနိုငျသေးဘူးလို့ အတှငျးရေးမှုး ဦးကြောျအောငျက VOA ကိုပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့ မကွာခငျမှာဘဲ မကြျနှာစုံညီအစညျးအဝေးမှာ ဆုံးဖွတျမယ့ျကိစ်စပါ။ စဉျးစားနရေတာက တော့ ခုနပွောသလိုပေါ့ လကျရှိထုတျလာတဲ့ အသဈက နဂိုအဟောငျးဆိုရငျ တပွညျလုံးကိုမှ ဝငျယှဉျ ပွိုငျလို့ရတယျလေ။ ခုအသဈဆိုရငျတပွညျလုံးကို မပါနိုငျတော့ဘူးပေါ့ဗြာ။ ဒီအနအေထားဆိုတော့ ကနြောျတို့လုပျဖို့က မလှယျတော့ဘူးပေါ့လေ။ အခြိနျရယျ ရှိရမယ့ျပါတီဝငျ အငျအားရယျကတြော့ ပွညျနယျအတှငျးဘဲစဉျးစားနိုငျတော့တာပေါ့။ အဲတော့တိုးမယျမတိုးဘူးဆိုတာကတြော့ စောနကပွောသလိုပေါ့ မကြျနှာစုံညီပွောမှရတော့မှာပေါ့"
ထုတျပွနျထားတဲ့ ဥပဒအေသဈအရ ပါတီတှမှေတျပုံတငျလြှောကျထားတဲ့အခါ ပွညျထောငျစု တဝနျးလုံးမှာစညျးရုံးမယ့ျပါတီနဲ့ တိုငျးဒသေကွီး ဒါမှမဟုတျ ပွညျနယျတဈခုအတှငျးမှာသာ စညျးရုံး ဆောငျရှကျမယ့ျ ပါတီတှေ ဆိုပွီး နှဈမြိုးသတျမှတျထားပါတယျ။ တိုငျးရငျးသားပါတီထဲ အငျအားကွီးပါတီတခုဖွဈတဲ့ ရှမျးတိုငျးရငျးသားမြား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ SNLD က စိုငျးကြောျညှှန့ျကတော့ ပါတီမှတျပုံတငျတာနဲ့ပတျသတျလို့ ပါတီတှငျးဆှေးနှေးမှု လုပျရဦးမယျလို့ပွောပမေဲ့ ခုထိ ဆှေးနှေးမှုတှမေလုပျနိုငျသေးဘူးလို့ VOA ကိုပွောပါတယျ။
တခြို့နိုငျငံရေးပါတီတှကေတော့ ပါတီဆကျလကျ ရပျတညျရေး အတှကျအပွငျ၊ စဈကောငျစီက ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲကို ဝငျပွိုငျနိုငျဖို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျမှာ ပါတီမှတျပုံတငျခဲ့ကွပါတယျ။ လောလောဆယျ စာရငျးအရ နိုငျငံရေးပါတီ ၉၁ ပါတီရှိတဲ့အနကျ ၁၃ ပါတီ မှတျပုံပွနျတငျထားပါတယျ။ အဲဒီအထဲ ပါတီအသဈထူထောငျထားတဲ့ ၄ ပါတီ ပါပါတယျ။
ပွညျထောငျစုတဝနျးလုံးမှာ စညျးရုံးမယ့ျပါတီတှဟော ကောျမရှငျက နိုငျငံရေးပါတီအဖွဈ အသိ အမှတျပွုပွီးနောကျ ရကျပေါငျး ၉၀ အတှငျး ပါတီဝငျ တသိနျးစညျးရုံးရမှာ ဖွဈပွီး တိုငျးဒသေကွီး ဒါမှမဟုတျ ပွညျနယျတဈခုအတှငျးမှာသာ စညျးရုံးဆောငျရှကျတဲ့ ပါတီတှကေတော့ ရကျပေါငျး ၉၀ အတှငျး ပါတီဝငျဦးရေ အနညျးဆုံး တဈထောငျ စုစညျးရမှာဖွဈပါတယျ။
တခြို့ပါတီတှဟော အရငျက ပွညျထောငျစုတဈဝနျးလုံး ရှေးကောကျပှဲဝငျနိုငျအောငျ မှတျပုံတငျထားတဲ့ပါတီတှဖွေဈပမေယ့ျ အခုအခါမှာတော့ တငျးကွပျတဲ့စညျးမဉြျးတှကွေောင့ျ တိုငျးဒသေကွီး သို့မဟုတျ ပွညျနယျ တဈခုအတှငျးမှာသာ စညျးရုံးဆောငျရှကျမယ့ျ ပါတီတှအေဖွဈ ပွောငျးလဲမှတျပုံတငျတာမြိုးတှေ ဖွဈလာပါတယျ။ တခြို့ကလညျး ပါတီပေါငျစညျးမှုတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ ၈၈ မြိုးဆကျခေါငျးဆောငျ ဦးကိုကိုကွီးရဲ့ ပွညျသူ့ပါတီနဲ့ NLD ရဲ့ မအူပငျအမတျဟောငျး ဦးစိနျဝငျးရဲ့ အမြိုးသားညီညှတျသော ဒီမိုကရကျတဈပါတီပေါငျးစညျးပွီး ပွညျသူ့ပါတီ အမညျနဲ့ ဆကျလကျ ရပျတညျသှားမှာ ဖွဈတယျလို့ ပွညျသူ့ပါတီဘကျက ထုတျပွနျထားပါတယျ။ ပွညျထောငျစု မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားနိုငျငံရေး အဖှဲ့ခြုပျပါတီ တှဲဖကျ အထှထှေအေတှငျးရေးမှုး ဦးဌေးငှကေတော့ပါတီရပျတညျရေးအတှကျ ခကျခဲနပေမေယ့ျ ပါတီရပျတညျရေးအတှကျ စဉျးစားလုပျ ဆောငျမယျလို့ ပွောပါတယျ။
"နိုငျငံရေးပါတီမြားဥပဒသေဈထှကျလာတော့ နိုငျငံရေးပါတီတှအေတှကျက နညျးနညျးတော့ အခွအေနတေော့ပွောငျးလဲတာပေါ့ ဘယျပါတီဘဲဖွဈဖွဈပေါ့နောျ။ ၂၀၁၀ထဲက လုပျလာတဲ့ ပါတီမို့ကိုယ့ျမှာ လုပျကှကျလဲရှိတယျ လုပျစာလဲရှိတယျပေါ့။ သို့သောျ ကန့ျသတျခကြျတှေ မရှိလာတဲ့အနအေထားကနေ ကန့ျသတျခကြျတှရှေိလာတဲ့အခွအေနမှောမဂှိတဲ့ အနအေထားကတော့ free ဖွဈတာပေါ့ ရှိလာတဲ့ အခါကတြော့ သူသူကိုယျကိုယျကွပျလာတာပေါ့။ ကနြောျတို့မှာဥပဒနေဲ့အညီသှားရတာဆိုတော့ ဥပဒအေတိုငျးသှားတဲ့အခါကတြော့ပိုခကျခဲတာပေါ့ ဗြာ။ အဲလိုအနအေထားတှသှေားရတော့ အခုအခွအေနတှေကေနညျးနညျးခကျခဲလာတာပေါ့။ "
ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ လကျရှိထုတျပွနျခကြျအရ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီ ၂၇ ရကျနေ့အထိ ပါတီမှတျပုံတငျ လြှောကျထားတဲ့ ပါတီတှထေဲမှာ ပွညျထောငျစု တဈဝနျးလုံးမှာ စညျးရုံးမယ့ျပါတီက ၅ ပါတီ ရှိပွီး တိုငျးဒသေကွီး ဒါမှမဟုတျ ပွညျနယျတဈခုအတှငျးမှာသာ စညျးရုံးဆောငျရှကျမယ့ျ ပါတီက ၈ ပါတီ အထိ ရှိနတေယျလို့ ထုတျပွနျထားပါတယျ။
