[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အပေါ် စစ်ဆင်ရေးလုပ်နေတဲ့အကြောင်း တပ်မတော်က ကြေညာလိုက်တဲ့အပေါ် ပြည်တွင်းပြည်ပ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က ပြောပြပါမယ်။
ရခိုင်မြောက်ပိုင်း ရသေ့တောင်မြို့နယ်ထဲမှာ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ရဲ့ အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်တွေကို နှိမ်နင်းမယ့် စစ်ဆင်ရေးတွေ ဆင်နွှဲနေကြောင်း တပ်မတော်က မနေ့တုန်းကပဲ ကြေညာလိုက်တဲ့အတွက် နောက်ဆက်တွဲ လူ့အခွင့်အရေး ပြဿနာတွေ ပေါ်ပေါက်လာမှာ စိုးရိမ်တဲ့ သဘောထားတွေ ထွက်ပေါ်လာတာပါ။ တပ်မတော် သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ကတော့ AA အဖွဲ့က ဒေသတွင်းမှာ အခြေစိုက်ပြီး အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားနေတာတွေကို ရှင်းလင်းဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွေလုပ်နေကြောင်း ပြောဆိုထားတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ Human Rights Watch ရဲ့ အာရှရေးရာ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး Phil Robertson ကတော့ ဒီပြောဆိုချက်ဟာ လက်ခံနိုင်စရာ မရှိဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
"ရခိုင်ပြည်နယ်က အရပ်သားတွေအပေါ် မြေလှန်စနစ်ကျင့်သုံးဖို့ ဆင်ခြေပေးနေတာတွေကို မြန်မာအစိုးရကလည်း အကာအကွယ်ပေးဖို့ ကြိုးစားနေတာက ပြဿနာပါ။ ဒါဟာလက်ခံနိုင်စရာလည်း မဟုတ်ပါဘူး။"
တပ်မတော်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ AA အဖွဲ့က ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတွေကို ရှင်းလင်းဖို့၊ အရပ်သားတွေကို ကယ်တင်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွေ အဖြစ်နဲ့လည်း ပြောဆိုထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း စစ်ဆင်ရေးတွေကြောင့် အရပ်သားတွေ လုံခြုံမှုမရပဲ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့သာ နောက်ဆက်တွဲ ကြုံရမှာကို စိုးရိမ်ကြောင်း ညီမျှခြင်းမြန်မာ ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။
"ရခိုင်ဒေသမှာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနဲ့ပတ်သက်လို့ သက်ဆိုင်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု နဂိုကတည်းက ရှိထားပြီးသားပါ။ အခုလိုအခြေအနေမျိုးမှာ ထိုးစစ်ဆင်မယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စကို ကြည့်တဲ့အခါမှာ နောက်ထပ် စစ်ပွဲဆိုင်ရာ၊ ပဋိပက္ခဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ထပ်မံပြီး ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ကျနော်တို့ စိုးရိမ်မိပါတယ်။"
ရသေ့တောင်မြို့နယ်မှာ တပ်မတော်က စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်မှာ ဖြစ်တာကြောင့် ဒေသခံကျေးရွာက အရပ်သားတွေ ဘေးလွတ်ရာ တိမ်းရှောင်ဖို့ မကြာသေးခင်က ရခိုင်အစိုးရက ညွှန်ကြားချက်ထုတ်ပြန်ရာမှာ ပြည်တွင်းပြည်ပက စိုးရိမ်သံတွေ ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ညွှန်ကြားချက်ကြောင့် ထောင်နဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြသလို တိုက်ပွဲတွေလည်း ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေတာပါ။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ ပေါ်ပေါက်လာမယ့် လူ့အခွင့်အရေး ပြဿနာတွေဟာ လတ်တလော ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ အမှုရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာက ပိုပြီးအာရုံစိုက်လာလိမ့်မယ်လို့လည်း HRW အဖွဲ့က Phil Robertson ကပြောပါတယ်။
"ပကတိအခြေအနေမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်က အရပ်သားတွေအပေါ် ကျုးလွန်တဲ့လုပ်ရပ်တွေကို နိုင်ငံတကာက အာရုံစိုက်လာမယ် ဆိုတာကတော့ သေချာပါတယ်။ အခုအချိန်မှာ အခြေအနေကို အင်မတန်မှ နီးနီးကပ်ကပ် စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်က လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ တပ်မတော်အနေနဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိအောင် တောင်းဆိုမှုတွေလည်း ဆက်ရှိနေမယ်ဆိုတာကတော့ သံသယဖြစ်စရာ မရှိပါဘူး။ "
ရခိုင်ပြည်နယ်က လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ထောင်သောင်းချီတဲ့ ဒေသခံတွေ ဘေးလွတ်ရာ တိမ်းရှောင်နေကြရသလို အရပ်သားတွေ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ၊ ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးမှုတွေနဲ့ ဖမ်းဆီးခံရစဉ် သေဆုံးမှုတွေအပေါ်မှာလည်း နိုင်ငံတကာနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေ အာရုံစိုက်နေကြတာပါ။ ဒီလိုအခြေအနေမှာ စစ်ဆင်ရေးတွေနဲ့အတူ နောက်ဆက်တွဲ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ပြဿနာတွေ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ နိုင်ငံတကာ အာရုံစိုက်မှုတွေ ပိုအားကောင်းလာနိုင်တယ်လို့လည်း ဦးအောင်မျိုးမင်းက သုံးသပ်ပါတယ်။
"နဂိုကတည်းက ရှိပြီးသားနိုင်ငံတကာရဲ့ အာရုံစိုက်မှုက၊ အခု ထိုးစစ်ဆင်မယ်ဆိုတဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့ ဒီအထဲမှာ တခုခုသာထပ်ပြီးတော့ မှားယွင်းမှုဖြစ်လာရင် ပိုပြီးတော့ နိုင်ငံတကာရဲ့ အာရုံစိုက်မှုက ပိုပြီးကြီးထွားလာပါလိမ့်မယ်။"
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် အသစ်ဖြစ်တဲ့ Thomas Andrews ကလည်း ရခိုင်ပြည်နယ် အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေမှာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ပေါ်ပေါက်နေတဲ့အပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်း ဒီသီတင်းပတ်ထဲမှာပဲ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ ပြောကြားခဲ့တာပါ။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေ တိုးလာတာနဲ့အမျှ နောက်ဆက်တွဲ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ၊ စာနာမှုအကူအညီပေးရေးဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းတွေ ကြုံရမှာကို စိုးရိမ်ကြောင်းလည်း ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေ မကြာသေးခင်ကပဲ ပြောဆိုထားကြပါတယ်ခင်ဗျာ။
[Unicode Version]
ရခိုငျစဈဆငျရေးကွောင့ျ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတိုးလာမှာ လှုပျရှားသူတှစေိုးရိမျ
ရခိုငျပွညျနယျမှာ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အပေါျ စဈဆငျရေးလုပျနတေဲ့အကွောငျး တပျမတောျက ကွညောလိုကျတဲ့အပေါျ ပွညျတှငျးပွညျပ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှေ စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက ပွောပွပါမယျ။
ရခိုငျမွောကျပိုငျး ရသေ့တောငျမွို့နယျထဲမှာ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ရဲ့ အကွမျးဖကျ လုပျရပျတှကေို နှိမျနငျးမယ့ျ စဈဆငျရေးတှေ ဆငျနှှဲနကွေောငျး တပျမတောျက မနေ့တုနျးကပဲ ကွညောလိုကျတဲ့အတှကျ နောကျဆကျတှဲ လူ့အခှင့ျအရေး ပွူနာတှေ ပေါျပေါကျလာမှာ စိုးရိမျတဲ့ သဘောထားတှေ ထှကျပေါျလာတာပါ။ တပျမတောျ သတငျးမှနျပွနျကွားရေးအဖှဲ့ကတော့ AA အဖှဲ့က ဒသေတှငျးမှာ အခွစေိုကျပွီး အကွမျးဖကျလှုပျရှားနတောတှကေို ရှငျးလငျးဖို့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ စဈဆငျရေးတှလေုပျနကွေောငျး ပွောဆိုထားတာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားမှု အဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ Human Rights Watch ရဲ့ အာရှရေးရာ လကျထောကျညှှနျကွားရေးမှူး Phil Robertson ကတော့ ဒီပွောဆိုခကြျဟာ လကျခံနိုငျစရာ မရှိဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
"ရခိုငျပွညျနယျက အရပျသားတှအေပေါျ မွလှေနျစနဈကငြ့ျသုံးဖို့ ဆငျခွပေေးနတောတှကေို မွနျမာအစိုးရကလညျး အကာအကှယျပေးဖို့ ကွိုးစားနတောက ပွူနာပါ။ ဒါဟာလကျခံနိုငျစရာလညျး မဟုတျပါဘူး။"
တပျမတောျရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာတော့ AA အဖှဲ့က ပိတျဆို့ထားတဲ့ ဆကျသှယျရေးလမျးကွောငျးတှကေို ရှငျးလငျးဖို့၊ အရပျသားတှကေို ကယျတငျဖို့ ရညျရှယျတဲ့ စဈဆငျရေးတှေ အဖွဈနဲ့လညျး ပွောဆိုထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး စဈဆငျရေးတှကွေောင့ျ အရပျသားတှေ လုံခွုံမှုမရပဲ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့သာ နောကျဆကျတှဲ ကွုံရမှာကို စိုးရိမျကွောငျး ညီမြှခွငျးမွနျမာ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးက ပွောပါတယျ။
"ရခိုငျဒသေမှာ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခနဲ့ပတျသကျလို့ သကျဆိုငျတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု နဂိုကတညျးက ရှိထားပွီးသားပါ။ အခုလိုအခွအေနမြေိုးမှာ ထိုးစဈဆငျမယျဆိုတဲ့ကိစ်စကို ကွည့ျတဲ့အခါမှာ နောကျထပျ စဈပှဲဆိုငျရာ၊ ပဋိပက်ခဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ထပျမံပွီး ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ ကနြောျတို့ စိုးရိမျမိပါတယျ။"
ရသေ့တောငျမွို့နယျမှာ တပျမတောျက စဈဆငျရေးတှေ လုပျမှာ ဖွဈတာကွောင့ျ ဒသေခံကြေးရှာက အရပျသားတှေ ဘေးလှတျရာ တိမျးရှောငျဖို့ မကွာသေးခငျက ရခိုငျအစိုးရက ညှှနျကွားခကြျထုတျပွနျရာမှာ ပွညျတှငျးပွညျပက စိုးရိမျသံတှေ ထှကျပေါျခဲ့ပွီးနောကျ ပွနျလညျရုပျသိမျးခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ညှှနျကွားခကြျကွောင့ျ ထောငျနဲ့ခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျခဲ့ကွသလို တိုကျပှဲတှလေညျး ဆကျလကျ ဖွဈပှားနတောပါ။ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ နောကျဆကျတှဲ ပေါျပေါကျလာမယ့ျ လူ့အခှင့ျအရေး ပွူနာတှဟော လတျတလော ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးမှာ အမှုရငျဆိုငျနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ နိုငျငံတကာက ပိုပွီးအာရုံစိုကျလာလိမ့ျမယျလို့လညျး HRW အဖှဲ့က Phil Robertson ကပွောပါတယျ။
"ပကတိအခွအေနမှော ရခိုငျပွညျနယျက အရပျသားတှအေပေါျ ကြုးလှနျတဲ့လုပျရပျတှကေို နိုငျငံတကာက အာရုံစိုကျလာမယျ ဆိုတာကတော့ သခြောပါတယျ။ အခုအခြိနျမှာ အခွအေနကေို အငျမတနျမှ နီးနီးကပျကပျ စောင့ျကွည့ျနကွေပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ရခိုငျပွညျနယျက လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ တပျမတောျအနနေဲ့ တာဝနျခံမှုရှိအောငျ တောငျးဆိုမှုတှလေညျး ဆကျရှိနမေယျဆိုတာကတော့ သံသယဖွဈစရာ မရှိပါဘူး။ "
ရခိုငျပွညျနယျက လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ထောငျသောငျးခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ ဘေးလှတျရာ တိမျးရှောငျနကွေရသလို အရပျသားတှေ ထိခိုကျသဆေုံးမှုတှေ၊ ဥပဒမေဲ့ ဖမျးဆီးမှုတှနေဲ့ ဖမျးဆီးခံရစဉျ သဆေုံးမှုတှအေပေါျမှာလညျး နိုငျငံတကာနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှေ အာရုံစိုကျနကွေတာပါ။ ဒီလိုအခွအေနမှော စဈဆငျရေးတှနေဲ့အတူ နောကျဆကျတှဲ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု ပွူနာတှေ ပေါျပေါကျလာခဲ့မယျဆိုရငျတော့ နိုငျငံတကာ အာရုံစိုကျမှုတှေ ပိုအားကောငျးလာနိုငျတယျလို့လညျး ဦးအောငျမြိုးမငျးက သုံးသပျပါတယျ။
"နဂိုကတညျးက ရှိပွီးသားနိုငျငံတကာရဲ့ အာရုံစိုကျမှုက၊ အခု ထိုးစဈဆငျမယျဆိုတဲ့ အတှကျကွောင့ျမို့ ဒီအထဲမှာ တခုခုသာထပျပွီးတော့ မှားယှငျးမှုဖွဈလာရငျ ပိုပွီးတော့ နိုငျငံတကာရဲ့ အာရုံစိုကျမှုက ပိုပွီးကွီးထှားလာပါလိမ့ျမယျ။"
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ အသဈဖွဈတဲ့ Thomas Andrews ကလညျး ရခိုငျပွညျနယျ အပါအဝငျ တိုငျးရငျးသား ဒသေတှမှော လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှေ ပေါျပေါကျနတေဲ့အပေါျ စိုးရိမျကွောငျး ဒီသီတငျးပတျထဲမှာပဲ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ ပွောကွားခဲ့တာပါ။ ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈရေးတငျးမာမှုတှေ တိုးလာတာနဲ့အမြှ နောကျဆကျတှဲ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ စာနာမှုအကူအညီပေးရေးဆိုငျရာ အကပြျအတညျးတှေ ကွုံရမှာကို စိုးရိမျကွောငျးလညျး ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှေ မကွာသေးခငျကပဲ ပွောဆိုထားကွပါတယျခငျဗြာ။
